Trich từ ""Nước Mỹ sinh ra không phải để đóng cửa": TT Trump đứng trước quyết định lớn nhất trong nhiệm kỳ
Như vậy, nước Mỹ đã trải qua gần 3 tháng kể từ ca nhiễm dịch đầu tiên và đã tròn 1 tháng kể từ khi ban hành tình trạng khẩn cấp quốc gia. Cũng là lúc nước Mỹ đứng trước lựa chọn lời giải cho bài toán hết sức khó khăn: kiểm soát chống dịch và phục hồi kinh tế.
Một mặt, dịch bệnh đã lan ra tất cả các bang của Mỹ, với con số trên 500.000 ca nhiễm và hơn 20.000 ca tử vong. Trong mấy ngày liên tiếp vừa qua, số ca tử vong hàng ngày đều lên tới trên 2.000. Mặt khác, các biện pháp cách ly xã hội đang tác động nghiêm trọng đến toàn bộ nền kinh tế Mỹ, với những biểu hiện ngay trước mắt là doanh nghiệp, dịch vụ bị đóng cửa, nợ doanh nghiệp và cá nhân tăng, người lao động bị mất việc làm, tỉ lệ thất nghiệp gia tăng…
Lần đầu tiên trong lịch sử, toàn bộ lãnh thổ nước Mỹ đã đồng thời được đặt trong tình trạng thảm họa, 42/50 bang của Mỹ ra lệnh yêu cầu người dân ở nhà, tương đương với 80% số dân, gần 1/3 nền kinh tế Mỹ bị ngưng trệ. Đến nay, chỉ sau 3 tuần của gói cứu trợ, đã có trên 16 triệu người nộp hồ sơ xin hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Tổng thống Trump vốn là người rất chú ý tới sức khỏe của nền kinh tế, luôn coi đây như một hồ sơ thành tích của nhiệm kỳ Tổng thống. Ngay từ nửa cuối tháng 3, ông Trump đã từng tuyên bố: Chúng ta không thể để giải pháp cứu chữa lại tồi tệ hơn chính căn bệnh. Và cho rằng cùng với các biện pháp chống dịch, cần phải tính các biện pháp mở lại các các hoạt động kinh tế, sản xuất và "nước Mỹ sinh ra không phải để đóng cửa". Nhưng trong bối cảnh hiện tại, ông cũng phải cân nhắc rất kỹ, để có lựa chọn phù hợp, cả trên lợi ích quốc gia, cũng như tính toán cá nhân trước mùa bầu cử.
Bài toán được cảnh báo là, nếu đóng cửa chống dịch quá lâu thì kinh tế sẽ lâm vào khủng hoảng, còn mở cửa kinh tế quá sớm thì nguy cơ dịch bệnh khó lường, thậm chí có thể bùng phát lại. Cả hai việc đều không kém phần quan trọng và cấp bách. Đến mức, Tổng thống Trump phải gọi đây sẽ là quyết định "lớn nhất", "khó khăn nhất" của mình.
Nay đã gần đến thời hạn cuối của lệnh cách ly xã hội (30/4), Tổng thống Trump cho rằng, đã đến lúc phải tính các phương án về mở cửa lại nền kinh tế và đang tham vấn các các chuyên gia trong và ngoài chính quyền về việc này. Ông Trump có thể sẽ thành lập một nhóm công tác riêng về kinh tế, với thành phần gồm các quan chức, chuyên gia và đại diện doanh nghiệp. Được biết, đã có một số báo cáo tư vấn cho Tổng thống về việc này, như của ĐH Harvard, Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI) hay Trung tâm Tiến bộ Mỹ (CAP).
Câu hỏi đặt ra là: khi nào thì mở lại và với cách thức ra sao.
Hiện đang có những ý kiến trái chiều, giữa bên kinh tế (muốn mở cửa sớm) và bên y tế chống dịch (cho rằng mở cửa quá vội sẽ là nguy hiểm). Có một số phương án được đưa ra đáng chú ý sau.
Trước hết là về thực trạng và khả năng y tế ứng phó với dịch: Nếu dịch có chiều hướng đã đạt gần/đến đỉnh (số ca nhiễm mới giảm dần) và hệ thống y tế cơ bản có khả năng đáp ứng yêu cầu chống dịch (trước hết là: số lượng phải nhập viện giảm dần và đủ phương tiện để thử rộng rãi khi cần) - Đây là khi có thể tính mở cửa lại kinh tế.
Về phương án mở cửa lại nền kinh tế, đa phần cho rằng: Không thể mở cửa đại trà, tất cả cùng một lúc, mà cần có lựa chọn: trước hết nên ở các bang, các địa phương nào có điều kiện kiểm soát dịch bệnh tốt hơn.
Để đạt phương án lựa chọn phù hợp nhất, Tổng thống Trump có thể ban hành chỉ dẫn chung, nêu nguyên tắc, còn sẽ dành quyền cho các bang, các địa phương, thậm chí chủ doanh nghiệp, cân nhắc các phương án mở cửa cụ thể.
Về thời điểm nào sẽ bắt đầu mở cửa lại nền kinh tế, các ý kiến còn khác nhau, là đầu tháng 5, hay phải sau đó, tới cuối tháng 6. Riêng Bộ trưởng Tài chính Mnuchin đã bắn tín hiệu có thể mở cửa lại từ 1/5.
Ông Trump nói sẽ giành quyền quyết định với tư cách Tổng thống, nhưng sẽ lắng nghe ý kiến cả hai phía (về y tế, chống dịch và về kinh tế). Trong mọi trường hợp, dù tính thế nào cũng đều có cái giá phải trả, phương án lựa chọn là làm sao giảm thiểu rủi ro nhiều nhất có thể, từ cả hai góc độ.
Nếu tình hình diễn biến dịch không nghiêm trọng thêm, trong khi hệ thống y tế hiện đã được tăng cường, nhiều khả năng Tổng thống sẽ lựa chọn phương án mở cửa sớm hơn, như ông vẫn thường nói "sớm hơn là quá muộn", có thể vào nửa đầu tháng 5 tới.
Dự báo cho Tổng thống Trump và nền chính trị Mỹ trước mùa bầu cử
Hiện đã có nhiều dự báo cho rằng nước Mỹ có thể đứng trước nguy cơ của một cuộc đại suy thoái. Thực tế, nền kinh tế Mỹ đúng là đang đứng trước những rủi ro nghiêm trọng. Nhưng cũng cần lưu ý điểm khác biệt của khủng hoảng kinh tế lần này, đó là nó đến từ việc buộc phải đồng loạt đóng cửa kinh tế vì chống dịch (đóng cửa các cửa hàng, dịch vụ, doanh nghiệp) - tức là bên cung trong nền kinh tế, không phải từ bên cầu, từ sức mua của xã hội.
Diễn biến của thị trường chứng khoán Mỹ trong thời gian vừa qua nhìn chung là khả quan, mấy ngày vừa qua lại còn có chỉ số tốt, tuy có lúc thất thường nhưng chủ yếu ngắn hạn (như khi Mỹ đóng cửa với châu Âu mà không nói rõ là vẫn cho lưu thông hàng hoá, hay do những biến động của cuộc chiến giá dầu giữa Ả rập Xê út và Nga).
Do đó, với sức khỏe của nền kinh tế Mỹ trong những năm vừa qua, cùng các gói cứu trợ, dù có khó khăn, các doanh nghiệp Mỹ vẫn có được sức bật và khả năng phục hồi lại.
Một số dự báo cho rằng, kinh tế Mỹ sẽ tiếp tục giảm, để có thể có dấu hiệu phục hồi lại từ cuối quí 2, đầu quí 3. Đây là kịch bản khả quan. Điều cốt yếu nhất là các biện pháp đóng cửa hiện tại sẽ kéo dài bao lâu (do chủ động hoặc vì dịch bệnh bùng phát lại), nếu quá dài sẽ dẫn tới việc nhiều doanh nghiệp lâm vào nợ nần, thậm chí bị phá sản, thị trường tài chính chao đảo, giảm khả năng thanh toán. Khi đó sẽ là kịch bản tồi hơn, mà nước Mỹ và nhất là Tổng thống Trump muốn tránh.
Nhìn chung, dù kịch bản nào, thì nền kinh tế Mỹ cũng sẽ vẫn gặp nhiều rủi ro và khó khăn, trong 2020 và có thể sang cả 2021, sẽ tiếp tục phải chịu tác khi cả hai mặt cung và cầu không chỉ của nền kinh tế Mỹ mà của thế giới đều bị suy giảm qua đại dịch này
Về mặt cá nhân, ông Trump càng có lý do muốn phục hồi sớm về kinh tế, khi mùa bầu cử đang đến rất gần, trong bối cảnh nền chính trị Mỹ vốn đã phân hoá rất sâu sắc. Các chỉ số kinh tế về tăng trưởng, việc làm và thị trường chứng khoán đã và sẽ luôn là điểm mạnh, chỗ dựa cho Trump trong tranh cử. Trong đại dịch, về cơ bản, Tổng thống Trump vẫn giữ được lợi thế và có chỉ số ủng hộ khá cao, mặc dù có không ít chỉ trích về cách xử lý của Tổng thống.
Tuy nhiên, trong mấy ngày vừa qua, thăm dò dư luận cho thấy các chỉ số đó đang có dấu hiệu đi xuống. Đây sẽ là điều Trump sẽ phải quan tâm trong các quyết định sắp tới. Bất cứ quyết định hay lựa chọn nào của ông Trump đều có thể có những hàm ý thuận lợi hay rủi ro chính trị rất lớn.
Đại dịch đã và đang làm cho nước Mỹ thay đổi sâu sắc, cả về kinh tế, chính trị, xã hội, về đối nội và đối ngoại. Khi dịch bệnh lắng đi, thì tranh cãi về những vấn đề làm được hay không làm được sẽ lại nổi lên, người ta sẽ tranh thủ tìm và đổ lỗi để tạo lợi thế tranh cử cho mình. Mặt khác, chắc chắn sẽ có nhiều vấn đề nổi lên từ hệ lụy của khủng hoảng lần này mà nước Mỹ phải xử lý, từ chuyện phục hồi kinh tế, đến các vấn đề phân hoá xã hội về giàu nghèo, về kỳ thị chủng tộc, chủ nghĩa dân tộc, đến về tái cấu trúc kinh tế, cơ cấu, phương sản xuất, kinh doanh, và cả những vấn đề về đối ngoại, như chuỗi giá trị toàn cầu, cạnh tranh nước lớn, vai trò đồng minh, hay các tổ chức quốc tế.
Đại dịch Covid19 lần này thực sự là một thách thức lớn đối với cả quản trị ở mỗi quốc gia và trên toàn cầu, sẽ là câu chuyện chiến lược sắp tới và còn được bàn trong một thời gian dài.
Theo Trithutre
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét