Tại sao thay đại sứ ở Việt Nam vào lúc này?

Thượng viện Mỹ ngày 26/10 đã phê chuẩn việc bổ nhiệm ông Daniel Kritenbrink làm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Mỹ tại Việt Nam theo đề cử của Tổng thống Donald Trump.

Theo Omaha World Herald, Thượng viện Mỹ đã đồng thuận thông qua việc bổ nhiệm nhà ngoại giao kỳ cựu Daniel Kritenbrink làm Đại sứ mới tại Việt Nam hôm 26/10. Trước đó, Tổng thống Donald Trump hồi tháng 7 đã đề cử ông Kritenbrink vào vị trí này.

Phát biểu tại cuộc họp báo, Thượng nghị sĩ bang Nebraska Ben Sasse đã gửi lời cảm ơn tân Đại sứ Daniel Kritenbrink vì những đóng góp của ông trong thời gian qua.

"Mỹ cần một vị đại sứ tại Việt Nam — người có thể đảm bảo các thỏa thuận thương mại và dẫn đầu các đối thoại ngoại giao của chúng ta. Ông Daniel Kritenbrink có thể làm được cả hai nhiệm vụ trên", Thượng nghị sĩ Ben Sasse nói.

Ông Kritenbrink, 49 tuổi, hiện là cố vấn cấp cao, chuyên phụ trách về chính sách với Triều Tiên, tại Bộ Ngoại giao Mỹ. Ông tốt nghiệp cử nhân Đại học Nebraska và nhận bằng thạc sĩ Đại học Virginia. Ông có thể sử dụng thành thạo hai ngoại ngữ là tiếng Trung Hoa và tiếng Nhật Bản.

Bắt đầu sự nghiệp ngoại giao từ năm 1994, ông Kritenbrink là một trong những nhà ngoại giao kỳ cựu của Mỹ với bề dày kinh nghiệm trong việc giải quyết các vấn đề liên quan tới châu Á. Ông từng công tác tại phái đoàn ngoại giao Mỹ ở Nhật Bản, Kuwait, Trung Cộng.

Liệu Việt Nam có thật sự là "đối tác chiến lược" của Mỹ ở Châu Á?

Ông Kritenbrink từng được bổ nhiệm làm Giám đốc Văn phòng phụ trách các vấn đề Mông Cổ và Trung Cộng thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ. Trước đó, ông là Tham tán chính trị tại Đại sứ quán Mỹ ở Trung Cộng và từng giữ chức Phó Đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh.

Ông Kritenbrink từng dành 10 năm công tác tại Trung Cộng, trong đó có 2 năm làm phó đại sứ ở Bắc Kinh. Trong hơn 10 năm trở lại đây, ông dành phần lớn thời gian đảm trách các vị trí liên quan tới hoạt động đối ngoại của Mỹ với Trung Cộng.

Tân Đại sứ Mỹ tại Việt Nam từng là trợ lý đắc lực cho cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama và là nhân vật đóng vai trò quan trọng trong chuyến công du của ông Obama tới Việt Nam hồi năm ngoái.

Ông Kritenbrink gặp vợ, bà Nami, tại Đại sứ quán Mỹ ở Tokyo vào năm 1995 khi cả hai đều đang đảm nhận những công việc đầu tiên tại đại sứ quán. Họ kết hôn năm 1996 và có 2 con.

Tại sao Tổng thống Mỹ lại quyết thay đại sứ ở Việt Nam vào lúc này?

Bề ngoài, việc thay thế đại sứ Mỹ vào lúc này là hoàn toàn “đúng quy trình”. Sau gần ba năm công tác ở Hà Nội (từ tháng 11/2014), nay là lúc Ted sắp kết thúc nhiệm kỳ, Daniel sẽ thế chân. Một thủ tục thường lệ (routine procedure) trong ngoại giao. Nhưng nhìn kỹ, mọi chuyện không hẳn như vậy!

Vì sao Tổng thống Mỹ đề cử nhân vật chủ chốt trong Bộ Ngoại giao làm đại sứ tại VN?

