FORMOSA TO BE OR NOT TO BE?

Văn Chinh
(Nhà văn & Tác phẩm số 18 tháng 7 - 8 năm 2016)

Tại Hội nghị Lý luận Phê bình Văn học Tam Đảo lần thứ IV ngày 25 – 6 - 2016, hội trường nóng lên khi nhà thơ Lê Minh Quốc đọc tham luận bằng thơ:
Thơ ở đâu trong những ngày biển động
Xác cá khô nằm xếp lớp buồn rầu
Thơ hoan ca qua bình minh chói sáng
Sao lại quên biên giới trắng hoa lau
Thành ý của Hội Nhà văn Việt Nam cử đoàn nhà văn vào Hà Tĩnh trong những ngày “động biển” đã được nhen nhóm cân nhắc rồi quyết định từ đó.
Sau một tuần nóng sốt Euro 2016, Chủ tịch Hội, nhà thơ Hữu Thỉnh gọi bảo tôi thảo công văn, giấy xin xe cùng danh sách đoàn nhà văn thăm Hà Tĩnh. Té ra viết được văn vào hạng đọc được, nhưng vị tất đã thảo được công văn. Hữu Thỉnh cặm cụi sửa bản thảo, chỉ còn lại đúng hai dòng Quốc hiệu là của tôi. Công văn gửi UBND tỉnh Hà Tĩnh đề ngày 15 tháng 7 của Hội Nhà văn Việt Nam do đó mà không có chữ ký nháy. Không thể ký nháy vào công văn khi chỉ có chẵn hai dòng Quốc hiệu là của mình!
Chúng tôi đi như người ra trận: Thuốc men, bông băng, lương khô, bánh mì, cam chuối và mặt nạ phòng độc. Họp đoàn ngay trên xe, Trưởng đoàn Hoàng Quốc Hải nói:
“Vào Vũng Áng chưa chắc đã viết được gì ngay. Nhưng nhà văn thì không thể không có mặt ở Vũng Áng lúc này, để chia sẻ với mất mát, với nỗi buồn thương của mọi người. Nó là trải nghiệm cần để nuôi dưỡng cảm xúc của giới ta. Nó là nhân cách nhà văn, nên hiện tại Hội hết tiền thì chúng ta Campuchia.” Mọi người nói đồng ý, riêng bác Trần Nhương (.com) còn nhấn mạnh: “Nhất trí với trên!” Hoàng Quốc Hải cười cùng mọi người, sau thì nói: “Làm việc lớn không thể bắt đầu từ việc vặt, thấy gì nghe gì hãy cứ ghi chép lại, không được phê búc phê biếc gì nhá!”
Bác Trần Nhương nói, “nhất trí với trên” thôi, mình đi với phương diện Hội, lại đã già có đâu lại lèm bèm để trẻ nó bắt bẻ có mà ra dại. Lúc ấy tôi nghĩ: Formosa là vết thương chí tử của đất nước trên hành trình công nghiệp hóa. Là cơn sốt vỡ da gây nhiễm trùng vốn thường xảy đến với người đi sau. Chưa làm gì được cho vết thương lành ngay, cũng chưa biết rõ phác đồ điều trị phải thế nào, nhưng ở bên cạnh nỗi đau là cần thiết. Và chả cứ là nhà văn.
Điều đáng nói là ở chỗ, nhà văn Hoàng Quốc Hải đã ngót nghét 80, mắt đã mờ, tai đã nặng mà còn thể lọc ra giữa ồn ào phức hợp cái tin sẽ diễn ra năm ngày sau đó. Khi bàn bạc với Chủ tịch Hội Hữu Thỉnh, ông Hải nói Chính phủ sẽ công bố thủ phạm cá chết hàng loạt vào cuối tháng Sáu. Tôi có nói nhận xét này, ông Hải nói, lão lai tài tận, không ai còn mạnh ở tuổi này. Nhưng chú mục vào một việc, tập trung thính lực, cảm lực vào có một việc thôi, thì có thể biết cái sắp diễn ra. Và có thể ứng xử tốt ngay cả khi gặp một rắc rối lớn chưa từng có trong đừi. Người xưa nói, 50 tuổi có thể cảm biết được mệnh giời là vì vậy.

