Nhân chuyện bác Pham Nguyen Truong bàn về dịch thuật, nhà cháu cũng nhớ tới mấy “sự cố” dịch thuật khác, nhưng là từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Số là lâu nay, nhà cháu rất băn khoăn về cách dịch một danh từ, một khái niệm cực kỳ Việt Nam, qua Anh ngữ, đó là từ “dân oan”.
Gần đây có lần nhà cháu hỏi một người Mỹ gốc Việt xem nên dịch thế nào, anh ấy ngẩn ra một lúc rồi bắt đầu trau mày bóp trán suy nghĩ, càng nghĩ càng thấy bí, vì sự thực là “bọn Mỹ nó không có khái niệm ấy”. Một lúc sau, anh đề xuất dịch dân oan là “petitioner”, nghĩa là người làm đơn kiến nghị. Nghe thì cũng tàm tạm, nhưng vẫn không chuẩn, vì chỉ là “người làm đơn kiến nghị” không thôi thì vừa dài dòng lại vừa không thể nói lên được cái oan ức, cái phẫn nộ, bế tắc, thấp cổ bé họng, v.v. của dân oan. Như trong tiếng Việt, chỉ hai từ thôi, cực kỳ ngắn gọn mà đủ phản ánh cả một thành phần không nhỏ trong xã hội với đầy đủ tính chất oan ức, phẫn nộ, bế tắc… của nó.
Nhà cháu gật gù, rồi lại tranh thủ hỏi thêm một vấn đề khác: Làm sao dịch được “vết nứt cầu Thanh Trì” sang tiếng Anh?
Anh công dân Mỹ lại một lần nữa bó tay, vì lý do rất đơn giản là “ở bên này không có khái niệm ấy. Sao xây cầu kiểu gì mà lại có thể nứt được nhỉ?”.
Nhà cháu thở dài, rồi thôi, không hỏi nữa, vì sợ câu hỏi thứ ba sẽ làm anh toát mồ hôi ra mất. Đấy là nhà cháu nhớ, hồi xảy ra vụ cưỡng chế đất đai ở Văn Giang, từ 6h sáng đã thấy công an, cảnh sát cơ động đeo khiên đội mũ bảo hiểm tiến vào làng, rồi nghe nhiều tiếng nổ ùng oàng ghê lắm. Sau “trận càn”, bà con nông dân lượm được hàng trăm vật gì đó trông giống như cái bình bằng nhựa, to cỡ lọ dầu gội đầu, bên ngoài ghi dòng chữ: “Quả nổ nghiệp vụ, Bộ Công an”.
Sau này có chuyên gia nước ngoài hỏi cháu:
- Họ (phía chính quyền) có dùng vũ khí sát thương khi đi cưỡng chế đất không?
- Không, nhưng họ dùng cái gì lạ lắm cơ, tôi cũng không biết… Professional explosives, tôi thấy ghi như vậy.
Nhà cháu quả thật lúng túng vì không biết phải dịch cái cụm “quả nổ nghiệp vụ” sang tiếng Anh thế nào. Mấy cô chú Tây cũng lắc đầu không hiểu.
Toàn những khái niệm đặc thù xã hội chủ nghĩa như thế, Tây nào mà hiểu nổi.
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét