LÀM NGƯỜI TỐT CŨNG PHẢI THỦ ĐOẠN

Thằng cháu kéo mình chạy một mạch ra bãi cát, rồi hò mình nằm xuống. Quanh đấy, vắng tanh vắng ngắt. Gió vần vụ. Cát bay. Những bông hoa lông chông chạy loăn xoăn, vấp ngã, lạy chạy.
Nhìn thằng cháu mà mình yêu quý, thấy mặt nó nhàu nát, đôi mắt thăm thẳm buồn, Khoai Lang ôm cháu hỏi:
-Sao lại đến nông nỗi này hả cháu?
Nó vùi chân trong cát, vùi tay trong cát, nghiêng người, úp mặt vào cát, thở phì phì, rồi lại xoay người ngửa mặt hét oang oang, nói, thích quá chú ạ, thoải mái quá, chú thấy không, ở trên cát, nói, cười, hét, hò, khóc lóc, muốn gì cũng được. Tự do. Thế ai bắt cháu không tự do? Vui cháu cười. Buồn cháu khóc. Có ai ép cháu đâu.

Thằng cháu nằm im. Chú ạ, cháu muốn làm người tốt. Ơ kìa, thằng ranh con, sống trên đời mà không làm người tốt thì làm người gì. Nhưng mà khó lắm chú ạ, làm người tốt khó lắm chú biết không? Rồi nó khóc. Mình nhìn cháu, thằng cháu thông minh, giỏi giang nhất dòng họ, tốt nghiệp kỹ sư xây dựng loại ưu tú, đã được một Ban quản lý dự án tầm vóc quốc gia mời về, ăn lương chuyên gia, mọi thứ đối đãi như một lãnh đạo, lương cao, công việc nhiều, uy tín, mấy năm nay là như thế, cả dòng họ hân hoan về tương lai của cháu, giờ thấy nó xách cái túi về, kéo chú ra đây, nằm, thở dài và nói lảm nhảm những điều thật khó nghe quá.
Cháu vi phạm chuyện gì? Dạ không, cháu vẫn là người tốt chú ạ.

Nó vùng dậy, nhìn chú. Cháu đã thề trước vong linh ba mẹ cháu, bất luận điều gì xảy ra cũng phải sống tử tế, làm một người tử tế. Và vì cháu muốn mình làm người tử tế, nên cháu phải bỏ việc. Cái gì? Bỏ việc? Một nơi làm việc tốt như vậy? Thu nhập cao như vậy? Điều kiện như vậy? Bỏ việc? Vâng. Cháu phải bỏ việc. Họ đuổi? Cũng có thể hiểu như thế ạ. Hay cháu tự bỏ? Cũng có thể hiểu như thế ạ. Và cháu vẫn là người tử tế, người tốt đấy chứ? Vâng, chắc chắn như thế.

Nó kể, nó là kỹ sư trẻ, nó muốn cống hiến, cống hiến bằng tài năng chứ không phải bằng những xảo thuật, nó muốn khẳng định mình bằng năng lực, bằng sự trung thực của chuyên môn, chứ không phải bằng xu nịnh, bằng chạy chọt, bằng sự bợ đỡ. Đúng đúng đúng. Cháu làm vậy là đúng, là cách làm của một người tốt, một người tử tế.
Nhưng muốn thế, muốn làm người tốt trong cái Ban quản lý của cháu, làm người tốt mà vẫn được làm việc ở đó, cần phải thủ đoạn, mà cháu thì không có thủ đoạn.

Tầm bậy tầm bạ cháu. Chú chưa nghe ai nói điều này, kẻ xấu mới phải dùng thủ đoạn, làm người tốt, như cây mọc trên núi, ngọn cây vươn thẳng về phía mặt trời, tự mình sống, tự mình khẳng định, sao lại phải dùng thủ đoạn?
Phải dùng thủ đoạn chú ạ. Đó là điều cháu rút ra được khi quyết định bỏ việc. Vì cháu không biết dùng thủ đoạn nên cháu bị loại dù cháu là người tốt.

Có những người tốt, họ vẫn trụ lại được, vì họ biết cách dấu cái tốt của mình đi, hay tạm thời ép cái tốt của mình xuống, a dua theo bọn xấu, a dua theo sự dối trá, giả vờ đồng minh, rồi từ từ, bằng cách này hay cách khác, khi có cơ hội thì những người đó bắt đầu đứng dậy, vạch mặt bọn xấu để hiện ra mình là người tốt. Nhưng cháu không có khả năng hoạt động theo kiểu gián điệp “ hai mang”. Hàng ngày, tại cơ quan, cái tốt của cháu, lòng trung thực của cháu cứ lồ lộ ra đấy. Người ta bảo cháu làm trái đi, làm trái đi, công trình này phải thiết kế nhắng lên thế này để tăng dự toán. Công trình kia sai phạm thì phải có văn bản nói loằng nhoằng muôn vàn nguyên nhân để né tội cho nhau. Làm thế thì công việc nhiều, tiền nhiều, lời khen nhiều, sự ve vuốt nhiều, nhưng cháu không làm thế được. Hai cộng hai phải bằng bốn chứ, sao lại lại bằng năm? Sao lại bằng ba? Sao lại vọt lên bảy?

Sếp bảo cháu, em ơi, em rất giỏi, rất tài, các anh rất cần em, em cũng rất tốt, rất trung thực, nhưng người ta không cần mình trung thực, người ta trả tiền để mua sự dối trá của chúng ta, chúng ta không theo, chúng ta đói, chúng ta thất nghiệp. Chúng ta không theo thì đối tác nó tìm chỗ khác và nó vẫn được như thế, như thế, như thế, em hiểu chứ. Anh biết là em cắn rứt lương tâm, em áy náy, nhưng muốn tồn tại phải theo thủ đoạn của người ta, đi ngược lại thủ đoạn người ta, người ta chưa chết, mình chết. Sếp đã khuyên cháu như thế… Sếp nói, một thằng đối tác đến với mình, quanh nó, trên nó, bên phải bên trái nó vây bủa toàn sếp sếp sếp thôi em ơi, không chống lại được nó đâu, không sống tốt được đâu, mà muốn sống tốt thì phải thủ đoạn mới vượt qua được chúng nó em ạ.

Bây giờ cháu tính sao?
Cháu phải làm người tốt.
Tất nhiên, ai chẳng mong cháu là người tốt.
Nhưng bây giờ cháu tính sao? Công việc? Cuộc sống?
Chẳng lẽ sống tốt cũng phải thủ đoạn sao chú?
Mình vùi mặt trong cát hét, mày hỏi tao thì tao hỏi ai? Tao hỏi ai? Tao hỏi ai???
Tiếng hét bị vùi trong cát cùng nước mắt.
Chia sẻ với mình, các cháu trẻ cũng thốt lên cay đắng: Đời rất dở nhưng vẫn phải niềm nở…

Phần nhận xét hiển thị trên trang