Ai bôi nhọ Hội nhà văn?

Nhà thơ Dương Trọng Dật băn khoăn: Báo Văn Nghệ có một tòa nhà không nhỏ ở Đồng Khởi, vốn là tài sản của báo Văn Nghệ Giải Phóng chúng tôi- một tờ báo đã để lại dấu ấn không thể quên trong nền văn học giải phóng. Người ta làm gì trong tòa nhà đó nhỉ? Liệu trong đó có một văn phòng đại diện hay không? Và nếu có thì văn phòng đại diện này đại diện như thế nào cho quyền lợi của các hội viên phía Nam?  Hay văn phòng đại diện lập ra cho có, và  chỉ  cần thiết cho một vài cá nhân? Nếu đúng vậy, chúng ta buộc phải đặt câu hỏi, câu hỏi xưa như trái đất của chàng Hamlet nhưng lại rất thời sự với tất cả chúng ta: cái văn phòng đại diện ấy nên“ tồn tại hay không tồn tại”?    

     

AI BÔI NHỌ HỘI NHÀ VĂN?

DƯƠNG TRỌNG DẬT

1.

Tôi không có ý định viết bài này sau bài “ Cái chết của con thiên nga”. Nhưng ý định ấy buộc phải thay đổi vì một sự kiện bất ngờ. Sau khi bài viết ra mắt được hơn một ngày, nhà thơ Lê Thiếu Nhơn gọi điện cho tôi cho biết, anh nhận được điện thoại của một nhân vật có tiếng tăm  đề nghị gỡ bài xuống. Lý do? Bài viết bôi nhọ Hội nhà văn TPHCM!

Bôi nhọ? Lại một chuyện “ xưa rồi Diễm”, câu chuyện cũ rích của cái thưở mà chụp mũ chính trị là chiêu bài triệt hạ đối thủ của một vài phần tử cơ hội cực đoan, chiêu độc của “ xưởng chế tạo mũ Giang Thanh và bè lũ 4 tên”, của các tiểu tướng hồng vệ binh thời cách mạng văn hóa? Các anh định” soạn lại bổn cũ” chăng? Nhưng bây giờ là thời đại nào? Và chẳng phải ai các anh cũng có  thể chụp cho cái mũ bôi nhọ một cách tùy tiện. Hội nhà văn TPHCM là của chung hơn 400 hội viên,chẳng phải của riêng ai. Chúng tôi không ngu đến nỗi tự vấy bẩn lên mặt mình. Cái nhọ ấy, nếu có, chỉ là cái nhọ của mỗi cá nhân. Và, đã là cái nhọ của mỗi cá nhân, dù là cá nhân BCH, không thể là cái nhọ chung của hội nhà văn. Vả chăng, ai có thể bôi nhọ nếu mặt anh không…tự  nhọ.

Về phần tôi, đơn giản chỉ là công bố những sự thật (vẫn còn nhiều sự thật chưa công bố) cho dù đó là  sự thật rất đau lòng về một cơn gió lạ đã tràn vào thánh đường của văn chương, làm mất giá cái danh hiệu cao quý của những kỹ sư tâm hồn, của  nhà văn trước bàn dân thiên hạ.

Một chi tiết nhỏ cũng cần được nói thêm: chuyện thao túng mà có người gọi là…bôi nhọ có vẻ đã hiện hình thành sự thật với việc phân công ban chấp hành tại kỳ họp thứ 2. Một sự phân công gây quá nhiều sự hồ nghi của đông đảo hội viên nhưng xin được bàn vào một dịp khác.

2.

Sau đại hội Hội nhà văn TPHCM một tuần, một nhà thơ gọi điện cho tôi: người ta đang vận hành một cuộc chạy nước rút, một cuộc đua siêu tốc. Chạy đi đâu? Dĩ nhiên là vào BCH Hội nhà văn Việt Nam. Nhưng chạy gì nhỉ? Người đứng đầu Hội nhà văn TPHCM, theo lẽ, đương nhiên sẽ là… Phó Chủ tịch hội nhà văn Việt Nam, nếu được Đại hội bầu, như thông lệ của những khóa trước, việc gì phải chạy? Nhưng tôi chợt nghĩ ra. Hôm trước, tại đại hội Chi hội nhà văn Việt Nam khu vực TPHCM,chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam để ngỏ một khả năng: có thể TPHCM cũng nên thêm một Phó Chủ tịch. Một người bạn còn khẳng định với tôi: một gương mặt trẻ đầy tham vọng đang nhắm đến vị trí này. Một người từng mơ ghế…chủ tịch trước đại hội nhà văn TPHCM, người đã thú nhận “thành tích” suốt 5 năm trong BCH cũ là…không làm gì cả. Nhưng chức Phó Chủ tịch Hội nhà văn VN đâu dễ thế và phụ thuộc vào ý chí của đại hội. Bạn tôi cười nhìn tôi như thể nhìn một vật thể lạ vừa rơi xuống từ sao Kim: ông đúng là thằng làm chính trị nửa mùa. Không dễ mới phải chạy. Nhưng ông bạn ngây thơ của tôi ơi! Sao ông dễ quên thế? Nếu ý chí đại hội lại thuộc về đa số của cái đa số tối thiểu, kiểu như tại đại hội Hội nhà văn TPHCM thì sao? Ừ nhỉ ! Nếu ý chí lặp lại kiểu đó thì sao nhỉ? Dĩ nhiên chiếc áo, dù là chiếc áo đắt tiền cũng chẳng làm lên thầy tu. Nhưng biết đâu, đại hội chẳng có những những lá phiếu tầm phào? Và nếu vậy, sẽ có chiếc áo thánh nhân được khoác lên mình một kẻ tầm thường. Đại hội không chọn được mặt để gửi vàng, đã đành. Sẽ chẳng có thêm một gương mặt danh nhân nhưng chắc chắn sẽ có thêm một kẻ nhân danh. Một kẻ nhân danh chẳng cần cho hội hay bất cứ ai… nhưng có khi lại rất cần cho …một người!

3.

Nhân bàn về những vấn đề trong đại hội sắp tới, một nhà văn nhắn nhủ với tôi: đi đại hội anh nhớ nhắc lại chuyện đã phát biểu tại đại hội cơ sở về báo Văn Nghệ. Phát biểu ư? Cho tôi xin. Tôi quá sợ hãi về những lần phát biểu tại đại hội Hội nhà văn TPHCM mà hậu quả đã nhãn tiền. Mà ai nghe? Tôi cũng xin không lạm bàn về báo Văn Nghệ, nơi nhiều người bạn đáng kính của tôi đang làm việc. Tôi cảm ơn vì được ưu ái gửi biếu thường xuyên tờ báo danh giá của hội mình. Một tờ báo mà, có thời, chỉ cần  được nhìn thấy tên mình trong danh sách bài lai khảo đã là một niềm vinh dự.

Nhưng càng đọc, tôi càng thấy chạnh lòng. Tôi là một nhà văn và cũng là một hội viên. Nếu tôi nhớ không lầm, suốt 5 năm, nghĩa là một nhiệm kỳ đại hội, tôi được in duy nhất một chùm  thơ 3 bài, trên tờ báo của hội mình nhờ gửi bài trực tiếp cho người bạn tổng biên tập. Sở dĩ tôi nhớ việc này vì trong chùm thơ có bài thơ khóc cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, lấy tên là “Từ trong mạch máu phun ra đều là máu”- câu nổi tiếng của nhà văn Lỗ Tấn. Sau này được biên tập  sửa thành “Đại lộ nhân dân” không hiểu vì lý do gì

5 năm in 3 bài thơ? Câu chuyện “không phải như đùa” của tôi có phải là câu chuyện của mấy trăm hội viên khác? Không biết. Có điều, đọc trên báo, tìm mỏi mắt, không thấy dấu hiệu gì của những vấn đề văn học phía Nam. Không thấy cuộc sống sôi động trong xây dựng, phát triển vùng đất phía Nam, vùng đất năng động, nhạy bén, là trung tâm kinh tế xã hội cả nước. Không thấy bóng dáng con người Bến Nghé- Đồng Nai thời hiện đại và cả những sắc thái độc đáo của một vùng đất mà thiếu nó, nền văn học Việt Nam sẽ để lại một khoảng trống đáng tiếc.

Vì sao như vậy, tôi không hiểu. Báo Văn Nghệ có một tòa nhà không nhỏ ở Đồng Khởi, vốn là tài sản của báo Văn Nghệ Giải Phóng chúng tôi- một tờ báo đã để lại dấu ấn không thể quên trong nền văn học giải phóng. Người ta làm gì trong tòa nhà đó nhỉ? Liệu trong đó có một văn phòng đại diện hay không? Và nếu có thì văn phòng đại diện này đại diện như thế nào cho quyền lợi của các hội viên phía Nam?  Hay văn phòng đại diện lập ra cho có, và  chỉ  cần thiết cho một vài cá nhân? Nếu đúng vậy, chúng ta buộc phải đặt câu hỏi, câu hỏi xưa như trái đất của chàng Hamlet nhưng lại rất thời sự với tất cả chúng ta: cái văn phòng đại diện ấy nên“ tồn tại hay không tồn tại”?

4.

Đã định khép lại bài viết này, tôi bất ngờ nhận thông tin động trời: có một đề án khủng lắm anh ơi? Trang Web của hội…Một nhà văn lên tiếng báo động. Lại trang web? Nhưng đến giờ không ai biết trang web thực ra là của hội hay của cá nhân. Một đại biểu đã đặt ra câu hỏi này tại đại hội Hội nhà văn TPHCM nhưng nó vẫn được treo đó vì không ai trả lời. Có thể là của hội, vì người đứng tên chịu trách nhiệm chính thức là Chủ tịch Hội nhà văn TPHCM. Nhưng nội tình từ BCH cũ lại có vẻ không phải vậy. Có người bảo, tại một cuộc họp BCH cũ,  người phụ trách trang web, phát biểu rất gay gắt về vấn đề này , “ghi nợ” BCH… 10 triệu đồng và tuyên bố có thể sẽ đóng cửa trang. Tôi không tin điều này vì 10 triệu có là cái đinh gì với một người đầy tâm huyết như anh? Vả lại bây giờ trang vẫn tiếp tục. Có điều, nó thực sự chỉ là một trang cá nhân. Đơn giản vì nó còn thua nhiều trang cá nhân khác và không có gì chứng tỏ nó đủ tầm cỡ trang web  của một tổ chức hội

Nhưng có lẽ không nên làm mất tời gian của bạn đọc về nội dung trang web. Sẽ có nhiều dịp để bàn. Chỉ xin nói đến cái dự án khủng theo cách nói của nhà văn bạn tôi. 500 triệu không phải là lớn nhưng nó lại không nhỏ với dự án một trang web. Tôi thật sự thán phục tài vẽ của người viết dự án kia và không biết anh đã vẽ ra những hạng mục gì cho con số 500 triệu. Tôi đang điều khiển hai trang thông tin điện tử của 2 hội chuyên ngành và nuôi nó cả năm nay. Khoảng 10 triệu cho thiết kế giao diện. Cỡ đó, hoặc cao nhất gấp đôi số đó, cho chi phí nuôi trang trong 1 năm. Vậy với 500 triệu, các anh định nuôi trang web trong 20 năm? Hay, ngoài nuôi trang web người ta còn tính nuôi thêm một cái gì …ngoài trang web? Mà lại là tiền ngân sách, tức là tiền thuế, tiền mồ hôi nước mắt của dân. Và tôi lẩn thẩn tự nghĩ: điều ấy có mâu thuẫn gì không với những câu thơ yêu  nước yêu dân của các anh? Đó là trăn trở thật hay trăn trở giả? Tôi cũng nghĩ mãi về vấn đề xã hội hóa, mà, trong cuộc họp mới nhất  các anh phải phân công đến 3 người: một phó chủ tịch và 2 ủy viên phụ trách.  Nghĩa là BCH rất quan tâm đến vấn đề này? Nếu đúng vậy, hãy chứng minh tâm huyết của  BCH bằng cách nổ phát súng đầu tiên vào việc  “xã hội hóa” dự án trang web của hội, kiên quyết không lấy ngân sách chi cho dự án. Một dự án mà chưa làm đã có thể biết là nó vô lý, và chắc chắn chẳng  có lợi gì cho nước cho dân.

Khi tôi viết những dòng cuối cùng của bài viết này, một người bạn gọi điện thoại khuyên: nghe nói ông định viết bài, thôi bỏ đi.Tiền nhà nước là tiền chùa. 500 triệu là chuyện nhỏ, đâu là cái đinh gì so với thất thoát hàng ngàn tỷ đồng do tham nhũng gây ra. Bỏ đi? Tôi kinh ngạc. Tiền nhà nước là tiền thuế của dân, sao lại là tiền chùa? Và 500 triệu cũng không hề nhỏ. Nhưng giả sử nó là nhỏ thật thì chính những số tiền nhỏ đó đang góp thành cơn cuồng phong  tiêu xài vô tội vạ theo kiểu “của chùa cứ phá”, góp phần làm nghèo đất nước và tiêu táng bao nhiêu tài sản của nhân dân.? Nó sẽ là những tổ mối nhỏ có thể xé toang con đê. Tự nhiên, tôi nghĩ đến sự  lên ngôi của thói vô cảm. Tôi chợt nhớ đến câu nói nổi tiếng của một danh nhân nhưng không nhớ của ai: Đừng sợ kẻ thù của ta. Trong trường hợp xấu nhất kẻ thù sẽ giết chết ta . Đừng sợ bạn bè của ta. Trong trường hợp xấu nhất bạn bè có thể phản bội ta. Hãy sợ những kẻ vô trách nhiệm. Họ không giết chóc không phản bội. Nhưng  vì thói bàng quan vô trách nhiệm của họ mà những điều xấu xa đã xảy ra trên trái đất này.

Hay, thói vô cảm ấy đã tràn vào ngôi nhà của hội chúng ta?

Phần nhận xét hiển thị trên trang