Nhưng hóa ra chả phải chia chác gì. Ngoài bữa trưa tại nhà hàng Dạ Lan 1 Thanh Hóa, tôi chả phải rút ví thêm lần nào. Là nhờ trước hết cái FB Trần Lão đã đưa tin ảnh các nhà văn đi Hà Tĩnh, khiến mọi người xôn xao nhắn tin, chúc bình an, dặn dò cẩn thận. Bạn bè từng đi thực tế sáng tác với Trần Nhương gọi ông là Nhương Tác Nghiệp thật đúng, ông chụp ảnh nhoay nhoáy, gõ chữ máy Ipad nhoay nhoáy ngay trên ô tô gập ghềnh đường trường, đi đến đâu có hàng ngàn hàng vạn bạn bè biết tin và chen chúc like ập về. Lại nhờ cái tình nghĩa thầy trò của nhà văn Bùi Việt Thắng. Thật cảm động. Ông dạy người ta đã mấy chục năm, nay người ta đã là giảng viên đại học Hồng Đức, con người ta đã là sinh viên mẻ mới, người ta đã chồng vợ mỗi người mỗi ô tô, vậy mà nghe tin thầy vào Vũng Áng, trò đã mang rượu Macalan và phong bì đòi thanh toán bữa trưa Thanh Hóa. Không cho thì nói khó với thầy, thầy cầm tiền này rồi chiều mời cơm các nhà văn giúp em. Mọi người vô Vũng Áng, em bận việc không đi được, coi như là một chút lòng thành. Bữa tối và tính luôn ba phòng khách sạn Ngân Hà đêm đầu tiên “thuộc quyền chi” của nhà văn Đức Ban. Nói khó mãi, ông mới cho dùng rượu của khách mà ông nói, rứa thì được, rượu của hàng xách tay thì được. Bùi Việt Thắng đỏ mặt suýt giận. Quả thực, thầy trò chợ búa đâu không biết, chứ với thầy Thắng nó thiêng liêng cổ điển. Ngày thứ hai tại Vũng Áng, nhà báo Nguyễn Ngọc Vượng và nhà thơ Nguyễn Ngọc Phú đã hân hoan tiếp đoàn trong cái vất vả của nắng nóng ngột ngạt Vũng Áng 410 C ngoài trời cũng như trong nhà. Rượu cả can ngâm thảo dược quý, loại rượu mà Nguyễn Ngọc Phú nói “vợ em nấu riêng cho em uống, vì nó mà xa nhà đến 20 cây số nhưng em cứ đi về mỗi ngày, có khi trưa nhớ rượu quá cùng chạy về làm một choác.” Phú là Tổng biên tập Tạp chí Hồng Lĩnh, người Cửa Sót huyện Lộc Hà. Phú nói, vợ em người Vĩnh Phúc, của hồi môn chả nhiều tiền bạc, chỉ độc có nghề nấu rượu, mà chỉ nấu riêng cho chồng uống. Men mua ở vùng Bắc Ninh, ủ rượu bằng nước khe Hao Hao, ngọt và trong ít nơi nào còn được thế. Tôi nhấm thử, ngon thật, rất nhiều vị, vị nào cũng nồng nàn nhưng không tách bạch nổi có vẻ như chúng lịm vào nhau. Màu mật ong trong veo như tranh lụa, đặc trưng như bia Hà Nội không nơi nào có. Phú nói đấy đấy, cái nước khe Hao Hao vùng Cửa Sót nhà em nó tạo nên như nước sông Hồng ngấm qua cát lành mà lọc đến tinh khiết cho thành vị bia Hà Nội. Giờ Formosa mới chạy thử, đã thế, nhưng chưa làm bẩn nổi rượu nhà em. Nay mai nó chạy thật, khói than bụi bốc lên trời, gió Tây Nam nổi lên, nó sẽ giết nốt nguồn nước là hết, hết tất. Uống đi các bác, vâng, chúng tôi uống như rồi không chắc còn được uống cái vị thật nồng nàn mà thật trong trẻo này nữa. Trong veo như tuổi thơ cho còng còng uống “rượu” từ ống cỏ. Vâng, cạn!

Ngồi bên lò rượu đêm hôm ấy
Nhi rót đưa tôi nước rượu đầu

Khu kinh tế Vũng Áng được Thủ tướng Chính phủ thành lập tại Quyết định số 72/2006/QĐ-TTg ngày 03/4/2006 có diện tích 22.781ha với mục tiêu xây dựng, phát triển thành KKT đa ngành, đa lĩnh vực. Nó được lập trong giao thời quyền lực, sắp bầu cử Quốc hội khóa XI, Thủ tướng Phan Văn Khải sẽ nghỉ sau 2 tháng 24 ngày nữa để chính thức bàn giao cho Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vào ngày 27 tháng 6 năm 2006. Chắc rằng trong Giáo khoa thư Chính trị Kinh tế học sẽ phải có tiểu mục Formosa, với nội dung phải hết sức cảnh giác lúc giao thời. Nhân thể, ta có thể tham khảo thêm: Hạ Viện Mỹ đã bỏ phiếu chấp thuận Patriot Act (Luật Yêu nước), vào ngày thứ Năm lúc nửa đêm (đêm 5 rạng sáng ngày 6 - 3 – 2006) cho phép FPI nghe lén điện thoại. Hạ viện chạy đua với thời gian để thông qua, bất chấp một số thành viên nói rằng pháp luật cần phải được thay đổi để bảo tồn quyền tự do dân sự nhiều hơn và quả nhiên sau này nó bị cáo buộc vi hiến, các nguyên thủ Đức, Pháp cũng bị nghe lén, trở thành một vụ Formosa về cuộc chiến ngoại giao đầy tai tiếng. Nó cũng nhân danh vì Quốc gia đấy!
Dục tốc bất đạt.
Thực ra, các tỉnh Nghệ - Tĩnh và song Quảng Bình Trị nghèo đã thành độc quyền – bản sắc và các vị lãnh đạo tiền bối không phải không biết phi công bất phú. Chỉ các tài nguyên văn hóa phi vật thể là giàu, dân thông minh, giàu trí lự và ý chí cách mạng. Hà Tĩnh có tới hai Tổng bí thư, 80 nhà văn đang viết, biển đẹp và trong lành. Là một tỉnh, cùng với Bến Tre và Thái Bình, bậc nhất hiếu học và “chuyên” sản sinh ra các đại trí thức: Các cụ bác học Lê Quý Đôn, Trương Vĩnh Ký; các thi hào Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Đình Chiểu…Tôi không biết gì về phong thủy, nhưng nếu ai cũng nói “địa linh (thì) nhân kiệt”, vậy thì Hà Tĩnh là đất linh vào bậc nhất vậy. Nói chung, đặc sản vùng đất này là núi biển đất đai gió cát hun đúc lên khí thiêng để con người hít thở lại được cái nghèo tôi luyện mà thành tài cao chí lớn.
Nghèo chứ. Nghèo đến mức lãnh đạo Quảng Bình than thở với Đại tướng, Đại Tướng thở dài hỏi lại, xem có việc gì tôi có thể giúp quê không? Nói chỉ xin khi nào đến lúc, Đại tướng về lại quê nhà để dân lập đền thờ, tạo nên một điểm nhấn cho du lịch tâm linh. Và câu chuyện đảo Yến, Vũng Chùa đã ra đời như thế!
Không nghèo mới lạ. Cả Hà Tĩnh chỉ độc có mỏ sắt ở Thạch Hà. Nhưng khai mỏ sắt lên mà luyện cốc, eo ôi sẽ gây ô nhiễm môi trường để rồi, cùng với chút chút việc làm là bầu khí quyển các bon hủy hoại nguyên khí ư? Các nhà cựu lãnh đạo đã lắc đầu với rất, rất nhiều người và nhiều lần mời mọc năn nỉ. Tuy vậy, tuy Quyết định 72 năm 2006 là một dục tốc, nó chả của riêng ai, có lẽ là tại do cái nghèo quá đã xin được chữ ký ấy, nhưng Quyết định 72, Điểm thứ 3 của mục tiêu ghi rõ: “Xây dựng khu đô thị mới Vũng Áng, đồng thời ưu tiên phát triển các khu du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng biển trở thành các điểm du lịch quan trọng trong tuyến du lịch ven biển Bắc Trung Bộ.”
Người đệ trình Dự án Formosa đã vi phạm Điểm thứ ba, Quyết định 72/2006/QĐ-TTg. Có câu, bây giờ biển đã chết thì nói khôn ai chả “khôn”? Không phải, không thể nói thế. Bán đất, bán quặng, dầu thô và tài nguyên nói chung…là đệ nhất hạ sách. Bán hơn 300.000 ha đất biển trong lành và tiềm năng du lịch đến có thể có các điểm du lịch quan trọng trong tuyến du lịch ven biển Bắc Trung bộ để làm lò luyện quặng ra sắt thép là một tầm nhìn người dân có chút hiểu biết trung bình không thể chấp nhận. Vả lại, cái anh giai tế Hải Dương người Hán Chu Xuân Phàm nói dại. Anh nói “chọn thép hay chọn cá” là giả đề vô nghĩa. Ở đây cần nói, cá của tôi và thép của anh, chứ thép nào của tôi? Khi cần, tôi mua thép của Úc, Nhật, Hàn rẻ lắm vì nó là hàng đang khủng hoảng thừa. Cái tôi cần là việc làm, anh có việc cho vài nghìn người của cả nước rồi gây thất nghiệp cho hàng triệu người 4 tỉnh miền Trung; cái tôi cần là khí trời nước biển trong lành để sống thì nay anh làm chúng tôi khó sống. Anh con rể người Việt, hãy nhớ, khí độc tác động vào hệ thần kinh có thể biến các cô vợ xinh đẹp hiền thục thành những bà nạ dòng hung dữ, hãy nhớ lấy!
Vâng, hạ sách là đào quặng sắt lên mà xuất khẩu, như mười mấy năm trước người ta đã bán cát đen (titan) ở Hà Tĩnh hay mười mấy năm nay không biết là đất quặng gì mà xe trọng tải lớn vẫn chở ngày đêm ở Lào Cai bán qua biên giới. Là hạ sách, nhưng còn khả dĩ. Trung sách, thì 30 năm trước khi Formosa ra đời, lãnh đạo Hà Tĩnh đã dùng, là kiên nhẫn chờ các thế hệ mai sau hoặc khi nào con cháu sở hữu được công nghệ tân tiến cái đã, mới bàn. Của chìm trong nhà cứ để đấy, còn người là còn của.
Nghèo chưa chết. Chưa ai chết vì nghèo. Nhưng vội làm giàu thì không thể không gây ra chứng nọ tật kia như nó đã và còn sẽ gây ra.

Quan niệm cũ, quan như phụ mẫu, từ đấy có câu, cha mẹ giàu con có, cha mẹ khó con không. Không sao, cha mẹ nghèo đã sinh ra, đã nuôi ăn học cả hàng vạn cán bộ to. Nhưng nếu cha mẹ vừa ham giàu vừa dốt mới thật thảm họa.
Người ký cấp phép cho Formosa tại Khu Công nghiệp Vũng Áng từng là cán bộ Xã Đoàn xuất thân, lên đến Tỉnh Đoàn thì gặp thời “bung ra” chuyên xúc cát đen giàu titan mang bán mà trở nên giàu có, còn được tiếng là năng động. Khi hiểu được bí quyết và nhẽ thăng tiến từ bệnh thành tích, “cán bộ nào phong trào ấy” mà nên to, ông rước Dự án Formosa khủng này về. Một dự án lớn nhất nước.
Âu cũng là hết nạc (cát đen) vạc đến xương. Thủa hàn vi, nhà hết gạo tôi từng hầm xương gà với cơm cháy từ bữa trước bố mẹ đãi khách thành nồi cháo gà ngon nắc nỏm. Bí quyết là phải ninh nhừ cả buổi, để thúc chất bổ trong xương tủy quyện vào với cháo, chứ sốt ruột háu ăn thì trông bát cháo khác gì cái bát rếch của một bữa nhậu, lại còn dễ bị hóc. Hóc gì chứ hóc xương gà thì thảm họa tức khắc, hệt Formosa.
Vạc đến xương là cả một năng lực, một phép tắc làm ăn của mọi nền kinh tế. Nó khác hẳn quy trình xúc cát đen thiên nhiên tạo ra từ hàng triệu năm mang bán lấy tiền đếm trong vài giờ. Chúng tôi ngồi trong xe đi thăm khu luyện thép của Formosa, họ không cho xuống đất của họ, không được chụp ảnh. Phép tắc ở đây là thế. Vừa qua khỏi cổng, Nhương Tác Nghiệp đã nhanh nhảu bấm máy, thì ngay lập tức có tiếng hét ở bục bảo vệ rồi thấy có tay ăn mặc rằn ri bụng đeo máy bộ đàm, tay cầm dùi cui roi điện gõ vào xe chúng tôi như gõ lên đầu kẻ phạm tội, bảo phải xóa hết cái ảnh vừa chụp. Thật chả còn biết ra làm sao. Họ cứ làm như đất của họ với nghĩa sở hữu chứ không còn là đất thuê 70 năm, định ra phép tắc luật lệ riêng, bất chấp việc đoàn nhà văn nước chủ nhà đến địa chỉ cụ thể của đất nước mình, với lệnh của Chủ tịch tỉnh “cấp” lần lượt qua điện thoại và có hẳn Chánh Văn phòng Khu Kinh tế Hà Tĩnh ngồi xe dẫn đường. Ở đây đề nghị cần có ai giải thích chủ thuê đất với chủ sở hữu đất, cho các người có kinh nghiệm xả độc ở Campuchia, ở Mỹ biết rõ, dù thời gian họ còn ở đây hẳn là không còn lâu la gì. Nhưng một ngày ở lại đất này cũng phải biết phép tắc mới được. Tinh thần của Luật Đất đai mà ai cũng hiểu, nhà anh là nhà anh, bất khả xâm phạm; nhưng anh thuê đất làm nhà rồi trong nhà anh chứa vũ khí trái phép, làm ổ chứa mại dâm thì tôi có quyền ập đến bắt quả tang tội phạm chứ đâu phải là của anh thì tôi không còn quyền sở hữu thực? Ở cổng Formosa lại không hề có biển đề hoặc NO PHOTO hoặc 不罩相 nhưng kẻ ăn người ở lại dám gõ lên mái nhà di động của chúng tôi thì khác gì chúng tôi đang lạc đến xứ sở dã man? Đến đây mới thật ngấm cái mệnh đề kinh tế học của Mark: Chủ nghĩa tiền tích lũy tư bản dã man, chúng bất chấp lẽ phải và luật pháp. Nghĩ, càng nghĩ càng rã rời, nhưng đành nhẫn nhịn để ngồi xe đi vòng vèo xem vóc dáng của nó. Công tơ mét xe đếm được 16 km mà mới chỉ xem được một góc. Quả thực, nếu mệnh đề Formosa là một thảm họa thì hôm ấy chúng tôi đi vào lòng cái thảm họa mênh mông. Phải nói thẳng, thảm họa mênh mông vĩ đại này trông nhã nhặn và lịch sự. Màu, khối, mảng và đường đi đâu ra đấy. Giá đất thuê mỗi mét vuông một năm chỉ có giá mươi mười lăm ly trà đá có khác. Khối u ác của đất linh mang dáng dấp một thiên đường, đầy bí ẩn.
Không nghe tiếng máy chạy, không một đống rác sinh hoạt, ngay một bóng người đi lại cũng không.
Nhưng rời không gian nhã nhặn bí ẩn ấy, sà vào một xóm dân là sôi sục ngay.
Tôi đứng dưới mái hiên nhà chị Nguyễn Thị Vinh, người từ xã Kỳ Lợi di dời về đây, nhận 250 triệu đền bù để đất vườn nhà cho Formosa, xây xong được ngôi nhà ống trần thấp thì tay trắng giữa những người trắng tay khác ngày ngày chịu đựng cái nắng nóng không một bóng cây, hiện tại là nắng gió Lào. Ở Kỳ Lợi, chồng chị đi biển kiếm cá cho vợ bán, vợ ở nhà cấy trồng nuôi con gà con lợn rồi đón cá chồng kiếm về, đi chợ. Trẻ con dắt con bò một buổi, đi học một buổi. Một đời sống nghèo nghèo nhưng yên bình. Giờ biển chết, thuyền nằm úp mặt xuống cát bỏng, cong vênh như cái bánh đa nướng; còn vợ chồng chịu đựng cảnh thất cơ lơ vận. Da mặt sắt se. Tôi có cảm giác, rồi họ ngày càng hoặc teo gầy do bởi toàn bộ năng lượng phải dùng để tái tạo lớp da dày lên trong chịu đựng, hoặc họ sẽ nổ tung bởi lo âu phẫn uất. Tôi đứng dưới cái nóng từ trời dội xuống, từ mặt đường nhựa hắt lên. Mặt tôi lúc ấy hẳn xấu như ma bị cấu. Nghe các ngư phủ thất nghiệp dãi bày. Ông Nguyễn Văn Thành, 57 tuổi thì nhận được hơn 700 triệu đền bù, xây xong nhà thì hết tiền, hết cả tích lũy. Hết tiền cũng không lo, ông là một ngư phủ cự phách; nuôi 8 con, 4 đứa đã xong đại học, còn 4 đứa nữa “đang không biết lấy chi nuôi chúng ăn học.” Tôi mới tập thói quen ghi chép trên iPhon, nhưng lúc này ruột gan quặn thắt, đau nhói, mắt nảy đom đóm trong triệu triệu li ti ánh lóe từ đường nhựa múa may dưới nắng, bấm chữ nọ xọ chữ kia. Đành cứ đứng nhìn trân trối vào cơn nóng ngột ngạt đang dần quánh lại.
Chúng tôi xuống Vũng Áng, qua những mảnh làng hoặc xác xơ hoang phế hoặc đang tháo dỡ, ngổn ngang như vừa qua trận bom. Gần bãi biển hơn, đã có những bóng cây, những hơi nước biển. Nhưng gặp những cái quán phục vụ ngư dân hay du lịch vắng vẻ đến tuyệt đối thì cái ngột ngạt trở lại. Nóng dường như dữ dội hơn khi chúng tôi đứng bên cầu bến kè đá, nằm la liệt những thuyền lớn thuyền nhỏ úp sấp trên cát bỏng. Biển xanh ngắt ngoài khơi xa, hiện không có sóng gió, biển thành tấm gương phẳng mịn xanh phản quang cái nắng từ trời không ngừng dội xuống, không ngừng phát tỉ tỉ ánh lóe bung lên. Tuyệt đối không bóng người. Biển nằm thiêm thiếp mê man, mặc cho những con thuyền không người không buồm chèo như cái xác ve nằm úp lên da thịt người đang mệt mỏi đến không còn sức phủi đi. Cát trắng giống da người hơn, thuyền càng giống xác ve hơn. Biển Vũng Áng đẹp như mơ từ khai thiên lập địa giờ đã hoang tàn, thật sự hoang tàn.
Cạnh cảng Vũng Áng có trụ sở Hải quan, chúng tôi ghé qua nhờ máy điều hòa hạ nhiệt giúp. Không biết những ngày Formosa nhập hóa chất về súc xả thải thì sức sống của Hải quan ta thế ra sao chứ giờ nó cũng vắng ngắt. Nhưng tôi ngờ rằng, từ nay, nó chỉ còn dùng để phục vụ máy móc hóa chất của Formosa nhập về. Không thấy đồ dùng, máy móc phục vụ cho việc thông quan đâu, trụ sở Đồn Hải quan vắng ngắt vì thế nó không giống Hải quan, giống cái đồn biên phòng hơn nhưng lại không có súng ống gì. Lạ thật!
Lạ ở chỗ, Hà Tĩnh địa linh nhân kiệt lẫy lừng trăm ngàn năm nay mà có thời lại sinh ra một ông quan đầu tỉnh chuyên xúc cát bán rồi trưởng thành lên rước Formosa về, sinh ra một ông Chánh Văn phòng Khu Kinh tế Hà Tĩnh không bênh vực nổi việc đoàn khách do ông hướng dẫn khỏi bị gõ dùi cui gõ lên nóc xe – kẻ này cũng dân Hà Tĩnh nhưng nhân danh kẻ có tiền để gõ trên nóc xe của đoàn khách của ông và tại Vũng Áng này lại sinh ra một Trụ sở Hải quan mà không hề thấy dụng cụ nghề nghiệp.
Nhưng cái nhức nhối hơn lại ở chỗ, không riêng Hà Tĩnh là nơi con người và cảnh vật mà tôi vô cùng yêu kính mới trang bị sơ sài như vậy mà lại hăm hở cưỡi trên lưng những con hổ dữ là các nhà đầu tư nước ngoài hơn mình mấy trăm – mấy chục năm kinh nghiệm công nghiệp hóa và sức mạnh của kim tiền. Cần rút gọn lại Tư bản = Đầu tư = Tiền. Quản trị Tiền thì phải mạnh lắm, vô cùng mạnh mẽ hơn nó, mới không bị nó bắt nạt và đùa giỡn, biến anh từ Có về Mo, từ hẳn hoi nghiêm chỉnh hóa ngay ra thằng tội phạm!
Rõ hơn chả bõ hao, từ chỗ mát ra bãi cát bỏng, biển hoang, thuyền như mo nang như xác ve khiến cái ngột ngạt càng dữ dằn bỏng rát hơn. Có câu thơ Dịu dàng quá, dịu dàng không chịu nổi. Còn cái ngột ngạt như thế này thì sức đâu mà chịu? Ngột ngạt phối trộn bởi nắng, gió Lào 410 C trong bóng râm bạch đàn gầy cùng với bức bối cảm xúc, quyện lại, quánh lại đến có thể cắt ra từng miếng từng tảng.
Thật may, rượu ủ bằng nước suối Hao Hao do vợ Nguyễn Ngọc Phú nấu riêng cho chồng rồi ngâm vị thuốc gia truyền đã hạ hỏa chúng tôi. Vị nồng nàn mà mát thơm mùi thảo dược làm tan dần cái ngột ngạt đặc quánh, cái dịu ngọt thơm hiền như khí vị ngày xưa giúp hậ nhiệt. Gió từ quạt chủ quán vẫn là gió Lào, những chúng tôi đã mát lại tâm, tâm đã mát như vừa uống nước rau muống luộc dầm sấu thì còn sợ gì nữa. Thế rồi rượu vào thì lời ra, thơ ra. Lạ là Phạm Cảnh Nam, cháu gọi nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh là chú ruột từ bàn nhậu bên cạnh dè dặt đến xin góp vui cùng đồng nghiệp bạn bè của chú. Và anh ta hát, hát rất hay. Ngôn ngữ, đúng hơn là tôi không đủ sức truyền đạt cái hay của giọng ca xót xa trầm buồn của Nam. Nó làm gió để biển đang mê man thức dậy, lao xao sóng. Nó làm chúng tôi đang như các cái xác khô đét dưới ngột ngạt gió Lào hiền lành rồi đi đến nghiêng ngả cùng nhau. Gõ thìa đũa, lẩm nhẩm theo ca từ, ư ư theo giai điệu rồi Nguyễn Ngọc Phú dường như không chịu nổi sự dịu mềm, đã vùng lên đọc trường ca Biển. Thơ Phú đã hay, giọng đọc như lên đồng mới thật đắm đuối, thật vang vọng.