Nguồn tin từ Nhà Trắng xác nhận Tổng thống Donald Trump đã bổ nhiệm một đại sứ mới ở Việt Nam, đó là nhà ngoại giao kỳ cựu Daniel Kritenbrink.

Ông Daniel Kritenbrink được đánh giá là nhà ngoại giao chuyên nghiệp có bề dày kinh nghiệm về các vấn đề châu Á, là cố vấn cao cấp trong Hội đồng An ninh Quốc gia (NSC) liên quan đến chính sách đối với Bắc Triều Tiên.

Cuộc gặp "bề thế"

26/7 cũng là ngày diễn ra cuộc gặp bề thế giữa đại sứ sắp hết nhiệm kỳ Ted Osius với Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch. Nói "bề thế" là nhìn qua bức ảnh. Còn về nội dung, theo tờ Quân đội Nhân dân, đại sứ Osius và Đại tướng Lịch bàn về những biện pháp nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng Việt Nam-Hoa Kỳ theo tinh thần Bản ghi nhớ về Thúc đẩy Hợp tác Quốc phòng song phương ký năm 2011 và Tuyên bố Tầm nhìn chung về Quan hệ quốc phòng năm 2015.

Như vậy, cuộc gặp 26/7 chưa phải là lúc để đại sứ Osius đương nhiệm nói lời chia tay.

Kritenbrink còn phải chờ được Thượng viện Hoa Kỳ chuẩn thuận. Chính Đại sứ Osius ngay ngày hôm sau cũng đã viết trên Facebook:

"Hôm qua (26/7), tôi đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng, Tướng Ngô Xuân Lịch, để trao đổi về cách thức chúng ta có thể tiếp tục tăng cường hợp tác quốc phòng Hoa Kỳ-Việt Nam và mở rộng hợp tác về cứu trợ nhân đạo và ứng phó thảm họa, di sản chiến tranh, an ninh hàng hải và các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc".

Tuy nhiên, cả báo chí Việt Nam lẫn tòa đại sứ Hoa Kỳ đều không hề tiết lộ, cuộc tiếp xúc chính thức ngày 26/7 nói trên có bàn gì đến điều mà truyền thông trong nước đã đề cập, rằng Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định quyền hoạt động dầu khí ở Biển Đông và đề nghị các bên tôn trọng quyền hợp pháp của Việt Nam. 

"Hoạt động dầu khí của Việt Nam diễn ra tại khu vực biển hoàn toàn thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam được xác lập phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS)", người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng hôm 28/7 nêu rõ.

Bà Thu Hằng đưa ra tuyên bố này khi trả lời một câu hỏi của phóng viên về những thông tin gần đây liên quan đến hoạt động dầu khí của Việt Nam trên Biển Đông.

"Việt Nam đề nghị các bên liên quan tôn trọng các quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của Việt Nam và cùng nỗ lực đóng góp tích cực và thiết thực vào việc duy trì hòa bình và hợp tác ở Biển Đông", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thu Hằng nhấn mạnh.

"Tại sao Daniel Kritenbrink?"

Vâng, tiểu tít nói trên có thể liên tưởng tới cuốn "Tại sao Việt Nam?" của Robert McNamara. Nhưng ở đây chỉ mang tính hàm ý về thời điểm và bối cảnh của việc nhà ngoại giao Daniel Kritenbrink, Giám đốc chuyên trách các vấn đề châu Á, Cố vấn cấp cao về Á châu từ NSC, vừa được bổ nhiệm để thay thế Ted Osius.

"Người cũ" nói gì về Tân đại sứ Mỹ tại Việt Nam?

Nhìn qua bên ngoài, việc bổ nhiệm này là hoàn toàn "đúng quy trình". Sau gần ba năm làm đại sứ ở Việt Nam (từ tháng 11/2014), đến nay Ted sắp hết hạn, Daniel sẽ thế chân. Đấy là một thủ tục thường lệ (routine procedure) trong ngoại giao.

Nhưng nhìn kỹ, mọi chuyện không hẳn như vậy!

Chỉ còn đúng một "quý" nữa sẽ xẩy ra sự kiện cao điểm trong năm APEC của Việt Nam. Căn cứ vào đồng hồ đếm ngược đón Hội nghị Cấp cao APEC 2017, trước ngày 6/11, chuyên cơ của Tổng thống khó đoán định Donald Trump sẽ lăn bánh tại sân bay Đà Nẵng, một cái tên đầy biểu tượng trong quan hệ Việt — Mỹ. Từ nay đến đấy, các nhà ngoại giao và các quan chức trong chính quyền, từ cả hai phía, sẽ còn "long tóc gáy" để chuẩn bị cho sự kiện nổi bật nhất của năm.

Lần đầu tiên với quan hệ Hoa Kỳ — Việt Nam, một Tổng thống Mỹ ngay trong năm đầu tiên tại nhiệm sẽ đặt chân lên giải đất hình chữ S. Điều đặc biệt hơn nữa là ông và nhiều vị nguyên thủ khác từ khắp các châu lục sẽ tới một thành phố biển miền Trung.

Từ khi Tổng thống Trump tuyên bố công khai sẽ sang Việt Nam dự Cấp cao APEC cuối năm, đấy là chỉ dấu quan trọng dự báo 2017 là năm sôi động hơn trong quan hệ Việt — Mỹ, là năm có nhiều ý nghĩa đối với việc khai triển các cam kết của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á nói riêng và châu Á — Thái Bình Dương nói chung.

Tổng thống Mỹ Barack Obama sau bữa trưa tại một nhà hàng ở Hà Nội

Năm 2016, ông là một trong những nhân vật chủ chốt sắp xếp chuyến công du Việt Nam cho tổng thống Barack Obama. Dư luận từ một số giới ở Việt Nam cho rằng, Daniel Ktritenbrink sẽ có đất thi thố tài năng.

Các đại sứ đến rồi đi nhưng mối quan hệ hai nước thì còn đấy và nó luôn cần được đặt vào tay những chuyên gia thượng thặng.

Không "nói" để mà "chơi"

Người Mỹ làm việc thường theo một chiến lược lâu dài và luôn có mục đích rõ ràng. Việc Hoa Kỳ thỏa thuận với Việt Nam đưa hàng không mẫu hạm vào cảng Cam Ranh hay sẽ tiến hành các cuộc thao dượt Mỹ — Việt trên Biển Đông chắc không phải là những cuộc dạo chơi picnic cuối tuần. Hoàn toàn không phải ngẫu nhiên mà Trump đề cử tân đại sứ Mỹ tại Việt Nam bằng một nhân vật kỳ cựu về vấn đề châu Á và rất am tường về Trung Cộng từ những ngày làm phó sứ tại Bắc Kinh.

Cũng hoàn toàn không phải vô tình mà ngày 27/7 vừa qua, Đô đốc Scott Swift tuyên bố sẵn sàng tấn công Trung Cộng bằng vũ khí hạt nhân nếu được Tổng thống Trump ra lệnh. Lời tuyên bố của một đô đốc rõ ràng không phải "nói" để mà "chơi", lại càng không phải là một câu chuyện mua vui. Đó chắc chắn phải là một tuyên bố nằm trong chiến lược quân sự có tính toán của Hoa Kỳ.

Từ những diễn biến đã và sẽ xẩy ra tới đây, có thể dự đoán, thời điểm bổ nhiệm Daniel Kritenbrink có nhiều ý nghĩa. Hãy chờ xem những diễn biến tiếp theo!

Lần đầu tiên với quan hệ Hoa Kỳ — Việt Nam, Tổng thống Mỹ ngay trong năm đầu tiên tại nhiệm sẽ đặt chân lên giải đất hình chữ S. Điều đặc biệt nữa là ông và nhiều vị nguyên thủ khác sẽ tới một thành phố biển miền Trung. Từ đầu, đây đã là một chỉ dấu để dự báo 2017 là năm sôi động hơn trong quan hệ Việt — Mỹ, là năm có nhiều ý nghĩa đối với việc khai triển các cam kết của Hoa Kỳ tại Đông Nam Á nói riêng và châu Á — Thái Bình Dương nói chung.

Phần nhận xét hiển thị trên trang