Bút giả
Cách nay hơn hai chục năm tôi được một nhà văn đàn anh kể cho nghe vài tứ truyện ngắn. Có một tứ truyện rất ấn tượng ngay lập tức gieo vào tôi sự ám ảnh khôn nguôi. Nó thế này.
Ở một xứ sở nọ có tên là i cờ dét (Y). Vị quan trấn thủ xứ ấy vốn là một ông quan thanh liêm, biết trọng chữ nghĩa. Người trọng chữ hiếm khi không thương người. Thương bằng cách giúp cho mọi thần dân xứ ấy chuộng sự học hành. Ngài cho rằng có con chữ việc làm ăn sẽ bớt đi vất vả, cuộc sống ắt sẽ đủ đầy. Khỏi kể văn chương xứ Y được đề cao thế nào. Các văn nhân được hưởng sự tôn trọng của toàn xứ. Một ngày theo kế hiến của một văn sĩ, ngài tổng trấn cho dựng một cây bút bằng đá. Bút được tạc công phu dựng thẳng đứng, ngòi oai nghiêm chĩa chọc vào trời xanh. Ngay chân đế bút đắp hẳn một máng mực khổng lồ. Cứ vào gần chính canh giờ Ngọ ở giữa khắc thứ tư (gần 12 giờ trưa, kém bảy, tám phút) hôm nào có nắng thì bóng của cây bút đổ ngòi chạm đúng vào máng mực. Từ ngày có công trình bút đá, xứ Y mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân tình phấn khởi no ấm. Đi khắp xứ chỗ nào cũng rộn ràng thơ phú cùng tiếng cười hòa quyện. Cây bút đá được coi như biểu tượng của hào khí xứ Y và nó được trân trọng đến mức được trông coi bởi một viên quan vào hàng ngũ phẩm.
Sách Thằng mõ trâu và ngọn bút chẳng biết thật hay giả. Khekhe…
Bỗng một ngày viên quan ngũ phẩm trông coi cây bút đá hớt hải đến báo quan tổng trấn một tin kinh thiên động địa. Đúng hôm ấy trùng hợp có một trận động đất sập núi chết người. Quần thần thất kinh khi được biết dù nắng đổ thế nào thì ngòi bút đá cũng không thể nào chạm được vào máng mực ở thời điểm gần chính canh giờ Ngọ. Một ban bệ đủ loại cước sắc tiến hành điều tra khẩn. Kết luận cuối cùng không chỉ ra được chính xác nguyên nhân cây bút bị lún hụt đi mất nửa thân ngòi vì có thể do địa chấn, do cấu tạo địa tầng, do thiết kế sai hoặc là do bớt xén vật liệu lúc xây dựng. Người ta nghiêng về mấy giả thiết sau. Oái ăm việc thi công này do đám văn nhân đảm trách. Quan tổng trấn điệu ngay viên văn sĩ phụ trách thi công yêu cầu trong 3 ngày phải xử lý xong sự cố này nếu không sẽ bị chém đầu bêu gương. Viên văn sĩ hoảng hốt nhưng rồi đám đồng sự góp mưu khó gì việc ấy. Ngày thứ ba trước sự chứng kiến của quần thần, cây bút rõ ràng đã chạm vào được máng mực. Rất đơn giản nó đã được đắp thêm phần ngòi bằng xi măng. Quan tổng trấn cả cười cho qua chuyện.
Hiềm một nỗi từ ngày bút đá được đắp thêm ngòi xi măng, xứ Y dần lụn bại. Gió bão cứ nhè xứ Y mà trút. Mùa màng thất bát, nạn đói ập đến kéo theo trộm cắp cướp giết. Quan lại xứ Y đang chỗ chăm chỉ đèn sách, trị dân bằng chữ giờ đổ đốn bè cánh mua quan bán tước, tham nhũng xách nhiễu dân lành. Đám văn veo chữ nghĩa sau vụ bút lún đã bị mất đi nhiều bổng lộc giờ còn tệ gấp bội. Họ càng không được tin dùng. Người thấp tài thấp trí thì quay ra xu phụ đám quan lại biến chất bằng thứ văn vô bổ có cánh. Kẻ có chút chí khí tài năng thì chán nản buông bút cầm chai lấy xướng ca đàn hát rượu chè cầm cự qua ngày. Quan tổng trấn hết sức lo lắng. Ngài cho truy tìm nguyên nhân vì sao xứ Y lại bỗng dưng mạt rệp. Hết đủ mọi cách chẳng biết được nguồn cơn, chẳng dập được thói hư tật xấu xâm thực khắp bờ dân cõi, ngài đâm ra phẫn chí buông lơi chính sự. Xứ Y ngày thêm thê thảm. Một ngày buồn bã quan tổng trấn cải dạng vi hành. Lọ mọ nơi chân bút đá ngài chợt thấy một người khách vãng lai đứng ngắm nhìn ngọn bút. Người này ngắm nghía chán chê mê mỏi rồi dậm chân bỏ đi sau khi buông ra tiếng thở dài đầy cảm thán. Thấy lạ quan tổng trấn lạch bạch chạy theo nài nỉ gặng hỏi. Vị khách lạ trỏ tay về phía cây bút đá buông cụt lủn mỗi câu:
-Bút giả!
Trí nhớ của tôi chỉ loáng thoáng được có thể. Đã hơn hai mươi năm tôi chờ đợi truyện ngắn này của nhà văn đàn anh nhưng càng đợi thì bóng câu tăm cá càng biệt. Vẫn biết nhà văn đáng kính của tôi có vướng vào một tai nạn văn chương hy hữu đã khá lâu nhưng tôi vẫn mong ông hoàn thành thiên truyện này. Chép lại theo trí nhớ đứt đoạn cũng là thành ý để nếu nhà văn có vô tình đọc đến thì mong ông hãy cầm lấy cây bút và viết. Mong lắm thay./.
Hà Nội 10/01/2013
PNT
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét