CÔ VÀ TRÒ

Truyện ngắn của HG

Đêm đã thức khuya soạn bài, nhưng sáng nào bà Huệ cũng dậy rất sớm. Ăn sáng qua loa, sắp xếp bài vở đến trường. Có hôm còn kịp cho đàn gà ăn, nhưng thường thì không. Tất tất, tả tả đến trường. Bà không muốn cô hiệu trưởng nói nặng nói nhẹ đến mình.

“Cô này khô chân, gân mặt, tính khắt khe,chặt chẽ, soi mói đến từng cái lá rơi,sợi rơm vướng trước cửa lớp nếu không may học sinh chưa kịp nhặt trước khi trống vào lớp.

 Mà cũng kỳ lạ thực, nhà cô ta ở cách trường đến hơn hai chục cây. Không biết cô ấy dậy từ khi nào mà chưa có giáo viên nào đến, cô đã có mặt ở trường.

Chính sự ráo riết, khắt khe này cô vẫn được trên người ta tín nhiệm, mặc dù không ít đơn thư tố cáo cô vi phạm. Từ việc gây khó, ăn chặn giáo viên khi làm thủ tục bảo hiểm, hay hạch về chuyên môn thiếu sót của một vài người, đến số tiền “những khoản chi khác”.

Đã từng có lần thanh tra huyện, tỉnh, về làm việc. Thậm chí cả công an tỉnh về điều tra. Tai tiếng ồn ào một dạo, rồi lại vẫn đâu vào đấy.

Chỉ khổ giáo viên trong trường.

Thay vì môi trường cởi mở, thân thiện, chan hòa tình đồng nghiệp, là không khí căng thẳng, bức bối, e ngại với nhiều người.

Người ta bảo chính sự mẫn cán hơi thái quá của cô mà được trên tín nhiệm.

Cũng có kẻ ác ý bảo cô là “Con bà hàng bún, có chịu “bóp mới ra khoản”. Mới được những giáo viên non về nghiệp vụ cung phụng, quà cáp”.

Cả trường chỉ có mỗi “bà thày” được cô ưu ái. Bà này chuyên ngồi hầu đồng vào thứ bảy, chủ nhật, có tâm linh gọi là món gọi hồn, xem vận hạn. Bà chưa nhận lễ lấy tiền của ai, có đặt lên ban, xong quả lễ bà lại trả lại cho con nhang đệ tử.

Chưa ai nói ra nhưng bà Huệ biết “bà thày” đang dọn đường, tìm thêm thu nhập cho lúc về hưu.

Bây giờ mà nhận tiền của khách chắc không ổn. Quy định của ngành giáo dục đâu cho phép bà ta làm như vậy? Không chừng còn bị kỷ luật, đuổi khỏi ngành cũng nên!

Bà thày cũng chạc tuổi bà. Chỉ năm nay nữa thôi là cả hai nhận sổ hưu. Sao cùng tuổi nhau mà tích cách, cư xử khác nhau như vậy? Một người bị xét nét hàng ngày, hở một tí là ghi vào sổ theo dõi, một người lại trọng vọng, có làm kém, chuyên môn yếu vẫn được trọng vọng, đề cao? Chỉ tai mình không có khoa bói toán, hay được ăn lộc thánh nên thua kém người ta cũng là phải, bà Huệ tự an ủi mình như vậy. So bì làm gì cho thêm mệt, mất tình cảm chị em. Người ta có nói thế nào, đối xử thế nào bà vẫn chỉ cười. Bà không tự nhìn được cái cười của mình. Nếu nhìn thấy nụ cười của mình chắc không khỏi đau lòng..

Tuy không thân, nhưng bà Huệ chẳng bao giờ ghen tị. Dù chuyên môn của bà thày kém bà Huệ, nhưng năm nào cũng được khen thưởng, được công nhận “thi đua tiên tiến”. Nhất là sau mấy lần trên về thanh tra, bà thày cầu cạnh thần Phật thế nào đấy, tất cả đều tai qua nạn khỏi, cái ghế hiệu trưởng của cô Hà không hề lung lay. Đã tín nhiệm bà thày càng được thêm phần ưu ái, tín nhiệm. Mồng một ngày rằm nào bà thày cũng đều đặn ra trường chính làm lễ thắp nhang, khấn vái xì xụp. Lúc đầu, ở nơi trường học lập ban thờ nom cũng khó coi. Nhưng lâu dần cũng trở thành quen. Hôm nào đúng phiên tuần, tiết bà ra muộn, người ta lại có ý ngóng đợi, hoặc thậm chí cho người lên tận phân hiệu hai đón bà thầy, cho dù đường vào đó cực khó đi. Phải tay lái lụa mới dám đi những con đường như vậy..”
Bà Huệ đã sắp xong cặp, buộc vào xe nhưng vẫn chưa đi ngay. Bà đang có ý đợi ai đó trước khi đến trường. Những ý nghĩ như trên thoáng qua trong đầu khiến bà sốt ruột, không muốn chờ đợi thêm.

Gần đây chắc ai đó thêm bớt điều gì, bà thấy cô Hà hiệu trưởng có cái nhìn khang khác, để ý kỹ hơn mọi khi.

Bà không muốn chậm thêm phút nào nữa. Sẽ là cái cớ để cho cô ta sài sẻ, làm mất mặt mình trước mọi người, nhất là trước mặt cả đám học sinh. Cô này vừa chua vừa chát, mỗi lần cô ấy mắng là bà Huệ mất ngủ đến vài đêm. “Tôi nói cho cái mặt bà biết..” Ai đời lãnh đạo mà ăn nói như thế bao giờ? Cứ làm cái trường này là tiền của bố mẹ cô bỏ ra, cô có đầy quyền uy, muốn nói ai thế nào cũng được?

Chả còn bao lâu nữa, đến lúc nghỉ hưu, bà Huệ muốn không có điều tiếng gì trước khi, như chị em nói là: “Hạ cánh an toàn”.
Bà đã dắt xe ra cổng.

Chợt con chó mực xích ngoài vườn sủa lên tràng dài. Người mà bà có ý chờ đang đứng ngoài ngõ, sợ chó cắn chưa dám vào. Bà biết ngay là ai. Đúng là cái Huyền, con anh cu Tài rồi. Nó vừa là học sinh, vừa là hàng xóm của bà..
**

Con bé vẫn mặc chiếc áo bò dài tay, màu xanh nước biển cũ. Cái áo đứa con gái cô giáo Huệ cho nó, hồi chưa đi đại học, còn ở nhà vì nó mặc đã chật. Nó đun bếp, củi lửa thế nào mà than bắn vào, áo cháy mấy lỗ nhỏ ở hai cánh tay. Nhưng phải công nhận vải bò là thứ vải may áo rất bền, gần chục năm rồi mà chưa sút chỉ, hơi ơn nơi cổ. Có điều chưa hết mùa nóng nực thế này mà vận nó vào thì không hợp lắm. Mùa này người ta mặc áo mỏng, cộc tay chứ không ai ăn mặc như nó. Nhưng nó đâu có được lựa chọn? Hoàn cảnh nhà nó lúc này, có áo mặc là tốt rồi, nó đâu dám đòi hỏi hơn?
Con bé gầy và đen hơn mấy tháng trước. Suốt kỳ nghỉ hè vừa rồi nó đâu có nghỉ buổi nào? Không theo mẹ lên nương làm cỏ sắn thuê cho người ta nó cũng dãi nắng ở vườn ươm ở nhà Hoàn Mị.

Lão chủ vườn ươm cây có tiếng trai lơ ở vùng này. Người ta đồn lão “xơi” gần hết đám đàn bà con gái làm công cho nhà mình. Mánh lới cũng thật đơn giản: Nhận lời lão đưa lên đồi. Ở đó lão lão có cái chòi canh cây, để mặc lão muốn làm gì thì làm. Sau đó ngủ một giấc, dậy ăn cơm.. công lão trả gấp đôi ngày thường.

Con bé mới mười ba tuổi lão đã có ý nhòm ngó. Nó biết tỏng trò vớ vẩn của lão, nhất định không chịu. Lão cười khẩy: “Đã nghèo lại còn sĩ”! Nó không “sĩ”, nhưng nó sợ. Điều đó là cái gì khủng khiếp, ghê rợn đối với đứa con gái ở tuổi nó.

Từ hôm ấy, lão bảo đã đủ người, không nhận nó vào làm nữa.

Không làm thì thôi, thiếu gì việc?

Nó đi phát cỏ vườn, phun thuốc diệt cỏ, thuốc sâu cho những trang trại trong vùng. Chỉ có điều công việc bấp bênh, không ổn định, khi có, khi không..
Những việc đó bà giáo Huệ biết cả. bà thương nó mà chẳng thể giúp được gì. Nhìn chỏm tóc đuôi gà vàng hoe, chắc ít khi đụng tới cái lược của nó bà cảm thấy nhói trong lòng.

Bà đã từng có một tuổi thơ vất vả không kém gì nó.

Không phải ngẫu nhiên bà cử nó làm lớp trưởng của lớp bà chủ nhiệm. Thông thường các lớp khác giáo viên thường cắt cử con em cán bộ, hay những nhà khá giả làm chân này. Riêng bà thì không.

Không phải chỉ vì ý thức bình đẳng giữa người với người, không phân sang hèn. Không phải vì muốn thay đổi tập tục: “Con vua rồi lại làm vua” hay muốn lấy lòng cán bộ, toa dập theo lề lối phong kiến, mà nhiều người thời nay nhiễm phải và cảm thấy tự nhiên, không có điều gì.

Chỉ đơn giản đó là cách khích lệ, động viên để nó có thêm “dũng khí”, vượt qua hoàn cảnh bản thân..
Mọi sáng, dịp nghỉ hè, cũng tầm này nó đến gọi cổng. Hôm thì mớ ốc nó nhặt được ngoài suối, hôm món cá tép nhỏ bố nó lặn ngụm đêm hôm ngoài sông kiếm được.

Nó cũng biết “tiếp thị” ra phết. Nó bảo: “Cô ạ cá của em là cá sạch, không phải cá nuôi tăng trọng”.

Bà chỉ cười, cái này thì bà biết chứ. Nhưng tôm cá của nó lẫn lộn, nhiều sạn, lại quá nhỏ, nhặt rất mất công. Thôi thì bà mua cho nó để nó khỏi phải ra chợ. Mỗi hôm vài ba lạng thế này, đi chợ chả bõ.
Nhưng hôm nay nó đến không, tay cầm tờ giấy, nước mắt vòng quanh.

Nó:

- Em thưa cô, em đến xin cô cho nghỉ học. Từ ngày mai cô cử bạn khác làm lớp trưởng thay em. Nhà em hoàn cảnh quá, có khi em phải đi làm kiếm tiền. Bố em dạo này kiếm không được cá. Chả biết dưới sông cá đi đâu hết, đêm nào đến sáng bố em cũng về không. Mẹ em lại mới ngã xe đạp, bị trẹo gân phải nghỉ ở nhà. Em không đi thì nhà không có tiền mua gạo. Em biết cô rất thương em nên em đến đây xin phép cô cho em nghỉ..

Điều này thì bà giáo Huệ biết, nó đã bỏ học cần gì phải phép tắc nữa? Nhưng nó là đứa sống có tình, nó mới đến nói như vậy.

Sự việc xảy ra đột ngột, khiến bà Huệ lúng túng không biết nói thế nào. Bà chỉ biết bảo nó phải cân nhắc. Dù thế nào cũng không nên bỏ học ở tuổi nó. Mai sau không có kiến thức, em sẽ làm gì để sống trong thời buổi văn minh, “kinh tế tri thức” này? Làm sao để tồn tại trong xã hội cạnh tranh ngày càng khốc liệt về công ăn việc làm? Nó bảo: “Em biết, nhưng nhà em khó thế, cô bảo biết làm sao?”. Nó cúi đầu “Em chào cô”rồi vụt đi như chạy.

Chắc nó sợ cô giaó không cho đi, hoặc nói nữa, nó sẽ khóc òa lên mất!
Trong đời dạy học của mình, bà giáo Huệ gặp không ít điều trớ trêu, phức tạp. Nhiều chuyện cảm động đến nao lòng.. Nhưng buổi sáng hôm nay là buổi bà cảm thấy sốc nhất.

Đầu óc choáng váng, bà chạy xe trên đường, suýt nữa thì va vào chiếc công nông đi ngược chiều.

Thật may hôm nay cô “hiệu” có buổi họp hội gì dưới phòng. Nếu không cô ta sẽ nhắc lại điệp khúc: “ Có nói lại kêu oan, chuyên môn đi muộn giờ, trang phục lại không chỉn chu như người ta. Bà thử xem cái cổ áo bà để thế kia có được không? Có khác gì bà bán cá ở chợ? Có mà oan Thị Mầu”!

Trống vào lớp, bà Huệ cảm thấy như mình vừa mất đi một thứ gì quý giá và quan trọng. Lớp thiếu con bé Huyền ban nãy như vắng  hẳn đi. Con bé có cái tên thật hay, tính nết ngoan ngoãn, học giỏi, sao nó lại vất vả thế không biết?

Mắt bà cay cay, sợ học trò nhìn thấy, bà quay vào trong, kín đáo lau dòng nước mắt tự nhiên nóng hổi trên má mình.

( Còn nữa )

Phần nhận xét hiển thị trên trang