Cũng cần kể ơn tại không gian thiêng liêng bí ẩn của Đền Chế thắng Phu nhân u huyền dưới bóng mát khu rừng đã làm dịu hẳn lòng tôi. Tâm linh thực quả có phép cân bằng!
Và như thế, hồn biển Vũng Áng đã trở lại, an ủi vỗ về tôi phần còn lại của ngày 19 – 7 - 2016!

Nhiều ý nguyện đòi hỏi truy tố Formosa và những kẻ tội phạm gây ra sự có mặt của nó ở Hà Tĩnh để nó gây ra thảm họa môi trường mấy trăm cây số dọc bờ biển đẹp như mơ của ta. Đó là việc của công quyền.
Nhưng trước khi Chính phủ, Viện Kiểm sát có quyết định chính thức, tôi đề nghị cần coi thảm họa này nguy hiểm ác độc ít nhất là bằng bom Mỹ và đạn pháo Trung Quốc bắn sang Vị Xuyên năm 1984 và cần gọi nó là giặc, giặc môi trường của cá, người và giá trị nhân văn không có gì thay thế nổi của Biển. Xin lỗi là trạng thái lỗi do vô tình gây ra, thì chấp nhận được. Còn đây là lỗi cố ý, không thể xin lỗi mà xong. Con số 500 triệu dollar khi đặt cạnh giá trị nhân văn bao la và bất tuyệt của Biển là một sự giễu nhại ghê gớm rồi. Còn chưa kể hàng triệu, nhiều triệu ngư dân và con em của họ (sao lại chỉ tính có con số vài trăm nghìn ngư dân?) từ nay sẽ sống bằng gì? Có cán bộ còn dại mồm dại miệng nói “ưu tiên ngư dân đi xuất khẩu lao động”, có khác gì bảo dọn dân đi chỗ khác để lấy đất cho cư dân nước khác sang làm giàu kiêm hủy hoại môi trường sống của người Việt? Nói trên TV thì gió thoảng qua, chứ chớ nói trước mặt ông Nguyễn Văn Thành ở Kỳ Lợi. Là ông chủ của biển khơi, sao ông lại thèm đi làm mướn? Ông Nguyễn Văn Thành nói: Biển là ruộng của chúng tôi cấy gặt, nay vùng biển quen thuộc của chúng tôi không còn tôm cá. Bảo ra khơi xa đánh bắt cũng khó. Ra may đánh bắt được, thì bán tôm cá không ai mua (nhà báo Nguyễn Ngọc Vượng có bài cá tôm ở bến Thiên Cầm chở ngược ra bán ở chỗ khác) mà ra khơi thì tàu Trung Quốc nó đâm, nó nạt, nó bắn nữa. Chụt đường sống mất rồi!
Xem ra, kinh nghiệm quản trị đất nước có lỗi ở vụ này. Kinh nghiệm quản trị dân Việt hiền lành giúp rất ít trong việc quản trị Tiền và những âm mưu tiềm ẩn dưới vẻ lịch sự nhã nhặn. Khi sự cố cá chết hàng loạt xảy ra, hai ngày sau Công an môi trường đã tìm ra, qua công tơ điện ở hệ thống xử lý xả thải thấp xuống đột ngột, qua đấu tranh, Formosa đã nhận do mất điện, khi có điện cứ thế đổ từ bể chứa ra biển; một tuần sau Bộ Nông nghiệp – PTNT đã có thông tin trong ruột cá chết có chất độc do kim loại nặng. Vậy mà gần 3 tháng sau, dân mới biết thông tin kèm một lời xin lỗi cúi đầu rất thấp. Trong ba tháng ấy, có biết bao bão tố ở trong dư luận, trong lòng mỗi người – phải nói là toàn Đảng toàn dân lo lắng hoang mang - có quá nhiều xử lý không đàng hoàng. Đã vậy, lại còn “trấn an dư luận” bằng cách cho mấy quan chức non dại nói trên TV, nói lấy được, đinh ninh như cụ Tản Đà nói, kẻ trong xi nê ma nói thì ta nghe, chứ ta nói nó không thể nghe được. Đó là 3 tháng sự khăng khít như cá với nước giữa dân với chính quyền xuống đến mức thấp nhất kể từ ngày lập nước. Sao không cứ nói ngay sự thật rồi cùng dư luận và các nhà khoa học đồng sức đồng lòng đấu tranh với tội phạm? Lại cứ phải dè dặt, chờ cho chắc chắn mới công bố?
