ĐỔI MỚI LẦN II ?

Hướng đến Đại hội XIII của Đảng, tôi xin đăng lại bài viết từ năm 2016, trên blog PNTB, xét thấy vẫn rất thời sự

NHÂN ĐỌC BÀI “NGUYÊN CHỦ TỊCH QUỐC HỘI NGUYỄN VĂN AN - “CẦN CÓ LUẬT ĐỂ ĐẢNG TRÁNH BAO BIỆN LÀM THAY”

Trong thời kỳ làm Chủ tịch Quốc hội, ông Nguyễn Văn An đã có nhiều đổi mới, gây được ấn tượng… Từ sau khi nghỉ hưu, ông có những ý kiến mới, thật sự sáng suốt và đáng trân trọng.

Trong một bài báo đăng trên Vietnamnet cách đây mấy năm, lần đầu tiên tôi giật mình khi thấy ông nói: Chúng ta cứ nói đã hoàn thành cách mạng Dân tộc, Dân chủ nhân dân, nhưng thực ra cho đến nay mới hoàn thành được cách mạng Dân tộc, còn vấn đề Dân chủ thì chưa.

Sở dĩ giật mình vì, từ nhiều năm trước các nhà tuyên giáo của ta luôn phán rằng: Dưới sự lãnh đạo của Đảng, chúng ta đã hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân, nay tiến thẳng lên Chủ nghĩa xã hội! Ai cũng nói như con vẹt cả.

Cũng giống như có một thời chúng ta ngộ nhận rằng, đã là nước XHCN thì xã hội ta phải là xã hội XHCN. Đã là xã hội XHCN thì phải ưu việt, phải tốt đẹp, phải dân chủ, văn minh… Nhưng khi nhìn ra nước ngoài, những nước không phải XHCN, thấy dân của họ có cuộc sống sung túc, xã hội của họ dân chủ, văn minh thật, thì mình lại ngưỡng mộ, thèm khát…. Nhưng vẫn tìm cách nói lấy được rằng: dù sao thì Tư bản vẫn không tốt! Cứ nói như thế, nghe mãi rồi cũng quen tai.

Nhưng từ khi “mở cửa”, nhiều cán bộ trung, cao cấp của ta khi có dịp ra nước ngoài toàn thấy chọn đi Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Anh, Pháp, Mỹ… chẳng mấy ai muốn đi Trung Quốc, Cu Ba, Bắc Triều Tiên là những nước XHCN, bất đắc dĩ mới phải đến những nước này. Đặc biệt nhiều cán bộ có tầm cỡ đều cho con cái sang học ở Harverd, Anh, Pháp, Nhật…

Một khi cuộc sống thực tiễn cứ đi ngược với ước muốn và những lời nói tốt đẹp của chúng ta, thì bắt buộc chúng ta phải lý luận rằng, chúng ta chưa có Chủ nghĩa xã hội thật sự, mà mới ở “chặng đường đầu”. Đó là một “thời quá độ lâu dài”, không biết là dài bao nhiêu. Do đó đồng chí Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phải thật thà nói rằng, đến cuối thế kỷ này không biết liệu chúng ta đã có Chủ nghĩa xã hội hoàn thiện hay chưa!?...

Tất cả những suy nghĩ đầy mâu thuẫn ấy, cho đến nay thì mọi người đều đã rõ. Tuy nhiên, vì Thể chế chính trị của chúng ta chưa thực sự đổi mới (như Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nói thật ra ở Đại hội 12 của Đảng), mà mới đổi mới được một phần về kinh tế, thực chất là tiếp thu bước đầu, chưa đầy đủ Cơ chế thị trường (vốn được xem là của Chủ nghĩa tư bản), khiến phát sinh nhiều mâu thuẫn giữa Kinh tế và Chính trị, giữa Cơ sở hạ tầng và Kiến trúc thượng tầng. Đó là cuộc giằng co kéo dài hơn 30 năm chưa kết thúc… Sở dĩ nói “chưa đầy đủ” là bởi cái Cơ chế thị trường mà chúng ta mạnh dạn tiếp thu từ 30 năm trước như một cuộc “lột xác”, nhưng lại sợ lạc hướng nên phải đưa thêm vào “định hướng xã hội chủ nghĩa”, một cụm từ mà qua 6 kỳ Đại hội vẫn thấy lơ mơ.

Lại nói về ý kiến của ông Nguyễn Văn An về cách mạng Dân tộc, Dân chủ nhân dân mà mấy chục năm trước chúng ta đã ngộ nhận là “hoàn thành”, chỉ việc tiến thẳng lên CNXH. Nhưng khi ông Nguyễn Văn An phát hiện rằng cái vế DÂN CHỦ chưa làm được thì thực tiễn đã chứng minh xác đáng cho nhận định của ông. Cuộc cách mạng này không thể giống như một trận chiến chỉ trong chớp mắt lật đổ một bộ máy cầm quyền như kiểu Cách mạng tháng Mười Nga hay Cách mạng tháng Tám Việt Nam. Nó lâu dài, thậm chí ngoắt ngoéo, lúc lên lúc xuống…bởi xét về quy luật thì chả mấy nhà cầm quyền lại muốn “chia quyền” cho dân chúng.

Do đó ở những nước tiến bộ (như Bắc Âu và những nước tư bản phát triển), trước hết họ phải có HIẾN PHÁP như một bản KHẾ ƯỚC CỦA NHÂN DÂN, giao cho nhà cầm quyền thực hiện để làm công cụ hữu hiệu CHẶN BÀN TAY LẠM QUYỀN CỦA CHÍNH QUYÊN. Chính quyền có xu hướng lạm quyền, mất dân chủ là một quy luật của bất kỳ nhà nước nào trong lịch sử. Đó là điều mà khi sinh thời Lenine đã phát hiện và cảnh báo đối với Nhà nước XHCN mới ra đời. Có làm được như vậy thì Dân mới có cơ được làm chủ. Một khi chưa có cái Hiến pháp như thế thì dù những khẩu hiệu về dân chủ, nhân quyền có tốt đẹp mấy nó cũng chỉ là khẩu hiệu! Hiến pháp của chúng ta xây dựng khá kỳ công, có sửa đổi để cố gắng đi đến Nhà nước pháp quyền, dân chủ, nhân quyền thực sự, nhưng so với Hiến pháp Hoa Kỳ cách nay hơn hai trăm năm thì vẫn còn một khoảng cách xa vời, thậm chí thua cả Hiến pháp 1946 do Hồ Chí Minh làm trưởng ban dự thảo…

Một ấn tượng nữa khi ông Nguyễn Văn An, một cựu “tứ trụ” của Bộ Chính trị dám nói thẳng rằng: Bộ chính trị như một ông Vua, chỉ khác, đó là “ông Vua tập thể”. Ai cũng biết Thế giới đã trải qua mấy nghìn năm của chế độ Phong kiến, một chế độ “Quân xử Thần tử, Thần bất tử bất trung”, tức Vua là quyền sinh quyền sát. Đã nói đến chế độ vua quan thì làm gì có dân chủ. May ra được ông vua sáng, thương được tí nào thì bầy tôi và dân chúng được nhờ tí ấy, ngược lại, vớ phải ông vua thuộc loại “hôn quân” thì… chết dân. Nhưng nói chung, đó là một chế độ lạc hậu mà những cuộc cách mạng tư sản từ nhiều thế kỷ trước đã phải làm những cuộc mạng lật đổ để thiết lập nên nhà nước dân chủ, tiến bộ.

Theo ông An, khi Hệ thống chính trị của ta do Đảng lãnh đạo, mà Đảng lại không đổi mới phương thức lãnh đạo, quyền lực tập trung hết vào Bộ Chính trị, đến Quốc hội cũng thiếu thực quyền thì, Bộ chính trị như ông “Vua tập thể”. Nếu Đảng nắm hết tất cả mọi thứ như kiểu một ông bố trong gia đình, không cho ai trong nhà được một quyền gì ngoài mệnh lệnh của ông, thì khác nào Đảng như Vua.

Vậy để tránh “giẫm chân” vào con đường Phong kiến mà Cách mạng thế giới đã phải hy sinh rất nhiều xương máu để lật đổ, Đảng phải “đổi mới phương thức lãnh đạo”. Về điều này, ta còn nhớ, vào những năm đầu của thập niên 90 thế kỷ trước, Đảng đã đặt ra trong một Nghị quyết Trung ương về xây dựng Đảng. Tinh thần cơ bản là phải phân định rõ ràng chức năng của “ba bộ phận cấu thành Hệ thống chính trị”: ĐẢNG – NHÀ NƯỚC – MẶT TRẬN TỔ QUỐC VÀ CÁC ĐOÀN THỂ NHÂN DÂN. Trong đó Đảng – Lãnh đạo bằng phương thức ra Chủ trương, Đường lối, Nghị quyết và sự nêu gương của Tổ chức Đảng và đảng viên; Nhà nước – Quản lý bằng Pháp luật; Nhân dân – Làm chủ thông qua các tổ chức đại diện của mình. Ba bộ phận ấy không được giẫm chân vào nhau, đặc biệt Đảng không được can thiệp sâu vào nhiệm vụ của Nhà nước hoặc Mặt trận và các Đoàn thể nhân dân. Tuy nhiên, cái tinh thần, ý tưởng tốt đẹp ấy của Đảng cho đến nay, đã mấy chục năm trôi qua mà xem ra chưa có gì chuyển biến, thậm chí còn có biểu hiện Đảng “lấn sân” Nhà nước, còn Mặt trận và Đoàn thể nhân dân thì như một “Chính quyền phẩy”, bên cạnh Nhà nước. Do đó trong bài Cần có luật để Đảng tránh bao biện, làm thay (https://viettimes.vn/nguyen-chu-tich-qh-nguyen-van-an-can-c…) , trả lời phỏng vấn báo VietTimes, ông Nguyễn Văn An đã nói lại ý này. Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, cựu Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề Văn hóa xã hội và Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội đã lên tiếng: “ Đảng cần đổi mới để Quốc hội thực quyền hơn”.

Ấn tượng tiếp theo về phát biểu của ông Nguyễn Văn An là ông nói đến khái niệm “lỗi hệ thống” khi phải giải thích những bất cập trong xã hội của chúng ta mấy chục năm qua. “Lỗi hệ thống” là gì, nếu không phải là một khái niệm của Tin học? Khi một máy tính bị lỗi hệ thống chúng ta phải xử lý như thế nào, chắc mọi người đã hiểu…

26/ 2 /2016. Nguyễn Ngọc Dương

Phần nhận xét hiển thị trên trang