TODD

Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn ETGAR KERET (1967~) Etgar Keret là một trong những khuôn mặt văn nghệ hàng đầu của Do-thái hôm nay. Là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn, truyện bằng tranh, và cũng là một nhà làm phim, anh bắt đầu viết từ năm 1991 và gửi đăng trên một số tạp chí ở Do-thái. Năm 1992, anh xuất bản tập truyện đầu tiên Tzinorot [Những cái ống], và trong thập niên đó anh tung ra nhiều tập truyện khác, với bút pháp độc đáo, nổi tiếng nhanh chóng và gây ảnh hưởng đến nhiều nhà văn cùng thế hệ.   Phê bình gia Phillip Lopate nhận định rằng truyện ngắn của Etgar Keret mang phong thái “hậu hiện đại một cách không cần cố gắng” (“effortlessly postmodern”), kết hợp những lối viết mang tính chất tự phản tỉnh, phóng tưởng, hiện thực thần kỳ và ý niệm. Giọng văn của anh trẻ trung và mới mẻ một cách dễ dàng, và Salman Rushdie cho rằng đó là “giọng của thế hệ kế tiếp” (“the voice of the next generation”).   Keret đã đoạt nhiều giải thưởng văn chương và điện ảnh, trong đó có Prime Minister’s Award for Literature; Ministry of Culture’s Cinema Prize; Israel Film Academy Award; giải nhất của Munich International Festival of Film Schools; và giải Camera d’Or tại liên hoan điện ảnh Cannes. Năm 2006, anh được Israel Cultural Excellence Foundation chọn như một nghệ sĩ ngoại hạng. ______ Todd, bạn tôi, muốn tôi viết cho nó một cái truyện ngắn có khả năng giúp nó đem những cô gái vào giường. “Mày đã viết được những truyện làm cho bọn con gái khóc,” nó nói. “Và những truyện làm cho chúng cười. Thế thì bây giờ mày hãy viết một truyện có khả năng làm cho chúng nhảy vào giường với tao.” Tôi cố gắng giải thích cho nó hiểu rằng điều đó không thể làm được. “Quả thực là có vài cô nàng khóc khi đọc những truyện của tao, và có vài anh chàng...” “Vứt bọn đực ấy đi,” Todd cắt ngang. “Bọn đực không làm cái chuyện đó cho tao. Tao nói trước với mày, để mày khỏi viết một cái truyện làm cho bất cứ ai đọc xong thì cũng chui vào giường tao. Chỉ bọn con gái mà thôi. Tao nói điều này trước để tránh chuyện bực mình.” Vậy nên tôi giải thích lại, bằng cái giọng kiên nhẫn của tôi, cho nó hiểu rằng chuyện đó không thể xảy ra. “Một cái truyện thì không phải là một cái bùa hay một màn thôi miên; một cái truyện thì chỉ là một cách để chia sẻ cảm nghĩ nào đó của mình với những người khác, một điều gì đó thân mật, thậm chí đôi khi có thể gây bối rối, mà...” “Tốt lắm,” Todd lại cắt ngang, “vậy thì hãy chia sẻ một cái gì đó có thể gây bối rối cho độc giả khiến bọn con gái nhảy vào giường với tao.” Nó không chịu lắng nghe, thằng Todd là như thế. Nó không bao giờ lắng nghe, chí ít là nó không chịu nghe tôi nói. Tôi đã gặp Todd tại một buổi đọc truyện do nó tổ chức ở Denver. Đêm đó, khi nó nói về những truyện mà nó yêu thích, nó bắt đầu trở nên quá phấn khích đến mức nó nói cà lăm. Nó có rất nhiều đam mê, cái thằng Todd ấy, và nó có cả đống năng lượng, và rõ ràng là nó không biết phải trút tất cả những thứ đó vào đâu. Chúng tôi không nói chuyện với nhau nhiều, nhưng tôi nhận ra ngay rằng nó là một thằng thông minh và có sĩ khí — một người mà bạn có thể tin cậy. Todd là loại người mà bạn muốn có bên cạnh những khi nhà cháy hay tàu chìm — loại người mà bạn biết là sẽ không nhảy vào một chiếc ghe cấp cứu và bỏ bạn lại đàng sau. Nhưng ngay lúc này thì chẳng có nhà cháy hay tàu chìm gì cả, và chúng tôi đang uống latté pha với sữa đậu nành hữu cơ trong một tiệm cà-phê kiểu hoa hoè thời thượng ‘về-với-thiên-nhiên’ ở Williamsburg. Và điều này khiến tôi rầu chút ít. Bởi vì nếu có nhà cháy hay tàu chìm trong vùng này, thì tôi có thể tự nhủ vì sao tôi khoái thằng Todd, nhưng khi nó bắt đầu nằng nặc ép tôi phải viết cho nó một cái truyện, thì trông nó thiệt là khó nuốt. “Hãy đặt nhan đề cho cái truyện là ‘Todd, kẻ Hào Hoa’, nó bảo tôi. “Hay chỉ đơn giản là ‘Todd.’ Mày biết sao không? Chỉ ‘Todd’ thôi, thì tốt hơn. Với cách đó thì bọn con gái đọc truyện sẽ khó đoán được diễn biến, thế rồi, ở đoạn kết thúc, khi cú sét ấy xảy đến — ầm! Chúng sẽ chẳng biết cái gì va vào chúng. Bất thình lình, chúng sẽ nhìn tao bằng ánh mắt khác. Bất thình lình, chúng sẽ cảm thấy mạch máu bắt đầu đập thình thịch hai bên thái dương, và chúng sẽ nuốt nước bọt và nói, ‘Todd ơi, anh có sống gần đây không?’ hay ‘Đừng anh, đừng nhìn em như thế nữa,’ nhưng nói bằng một giọng ngụ ý ngược lại là: ‘Anh ơi, nhìn em như thế nữa đi anh,’ và tao sẽ nhìn chúng và rồi chuyện ấy xảy ra, tưởng như ngẫu nhiên, tưởng như chẳng dính líu gì đến cái truyện mày đã viết. Đấy. Đấy là kiểu truyện mà tao muốn mày viết cho tao. Mày hiểu chứ?” Và tôi nói: “Todd, cả năm nay tao không gặp mày. Mày hãy kể cho tao nghe chuyện gì xảy ra cho mày, có gì mới lạ không? Mày hãy hỏi thăm về công việc của tao, hỏi thăm về thằng con trai của tao.” “Chẳng có gì xảy ra cho tao cả,” nó nói một cách mất kiên nhẫn, “và tao cũng chẳng cần phải hỏi thăm về thằng nhóc con trai của mày, vì tao đã biết hết mọi chuyện về nó. Tao đã nghe cuộc phỏng vấn của mày trên đài NPR cách đây vài hôm. Từ đầu tới đuôi cuộc phỏng vấn rác rưởi đó mày chỉ kể lể về nó. Nào là nó đã nói thế này, nào là nó đã nói thế kia. Người phỏng vấn đặt câu hỏi về chuyện viết lách của mày, về cuộc sống ở Do-thái, về sự đe doạ của Iran, còn mày thì giống như cái hàm của một con chó Rottweiler, mày táp dính cứng vào những câu mày trích lại từ lời nói của thằng con trai của mày, tưởng như nó là một loại thiền sư thần đồng vậy.” “Thằng nhóc thông minh thật mà,” tôi nói một cách chống chế. “Nó có một góc nhìn độc đáo về cuộc sống. Khác hẳn với bọn người lớn chúng mình.” “Vậy thì tốt cho nó,” Todd vừa nói vừa thở. “Nào, mày nói gì đây? Mày có viết cho tao một cái truyện hay không thì bảo?” Vì thế nên tôi ngồi tại một cái bàn nhựa giả gỗ, trong một khách sạn ba-sao giả năm-sao mà Lãnh Sự Quán Do-thái đã thuê cho tôi dùng trong hai ngày, và tôi cố gắng viết một cái truyện cho thằng Todd. Tôi ráng tìm trong đời tôi một chuyện gì đó tràn trề loại cảm xúc có khả năng khiến bọn con gái nhảy vào giường của thằng Todd. Tôi chẳng hiểu thằng Todd có vấn đề gì trong việc kiếm bồ. Nó là một thằng bảnh trai và khá quyến rũ, loại đàn ông có khả năng đốn ngã một em hầu bàn xinh đẹp ngay sau một bữa ăn tối kiểu tỉnh lẻ rồi quất ngựa truy phong. Cũng có thể đó chính là vấn đề của nó: nó không cho thấy triển vọng về lòng trung thành. Đối với phụ nữ, tất nhiên. Nói riêng trong chuyện trăng hoa. Bởi vì khi có chuyện nhà cháy hay tàu chìm, thì như tôi đã nói, bạn có thể hoàn toàn tin cậy vào nó. Vậy thì có lẽ đó là điều mà tôi nên viết, tức là viết một cái truyện khiến cho bọn con gái tin rằng Todd sẽ trung thành. Rằng các nàng có thể tin cậy vào nó. Hoặc là viết ngược lại, tức là viết một cái truyện khiến cho bọn con gái đọc vào thì thấy rõ rằng lòng trung thành và sự tin cậy xưa nay đã bị thiên hạ đề cao quá trớn. Rằng các nàng hãy sống theo trái tim và đừng lo lắng về tương lai. Hãy tuân theo trái tim và phát hiện mình có bầu sau khi thằng Todd đã chuồn mất lên sao Hoả để tổ chức một cuộc đọc thơ do NASA tài trợ. Rồi năm năm sau, trong một buổi truyền hình trực tiếp mà nó riêng tặng cho nàng và nữ thi sĩ Sylvia Plath, thì nàng có thể ngồi trong phòng khách ở nhà của nàng, chỉ ngón tay lên màn ảnh và nói với thằng bé “Cu Todd ơi, con có thấy cái ông mặc đồ phi hành đấy không? Bố của con đấy.” Có lẽ tôi nên viết một cái truyện về điều đó. Về một phụ nữ gặp một người giống như Todd, và hắn là một người đàn ông quyến rũ, ưa chuộng loại tình yêu vĩnh cửu và tự do và tất cả những thứ niềm tin cứt bò nào đó của những thằng đàn ông chỉ muốn đạp mái cả thế gian. Và hắn nhiệt tình giảng giải cho nàng về sự tiến hoá, về lý do tại sao đàn bà thì chỉ có một chồng, ấy là vì họ cần một người đàn ông để bảo vệ cho đứa con do họ sinh ra; và lý do vì sao đàn ông có nhiều vợ, ấy là vì họ muốn làm cho càng nhiều đàn bà có bầu chừng nào thì tốt chừng nấy để duy trì nòi giống, và chẳng có cách nào thay đổi được điều đó, vì đó là lẽ tự nhiên, và lẽ tự nhiên này thì mạnh hơn bất cứ ứng cử viên tổng thống bảo thủ nào hay bất cứ bài báo Cosmopolitan nào có nhan đề “Làm sao để giữ chồng.” “Em phải sống ngay trong khoảnh khắc này,” thằng đực trong truyện sẽ nói như thế, rồi hắn sẽ ngủ với nàng và khiến cho nàng đau khổ. Hắn sẽ không bao giờ hành động như một kẻ bá láp để cho nàng có thể dễ dàng quên lãng. Hắn sẽ hành động như Todd. Có nghĩa là ngay cả khi hắn làm đời nàng tan nát, hắn vẫn sẽ tử tế và dễ thương và rã rời với nỗi dày vò, và — vâng — xót xa nữa chứ. Và điều đó sẽ làm cho toàn bộ cái việc chấm dứt với hắn càng khó khăn hơn nữa. Nhưng rốt cuộc, khi việc đó xảy đến, nàng sẽ nhận ra rằng dù có đổ vỡ như thế thì cũng đáng. Và cái phần “thì-cũng-đáng” ấy chính là cái phần gay go. Bởi vì tôi có thể nối kết toàn bộ các phần còn lại với nhau như nối cái smartphone với wireless internet ở tiệm cà-phê Starbucks, nhưng riêng cái phần “thì-cũng-đáng” ấy thì rắc rối hơn nhiều. Cô gái trong truyện có thể giữ được điều gì từ cái tai nạn đụng-xe-rồi-bỏ-chạy ấy với Todd, ngoài một vết xước buồn bã phía đuôi xe của tâm hồn nàng? “Khi nàng thức dậy trong giường, chàng đã đi rồi,” Todd đọc lớn từ trang bản thảo, “nhưng cái mùi của chàng vẫn còn phảng phất. Mùi những giọt nước mắt của một đứa bé khi nó giãy giụa vòi vĩnh trong một tiệm bán đồ chơi...” Thình lình nó ngưng đọc và nhìn tôi với vẻ thất vọng. “Cái cục cứt gì thế này?” nó hỏi. “Mồ hôi của tao đâu có mùi. Mẹ kiếp, thậm chí ta cũng chẳng đổ mồ hôi. Tao đã mua một loại thuốc khử mùi có tác dụng suốt 24 tiếng đồng hồ mỗi ngày, và tao không chỉ xịt vào hai nách, mà xịt trên khắp cả thân thể, cả hai bàn tay, ít nhất hai lần mỗi ngày. Còn cái hình ảnh đứa bé khóc nhè... làm cụt mẹ nó cái hứng rồi. Một đứa con gái mà đọc một cái truyện như vầy thì chẳng cách nào mà nó chịu cặp bồ với tao cả.” “Thì hãy đọc cho đến hết truyện đi nào,” tôi bảo nó. “Đây là một truyện hay. Khi tao viết xong, tao khóc.” “Tốt cho mày,” Todd nói, “tốt gấp đôi cho mày. Mày có biết lần cuối cùng tao khóc là khi nào không? Khi tao bị té văng khỏi chiếc xe đạp leo dốc và bị tét trán và cần hai chục mũi khâu. Cũng thực là đau, và thậm chí tao cũng chẳng có bảo hiểm y khoa, thế nên khi họ đang khâu cái trán của tao, tao chẳng thể nào gào lên và thương cảm chính mình như những kẻ khác bởi vì tao phải nghĩ ngợi xem sẽ kiếm tiền ở đâu ra. Đó là lần cuối cùng tao khóc. Và cái sự kiện mà mày khóc, thì thực là cảm động, thực đấy, nhưng nó chẳng giúp tao giải quyết những vấn đề bồ bịch của tao.” “Tao chỉ đang cố gắng nói đây là một cái truyện hay,” tôi nói với nó, “và tao mừng là tao đã viết xong.” “Chẳng ai bảo mày viết một cái truyện hay cả,” Todd nói, giọng chán chường. “Tao bảo mày viết một cái truyện có khả năng giúp tao. Viết để giúp cho thằng bạn của mày giải quyết một vấn đề trầm trọng. Giống như tao bảo mày hiến máu để cứu mạng cho tao, thì mày lại viết một cái truyện hay và mày khóc thút thít khi mày đọc nó trong đám tang của tao.” “Mày đâu có chết,” tôi nói. “Thậm chí cũng chẳng phải là mày đang hấp hối.” “Có, tao đang hấp hối,” Todd gào lên. “Tao đang hấp hối đây. Tao sắp chết đây. Tao đang cô đơn, và đối với tao thì cô đơn thì cũng giống như sắp chết toi mất rồi. Mày không thấy à? Tao đâu có một đứa con lém lỉnh trong vườn trẻ để tao đem khoe những câu nói tinh khôn của nó với mụ vợ xinh đẹp của tao. Tao chẳng có gì cả. Và cái truyện này? Tao đã thao thức suốt cả đêm. Tao nằm trao tráo trên giường và nghĩ: sắp có lối thoát rồi, thằng bạn của mình từ Do-thái sắp ném cho mình một sợi dây cứu tử, và mình sẽ không còn cô đơn nữa. Và trong khi tao đang tự an ủi trong cái ý tưởng lạc quan đó, thì mày lại đang ngồi viết một cái truyện hay ho đẹp đẽ.” Có một khoảng im lặng ngắn, và cuối khoảng im lặng đó tôi nói với Todd rằng tôi xin lỗi. Những khoảng im lặng khiến tôi cảm thấy có lỗi. Todd gật đầu và nói rằng tôi không nên bận tâm về điều đó, rằng chính nó đã đòi hỏi quá nhiều. Đó hoàn toàn là lỗi của nó. Đáng lẽ ngay từ đầu nó đã không nên đòi hỏi tôi làm một việc ngu xuẩn như vậy, nhưng vì nó quá tuyệt vọng. “Trong một khoảng khắc nào đó tao đã quên rằng mày rất là khó tính trong chuyện viết lách nên mày cần những ẩn dụ và những ý tưởng sâu sắc và đủ các thứ này nọ. Trong sự tưởng tượng của tao thì cái truyện đơn giản hơn nhiều, khoan khoái hơn nhiều. Chẳng cần một kiệt tác. Chỉ cần một cái gì nhẹ nhàng. Một cái gì bắt đầu với câu ‘Todd, bạn tôi, muốn tôi viết cho nó một cái truyện ngắn có khả năng giúp nó đem những cô gái vào giường’ và chấm dứt với một kiểu chơi hậu hiện đại thú vị. Mày biết đấy, một kiểu kết thúc lãng nhách, nhưng không lãng nhách theo lối tầm thường. Nó lãng nhách một cách khêu gợi. Bí ẩn.” Sau một khoảng im lặng ngắn nữa, tôi nói với nó, “Tao cũng có thể viết như vậy. Tao cũng có thể viết cho mày một truyện giống như vậy.” --------- Nguồn: “Todd” của Etgar Keret, trong Electric Literature’s Recommended Reading, 2013.

Phần nhận xét hiển thị trên trang