Công bố mới nhất về môi trường biển và chất lượng hải sản 4 tỉnh miền Trung
DUNG PHƯƠNG 14:43 20/09/16
Biển miền Trung đạt chuẩn nhưng thủy sản chưa chắc an toàn để ănBộ Y tế sẽ kết luận hải sản các tỉnh miền Trung ăn được hay chưaCó một cuộc thanh tra Formosa: 8 người, nửa ngày, 3 trang giấy
LTS: Sáng 20/9/2016 tại Hà Nội, Liên bộ Y tế - Tài nguyên Môi trường - Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã Thông tin về môi trường biển và việc khai thác, sử dụng hải sản tại vùng biển Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Nhằm cung cấp đầy đủ nhất thông tin đến bạn đọc, Báo điện tử Giáo dục Việt Nam đăng tải toàn văn kết luận của các Bộ này về các vấn đề nêu trên tính đến thời điểm hiện nay.
Bộ Tài nguyên và Môi trường: nước biển có thể dùng để tắm, tổ chức các hoạt động thể thao dưới nước
Theo Thứ trưởng Bộ Bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Võ Tuấn Nhân thì Bộ này đã phối hợp với các đơn vị triển khai chương trình quan trắc, đánh giá chất lượng nước biển, trầm tích và các hệ sinh thái trong thời gian từ tháng 4 đến hết tháng 5/2016 trên phạm vi 8 tỉnh từ Thanh Hóa đến Quảng Nam với mục đích thông tin cho cộng đồng, góp phần xác định nguyên nhân của sự cố.
Tiếp sau đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp tục phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam triển khai chương trình đánh giá, xác định mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường và suy thoái hệ sinh thái biển do sự cố môi trường được tiến hành trong tháng 6/2016 trên phạm vi vùng biển 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế.
Ngày 22/8/2016, tại Quảng Trị, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức công bố kết quả điều tra, đánh giá mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường biển do sự cố môi trường gây ra tại 4 tỉnh ven biển miền Trung, với các nội dung chính như sau:Đến tháng 8/2016, tiếp tục thực hiện quan trắc bổ sung vị trí để kiểm tra lại mức độ ô nhiễm phenol trong môi trường nước biển tại một số khu vực.
Chất lượng môi trường nước biển: Trên cơ sở kết quả phân tích của 1.080 mẫu (tháng 5), 331 mẫu (tháng 6) và 68 mẫu kiểm chứng (tháng 8), so sánh, đối chiếu với QCVN 10-MT: 2015/BTNMT về chất lượng nước biển cho thấy, về cơ bản, hầu hết các thông số đều nằm trong giới hạn cho phép.
Đối với các thông số sắt, tổng phenol và xyanua (là nguyên nhân chính gây sự cố môi trường), hàm lượng sắt và xyanua đã giảm đi đáng kể (xyanua nằm trong ngưỡng cho phép, chỉ còn một số khu vực thuộc vùng biển Quảng Bình và Thừa Thiên – Huế có giá trị thông số sắt ở tầng nước đáy vượt nhẹ ngưỡng cho phép của QCVN).
 |
| Ông Võ Tuấn Nhân (người đứng), Thứ Trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường tại buổi công bố thông tin sáng nay, 20/9. Ảnh Lâm Phong |
Riêng thông số tổng phenol, trong tháng 6/2016 hàm lượng có tăng lên và một số mẫu vượt giới hạn cho phép, chủ yếu là mẫu tầng đáy.
Nguyên nhân là do cơ chế nhả hấp phụ phenol từ dạng phức hỗn hợp dưới dạng hệ keo sắt và từ trầm tích đáy vào nước biển. Đến thời điểm tháng 8/2016, hàm lượng tổng phenol trong nước biển đã giảm đến giá trị nhỏ hơn giới hạn cho phép.
Chất lượng trầm tích biển: Trên cơ sở kết quả phân tích của 29 mẫu trầm tích (tháng 5) và 146 mẫu trầm tích bề mặt, 16 điểm mẫu cột trầm tích (tháng 6), so sánh, đối chiếu với QCVN 43:2012/BTNMT cho thấy, tại khu các vực được quan trắc, tất cả các thông số (bao gồm cả nhóm thông số là nguyên nhân chính gây sự cố môi trường) đã nằm trong giới hạn quy định của 43:2012/BTNMT.
Việc đánh giá màng bám hệ keo sắt hấp thụ các độc tố phenol, xyanua… được thực hiện tại 9 khu vực có rạn san hô và các dạng nền đáy khác trong vùng biển 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế với tổng cộng 63 điểm khảo sát.
Kết quả cho thấy, thời điểm tháng 7/2016 vẫn còn hiện tượng lớp màng màu vàng bám trên bề mặt đá, rạn san hô và các khe đá tại các khu vực có rạn san hô và rạn đá ngầm, tuy nhiên lớp màng bám này đã giảm đi nhiều so với thời điểm khảo sát tháng 4 và 5/2016.
Hàm lượng phenol trong màng bám hệ keo sắt ở 9 khu vực được khảo sát đã giảm mạnh trong giai đoạn tháng 6 và 7/2016. Điều này cho thấy, phenol trong màng bám hệ keo sắt đã được nhả hấp thụ vào nước. Nhiều nơi hàm lượng phenol đã giảm trên 90% so với tháng 4 và 5/2016 (hòn Sơn Dương, Chân Mây, Sơn Chà, Hải Vân). Khu vực Cồn Cỏ - Quảng Trị, do nằm cách xa đất liền (cách bờ 27 km), nên hàm lượng phenol có giá trị thấp nhất.
Đối với các Hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản ở khu vực sau những tác động của sự cố môi trường bị suy thoái mạnh cả về đa dạng sinh học và quy mô, nay đã bắt đầu có dấu hiệu hồi phục tích cực.
Trên rạn san hô đã thấy hiện tượng san hô hồi phục tự nhiên từ những tập đoàn đã bị chết từng phần và ấu trùng san hô bắt đầu định cư và phát triển trên nền đáy rạn (rạn san hô khu vực Hòn Nồm, Hải Vân, Sơn Chà). Khu vực đảo Hòn La vẫn còn điểm san hô phát triển khá tốt. Cá kích thước nhỏ và các động vật đáy cỡ lớn khác trên các rạn san hô đã có dấu hiệu phục hồi tích cực với mật độ cao hơn hẳn giai đoạn trước.
Như kết quả đã thông báo, trong tháng 8/2016, có 3 khu vực cách bờ 1,5 km bao gồm: khu vực Sơn Dương (Hà Tĩnh, diện tích khoảng 300km vuông), cửa Nhật Lệ - Quảng Bình (diện tích khoảng 330 km vuông), hòn Sơn Chà – Thừa Thiên Huế (diện tích khoảng 160 km vuông), do chịu tác động của dòng xoáy cục bộ, 3 khu vực này có một số thông số môi trường trong nước biển cao hơn so với khu vực khác, cần được tiếp tục giám sát.
Đến nay, theo kết quả quan trắc môi trường biển do Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện tại 3 khu vực nêu trên cho thấy, tất cả các thông số quan trắc đều nằm trong giới hạn quy định của QCVN 10-MT:2015/BTNMT, đạt quy chuẩn đối với nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.
Bộ Tài nguyên và Môi trường kết luận:
Như vậy, có thể thấy rằng với sự kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát thải từ Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh và do cơ chế làm sạch tự nhiên của môi trường, hàm lượng các chất gây ô nhiễm từ sự cố môi trường đã giảm theo thời gian.
 Formosa nhập hàng trăm tấn bùn bô-xít để làm gì? |
Chất lượng môi trường nước biển tại tất cả các khu vực được quan trắc đã nằm trong giới hạn quy định của QCVN 10-MT:2015/BTNMT, đạt quy chuẩn đối với vùng bãi tắm, thể thao dưới nước, nuôi trồng thủy sản và bảo tồn thủy sinh.
Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn đang và sẽ tiếp tục triển khai chương trình quan trắc môi trường biển các tỉnh miền Trung để tiếp tục theo dõi hiện trạng và diễn biến chất lượng môi trường, cảnh báo kịp thời khi chất lượng môi trường biển có dấu hiệu ô nhiễm.
Bộ Y tế: Hải sản không còn nhiễm độc Xyanua
Theo ông Nguyễn Thanh Long, Thứ trưởng Bộ Y tế, Bộ này đã chủ động, tích cực phối hợp với các Bộ ngành liên quan và các địa phương triển khai việc lấy mẫu các loại hải sản, kiểm nghiệm và cung cấp kết quả cho Bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Hàn Lâm Khoa học Việt Nam để xác định nguyên nhân gây cá chết.
Ngày 22/8/2016, sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố hiện trạng môi trường biển 4 tỉnh miền Trung, Bộ Y tế đã tập hợp các chuyên gia đầu ngành về an toàn thực phẩm, dinh dưỡng, độc học, sức khỏe của Bộ Y tế và các chuyên gia quốc tế để tiến hành nghiên cứu, đánh giá mức độ an toàn của hải sản 4 tỉnh miền Trung.
Đây là nghiên cứu được triển khai trên quy mô lớn với 1.040 mẫu hải sản được lấy hàng ngày, ở tất cả các cảng cá, gò cá, các thuyền đánh bắt cá, đầm nuôi tại 4 tỉnh miền Trung. Các mẫu được kiểm nghiệm các chỉ tiêu xyanua, phenol, thủy ngân, cadimi, chì, crom, asen và sắt tại Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia và Viện Dinh dưỡng – đây là hai phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn của quốc tế về kiểm nghiệm an toàn thực phẩm.
 |
| Ngư dân Quảng Bình đang ra khơi. Ảnh Phan Thủy |
Song song với việc lấy mẫu tại 4 tỉnh, Bộ Y tế cũng tiến hành lấy 300 mẫu hải sản tại 3 tỉnh/ thành phố: Hải Phòng, Khánh Hòa và Bà Rịa Vũng Tàu là các tỉnh không chịu ảnh hưởng của sự cố môi trường để làm nhóm chứng, so sánh với các tỉnh miền Trung.
Suốt quá trình thực hiện nghiên cứu, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia của tổ chức Y tế thế giới từ Tổng hành dinh tại Geneva – Thụy Sỹ, từ Văn phòng khu vực Tây Thái Bình Dương tại Manila – Phillipines và các chuyên gia về an toàn thực phẩm và kiểm nghiệm của Nhật Bản, Canada.
Các mẫu được gửi đi kiểm chứng tại các Phòng kiểm nghiệm của trường Đại học Osaka – Nhật Bản và Trung tâm các Giải pháp của Singapore. Kết quả kiểm chứng tại các phòng kiểm nghiệm nước ngoài cho thấy sự đồng nhất về kết quả kiểm nghiệm hải sản với 2 Viện của Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu như sau:
1. Tất cả các loại hải sản tại 4 tỉnh miền Trung và 3 tỉnh nhóm chứng đều không phát hiện bất kỳ mẫu nào có Xyanua – chất được xác định là một trong những nguyên nhân gây ra cá chết hàng loạt.
2. Các chỉ số: thủy ngân, cadimi, chì, crom, asen và sắt trong hải sản ở 4 tỉnh trên (4 tỉnh miền Trung và 3 tỉnh đối chứng) đều nằm trong giới hạn cho phép, đảm bảo an toàn theo quy định.
3. Các kết quả xét nghiệm đối với hải sản tại các đầm nuôi 4 tỉnh miền Trung đều đảm bảo an toàn.
4. Đối với Phenol:
a. Tất cả các mẫu hải sản tầng nổi (cá ngừ, cá thu, cá nục các loại, cá chỉ vàng, cá bạc má, cá hố, cá bò, cá cam, cá trích, cá đối, cá cơm và các loại hải sản khác sống ở tầng nổi) tại 4 tỉnh miền Trung đều không phát hiện mẫu nào có Phenol.
b. Phát hiện 132/1.040 mẫu hải sản của 4 tỉnh miền Trung có Phenol, bao gồm: ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, các đục, bạch tuộc, cua đá – đây là các loài hải sản sống ở tầng đáy.
c. Phân bố 132 mẫu hải sản có phát hiện Phenol đều nằm trong vùng từ 5 – 25 km (tương đương với khoảng từ 2,7 – 13,5 hải lý) với tỉ lệ mẫu nhiễm cao nhất tại Hà Tĩnh và Quảng Bình và thấp nhất tại biển Lăng Cô – Thừa Thiên Huế.
Từ những kết quả nghiên cứu trên, Bộ Y tế kết luận:
1. Tất cả hải sản như: cá ngừ, cá thu, cá nục các loại, cá chỉ vàng, cá bạc má, cá hố, cá bò, cá cam, các trích, cá đối, cá cơm và các loại hải sản khác sống ở tầng nổi, hải sản tại đầm nuôi của 4 tỉnh miền Trung đều đảm bảo an toàn để sử dụng làm thực phẩm.
2. Các hải sản như: ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, các đục, bạch tuộc, cua đá và các hải sản khác sống ở tầng đáy trong vòng 13,5 hải lý chưa đảm bảo an toàn để sử dụng làm thực phẩm.
Để đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng, Bộ Y tế đề nghị:
1. Không sử dụng các loại hải sản: ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, các đục, bạch tuộc, cua đá và các hải sản khác sống ở tầng đáy trong vòng 20 hải lý (các loại hải sản tầng đáy theo danh mục của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn).
2. Ủy ban Nhân dân 4 tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế tiếp tục thực hiện theo Công văn số 122/BYT-ATTP ngày 26/8/2016 của Bộ Y tế: Chỉ đạo Sở Nông nghiệp, Sở Công thương (đơn vị được giao quản lý kho hàng đông lạnh) phân loại hải sản theo từng lô, Sở Y tế chỉ đạo lấy mẫu theo từng lô và kết quả cho đơn vị quản lý được Ủy ban Nhân dân giao nhiệm vụ.
Chỉ cho phép lưu hành lô sản phẩm khi đã được xét nghiệm an toàn. Đối với các lô không an toàn phải buộc tiêu hủy và đền bù theo quy định.
Đồng thời tăng cường truyền thông hướng dẫn người dân về các loại hải sản chưa đảm bảo an toàn và chỉ đạo các Sở, ban, ngành và chính quyền các cấp triển khai các biện pháp cần thiết để đảm bảo việc khai thác, sử dụng hải sản an toàn theo đúng hướng dẫn của các Bộ.
Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn thực hiện chương trình giám sát định kì đối với các hải sản được khai thác tại 4 tỉnh miền Trung nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe cho nhân dân. Đồng thời, tiếp tục lấy mẫu các loại hải sản có phát hiện phenol ở trên và các hải sản khác ở tầng đáy trong vòng 20 hải lý để tiến hành giám sát, xét nghiệm.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Sẽ sớm triển khai đền bù, hỗ trợ cho dân
Người công bố thông tin của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn là ông Hà Công Tuấn, Thứ trưởng.
Về chỉ đạo sản xuất thủy sản
Ngay sau khi Bộ Tài nguyên Môi trường công bố về kết quả điều tra, đánh giá mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường biển do sự cố môi trường gây ra tại 4 tỉnh miền Trung, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Công văn số 7628/BNN-TCTS ngày 29/8/2016 về hướng dẫn nuôi trồng thủy sản, giám sát an toàn thực phẩm và sản xuất muối tại 4 tỉnh miền Trung, cụ thể:
Đối với lĩnh vực nuôi trồng thủy sản:
 Bộ NN&PTNN: Ngư dân có thể nhận đền bù từ Formosa trong tháng 9 |
Các địa phương tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân hoạt động nuôi trồng thủy sản mặn, lợ bình thường đối với tất cả các phương thức nuôi: nuôi lồng bè, bãi triều và trong ao, đầm.
- Thực hiện công tác quan trắc môi trường tại các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, trong đó, lưu ý quan trắc bổ sung các thông số: xyanua, phenol; đồng thời, kịp thời thông báo và khuyến khích cho người nuôi.
