Góp ý với các nhà báo

-Vụ cái thằng côn đồ xăm trổ đầy mình (dạo ni nhiều "vị" xăm trổ gây án quá, nào là vụ giật dây chuyền của nhân viên ngoại giao Nga, vụ xin đểu thợ gặt ở xứ Thanh, vụ trộm xe và đâm người ở Sài Gòn, quên, ở TP.HCM, đều do những thủ phạm có yếu tố xăm trổ thực hiện), cái thằng ngoài xứ Huế cầm dao nhọn vào công sở bắt cóc con tin, rồi bị vây bắt (sau hơn 1 tiếng đồng hồ gây án, kể ra hơi bị chậm chạp) quả tang, vậy mà nhiều tờ báo, trong đó có báo Tuổi Trẻ, lại giật tít "Khởi tố nghi can khống chế nữ nhân viên làm con tin ở Huế".

Vẫn hiểu, đây là báo viết theo văn bản, theo cách dùng chữ của công an, nhưng công an viết thế nào kệ họ chứ, có phải công an cái gì cũng đúng đâu, sai tè le là đằng khác. Bắt quả tang ngay tại sân công sở trong giờ làm việc, tay nó còn cầm dao nhọn hoắt, có đầy đủ video clip quay lại cảnh gây án, thì còn nghi nghiếc cái gì. Nó là thủ phạm, hung thủ, nghi gì mà nghi.

-Nhiều báo đang tường thuật các buổi họp quốc hội. Quốc hội có đưa ra bàn thảo, trao đổi, lấy ý kiến cho vài dự thảo luật (luật an ninh mạng, luật đặc khu, luật phòng chống tham nhũng sửa đổi...). Những luật này do cơ quan chuyên trách soạn nhưng nó mới chỉ là dự thảo, chưa hoàn chỉnh, cần được mọi người góp ý cho đầy đủ. Nói chính xác, nó ở dạng bản thảo gần đầy đủ chứ chưa phải bản chính thức. 

Vậy nhưng rất nhiều nhà báo (được cấp thẻ vào dự các phiên họp quốc hội không phải là hạng tầm thường), lại cả một số nghị sĩ nữa, cứ gọi đó là dự án. Họ không phân biệt được dự thảo là gì, dự án là gì, khác nhau thế nào. Dự án cũng có khi được chuẩn bị ở dạng văn bản nhưng nó chỉ trình bày cái khung, chương trình, kế hoạch, hướng thực hiện, thành phần tham gia... của một điều, một vấn đề gì đó, không nhất thiết phải ở dạng sắp hoàn chỉnh, tỉ mỉ như dự thảo). Dự thảo có khi chỉ là mấy cái gạch đầu dòng, nhưng một dự thảo quan trọng, nhất là dự thảo luật, khi được đưa ra lấy ý kiến thì nó đã tỉ mỉ đến 90 phần trăm rồi, kể từ dấu chấm dấu phẩy. Viết rằng dự án luật an ninh mạng, nghe cứ như trình bày với các doanh nghiệp để thu hút vốn đầu tư chứ không phải lấy ý kiến của các nhà làm luật.

Nguyễn Thông

Phần nhận xét hiển thị trên trang

TRƯỚC KHI BẤM NÚT, ĐẠI BIỂU QH HÃY LÀM RÕ

LS Nguyễn Danh Huế

Trước khi bấm nút cho ý kiến về vấn đề đặc khu kinh tế và đề xuất cho nước ngoài thuê đất có thời hạn 99 năm, các ĐBQH cần làm rõ:

1. Cho thuê đất 99 năm trong “trường hợp đặc biệt”. Vậy “trường hợp đặc biệt” là như thế nào? Giao cho thủ tướng quyết định có đảm bảo tính khách quan không? Vấn đề hệ trọng này thủ tướng tự quyết hay có cần xin ý kiến QH k? QH sẽ giám sát thế nào? 

2. “Nước ngoài” là nước nào? Cần phải có dự báo khi làm luật. Nếu “nước ngoài” là Trung Quốc thì các vị tự biết sẽ ra sao.

3. Các ĐBQH cũng có biết Luật an ninh QG của Trung Quốc cho phép quân đội nước này triển khai ra nước ngoài để “bảo vệ lợi ích kinh tế và công dân Trung Quốc”. Giả sử đã giao đất cho DN của TQ 99 năm nhưng khi ta cần thu hồi vì mục đích Quốc phòng hay an ninh quốc gia mà họ không đồng ý và kích động bạo loạn thì đây có phải cớ để TQ đưa quân đội sang không?

4. Phú Quốc, Vân Phong, Vân Đồn có phải là những vị trí quan trọng về an ninh quốc phòng không? Nếu quan trọng thì có cho Trung Quốc thuê đất được không?

5. Phú Quốc, Vân Phong, Vân Đồn là những hòn ngọc tự nhiên. Người Việt dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng cộng sản có tự khai thác hiệu quả được không? Có nhất thiết phải cho nước ngoài vào khai thác không?

6. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu mô hình đặc khu kinh tế thất bại giống như mô hình tập đoàn kinh tế nhà nước?

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Tin thế giới

Chính phủ Trump sẽ áp thuế lên 50 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc

Hôm thứ Ba (29/5), Nhà Trắng đã thông báo Mỹ sẽ đánh thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc.

Ông Trump ban đầu đe dọa sẽ áp thuế lên 150 tỷ USD hàng Trung Quốc, sau nhiều cuộc đàm phán cuối cùng quyết định sẽ đánh thuế lên 50 tỷ USD hàng Trung Quốc.

Theo Epoch Times, mức thuế này sẽ áp dụng đối với các sản phẩm “chứa hàm lượng công nghệ đáng kể ngành trong công nghiệp”. Chính phủ Trump đã thu thập ý kiến đóng góp từ người tiêu dùng trong vài tháng qua về các hạng mục sản phẩm đánh thuế tiềm năng và danh sách cuối cùng sẽ được thông báo vào ngày 15/6.

“Từ nay trở đi, chúng tôi hy vọng các quan hệ thương mại sẽ công bằng và đối ứng”, Tổng thống Donald Trump nói trong một phát biểu gần đây.

Thông báo đánh thuế hàng hóa Trung Quốc nêu trên đến khá bất ngờ khi đầu tháng này Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin đã nói rằng việc áp thuế sẽ được đình chỉ khi các nhà đàm phán Mỹ đang tiếp tục tiến hành các cuộc thương thảo với những người đồng cấp Trung Quốc.

Nhà Trắng ban đầu đã đề xuất đánh thuế lên 150 tỷ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc. Việc giảm xuống chỉ đánh thuế lên 50 tỷ USD hàng hóa là dấu hiệu về cách tiếp cận đàm phán điển hình của ông Trump: đòi hỏi nhiều hơn điều có thể đạt được và sau đó đạt được thỏa thuận tốt hơn so với hầu hết những gì có thể.

Ông Trump từ lâu đã nói rằng Trung Quốc đã lợi dụng Mỹ với các thực tiễn thương mại không công bằng, bao gồm trợ cấp công nghiệp và các rào cản thương mại không hợp lệ. Chế độ Bắc Kinh cũng tham gia vào hành vi đánh cắp tài sản trí tuệ tràn lan. Ông Trump đang sử dụng các cuộc đàm phán thương mại để bù đắp những tổn thất mà Mỹ gặp phải.

Đại diện Thượng mại Mỹ cũng sẽ tiếp tục giải quyết tranh chấp với Trung Quốc thông qua Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nhà Trắng cho biết tranh chấp này được đưa ra từ tháng Ba vì “các yêu cầu cấp phép công nghệ phân biệt đối xử của Bắc Kinh”.

Trước đó, vào tháng Hai, chính phủ Trump đã thắng kiện Trung Quốc tại WTO liên quan tới hàng gia cầm của Mỹ xuất sang Trung Quốc. Kết quả là, Trung Quốc đã phải chấm dứt “đánh thuế chống phá giá và thuế trợ cấp không công bằng” lên các sản phẩm gia cầm của Mỹ.

Theo Nhà Trắng, Mỹ cũng đang chuẩn bị thực thi các hạn chế đầu tư và kiểm soát xuất khẩu nhằm hạn chế công dân và các công ty Trung Quốc tiếp cận công nghệ Mỹ. Danh sách các hạn chế này sẽ được thông báo vào ngày 30/6.

Liên quan đến vấn đề công nghệ Mỹ, tuần trước ông Trump nói rằng ông đã đạt được thỏa thuận với ông Tập Cận Bình để cho phép công ty viễn thông Trung Quốc ZTE tiếp tục mua linh kiện của Mỹ và khôi phục sản xuất.

Hãng tin Breitbart cho biết theo thỏa thuận Mỹ-Trung vừa đạt được, ZTE sẽ nộp phạt cho Mỹ 1,3 tỷ USD; thay thế đội ngũ quản lý, ban điều hành hiện tại; đề xuất đảm bảo an ninh; và mua nhiều các linh kiện mà công ty này cần từ các doanh nghiệp Mỹ.

Đổi lại, Bộ Thương mại Mỹ sẽ dỡ bỏ lệnh cấm 7 năm ZTE mua các sản phẩm của Mỹ, theo New York Times dẫn nguồn từ một quan chức Mỹ giấu tên.

Tổng thống Trump đã xác nhận thông tin liên quan tới ZTE trong một tweet ông đăng vào tối thứ Sáu (25/5) khi phê bình Thượng nghị sĩ Dân chủ Chuck Schumer và chính phủ tiền nhiệm về các thỏa thuận của họ với ZTE.

“Thượng nghị sĩ Schumer và Chính phủ Obama đã để công ty điện thoại ZTE phát triển mạnh mẽ mà không kiểm soát an ninh. Tôi đã đóng cửa công ty đó sau đó để cho họ hoạt động trở lại với bảo đảm mức độ bảo mật cao, thay đổi quản lý và ban quản trị, phải mua các linh kiện của Mỹ và trả tiền phạt 1,3 tỷ USD”, ông Trump viết.

=========================

Kim Jong-un có thể lừa Moon Jea-in, chỉ nói thật với Tập Cận Bình

Truyền thông Nhật Bản phân tích chỉ ra, trong cuộc nói chuyện riêng với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jea-in hồi cuối tháng 4, ông Kim Jong-un có thể sử dụng thủ đoạn lừa bịp, còn trong cuộc nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi đầu tháng 5, do có nhân viên phiên dịch tại hiện trường ghi chép, khiến cho cuộc nói chuyện có thể tương đối thật thà hơn.Ngày 27/4, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jea-in và lãnh đạo Bắc Triều Tiên đã có cuộc nói chuyện riêng (Ảnh: Getty Images)

Ngày 27/4, tại “Nhà Hòa bình” Bàn Môn Điếm bên phía Hàn Quốc, hai nước Hàn – Triều đã tiến hành hội đàm, trong cuộc hội đàm, ông Kim Jong-un và ông Moon Jea-in cùng di dạo ngoài trời, và nói chuyện riêng khoảng 30 phút. Còn trong Hội đàm thượng đỉnh với ông Tập Cận Bình tại Đại Liên hôm 7 – 8/5, ông Kim Jong-un cũng đi dạo cùng ông Tập Cận Bình.

Đối với 2 lần đi tản bộ nói trên, ngày 22/5, tờ Tin tức Kinh tế Nhật bản (Nihon Keizai Shimbun) đưa tin chỉ ra, quan chức tình báo Nhật, Mỹ, châu Âu nhất trí cho rằng, nội dung hội đàm Trung – Triều chân thực hơn. Ngoài ra, đối với ông Kim Jong-un mà nói, trước lúc diễn ra cuộc gặp cấp cao với ông Trump vào tháng sau, việc không bị bất cứ nước nào nhìn thấu ý đồ thực sự là việc vô cùng quan trọng.

Bản tin phân tích cho biết, ông Kim Jong-un là người đầu tiên lựa chọn “tản bộ ngoài trời”, đây là một mắt xích trong chính sách chống nghe lén của Bắc Triều Tiên. Nếu lựa chọn “tản bộ trong nhà”, rất khó để ngăn chặn nội bộ có người có ý kiến phản đối, sẽ đem nội dung nói chuyện tiết lộ cho Mỹ. Còn ở ngoài trời, hai người đi riêng cùng nhau, thì có thể xóa bỏ những rủi ro nói trên ở mức độ nào đó.

Bên cạnh đó, dù bị vệ tinh trinh sát của các nước chụp được hình ảnh, cũng không cách nào đọc được lời nói qua cử động môi để thu thập được nội dung nói chuyện.

Một mặt khác, trong cuộc hội đàm Trung – Triều tại Đại Liên, do có nhân viên phiên dịch đứng tại hiện trường ghi chép, cũng khiến cho nội dung cuộc hội đàm trở nên chuẩn xác hơn.

Bản tin nói, trong hội đàm Hàn – Triều, do hai vị nguyên thủ có cùng ngôn ngữ, nên khi tản bộ chỉ có duy nhất 2 người. Còn trong hội đàm Trung – Triều, cần phải có phiên dịch đi theo.

Có nhân sĩ ngoại giao Nhật – Mỹ chỉ ra, liệu có cần đến phiên dịch hay không, “ý nghĩa cuộc nói chuyện hoàn toàn khác nhau”. Nếu có phiên dịch của 2 nước, vậy thì sẽ có người căn cứ vào nội dụng phiên dịch nghe được để viết ra nội dung hội đàm. Nếu chỉ có 2 nguyên thủ nói chuyện với nhau, mà không có bất cứ ghi chép gì, thì sẽ dễ có sai biệt trong nội dung hội đàm, không có cách nào để chứng minh, thậm chí có tình huống đơn phương nói dối để lừa đối phương.

Theo nhân sĩ ngoại giao Nhật- Mỹ tiết lộ, Cục tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho rằng, “phát ngôn của ông Kim Jong-un được ông Moon Jea-in truyền đạt lại, chưa hẳn đều là lời thật lòng”.

Bên cạnh đó, từ tình hình phát sinh sau Hội nghị thượng đỉnh liên Triều, và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un gặp mặt ông Tập Cận Bình hồi đầu tháng 5, cùng việc ông Kim Jong-un “trở mặt” hôm 16/5 có thể thấy, việc Bắc Triều Tiên đơn phương hủy bỏ Hội nghị cấp cao Hàn – Triều, càng cho thấy không ngoại trừ khả năng Kim Jong-un có thể hủy bỏ cuộc gặp “Kim – Trump” tại Singapore vào tháng sau.

Bản tin chỉ ra, từ hàng loạt những thay đổi của ông Kim Jong-un có thể thấy sách lược đang ẩn dấu mà lại giảo hoạt của ông Kim Jong-un.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Tỷ phú giàu nhất thế giới: “Chúng ta phải rời Trái Đất”

Tỷ phú giàu nhất thế giới, nhà sáng lập và giám đốc điều hành Amazon, ông Jeff Bezos, vừa nói rằng loài người cần rời Trái Đất và lên Mặt Trăng sống, tờ news.com.au đưa tin. Nhà sáng lập và giám đốc điều hành Amazon, ông Jeff Bezos "Chúng ta phải quay trở lại mặt trăng, và lần này, để ở lại", Bezos nói. Phát biểu tại Hội nghị Phát triển Không gian ở Los Angeles cuối tuần qua, Bezos cho biết để bảo vệ Trái Đất và cho phép nhân loại tiếp tục phát triển, loài người cần phải chuyển phần lớn hoạt động công nghiệp lên Mặt Trăng hoặc thậm chí, các tiểu hành tinh. Vị tỷ phú 54 tuổi nói rằng việc chuyển các ngành công nghiệp nặng ra không gian của hệ Mặt Trời là cách duy nhất để đảm bảo hành tinh của chúng ta có thể đáp ứng được nhu cầu năng lượng và sức ép từ dân số đang ngày càng tăng. "Chúng ta sẽ phải rời khỏi hành tinh này", tờ Geek Wire trích lời Bezos. “Chúng ta sẽ rời đi, và điều này sẽ làm cho hành tinh tốt hơn. Chúng ta đến và đi, và những ai muốn ở lại sẽ ở lại”. Bezos tin rằng quá trình rời đi này sẽ xảy ra trong “kiếp sống này” vì loài người có ít sự lựa chọn khác để thay thế. "Không có nhiều sự lựa chọn thay thế", ông nói, thêm rằng nếu không có các khu định cư trên không gian, nhân loại "sẽ phải ngừng phát triển" vì môi trường và những hạn chế khác. "Đó không phải là tương lai tôi muốn dành cho cháu hay chắt của tôi”, Bezos nói. Bezos nói loài người cần lên Mặt Trăng sống Giám đốc điều hành Amazon cũng hy vọng chính phủ Mỹ đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực xây dựng môi trường sống trong không gian. Tuy nhiên, Bezos thêm rằng công ty tên lửa của ông, Blue Origin, sẽ tiếp tục nhiệm vụ của nó ngay cả khi không nhận được tài trợ từ NASA. Việc này sẽ không được thực hiện chỉ bởi một công ty hay chỉ NASA mà bởi "hàng ngàn công ty hợp tác với nhau trong nhiều thập kỷ", Bezos nói. Giám đốc điều hành công ty SpaceX, Elon Musk, từng vạch ra ý tưởng đưa con người đến Sao Hỏa. Nhưng Bezos cho rằng Mặt Trăng là lựa chọn tốt hơn cho một cơ sở ban đầu. Bezos nhận định Mặt Trăng có vị trí thuận tiện hơn và có thể đến được chỉ trong vài ngày với tên lửa chuẩn. Ông chỉ ra rằng trong thập kỷ qua, các nhà khoa học đã phát hiện sự tồn tại của nước đóng băng trên Mặt Trăng, về lý thuyết có thể được biến thành khí hydro và oxy, sử dụng làm nước uống, khí thở và nhiên liệu cho các tên lửa tái sử dụng. "Cứ như thể ai đó đã thiết lập những điều này cho chúng ta", Bezos nói. ThoibaoToday

Phần nhận xét hiển thị trên trang

ĐBQH: Việc bán tài sản Nhà nước như ‘kền kền ăn xác chết’

“Tệ hại hơn, khi DNNN thua lỗ, phải bán tài sản máy móc thiết bị thì đây lại là một cơ hội làm ăn béo bở cho một nhóm người mà người ta dùng hình ảnh như “kền kền ăn xác chết”, ông Cường ví von. Đại biểu Hoàng Văn Cường trong phiên thảo luận tại Quốc hội sáng ngày 28/5. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc) Sáng 28/5, Quốc hội thảo luận về tính hiệu quả của các Doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đề cập đến 3 dạng hình thức làm thất thoát tài sản Nhà nước: ‘Phép thần thông biến hóa giữa lỗ và lãi’ Hình thức thứ nhất được ông Cường chỉ ra là việc quản lý kinh doanh tại DNNN kém hiệu quả dẫn đến thua lỗ, mất vốn mà nguyên nhân là xuất phát từ động cơ cá nhân nên người quản lý đã đầu tư vào những hoạt động không hiệu quả nhằm chỉ để thu lợi ích cá nhân. Đơn cử như việc đầu tư máy móc không hiệu quả để hưởng lợi, hoặc đầu tư vào lĩnh vực không hiệu quả nhưng lại được chia phần tại các lĩnh vực đầu tư này, hay như việc cố tình nâng khoản giá trị đầu tư lớn để được hưởng phần trăm từ đó. “Đó là những hoạt động cố tình dùng những thủ đoạn để hợp pháp hóa việc rút tiền từ DNNN”, đại biểu Cường nhấn mạnh. Vấn đề nữa là dù các DNNN lỗ là điều ai cũng thấy rõ nhưng lại chưa có ai đứng ra chịu trách nhiệm, chưa có ai bị mất chức hay xử lý đi tù vì quản lý yếu kém dẫn đến việc thua lỗ. Bên cạnh đó, không có DNNN nào báo cáo một cách đầy đủ lúc nào lỗ, lúc nào lãi. Thậm chí có DNNN khi cần báo cáo để tăng chức, tăng quỹ lương hoặc để xin vốn thì báo lãi, nhưng khi liên quan đến báo cáo thuế, tài chính thì DNNN lại báo cáo lỗ. “Và người ta nói rằng báo cáo tài chính của các DNNN như một phép ‘thần thông biến hóa’ giữa lỗ và lãi”, ông Cường ví von. Một nghịch lý khác được đại biểu đến từ Hà Nội cho biết mặc dù những DNNN lỗ nhưng đội ngũ cán bộ quản lý doanh nghiệp vẫn được hưởng mức lương cao chứ không phải hưởng mức thấp. Nguyên nhân, theo ông Cường, là do cơ chế trả lương cho DNNN là khi doanh nghiệp làm ăn có lãi thì được xác định mức lương theo mức lãi, tuy nhiên, khi lỗ không được tăng lương nhưng cũng không bị giảm lương. Chính vì yếu tố này là động lực lôi kéo các quản lý doanh nghiệp này không muốn cổ phần hóa DNNN. “Một điều kỳ lạ là tất cả các vấn đề xảy ra về thất thoát vốn, thua lỗ tại các DNNN thì ai cũng biết nhưng chúng ta có cả bộ máy về thanh tra, kiểm tra, kiểm soát lại không phát hiện ra vấn đề này”, đại biểu Cường nói. Tình trạng ‘mua cao bán thấp’ Hình thức thứ hai được đại biểu Hà Nội chỉ ra là việc mua bán tài sản làm thất thoát tài sản và tiền vốn. Ông Cường chỉ ra việc mua bán tài sản, hàng hóa doanh nghiệp xảy ra theo công thức “mua thì giá cao, bán thì giá thấp.” “Vấn đề đặt ra là chúng ta có một cơ chế, tổ chức định giá, đấu giá độc lập nhưng tại sao vẫn để xảy ra tình trạng mua đắt bán rẻ?”, ông Cường đặt câu hỏi. Dẫn báo cáo giám sát cũng chỉ ra rằng “việc định giá và đấu thầu chẳng qua chỉ là hình thức.” Bên cạnh đó, ông Cường cho rằng điều kỳ lạ ở chỗ mức giá định giá của cơ quan tư vấn  thường rất sát với mức giá được đem ra đấu giá tài sản, đồng thời việc lựa chọn các tổ chức định giá, đấu giá lại chưa được khách quan, thường được lựa chọn “tương đối trùng lặp”. Ngoài ra, những người tham gia vào đấu giá tài sản Nhà nước cũng lại lặp đi lặp lại, có một nhóm người chuyên tham gia vào lĩnh vực này. Tệ hại hơn, ông Cường cho biết khi DNNN thua lỗ, phải bán tài sản máy móc thiết bị thì đây lại là một cơ hội làm ăn béo bở cho một nhóm người, như hình ảnh “kền kền ăn xác chết”, ông Cường ví von. Do vậy ông Cường kiến nghị cần có thanh tra, kiểm tra toàn diện các vụ việc bán tài sản Nhà nước không loại trừ các tổ chức định giá, đấu giá để quy trách nhiệm cho những đơn vị này đã tiếp tay cho việc làm thất thoát tài sản Nhà nước. Phù phép đất công thành đất tư Dạng thức làm thất thoát tài sản Nhà nước thứ ba được ông Cường chỉ ra là việc định giá doanh nghiệp thấp khi cổ phần hóa DNNN. “Việc thất thoát tài sản Nhà nước còn liên quan phổ biến đến việc chuyển đất công thành đất tư không thông qua đấu giá công khai mà thông qua chỉ định giá trực tiếp với mức giá thường thấp hơn giá trị thực”, đại biểu từ Hà Nội nhận định. Ông Cường cho rằng ngoài trách nhiệm của các tổ chức thực hiện cổ phần hóa để xảy ra hiện tượng nêu trên, còn có trách nhiệm của các UBNND, cơ quan quản lý  đất đai ở các tỉnh trong việc xác định giá trị đất không theo quy định của Luật đất đai. Nói đến những bất cập liên quan đến quản lý đất đai, ông Cường cho biết có đến 95% các khiếu kiện đều liên quan đến đất đai, khiếu kiện kéo dài, khiếu kiện đông người, các dự án đầu tư kéo dài, khiếu kiện giải phóng mặt bằng, chi phí cao đầu tư xây dựng những con đường có giá đắt nhất hành tinh… cũng chẳng qua là liên quan đến đất đai. “Nguyên nhân cơ bản là chính sách đất đai đang đi ngược lại nguyên lý cơ bản về kinh tế đất trong cơ chế thị trường. Chúng ta đã không thành công, chưa muốn nói là thất bại trong quản lý kinh tế về đất đai nên đã xảy ra tình trạng rất hỗn loạn nêu trên”, ông nhận định. Chẳng hạn, trong dự thảo Luật Đặc khu kinh tế đặc biệt vẫn đề xuất chính sách miễn tiền sử dụng đất cho các dự án có mục đích sử dụng đất từ 10-30 năm. “Đây chính là chính sách đang đi ngược lại quy luật cung – cầu về đất đai, có thể sẽ không thu hút tốt các nhà đầu tư mà còn làm thất bại quá trình cạnh tranh lành mạnh ở các đặc khu” – ông Cường e ngại. Tường Văn (ghi)/Trithucvn

Phần nhận xét hiển thị trên trang

thơ né tránh..

Hoát Vũ Xuân

 · 

Đọc thơ in trên tuần báo Văn Nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam, cảm thấy nản , vì ,hầu hết quanh quẩn với cái tôi nhỏ bé , giống hệt nhau vậy ! Và, số nào cũng như một mô típ , quen thuộc, đi , lại. Nhưng , biết làm sao ? Chúng ta, những người cầm bút đang sống giữa thời mã hóa , thế giới cùng đất nước biến động từng giờ phút ... bao nhiêu đổi thay , sôi sục , bất trắc diễn biến, chuyển hóa ở từng thân phận . Sự giằng xé ,mâu thuẫn đa chiều , rất cần tới tiếng nói của tư duy hình tượng nghệ thuật , bằng hình ảnh phản biện, xây dựng một cách tích cực ... Thì, thơ né tránh , hoặc giả bản báo e dè ... Chính thế, báo chỉ đi theo một hướng , yên thân chăng ? Nên chấp nhận nhiều phong cách , nội dung biểu đạt , thích hợp trong thời đại ngày nay.Bạn đọc mong muốn điều đó lắm đi . Xin hãy vì nền văn học xã tắc giàu biểu tượng mà đổi mới theo...

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Tư liệu nhà văn hải ngoại:

Nam Dao: Ký, đọc Đinh Quang Anh Thái

BY UYÊN NGUYÊN on THÁNG NĂM 27, 2018 • 

Nhà văn Nam Dao (Ảnh: Uyên Nguyên)

Trong những thể văn, ký là ghi lại. Cổ nhất ở phương Đông có lẽ là Sử Ký của Tư Mã Thiên, kẻ bị thiến sống vì sao chép chính xác và luận bình khách quan và vô  tư về những sự kiện lịch sử. Ở ta, từ thời dùng chữ quốc ngữ, ký xuất hiện không ít. Miền Bắc, Thạch Lam với Hà Nội 36 Phố Phường, Vũ Bằng với Miếng Ngon Hà Nội, Nguyễn Tuân với Phở… Miền Nam, Hương Rừng Cà Mau của Sơn Nam, rồi Bến Nghé Xưa, và hẳn với Phan Nhật Nam qua Mùa Hè Đỏ Lửa, Dựa Lưng Nỗi Chết… Miền Trung, nổi bật là Hoàng Phủ Ngọc Tường với Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông, Rất Nhiều Ánh Lửa…

Thường, thể  Ký  ghi chép về chiến tranh, về sinh hoạt, địa lý, đường phố, miếng ăn, phong tục, tập quán. Và ở một góc độ rộng, ký không xa với phóng sự, nhà văn trở thành nhà báo, cứ người thật việc thật, thấy sao nói vậy. Ký dưới hình thức đó, trừ một số ngoại lệ, khó đọng lại trong lòng người  đọc như những tác phẩm văn học tầm cỡ.  Bắt giam trí năng tưởng tượng trong ngục tù của những hiện thực mắt thấy tai nghe, chữ nghĩa chỉ làm công  việc chuyển tải thông tin của báo chí.

Ký, tác phẩm của nhà báo Đinh Quang Anh Thái, không làm công  việc của báo chí. Anh ký về những nhân vật gặp gỡ qua duyên nghiệp. Mắt anh thấy gì, tai anh nghe gì, dĩ nhiên là anh thấy và nghe qua cái màn lọc của cá nhân anh, với sự trải nghiệm và thân phận của riêng anh. Vì thế, nhân vật và người viết hẳn hòa quyện vào với nhau như một nỗi gắn bó và tương cảm. Vì thế, qua nhân vật người đọc ký nhận diện được người  viết, mặc dầu người viết diễn vai chứng nhân của nhân vật.

Người đọc nay vào vai với người viết Ký và nhân vật, thành một bộ ba trong cuộc tuần du chữ nghĩa. Đọc Đinh Quang Anh Thái, trừ ký về chuyến du hành của anh ở Tiệp, ở Nga, chúng ta có dịp ‘’gặp’’ nhiều nhân vật đặc biệt ở hải ngoại. Họ phần lớn là những  nhà hoạt động có tên tuổi trong những  lãnh vực văn hóa, chính trị, truyền thông… như Hoàng Cơ Trường, Đỗ Ngọc Yến, Bùi Bảo Trúc,  Trần Văn Bá, Nguyễn Ngọc Bích…

Gặp họ qua Đinh Quang Anh Thái, kẻ gần gũi họ, thật là một cuộc rượu tay ba giữa những người thân, không e dè cấm kỵ, không điệu đàng tạo dáng, không đao to búa lớn, không bợm trợn dối trá, không thù tạc tán tụng. Rượu vào, lời ra. Có những lời đau đớn cứa đứt da. Có những  hoang tưởng của kiếp lưu đầy. Có những  ngụm nước  mắt nuốt ực vào trong. Và dĩ nhiên có những cái cười, khi là cười mỉm, khi thì cười ha hả, cái cười của đấng trượng phu trước thời thế chao đảo.

Người đọc Ký tiếp cận cả hai, nhân vật và người viết, trong  cuộc rượu tay ba. Người đọc, kẻ thực ra đến nhậu với tư thế chầu rìa, nay xin cụng ly, và hô lối thời thượng, dzô, dzô!

*

Người đọc tôi xin nâng ly hầu rượu đầu tiên là “Bác Năm mày’’, cách bác tự xưng với những người bạn tù thế hệ sau bác. Bác  tên thật là Hồ Hữu Tường, tác giả “Phi Lạc Sang Tàu”, “Phi Lạc Náo Hoa Kỳ”, “Tiểu Phi Lạc Náo Sài Gòn’’…trong bộ truyện chính trị giả dạng trào phúng “Một thuở ngàn năm” để qua mắt những thế lực đương quyền. Thuở thiếu niên, tôi đọc bác, chỉ biết cười vì cái tếu táo của một Phi Lạc nghịch ngợm chọc phá. Sau, biết bác từng tốt nghiệp cao học Toán bên Pháp đầu những năm 30, quay sang làm báo, làm chính trị, gia nhập Đệ Tứ Cộng Sản hợp tác với những chí sĩ như Phan Văn Trường, Nguyễn An Ninh, Phan Văn Hùm… rồi bị tù đày nào là bởi Thực dân Pháp, rồi bởi Đệ Nhất Việt Nam Cộng Hòa, bị kết án tử hình song được ân xá may nhờ sự can thiệp của Thủ Tướng Ấn Độ Nehru, nhà văn đoạt giải Nobel Albert Camus … Sau 5 năm tù Côn Đảo, tháng 6 năm 1939 bác Năm tuyên bố chính thức ly khai Đệ Tứ và ý thức hệ Mác, quay về chủ nghĩa dân tộc, đề xướng con đường Trung Lập của những nước nhược tiểu như Việt Nam ta trên bàn cờ thế giới. Sau “giải phóng”, bác bị giải phóng (nói lái) và chia sẻ cảnh nhất nhật tại tù với Đinh Quang Anh Thái. Vô tù, bởi  bác viết thư đề nghị kế sách Trung Lập gửi lãnh đạo Nhà Nước Cộng  Sản ngay năm 1978, và chẳng hiểu chơi hay thật, trong tù bác rất lạc quan nói với bạn tù sửa soạn cùng bác “tiếp quản chính quyền”.

Ký – Ðinh Quang Anh Thái

Trong bài Ký về ‘’Bác Năm mày’’ của Đinh Quang Anh Thái, hình ảnh đọng lại là một ông già nhân hậu húp chung một tô canh dành cho 4 người tù, tếu táo bàn chuyện chính trị, đem cờ thế ra luận bàn thời cục, khoe mình có đến 9 dương vật (mà  thật ra là 9 nốt ruồi lủng lẳng chỗ kín), và xếp sẵn áo quần nghiêm chỉnh để tiếp thu chính quyền buộc sẽ theo đường lối trung lập do bác đề xuất. Có người cho rằng bác Năm giả dại để qua mắt cường quyền, như một cách bảo vệ  lấy thân mình. Có người bảo trong cảnh tù đầy tuổi cuối đời bác đã hết minh mẫn như thuở sinh tiền bác xả thân đấu tranh tìm đường cứu một đất nước đầy oan khiên.

Phần tôi, người đọc, tôi tin Bác Năm là người nhân hậu, hồn nhiên, và là kẻ đi đến cùng với những suy tư và ước vọng của mình. Tôi đã viết cho Đinh Quang Anh Thái vài lời trước khi tập Ký chào đời, nay xin trích:

“… qua tiểu sử ông, tôi chẳng thể hình dung được con người Hồ  Hữu Tường. Cho đến khi đọc bút ký của Đinh Quang Anh Thái thì Bác Năm mới thành con người  có da có thịt,  đầy trí tuệ và nhất là có một  tấm lòng son sắt với nước non. Từ đó Bác Năm đối với tôi  không chỉ là một Phi Lạc thông minh tếu táo nữa. Bác Năm mãi mãi là một tấm gương sáng cho  những người còn biết yêu quê cha đất tổ và tin vào một tương lai tươi đẹp.”

‘’Bác Năm mày’’ốm đau kiệt quệ nên được ra tù “giải phóng”  ngày 26 tháng 6 năm 1980. Vài bữa sau thì bác qui tiên, để lại một sự nghiệp chữ nghĩa có tầm cỡ về chính trị, lịch sử, văn học.

Bây giờ, chắc Bác Năm đang giắt tay Phi Lạc trên con được trí tuệ làm náo động âm cung chăng? Tôi hỏi, và Diêm Vương bảo… như vầy như vầy, xem hồi sau sẽ rõ.

*

Người thứ nhì tôi xin hầu rượu là Như Phong Lê Văn Tiến. Đinh Quang Anh Thái gọi ông bằng cậu, chẳng phải là có liên hệ máu mủ ruột rà, cậu là tiếng tự nhiên bật ra, cậu Tiến. Điều khiến tôi ngỡ ngàng: cậu Tiến có bút danh Lý Thắng, tác giả tiểu thuyết Khói Sóng cuối thập niên 50 thế kỷ trước, đăng hàng ngày trên nhật báo Tự Do thời Đệ Nhất Cộng Hòa. Và thuở vào mười bốn tuổi đời, thằng bé tôi mê Khói Sóng, mơ đi làm cách mạng như các chú các anh, tuy chẳng  hiểu cách mạng là cái chi chi ngoài những hình ảnh tay dao vai súng ngược xuôi trên những nẻo đường đất nước.

Đinh Quang Anh Thái bị bắt năm 1978 vì tham gia Mặt Trận Dân Tộc Tiến Bộ với Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, giam tại Trại Phan Đăng Lưu, và gặp Lê Văn Tiến ở đó. Liên lạc đứt đoạn cho đến tháng 8 năm 1981, hai người có cái duyên ở chung một phòng giam trong khám Chí Hòa. Theo lời kể của Thái, Lê Văn Tiến sống mẫu mực, an nhiên và tự tại, chấp nhận nghịch cảnh tù đầy và lạc quan tin vào tương lai. Năm 1982, có tin tù sẽ chuyển trại. Thái hỏi, một khi vượt biên thành công rồi, phải làm gì ? Tiến đáp, vận động quần chúng góp phần vào đại cuộc. Thái xin Tiến đặt cho một bí danh. Tiến đáp: Cao Hoà. Tại sao? Cao là Cao Đài, Hòa là Hoà Hảo, hai lực lượng khả dĩ nên việc ở trong miền Nam.

Ra tù năm 1984, Thái vượt biên và định cư tại Mỹ. Mười năm sau Tiến cũng đến sống ở California, say sưa vẽ ra một dự án làm báo có tầm vóc thế giới, chuẩn bị để khỏi ngỡ ngàng  thời hậu Cộng Sản. Năm 96, hai người thuê một mobile home, chung sống trong 2 năm liền. Đó là nơi đám thanh niên tới lui. Tiến trẻ trung, hài hòa, uyên thâm, trao truyền kiến thức và kinh nghiệm cho mọi người. Đứng đắn và nghiêm túc là tác phong chính. Nhưng đôi khi, Tiến cũng tếu ra trò. Thái kể, một lần có anh bạn trẻ cùng ngồi trên xe hỏi Tiến: ông Lý Đông A của đảng Đại Việt Duy Dân còn sống không? Tiến bảo Thái dừng xe, xoay ra băng sau, nghiêm nghị đáp kiểu “ba tốc” : còn sống, và ông đang ở ngay quận Cam trên đất Cali này! Ai mà chẳng biết ông Đông A đã mất tăm từ năm 1947. Còn “ba tốc” là cách Tiến thi thoảng tự xưng mình. Ông giải thích, ba là vì đẻ ra đã có anh hai, còn tốc là cà chửng cà giỡn, đùa chơi với đời, xem mọi sự nhẹ tựa lông hồng.

Vâng, thưa anh Tiến, thưa nhà văn Lý Thắng đã viết ra Khói Sóng khiến tôi, người đọc, được một thời mơ mộng. Thưa anh, trải qua 78 cuộc chuyển mùa, long đong phía mặt sau chính trường với ước vọng dùng truyền thông – cái quyền lực thứ tư – tạo tương lai cho một đất mẹ đầy bạo loạn, anh đã trả giá bằng 14 năm tù đầy cộng sản. Đoạn chót, 7 năm trên đất Mỹ, anh tiếp tục mơ mộng xây dựng một con tàu truyền thông vượt đại dương để cặp bến sông Sài Gòn. Anh vẫn một  thân một mình sống cô đơn, nhưng hẳn anh không cô độc. Anh có những người bạn trẻ yêu kính anh để gửi gấm những hoài bão và ước vọng. Rồi như mọi sự, cái kết cũng đến. Một đời người. Dăm ước vọng.  Những nhành hoa. Và anh lên đường đi một chuyến chơi xa lắc năm 2001.

Viếng anh, tôi xin trích Đinh Quang Anh Thái:

“…bây giờ thì cậu không còn nữa, nhưng đó chỉ là phần xác thôi, chứ tinh  anh  của cậu, TIẾN như gió, TRỤ như núi, vẫn còn và sẽ còn mãi mãi trong lòng nhiều người, nhiều thế hệ.

Và trong lòng cháu, cậu Tiến ạ!”

*

“Làm thế nào được”, anh nói, rồi leo lên chiếu xếp chân vòng tròn, nhìn Đinh Quang Anh Thái. Tôi rót rượu ra một chiếc chén hạt mít, đẩy về phía anh, nhẹ giọng: “Rượu Hoàng Cầm lấy từ quán 43 Lý Quốc Sư đấy! Rượu vẫn rượu ta, uống ở Mỹ chẳng hiểu có còn mùi vị xưa không? Anh khe khẽ lắc đầu, buông thõng: “Đến Nguyễn Chí Thiện là tôi  qua đến đây cũng thành Nguyễn Chí Thiện ‘giả’ do công  an Việt Nam gài vào cộng đồng hải ngoại thì cái gì mà chẳng có thể có mùi vị lạ…” Anh thở dài. Chuyện ông Thiện “giả” là chuyện dựng lên từ vài anh xưng là hậu duệ của Đại Việt Duy Dân, một chính đảng được thành lập trước thế chiến II góp tay  giành độc lập chống thực dân Pháp. Tôi lấp liếm, chuyện qua rồi ta cho qua đi, nhất là những chuyện bon chen ấu trĩ của “phe” quốc gia ta, cứ chống phá lẫn nhau trong khi đối thủ độc tài đảng trị nằm bên kia bờ đại dương xoa tay cười xòa.

Thi sĩ còn có bút hiệu là Ngục Sĩ, tập thơ được phát tán lần đầu mang tên “Tiếng Vọng Từ Đáy Vực” trước khi trở thành  “Hoa Địa Ngục’’. Thơ trong Hoa Địa Ngục là thơ tranh đấu, đầy máu và  thơ nước mắt, mang tiếng nghiến răng kèn kẹt lồng vào những cú đấm thẳng mặt một chế độ vô nhân. Đọc vài bài thì được, nhưng thi sĩ làm đến 400 bài, vậy “làm thế nào được” để khỏi phụ lòng anh. Ngập ngừng, tôi hỏi anh không bao giờ làm thơ tình ư? Có chứ, và sau cái cười mỉm, anh ngâm nga:

Tôi đã biết những đêm dài ròng rã
Con tầu câm trôi giữa bóng trăng sao
Biết dừng đâu, không bóng hải đăng nào
Ra tín hiệu đón con tầu buồn bã

Tôi đã biết những bình minh đói lả
Biến sang mầu loang tím của chiều hoang
Con tầu đi vô định lệ rộng hàng
Thương xót những mảnh tầu trôi vạn ngả 

Bơ vơ mãi nơi biển trời quạnh quẽ
Đêm ngày mơ sao cập bến bờ vui
Giữa phong ba trong sóng gió dập vùi
Tôi đã đóng những con tầu đẹp đẽ

Và từ đó triền miên trên sóng cả
Con tầu tôi đi kiếm bến bình an
Bốn chung quanh lồng lộng bão cơ hàn
Không phá nổi mảnh buồm căng gió thả

Thời thanh niên, ai chẳng tập toẹ làm thơ lãng mạn kiểu Con Tàu Say của Rimbaud, nhưng đó không phải cái tạng của mình, anh nói rồi châm điếu thuốc hút dở một nửa. Thuốc hút lại mùi khét lẹt, và Đinh Quang Anh Thái kể, anh nhẹ nhàng : “làm thế nào được, quen rồi, từ dạo đi tù”. Lần đầu, lý do anh bị tù hơn 3 năm là anh dậy học mà lại phản tuyên truyền, nói cái điều mà cả thế giới biết: Nhật đầu hàng quân đồng minh trong thế chiến II vì Mỹ thả 2 quả bom nguyên tử xuống Nagaki và Hiroshima chứ không phải do Hồng quân Liên Xô chiến thắng trên mặt trận Đông Á. Thật lãng xẹt, tù vì bảo trái đất quay quanh mặt trời ở thế kỷ 20! Thẳng và thật, khẩu nghiệp trong thơ cứ thế đưa anh vào Hỏa Lò, rồi Phú Thọ, Yên Bái và lên Cổng Trời ở Hà Giang để chia chung mái ấm (!) với những Hoàng Minh Chính, Phùng Cung… Rốt cuộc, anh ở tù 27 năm, lần cuối từ 1979 đến 1991 vì anh đã chuyển tập thơ Hoa Địa Ngục vào Sứ Quán Anh mong được phổ biến ở hải ngoại.

Nhưng nhờ Hoa Địa Ngục mà anh tăng được 6 kí lô đấy. Anh kể nhân viên trong bộ máy an ninh của  chính quyền nghi tập thơ do nhiều tác giả chứ chẳng chỉ một mình anh,  “yêu cầu” anh chép lại theo trí nhớ 400 bài. Anh thuận theo, và được “bồi dưỡng” thuốc lá thơm, nước chè thượng hạng, bánh mì pa-tê xúc xích… liền 2 tháng, giá trị bồi dưỡng gấp lương công an 3,4 lần cho mỗi ngày. Thế là anh cứ chép rất từ từ, lại chia một phần “quả thực’’ với  anh em lấy cung, và có người ghé vào tai nói nhỏ “Mẹ, anh chơi hay quá, anh đánh quả đích đáng lắm!”

Xin trích 1 bài trong Hoa Địa Ngục:

Sẽ có một ngày

Sẽ có một ngày con người hôm nay
Vất súng, vất cùm, vất cờ, vất Đảng
Đội lại khăn tang, quay ngang vòng nạng
Oan khiên!
Về với miếu đường, mồ mả, gia tiên
Mấy chục năm trời bức bách lãng quên
Bao hận thù độc địa dấy lên
Theo hương khói êm lan, tan về cao rộng
Tất cả bị lùa qua cơn ác mộng
Kẻ lọc lừa, kẻ bạo lực xô chân
Sống sót về đây an nhờ phúc phận
Trong buổi đoàn viên huynh đệ tương thân
Đứng bên nhau trên mất mát quây quần
Kẻ bùi ngùi hối hận.
Kẻ bồi hồi kính cẩn
Đặt vòng hoa tái ngộ lên mộ cha ông
Khai sáng kỷ nguyên tã trắng thắng cơ hồng!
Tiếng sáo mục đồng êm ả
Tình quê tha thiết ngân nga
Thay tiếng tiến quân ca
Và quốc tế ca
Là tiếng sáo diều trên trời xanh bao la!

Tại sao tã trắng thắng cờ hồng, Đinh Quang Anh Thái hỏi. Thi sĩ Nguyễn Chí Thiện đáp, Việt Nam hồi sinh sẽ là một hài nhi trong trắng để tiến tới tương lai.

Tôi lại rót rượu. Anh nâng ly, nhẹ nhàng: “làm ly chót nhé!”. Chúng tôi vừa nhắp môi thì một làn khói mỏng nhè nhẹ bay lên từ chỗ anh ngồi. Anh không ở đó nữa. Chỉ còn mùi trầm hương thoang thoảng. Thì thôi, sinh là ký, tử là qui.

Anh đã ra đi ngày Một tháng Mười năm 2012, để cho thế hệ sau tiếng sáo trên trời với niềm hy vọng đổi những mảnh đời vẫn còn tăm tối.

*

Đinh Quang Anh Thái kể Nguyễn Tất Nhiên bán quần có tiền đến chợ trời rủ đi ăn thịt chó. A, món quốc hồn quốc túy, nhưng tiếc khi đó tiền không đủ để gọi một xị ba-xi-đế. Mà ô này, thịt chó không có chất cay gây men thì chẳng hóa ra  thịt… cừu ư?  Đó là năm 1976, năm đã bắt đầu phải thắt lưng buộc bụng. Đào đâu ra Martel, Cognac. Thì ta về ta uống rượu ta. Rượu trắng khi ấy đùng đục, muốn tẩy cho trong ta lấy tăm chấm vào thuốc rày rồi nhúng vào rượu. Trong ngay, uống lại dễ say, và ba ngày sau còn nhức đầu như búa bổ. Đó là giai đoạn ta không cần kinh qua tư bản mà vô tư tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa. Thật bi tráng, và đói. Bo bo Liên Xô sẽ cứu toàn dân Việt Nam, vô sản trên thế giới hãy đoàn kết «lại!

Tôi nói thế mà chỉ có Thái tủm tỉm chứ Nhiên không cười, không nói, lừ đừ như ngái ngủ, lêu nghêu đứng lên ngửa mặt nhìn trời. Tôi rót một ly rượu khi xưa uống dở với Nguyễn Chí Thiện đưa vào tay Nhiên, cao giọng “Nhậu đi cha nội, rồi làm thơ cho em…” Anh cười. Tôi ư ử ngâm bài Cô Bắc Kỳ nho nhỏ:

Đôi mắt tròn, đen, như búp bê
Cô đã nhìn anh rất … Bắc Kỳ
Anh vái trời cho cô dễ dạy
Để anh đừng uổng mớ tình si
Anh vái trời cho cô thích mộng
Để anh ngồi kể chuyện nằm mơ
“Đêm qua có một chàng bươm bướm
Nguyện chết khô trên giấy học trò”

“Này cha nội, em là Duyên, đúng không?”  Nhiên vẫn không gật, không lắc, không nghe, không nói. Khích Nhiên, tôi quay sang Thái cao giọng  “Thằng này khùng mất rồi!”. Thi sĩ vẫn im lặng, lát sau quay nhìn Thái, nói như mơ: “chắc có ngày tui tự tử quá ông ơi!” Nhà thơ Việt Nam toan tự kết thúc đời mình có ông Trần Dần cứa tay, nhưng  “ôi cái lưỡi dao cùn, không đứt được mà đau”  (ông đã tiên cảm trong bài thơ Nhất Định Thắng). Vậy thì lo chi cho Nhiên, mà có lo cũng chẳng được.

Phạm Duy kể có ba văn nhân là Nguyễn Ngu Ý, Bùi Giáng, và Nguyễn Tất Nhiên đều rồi ta sẽ gặp trong Dưỡng Trí Viện Biên Hoà. Tôi không quen biết ông Ý, nhưng Giáng thì tôi có cảm tưởng ông điên giả, còn Nhiên thì… tôi chỉ gặp qua bài “Thà như giọt mưa…” do ông Duy phổ nhạc bài “Khúc buồn tình” . Xin trích:

….“ Người từ trăm năm
về ngang sông rộng
ta ngoắc mòn tay
trùng trùng gió lộng
(thà như giọt mưa
vỡ trên tượng đá
thà như giọt mưa
khô trên tượng đá
có còn hơn không
mưa ôm tượng đá)…

… Người từ trăm năm
về như dao nhọn
ngọt ngào vết đâm
ta chết âm thầm
máu chưa kịp đổ..

… “thà như giọt mưa
gieo xuống mặt người
vỡ tan vỡ tan
nào ta ân hận
bởi còn kịp nghe
nhịp run vời vợi
trên ngọn lông măng.”

Tình si như Nhiên, chẳng dễ chết thế đâu.

Nguyễn Tất Nhiên rời Việt Nam năm 1980, đi Pháp rồi sang Mỹ định cư ở quận Cam. Đinh Quang Anh Thái tù ra, vượt biên và gặp lại Nhiên năm 1985 ở California. Thái kể : “ …thăm Nhiên tại căn nhà trọ ở quận Cam, bạn mình gầy hơn, nói chuyện như có lúc trôi vào cơn mê sảng. Nhiên nói đi nói lại nhiều lần, ông đuổi bà bán hàng rong giùm tôi, mới sáng bảnh mắt mà bà rao hàng ồn quá”. Thái hoảng , nghĩ thôi Nhiên thế là “hỏng”  rồi. Nhưng không! Nhiên giao tiếp với bạn văn, thường họp mặt định kỳ ở nhà anh Nhật Tiến, và sau lấy vợ, đẻ được hai cháu trai. Tưởng thế là yên, nhưng rồi cơm chẳng lành  canh chẳng ngọt, hai vợ chồng ly thân. Nhiên lại vất vưởng chốn bụi trần. Anh đêm đêm gõ cửa nhà bạn bè xin ngủ nhờ, cô đơn, và buồn đứt ruột. Anh than:

Buồn ơi hãy để ta buồn nữaTrong tiếng làm thinh của ghế bàn

Gặp Thái trên đường Moran nơi có trụ sở báo Người Việt, Nhiên rũ rượi chẳng khác gì một tàu lá chuối ủ dột. Thái rủ Nhiên ăn một cái gì đó, Nhiên đáp “thằng sắp chết không ăn”. Thái nhớ Nhiên từng nhiều lần kêu ông ơi chắc có ngày tui tự tử quá nên đưa thuốc lá cho Nhiên bảo không ăn thì hút. Nhiên lại nói “thằng sắp chết không hút thuốc”. Đó là hai câu kêu cứu cuối cùng Thái nghe được!

Hai tuần sau, Nhiên chết trong chiếc xe cũ rích đậu bơ vơ cuối sân một ngôi chùa vắng lặng. Thời gian đó là vào chớm thu năm 1992, Nhiên được tròn 40 tuổi. Chắp tay cầu tiếng chuông chùa đưa Nhiên theo mây an bình bay vào cõi tĩnh lặng vô biên.

Văn gia và thi nhân là những kẻ trời phú cho thứ mẫn cảm vượt mức bình thường. Vì thế, trời đầy: bắt yêu cái yêu của mọi người, ghét cái ghét của mọi người, đau cái đau của mọi người, khổ cái khổ của mọi người. Đau quá, khổ quá, thì sống nữa làm gì? Trả lời câu hỏi đó, lý tính và chữ nghĩa trở thành bất lực. Chỉ hành động tiếm quyền tự diệt mới đáp trả được câu hỏi tối hậu. Những kẻ chính mình đã kết liễu đời mình trong giới thi văn không ít. Họ là E. Hemmingway tác giả của Ông Già và Biển Cả, là Y. Mishima  của Chùa Vàng. Là V. Woolf, là G.de Nerval, là V. Mayakovsky, là P. Celan, là Y. Kawabata, là Gu Yuan… Bây giờ, xin chua thêm vào danh sách  thi sĩ người Việt Nam mang bút danh Nguyễn Tất Nhiên, tên thật là Nguyễn Hoàng Hải.

*

Trong những cuộc rượu vừa kể lại với bạn, dẫu chỉ là kẻ chầu rìa,người đọc phải nắm bắt cái thần của nhân vật trong Ký. Cái thần đó là do người viết truyền tải bằng những con chữ. Công  việc đó chẳng khác gì việc người họa sĩ vẽ chân dung, người tạc tượng chạm khắc tạo hình nhân vật.  Chất liệu nghệ thuật có khác nhưng tinh thần vẫn chỉ một, là khám phá cái ẩn ở chiều sâu một con người. Vẽ truyền thần, không hơn một bức ảnh.  Tạc một bức tượng nhìn như thật, nhưng đó chỉ là cái thật nhìn bằng mắt, và nó có thể vô hồn, trơ trơ tĩnh vật. Bắt được cái thần của nhân vật là tìm ra phần hồn, và tìm được hay không đến từ sự tương cảm, mối thân tình của người viết với nhân vật. Viết về nhân vật, người viết ký cũng đồng thời bày tỏ chính mình, nhưng với liều lượng vi tế, tránh lộ liễu kiểu tự đánh bóng chiếm chỗ nhân vật. Người đọc Ký tiếp cận cả hai, nhân vật và người viết.

Đinh Quang Anh Thái viết về 10 nhân vật. Anh chấm phá, nhưng rất thành công vẽ lại những con người trong tù đầy tao loạn nhưng vẫn vượt lên để làm người một cách đích thực.

Như người đọc, tôi góp một lời cộng hưởng, phác qua cái truân chuyên của các vị Hồ Hữu Tường, Lê Văn Tiến, Nguyễn Chí Thiện và Nguyễn Tất Nhiên.

Và rất tiếc không thể đề cập đến những nhân vật khác mặc dầu cuộc đời họ chẳng kém phần sinh động trong những dấn thân với ý thức xây dựng một xã hội tử tế.

Bây giờ, họ tất cả là những người muôn năm cũ.

Nhớ đến họ lúc tàn canh khi giật mình tỉnh giấc. Và như nàng Kiều trôi giạt, tôi không khỏi giật mình để mình lại thương mình xót xa.

Phần nhận xét hiển thị trên trang