Hòa giải là một mệnh lệnh của cả dân tộc?

FB Trương Điện Thắng

Nhà báo, đạo diễn Trương Vũ Quỳnh hiện công tác ở Trung tâm truyền hình Việt Nam tại Đà Nẵng (DVTV) vừa hoàn thành một phim tài liệu khá ý nghĩa nhân ngày 30.4. Phim về đám tang ở vùng nông thôn huyện Duy Xuyên, Quảng Nam. Người chết là một sĩ quan chế độ cũ định cư ở Mỹ 20 năm qua theo diện H.O. Theo nguyện vọng, thi hài ông được đưa về quê để mai táng. Lễ tang có bà con họ hàng, làng xóm đến dự theo nghi thức bình thường. Nhưng Quỳnh phát hiện ra một chi tiết độc đáo: Ông Tổng- người đọc văn tiễn và chỉ huy đội dân khiêng quan tài người chết (thường hóa trang và diễn như một vai kép trong hát bội) là cháu một Bà mẹ Việt Nam anh hùng và con trai một liệt sĩ cách mạng ở địa phương! Lời văn áo não biểu hiện lòng tiếc thương cho mệnh số con người của bà con làng xóm, nhớ đến những năm tháng tha phương vì hoàn cảnh và nguyện ước trở về với đất mẹ, với quê hương bản quán của người quá cố...

Theo lời kể của Trương Vũ Quỳnh, anh đang theo học một khóa làm phim thực tế do các đạo diễn Pháp hướng dẫn trong 3 tháng. Nội dung làm phim theo phương pháp "trực tiếp": Không có lời bình, tất cả chuyện phim đều từ hành động và lời nói của các nhân vật, tự nhiên và sống động. Phim về cái đám tang cảm động Quỳnh vừa làm theo phương pháp ấy cũng là một đề tài anh phát hiện nhân dịp những ngày lễ lớn hiện nay .

Quỳnh ngồi kể với tôi sơ lược về những thước phim mới. Ở đó, một tinh thần hòa hợp thực sự đã được thể hiện một cách tự nhiên ngay trong cái xóm nhỏ ở nông thôn Việt Nam. Cái đạo đức "nghĩa tử nghĩa tận", lấy "đại nghĩa" làm trọng của dân tộc đã thật sự bám rễ và sinh sôi trong chúng ta với một sức sống lâu bền và cảm động. 

Trong loạt bài nhân kỷ niệm ngày thống nhất đất nước 30.4 trên báo chí gần đây, người đọc cũng có thể nhận thấy nhiều phát biểu có ý nghĩa về tinh thần đoàn kết, hòa giải dân tộc.Tất cả là những tín hiệu tốt đẹp của vận nước. Sau đây là một vài ý kiến của các nhân vật tiêu biểu mà cách đây ba bốn thập niên họ từng có vai trò quan trọng ở cả hai phía :

Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam Phạm Văn Trà nói : "Quyết định chuyển giao nghĩa trang quân đội Biên Hòa, nơi an nghỉ của nhiều tử sĩ thuộc chính quyền Việt Nam cộng hòa trước đây, từ đất quốc phòng sang đất dân sự, tạo điều kiện cho bà con trong, ngoài nước dễ dàng tới lui thăm viếng mồ mả người thân là một quyết định đúng đắn ".

Cựu Phó tổng thống chế độ miền Nam Nguyễn Cao Kỳ cũng hài lòng khi đến thăm nghĩa trang này sau khi về nước gần đây. Ông nói :"Để tìm được sự đồng thuận trong những vấn đề nhạy cảm như hòa giải, hòa hợp dân tộc thường không mấy dễ dàng. Việt Nam bây giờ đã là một rồi. Đứng trước tương lai của đất nước, chúng ta phải sớm xóa bỏ hận thù và đoàn kết lại... Cứ đặt lợi ích dân tộc lên hàng đầu thì ta sẽ biết phải làm thế nào tốt nhất. Cuộc chiến tranh khốc liệt đã khiến cả triệu người ở cả hai bên chiến tuyến hy sinh, thì đó là một chuỗi oán thù chồng chất, không phải chỉ ở một phía. Chỉ có hòa hợp dân tộc mới giải quyết được vấn đề."

Nhà ngoại giao lão thành Võ Văn Sung, một trong những thành viên của phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại hội đàm Paris nhắc lại lời cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã nói về ngày 30.4; "Đó là ngày có hàng triệu người vui và cũng có hàng triệu người buồn". Ông Sung cho rằng: "Thực tế đúng là như vậy và riêng tôi, tôi cũng nhận thấy như vậy. Bởi lẽ, hầu như tất cả các gia đình Việt Nam đều chịu mất mát tang thương do chiến tranh, nhất là ở miền Nam, phần lớn đều có tình trạng những thành viên trong cùng một gia đình từng tham gia cuộc chiến từ hai phía. Niềm vui ngày hoàn thành sự nghiệp độc lập- thống nhất cũng gợi nhắc lại nỗi đau chia rẽ và mất mát của một dân tộc bị chiến tranh xâm lược tàn phá suốt 30 năm ròng...".

Như vậy là trên thực tế tinh thần đoàn kết, hòa giải đã có trong hành xử hàng ngày của mọi người dân cũng như những người có vai trò quan trọng ở hai bên trong cuộc chiến. Thời gian đi qua đã đủ để hàn gắn những vết thương trong lòng mỗi cá nhân. Cần hòa giải và đoàn kết 86 triệu con tim người Việt trong cũng như ngoài nước để hướng đến tương lai, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và chống giặc đói nghèo, đưa thanh thế của dân tộc Việt Nam lên một vị trí mới trong thế giới "toàn cầu hóa" hiện nay. 

Tinh thần đó cần được coi như một mệnh lệnh của cả dân tộc.

Phần nhận xét hiển thị trên trang