- Thực hiện các biện pháp kĩ thuật đối với nuôi lồng, đăng, quầng và bãi triều; nuôi trong ao, đầm.
- Đối với những khu vực có một số thông số môi trường cao hơn các khu vực khác (khu vực cách bờ 1,5 km thuộc Sơn Dương – tỉnh Hà Tĩnh, của Nhật Lệ - tỉnh Quảng Bình, Hòn Sơn Chà – tỉnh Thừa Thiên Huế, theo thông tin của Bộ Tài nguyên và Môi trường) cần tiếp tục thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Công văn số 4371/BNN-TCTS ngày 30/5/2016.
Đối với lĩnh vực khai thác hải sản:
- Tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân hoạt động khai thác hải sản bình thường trên các vùng biển, kết hợp với lấy mẫu giám sát về an toàn thực phẩm đối với sản phẩm hải sản khác.
- Bên cạnh đó, để phục hồi nguồn lợi thủy sản và các hệ sinh thái thủy sinh là nơi cư trú của các loài thủy sản, khuyến cáo ngư dân chưa khai thác tại 3 khu vực trên (Hòn Sơn Dương, tỉnh Hà Tĩnh, cách bờ 1,5 km với diện tích 300 km vuông; cửa Nhật Lệ, tỉnh Quảng Bình, cách bờ 1,5 km với diện tích 330 km vuông; hòn Sơn Chà, tỉnh Thừa Thiên Huế, cách bờ 1,5 km với diện tích 160 km vuông).
Đồng thời không sử dụng các nghề khai thác tầng đáy như nghề: lưới kéo, rê đáy, lặn, câu đáy, lồng bẫy, khai thác nhuyễn thể hai mảnh vỏ tự nhiên trong vùng biển 20 hải lư trở vào bờ thuộc các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế.
Về giám sát an toàn thực phẩm sản phẩm hải sản:
Tổ chức thực hiện giám sát tại các cảng cá, bến cá khi tàu về bờ và lưu ý các loại hải sản tầng đáy thường gặp ở các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế. Thời điểm lấy mẫu giám sát từ khi sản phẩm khai thác được bốc dỡ từ tàu khai thác đưa lên bờ tiêu thụ. Tần suất lấy mẫu giám sát 2-3 ngày/ lần, tùy theo điều kiện thực tế ở địa phương.
Số lượng mẫu đại diện cho các tàu đang đưa cá lên bờ tại thời điểm lấy mẫu; lựa chọn cá thể mẫu bảo đảm đại diện tầng sinh thái (tầng đáy, tầng nổi) và các loài hải sản khác nhau (cá, giáp xác, nhuyễn thể).
Đối với sản xuất muối:
Tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn diêm dân tham gia sản xuất muối bình thường và lấy mẫu giám sát an toàn thực phẩm theo định kì…
Về công tác kê khai, xác định thiệt hại của người dân:
Để sớm xác định thiệt hại, làm cơ sở để bồi thường, hỗ trợ người dân 4 tỉnh bị thiệt hại, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành các văn bản:
Công văn số 6851/BNN-TCTS ngày 12/8/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về hướng dẫn thống kê, xác định thiệt hại do sự cố môi trường biển tại các tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Công văn số 7433/BNN-TCTS ngày 01/9/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về hướng dẫn bổ sung kê khai, xác định thiệt hại do sự cố môi trường biển tại các tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Ngày 16-17/9/2016, Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch Đầu tư, các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế rà soát mức thiệt hại để trình Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20/9/2016.
Về xây dựng Đề án tổng thể:
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã xây dựng Dự thảo Đề án “Xác định, bồi thường thiệt hại và hỗ trợ khắc phục hậu quả, khôi phục sản xuất, chuyển đổi nghề cho người dân bởi sự cố môi trường”.
Ngày 26/8/2016 đã có công văn số 7228/BNN-TCTS báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kết quả xây dựng Đề án. Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xin ý kiến góp ý của các Bộ, ngành và Ủy ban Nhân dân 4 tỉnh bị thiệt hại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét