Chuyên đề:

Thơ Inrasara 

Nhà thơ Inrasara

Nhà thơ Inrasara tên thật là Phú Trạm, sinh ngày 20 tháng 9 năm 1957 tại làng Chakleng – Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước tỉnh Ninh Thuận, Việt Nam. Ông là một nhà thơ gốc Chăm nổi tiếng của Việt Nam hiện nay… Ngoài làm thơ, ông còn nghiên cứu, sưu tầm, dịch thuật văn học và ngôn ngữ Chăm, đồng thời là chủ biên của tuyển tập Tagalau (Bằng lăng), mục đích giới thiệu văn học Chăm và nâng đỡ, khuyến khích các cây bút Chăm trẻ tuổi… Inrasara đã 2 lần đoạt Giải thưởng của Hội Nhà Văn Việt Nam (1997- 2003) và Giải thưởng Văn học Đông Nam Á (Lễ tẩy trần tháng tư) năm 2005 tại Thái Lan.

Năm 1995, ông cũng được giải thưởng của Trung tâm lịch sử và văn minh Đông Dương thuộc Đại học Sorbonne (Pháp) với công trình nghiên cứu Văn Học Chăm (tập 1)

Năm 2005, ông được Đài Truyền hinh Việt Nam VTV bầu là Nhân vật Văn hóa trong năm

Năm 2009, ông được trao Giải thưởng văn hóa Phan Châu Trinh.

(theo Wikipedia)

Ở NƠI ẤY [thơ thời cuộc]

(trích)

 NGƯỜI ĐÀN BÀ VÀ GIA SẢN

[Trích đoạn phim câm]

(cảm tác từ Bắc Phi)

Người đàn bà đội gia sản đi theo triền sông

cùng dòng người lọt thỏm giữa lòng sa mạc

túm bao nhỏ trên thúng to bé thơ bưng nách

năm đứa con rạc bước sau lưng

người đàn bà rời một miền đất tìm

mảnh đất dung thân

chớp mắt người đàn bà trở về

trên đầu không còn thúng to

còn túm bao nhỏ

không còn bé thơ bưng nách

còn năm đứa con rạc bước sau lưng

từ góc sa mạc người đàn bà ngược lên triền sông

chợt chìm mất trước bản tin tennis.

Ở NƠI ẤY, HẢO HẢO HẢO

(cảm tác khác từ Việt Nam)

Như chưa hề có gì xảy ra

Đoàn thể thao Việt Nam vừa giật thêm tấm huy chương

Vừa giật thêm vài ưỡn ngực

Thế giới như đặt dưới chân huy chương vàng môn billard Đông Nam Á

Cờ xí với khẩu hiệu

Như thể chưa hề có chuyện gì đang xảy ra

Chúng ta có đầy đủ bằng chứng và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

Không thể chối cãi

Tuần lễ văn hóa Cà phê Sài Gòn cứ đông nghịt

Chơi tới bến đi em, chẳng có gì xảy ra, ở nơi ấy

Dzô                 dzô                  D Z Ô…

Ta đã làm cú rút ngoạn mục vượt mặt Indo, Mã

Hồ Xuân Hương đẹp và Đà Lạt thơ

Festival Hoa Đà Lạt và Cuộc thi Hoa hậu các Dân tộc Việt Nam diễn ra đúng ngày giờ

Dzô                 dzô                  D Z Ô…

Tuyển bóng đá cả nữ lẫn nam Việt Nam ôm nhau khóc và

Sáng nay toàn dân nghiêm chỉnh chấp hành đội mũ

Bảo hiểm hộp sọ đầy toan tính

Như chưa hề có chuyện gì xảy ra

Hà Nội se lạnh và Phan Rang khô rát

Đại hội vừa hạ quyết tâm phấn đấu để có nhiều tác phẩm tốt hơn

Như chưa bao giờ tình hữu nghị Việt – Trung tốt đẹp hơn

Hoàng Sa & Trường Sa

Hảo                 hảo                              hảo

Nam Quan                 Hà Giang                    Tam Sa

Dzô                 dzô                              D Z Ô…

Bia nổ nhịp ba                      chưa                mất

Một nhà thơ tuyên dứt khoát phải có thơ ta giữa 100 bài thơ hay nhất

Thế kỉ và một nhà văn khác

Dự án cho Nobel văn chương nước Việt

7.560 hecta đất nông nghiệp bị thu hồi cho dự án sân golf

Hàng vạn hộ nông dân Long An bổ sung số liệu cho dự án xóa đói giảm nghèo chục năm tới

Nam Quan                 Hà Giang                    Tam Sa

Như chưa hề có chuyện gì đã xảy ra

Tiền phong                Thanh niên                Tuổi trẻ

VTV1               HTV9                          VTV3

Bia nổ nhịp ba                      vắng ngắt

Ngàn chữ kí               vạn chữ kí                  vừa tung lên trời mù mịt

Hảo                 hảo                  hảo

Mầy nghe lời đứa nào xúi giục                               tao bảo

Đuổi thẳng cổ lũ chúng ra khỏi trường

Camera                       dây thép gai               máy ảnh kĩ thuật số

họa sĩ trịnh cung vừa ném cái rẹt cây cọ ra ngoài cửa sổ

nhà văn nhà báo nhà thơ và cả nhà chưa là nhà tràn ra đường hô khẩu hiệu tranh hậu siêu thực vẽ lưng áo thận văn nhiên bỏ thơ làm cư dân mạng tuấn idol khanh chịu chơi bão blog mịt mù quốc bùi minh thư tuyệt mệnh chai nước lavie tiếp viện ném tới đi em lynh bacardi tự quyền nữ nhi không thường tình chống nạnh như huy số dzách xắn tay áo hoàng hưng yêu nước không bị áp đặt hương hồ hồng thu lan cứ chĩa máy vào bọn tao đi ôi quý ngài trí thức hay không trí thức và ôi quý siêu sao thơ văn 8X tung bụi mù văn đàn an nam lủi đâu hết trọi rồi hay đang cà phê đắng rung đùi tọa sơn quan hổ đấu

Người đi xe giữa đường tò mò nhìn đám biểu tình

Như có một điều gì đó vừa xảy ra             đang xảy ra                sắp xảy ra

Lễ tang nhà thơ Phạm Tiến Duật vừa qua và Đời sống tinh thần người Sài Gòn sắp tới

Càphê Văn học của Hội đồng Anh và Ba kịch bản có thể xảy ra

Ngày 16

Pháo nổ nhịp hai

Ngày mai

Ngày mai

Que sera sera

Ai biết chuyện gì xảy ra, ở nơi ấy.

 Ở NƠI ẤY, TỰ DO

(cảm tác từ Miến Điện)

những sinh phận không tự do

                        thiếu tự do

                        mất tự do những sinh phận

bị cầm tù trong thế giới thung lũng nên không nên

mò mẫm giữa vòng vây của cho phép

                        của nghe nói của được nhìn

những sinh phận không biết đến tự do

chưa hề nếm, ngửi, sờ mó tự do

lầm lũi, câm lặng, đi lại, thở trong lồng như thể

đang sống

những sinh phận loãng ý thức về tự do

chối từ, chạy trốn, đào ngũ, hết thèm khát

tự do

tự lường gạt đã có khi chưa bao giờ có

tự do

lang thang đầm lầy ân sủng

những kẻ đánh tráo khái niệm tự do, phản bội tự do

                        sợ tự do

                        sợ cái đạp vào bức tường sợ

                        tiếng cánh cửa mở

                                    sợ

                                    đi một mình

                                    suy nghĩ cho mình

những kẻ sợ chữ tự do như thể sợ

ma                   sợ

nhắc tiếng tự do        sợ

người khác nói đến tự do

                        viết về tự do

                        sợ

tự do được rỉ tai dù bằng

                        tiếng Anh hay tiếng Pháp

                        liberty hay liberté

danh từ, tính từ hoặc động từ

được chia dẫu ở thì tương lai mơ hồ

                        hay thì xa xôi quá khứ thậm chí

                        bằng thứ ngôn ngữ một thổ dân

                        xa                                            lạ

khi tôi lỡ bật ra tiếng tự do

                        tôi phải xúc miệng cả khi

                        tôi nói mớ

LIBERTY                                           LIBERTÉ

                        TỰ DO

Ở NƠI ẤY, NHÀ THƠ

(cảm tác từ Afghanistan)

Tao không muốn mầy làm thơ tình buồn

Tao không muốn mầy làm thơ tình

Tao không muốn mầy làm thơ

Tao không muốn mầy làm

Tao không muốn

Tao không

Tao

T

Đơn giản mầy là phụ nữ đã có chồng, con, có gia đình

Đơn giản mầy là phụ nữ đã có chồng, con

Đơn giản mầy là phụ nữ đã có

Đơn giản mầy là phụ nữ

Là của cải là đồ chơi

Đơn giản

Mầy còn muốn gì nữa

Mầy đã có cuộc sống no đủ

Mầy đã có tao

            Đã có tao

            Có tao            

            Tao

            T

Vô ích làm thơ vô ích suy nghĩ thậm vô ích

tôi sinh ra thật vô ích*

Nadia

sinh ra không vô ích chết đi

không vô ích làm thơ

Nadia

cánh én xẹt ngang cánh đồng chữ nghĩa

            bay qua bầu trời tự do

ở nơi ấy em đi, Nadia          

anh sẽ đến

địa ngục hay thiên đường

ta lại làm thơ

TỰ DO           NADIA           TỰ DO          

Bông hoa màu đỏ sẫm*                          NADIA

__________________________

* Bông hoa màu đỏ sẫm: tên tập thơ đầu tay của Nadia Anjuman, nữ nhà thơ trẻ Afghanistan, chết bí ẩn vào ngày 5-11-2005. “Tôi sinh ra thật vô ích” là câu thơ trong tập thơ trên (báo Văn nghệ trẻ, số 46, 18-11-2007, và nadia.afghawrite.org). 

Ở NƠI ẤY, CUỘC SỐNG THEO ĐUÔI      

(thêm cảm tác từ Miến Điện)

Kẻ nào muốn

Kẻ nào muốn tôi

Kẻ nào muốn tôi, anh, chị

Kẻ nào muốn nông dân, thợ thuyền thầy tu hay nhà văn

Giáo sư với sinh viên hết thẩy

Nói, nghĩ, viết, làm

Theo chúng muốn

Theo

Kẻ nào muốn cắt điện thoại di động, dựng tường lửa internet

Kẻ nào muốn aids, lao, sốt rét

Kẻ nào không muốn cuộc sống riêng tư

Kẻ nào muốn nghèo đói, thất học, ngu muội

Kẻ nào nói: các người chưa đủ trình độ dân chủ

Kẻ nào muốn nhà văn bôi nhọ                   tự do

                        nhà báo câm họng                tự do

                        triết gia bế tắc                                   tự do

Kẻ đó muốn tôi, anh, chị, tất tật

Không suy nghĩ

            làm

            nói

            viết

            khác chúng muốn

Kẻ nào muốn quay ngược kim đồng hồ lịch sử

Các người chưa đủ trình độ tự do, chúng nói

Chúng tao đang lên đề án nghiên cứu tự do

                        sắp mở các cuộc hội thảo về tự do

Chúng tao sẽ viết chữ TỰ DO thật to thật đậm

Sẽ treo                        TỰ DO đầy đường sá thành phố thôn quê

Sẽ hô rất to khẩu hiệu tự do

Và nhân dân chúng tao sẽ hô khẩu hiệu tự do

Rất to

Cho chúng bây                                  biết mặt.

THỜI GIAN CỦA MỘT LỜI XIN LỖI

(cảm tác từ Australia)

 Sau hàng chục năm thoái thác và tránh né và chần chừ

thủ tướng đã đọc lời xin lỗi

trong mưa

về câu chuyện một thế hệ bị đánh cắp

giữa khoảng rỗng của đất trời và của lịch sử

trước sự có mặt của gần 1.000 người bản địa

chú ý 1.000               không số lẻ               

có cả phụ nữ              và        trẻ em

“Chúng tôi xin lỗi đến những người mẹ và người cha, người chị và người anh, đến những gia đình và cộng đồng bị li tán”.

