|
| Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman (giữa) làm việc tại Việt Nam trong khuôn khổ đàm phán TPP. Ảnh TL SGT |
(TBKTSG Online) - Thắng lợi của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa kỳ tại Mỹ hôm 5-11 làm dấy lên niềm hy vọng cuộc đàm phán dai dẳng về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ sớm được kết thúc.
Cho đến nay, trở ngại chính trong việc tiến tới hiệp định TPP là bất đồng quan điểm giữa Mỹ và Nhật Bản – hai nền kinh tế lớn nhất trong 12 nước tham gia đàm phán - chung quanh quyền tiếp cận thị trường đối với các mặt hàng nông sản và xe hơi. Từ khi Nhật tham gia đàm phán năm 2013, hai nước đã có nhiều cuộc thảo luận song phương để thu hẹp cách biệt nhưng chưa có kết quả. Mỹ luôn thúc giục Nhật mở cửa thị trường cho nông sản nhập khẩu trong khi Tokyo kiên quyết giữ nguyên lãi suất cao cho một số nông sản nhập khẩu, chẳng hạn như thịt bò Mỹ. Nhật cũng chưa chịu gỡ bỏ những rào cản phi thuế đối với mặt hàng xe hơi nhập khẩu.
Ngoài ra, các nước đàm phán TPP chưa muốn nhượng bộ nhiều hơn các yêu cầu của Mỹ vì theo giới phân tích, “tư thế” đàm phán của chính phủ Mỹ cho đến nay vẫn chưa thực sự vững chắc, do chính quyền của Tổng thống Barack Obama chưa được Quốc hội Mỹ cấp cho “quyền đàm phán nhanh” (fast-track authority), còn gọi là “quyền xúc tiến thương mại” (TPA –trade promotion authority).
Có quyền này, chính phủ Mỹ mới được phép đàm phán chi tiết và ký kết các hiệp định tự do thương mại với các nước đối tác, khi Quốc hội Mỹ xem xét các hiệp định để phê chuẩn thì Quốc hội chỉ có quyền “gật” (for) hoặc “lắc” (against) mà không được sửa đổi các điều khoản đã ký kết với các đối tác.
Các nước đàm phán TPP, đặc biệt là Nhật, vẫn lo ngại rằng, những thỏa thuận song phương mà họ đạt được với chính quyền Mỹ hiện thời, khi không có TPA, có thể bị Quốc hội Mỹ bác bỏ sau này; và đó là lý do khiến các nước TPP chưa muốn đưa ra những nhượng bộ có tính quyết định. Và điều đó cũng có nghĩa là cuộc đàm phán TPP, kéo dài đã 4 năm nay, chưa thể kết thúc vào ngày 8-11-2014 như dự kiến.
*
Điều trái khoáy là thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử ngày 5-11 của đảng Cộng hòa tại Mỹ, dẫn tới việc đảng này lần đầu tiên trong 8 năm qua giành được quyền kiểm soát cả hai viện Quốc hội, có thể giúp Tổng thống Obama sớm có được quyền xúc tiến thương mại TPA, từ đó đẩy nhanh việc kết thúc đàm phán Hiệp định TPP – hòn đá tảng trong chính sách “tái cân bằng" của Mỹ hướng về châu Á-Thái Bình Dương.
Tại sao lại như vậy? Đảng Cộng hòa vẫn có truyền thống ủng hộ tự do hóa thương mại và có ý hướng muốn thông qua một đạo luật trao cho Tổng thống Obama quyền đàm phán nhanh các hiệp định TPP, TTIP trong khi đảng Dân chủ vẫn thận trọng và lo ngại rằng tự do thương mại có thể gây phương hại cho thị trường việc làm ở trong nước.
Thượng nghị sĩ Harry Reid - đảng Dân chủ, hiện lãnh đạo phe đa số trong Thượng viện và sắp phải bàn giao vị trí này cho Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, đảng Cộng hòa - từng tuyên bố hồi đầu năm nay rằng ông sẽ “treo” cuộc thảo luận về quyền đàm phán nhanh cho đến sau cuộc bầu cử giữa kỳ.
Các nghiệp đoàn và tổ chức bảo vệ môi trường ủng hộ đảng Dân chủ cũng luôn phản đối việc trao quyền đàm phán nhanh cho Tổng thống vì lo ngại rằng quan điểm của họ sẽ không được thể hiện trong các điều khoản của hiệp định.
Vẫn chưa rõ liệu một khi Tổng thống Obama được cấp quyền đàm phán nhanh thì Hiệp định TPP có thể kết thúc sớm hay không song giới phân tích hy vọng rằng, sự thay đổi mới trong cơ cấu quyền lực của Mỹ sẽ giúp cho TPP về đích trong năm tới, có thể Quốc hội Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ phê chuẩn hiệp định ngay trong mùa xuân năm 2015. “Nói chung, đảng Cộng hòa ủng hộ rộng rãi tự do thương mại, ủng hộ TPP và thắng lợi của họ làm gia tăng kỳ vọng rằng TPP sẽ được phê chuẩn trong năm nay hoặc đầu năm tới”, Niels Marquardt, Giám đốc điều hành Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) nhận định.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét