LUẬT PHÁP THỜI THỰC DÂN

Ngô Nhật Đăng

Xứ Nam kỳ thì khỏi cần nói, được hưởng chế độ thuộc địa, còn Bắc kỳ thì sao :

Tờ “Pháp- Viện báo” số tháng 1/1932 có đăng trong mục “Án lệ” vài vụ án khá thú vị :

Bắt đánh bạc đêm tại Hà Nội : Cảnh sát ban đêm xông vào một nhà đang đánh bạc, bắt quả tang, thu giữ tang vật, các đương sự khai là đánh bạc nhưng “là anh em trong nhà tiêu khiển”. Sau khi xem xét tòa án phán quyết : cảnh sát đã xông vào nhà khi chưa có đủ các điều kiện mà pháp luật quy định như : Cảnh sát được phép vào khám xét bất cứ lúc nào nhưng phải có giấy trình báo của 2 nhân viên cảnh sát Pháp hoặc của công dân Pháp, hoặc dân bản xứ có căn cước đích xác khai báo và chứng minh rằng họ hoặc người nhà họ bị sòng bạc bóc lột. Vì thế tòa kêu trắng án, lời khai “anh em tiêu khiển” được coi là thật vì cuộc khám xét của cảnh sát là trái luật nên vô hiệu.

Vụ ông Ngô Đức V. kiện chính phủ Pháp và đòi đích thân Toàn quyền Đông Dương phải ra tòa, đòi phải bồi thường thiệt hại cho ông (khoảng gần 1.000 đồng Đông Dương) vì lỗi của một người lính khố đỏ tên là Nguyễn Hữu B. đã gây ra cho ông tại Đồng Đăng-Lạng Sơn.
Sơ thẩm phán quyết : “Chưa có tiền lệ và xử chính phủ Pháp phải do Tối cao pháp viện”.

Ông V. kháng cáo. Sau khi họp, Tòa án Cai trị đã bác bỏ phán quyết trên, chứng minh ông Ngô Đức V. có quyền kiện chính phủ Pháp, và chính phủ phải bồi thường cho ông V. vì người lính khố đỏ đang là đại diện cho chính phủ Pháp tại Đông Dương.

Vụ xử nhóm cộng sản Trần Xuân Soạn tội “âm mưu lật đổ chính quyền”, tội này rất nặng, từ 20 năm khổ sai đến tử hình.

Nhưng tòa đã không ghép họ vào “tội âm mưu” dù rất nhiều chứng cứ được sở mật thám đưa ra. Cuối cùng một số trắng án, một số bị tuyên án nhưng “không được quá 5 năm”.

Trộm nghĩ : Tòa ngày ấy mà xử như bây giờ với các luật kiểu 79,88, 258…thì nước Việt đã chẳng còn một mống cộng sản nào.

Cũng trong năm 1932, ngày 15/4 Khai giảng trường “Cao đẳng Pháp luật” tại Hà Nội, trong buổi lễ này viên Đốc học phát biểu có đoạn :

“ Các vị đại hiến đến chứng kiến lễ khánh thành ngày hôm nay sở dĩ bước tới cái địa vị cao quý trong xã hội, đều là nhờ ở cái giá trị, cái công lao, cái sự nghiệp của các ngài. Các người chớ tưởng ở đời lại có cách lập thân thế khác nào nữa.

Ở đời mà không có kiên tâm, không có nghị lực thì còn nên sự nghiệp gì. Tôi vẫn biết cái tuổi thanh niên có chứa chan những hy vọng, những tư tưởng mênh mông bát ngát, tức như Bossuet tiên sinh xưa đã nói : ‘Cái tuổi thanh niên khi nhập thế, hình như bất cứ cái gì cũng là hung hăng xô đẩy đi’.

Tuy nhiên, các bạn thanh niên đây là những người đứng đắn, biết điều, lại là con cái của nước Việt Nam này, là nơi vốn lấy sự Kính Tổ, Trọng Thầy làm nền tảng thiên thu cho đường luân lý, là nơi phàm là người có thực tài tất được hiển đạt, không có cái gì làm hãn trở được.

Xứ sở các người, thân thế các người, tương lai Tổ quốc các người đều do các người cả đấy”.

Chao ôi.

Phần nhận xét hiển thị trên trang