“Chúng tôi đặc biệt xin lỗi về hành động tách rời trẻ em bản địa ra khỏi gia đình, cộng đồng và đất nước họ. Vì nỗi đau đớn, niềm thống khổ và sự tổn thương của những thế hệ bị đánh cắp, con cháu họ và gia đình bị bỏ lại sau lưng, chúng tôi xin lỗi”.

hơn hai thế kỷ kể từ khi người da trắng đặt chân lên Úc

qua 11 năm                của chần chừ và thoái thác

của toan tính đo đếm cân đong

cho

bốn phút của sáng 13-2

không có số lẻ                       của giây         thừa hay thiếu

một lời xin lỗi quốc gia đến những người bị ảnh hưởng

kim giây chả là gì cả cho thời khắc trọng đại này

cho

lời xin lỗi muộn màng này

đến mấy thế hệ của một thế hệ bị đánh cắp

không đưa ra khoản tiền bồi thường

nhưng

thủ tướng cam kết sẽ giảm thiểu tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, tỉ lệ mù chữ và chết sớm ở người bản địa trong một thập niên tới. Chính phủ cũng có kế hoạch cải thiện nhà ở cho người bản địa, công nhận họ về mặt hiến pháp là những người làm chủ nguyên thủy của nước Úc

cho

khoảng 460.000 người bản địa sinh sống ở Úc, chiếm 2% dân số

cũng không                số lẻ

trong bài diễn văn dài 20 phút đọc sau khi xin lỗi

4 phút của sáng 13-2 trước vô cùng thời gian và vô tận không gian

về những thế hệ sắp bị đánh cắp

Dọc suốt chiều dài lịch sử của những đất nước

còn bao nhiêu thế hệ bị đánh cắp

trên mỏng mảnh mặt đất này?

Ai biết?

bên kia lời xin lỗi là gì

phía sau lời xin lỗi là gì

sau lời xin lỗi còn gì.

_______________________

Chú thích:

Các chữ in nghiêng là phần copy từ báo Tuổi trẻ, 14-2-2008: “Úc chính thức xin lỗi người bản địa”.

 Ở NƠI ẤY, CÓ…

(cảm tác viết dưới hầm 1)

Có đứa đi hoang kè kè kim chỉ nam trong túi áo

Có nhà phê bình kêu đòi dứt khoát phải có người cầm tay chỉ đường

Có bà mẹ không biết hôn con

Có một nền thơ cần đến công văn định hướng

Có hòn đảo tự do vừa cho phép toàn dân xài lò vi-ba và dùng điện thoại di động(1)

Có cặp tình nhân vĩnh viễn từ bỏ ý định làm tình

Có loài chính quyền từ chối cho hàng cứu trợ quốc tế tới tay đồng bào đang đói khát (2)

Có đất nước tự do ở đó quan to được tự do ăn cướp

công nhân được tự do xin phép đình công

nông dân tự do mất đất

Có tiến sĩ Chăm không đọc thủng văn bản tiếng Chăm

Có con chiên của Chúa chưa bao giờ tin vào phép lạ của Chúa

Có nhà văn không tin có quốc gia nào đó trên trái đất nhà văn hưởng nhiều tự do hơn đất nước mình

Có loài dế không biết gáy

Có nửa làng làm giàu với tiền ăn mày

Có một làng khác nhiều nhà lầu được xây bằng nghề làm gái

Có con chó không dám chạy qua đường

Có đất nước chuyên sản xuất sinh viên cho xích xe tăng làm cỏ(3)

Có vô số thầy tu vừa ăn dùi cui và ngửi lựu đạn cay cảnh sát(4)

Có một nước Mỹ khác

có đĩ tại cửa trạm đường hầm

có một người vô gia cư ngủ gần toà đô chánh

có một nhóm da đen cực đoan đả kích, lăng mạ người da trắng giữa phố(5)

Có một người mơ thiên đường Mỹ

Có một nhà văn tỉnh lẻ hì hục cả đời viết với giấc mơ vào Hội Nhà văn Việt Nam

Có rất nhiều con người, ở nơi ấy…

________________

Chú thích:

(1) Hòn đảo tự do là nước Cộng hòa Cuba. Theo tin báo Sài Gòn giải phóng, 29-3-2008.

(2) Sự kiện xảy ra ở Myanmar sau cơn bão Nargis, đầu tháng 5-2008, theoTuoitrecuoi.com, 17-5-2008.

(3) Vụ Thiên An Môn.

(4) Chuyện ở Tây Tạng.

(5) Loạt kí sự bằng hình của Đinh Linh trên Tienve.org.

 THẾ GIỚI TRONG NGÀY

[19-6-2009]

(cảm tác viết dưới hầm 2)

Hơn 100.000 người tham gia tuần hành tại Tehran

646 đơn khiếu nại bầu cử & 7 người chết

20 năm trước

4 ngàn 12 ngàn hay 30 ngàn tù nhân bị sát hại ai còn nhớ

Bao nhiêu con số

Nhưng 7 người chết trong biểu tình phản đối gian lận bầu cử

Là điều hệ trọng hơn cả chuyện tương lai bauxite Tây Nguyên hệ trọng

duy nhat chi co ong la giai ma duoc tho minh

Tin nhắn ông bạn thơ qua điện thoại di động

Sáng sớm

Luật sư Lê Công Định vừa đọc bản tự thú và xin lượng khoan hồng

Nhiều người nổ bia ăn mừng không ít người hố

Amnesty International hố một nhà văn mới 5 hôm trước vỗ tay hoan hô bị hố

Kẻ bàng quan kẻ chờ đợi kẻ thất vọng

Biển động mạnh ở vùng biển Bình Thuận ông chú nói khổ lắm rồi

Cô bạn ở xã biên giới phía Bắc email nhắc nhớ về vụ hội viên

Người như em mà 5 năm rồi chưa được vào mới lạ

Kì này không xong chắc thôi luôn quá

Thì ừ

Italia thua đau Ai Cập tại Confed Cup

Một fan đòi nhảy lầu

80 triệu bảng cho hợp đồng thế kỉ Ronaldo tuyên bố lương tôi không thể không nhất

Thế giới

18.000 bảng cho một tối ăn chơi gái với rượu

Chỉ là những con số chả vấn đề gì

Dẫu có qui ra 554.408.000 đồng tiền Việt

Đủ cho mẹ Piỏh nuôi 7 đứa con ăn học đủ cho Chăm in 23 tập Tagalau kế tiếp

You are the world

What you are the world is ai biết được

Bắc Hàn vừa nhảy cẩng giật vé đến Nam Phi đã rất giận giữ trước lệnh trừng phạt

Đe dọa sẽ phản công một ngàn lần bằng quân sự

Em Milan lên xe đò về quê chiều nay

Không điện thoại không tin nhắn

Hoa Kì sẵn sàng chơi lại Bắc Hàn tới bến

Salman Rushdie cặp kè người tình mới đáng tuổi con mình

1mét 52 với 1mét 85 thì sá gì

Thây kệ thế giới Pia Glen nói mặc xác chân ngắn cẳng dài

Tàu chiến Nga vừa cặp bến Đà Nẵng và Ấn Độ vừa thử thành công lần hai hỏa tiễn mang đầu đạn hạt nhân đất đối không

Biểu tình sinh nhật lần thứ 64 bà San Suu Kyi ngày mai

Ngày mai ngày mai

Em không thể nào nghĩ ra được những lời chúc mỹ miều

Cho tối sinh nhật anh – một nữ thi sĩ Việt vừa đăng lên mạng bài thơ mới

Có một tỉ người đói ăn trên thế giới

You are the world. What you are the world is.

tác giả gửi Văn Việt.

Phần nhận xét hiển thị trên trang