Về quyết tâm (mà tôi không dám nghi ngờ ý chí thật) “sẽ đóng cửa Formosa nếu còn tái diễn” xem ra cũng vẫn còn là một giải pháp tình thế. Vâng, xin hỏi với công nghệ lạc hậu, lại coi thường chủ nhà như Formosa, nó sẽ mang chất xả thải xuất khẩu đi đâu nếu không đổ đây ở đó tại Việt Nam? Cần nhận rõ, nó vẫn đang tái diễn ý đồ, chỉ thay đổi mẹo mực, mánh lới. Hiện Formosa đã thuê Công ty Môi trường của một huyện ở Hà Tĩnh, với công nghệ chủ yếu là đào, chất lên xe rồi đem đi đổ ở đâu thì đổ rồi nhận thù lao hơn 400 tấn độc hại từ Formosa thải ra. Ngay một trung úy C 47 của Tổng cục Cảnh sát, cũng có thể trả lời rất nhanh kẻ phạm tội là A khi A thuê một đứa trẻ 40 ký, vác một bao tải ma túy nặng 70 ký đi từ điểm X đến Y. Vâng, kỹ năng suy luận tội phạm thật đơn giản; chứ nếu không thì để kẻ ác mà tinh ranh gây họa cho nhân loại còn biết đến bao giờ?
Tôi cũng như người xưa nói quốc gia hưng vong thất phu hữu trách (đứng trước sự mất còn, đến kẻ thất học cũng có trách nhiệm) tôi xin tham góp vào quá trình luận tội như vầy: Ông Võ Kim Cự ký giấy phép cho Formosa thuê 70 năm là hai lần sai phạm. Ông cho phép ngành kinh doanh sẽ tàn phá môi trường là luyện thép, là vi phạm điểm thứ 3 (nêu trên) Quyết định số 72/2006 của Thủ tướng Chính phủ. Vụ cá chết hàng loạt khi đó chưa diễn ra, nhưng sản xuất gang thép ở nơi mà sẽ phải xây dựng khu nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái và trở thành các điểm du lịch quan trọng trong tuyến du lịch ven biển Bắc miền Trung như quyết định của Thủ tướng đã nói rõ; như thế có là tội không? Tội thứ hai là làm quan đầu tỉnh mà lại đề xuất cho Formosa thuê 70 năm là vượt quá thẩm quyền.
Nay thì cái sự làm trái và lạm quyền đã gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Ông Võ Kim Cự cũng vi phạm Điều 7, khoản 1 Luật Đầu tư (luật năm 2014, luật năm 2005 là điều 50) quy định về việc đảm bảo An ninh Quốc phòng trong Dự án đầu tư. Điều 31, khoản 1 điểm c: Khu công nghiệp gắn với cảng biển quốc tế…đều phải được Quốc hội cho phép hay không. Điều 30 Luật Đầu tư nói kỹ hơn về điều này, như sau:
“Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư sau đây:
1. Dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc TIỀM ẨN khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, bao gồm:
a) Nhà máy điện hạt nhân;
b) Chuyển mục đích sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ 50 héc ta trở lên; rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50 héc ta trở lên; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng, lấn biển, bảo vệ môi trường từ 500 héc ta trở lên; rừng sản xuất từ 1.000 héc ta trở lên;
2. Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng ĐẤT TRỒNG LÚA NƯỚC TỪ HAI VỤ TRỞ LÊN với quy mô từ 500 HECTA trở lên; (riêng Formosa chiếm hơn 2000 ha ta lúa nước, đồng cỏ)
3. Di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở các vùng khác;
4. Dự án có yêu cầu phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định.”
Vả lại, ông cựu Chủ tịch Hà Tĩnh từng huênh hoang Dự án gần 10 tỷ đô la lớn nhất nước là Nhà máy liên hợp luyện gang thép và cảng nước sâu Sơn Dương (dự án Formosa) do Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Đài Loan làm chủ đầu tư. Đến nay ông vẫn nhận thế chứ ạ?
Vâng, nếu nó lớn nhất nước thì chắc nó phải được Quốc hội xem xét quyết định. Vậy xin hỏi, Dự án Formosa được Quốc hội xem xét tại Kỳ họp nào và do ai quyết định cho Chủ trương đầu tư?
Xin hãy trả lời và đừng coi thường câu hỏi của dân như người trong phim, làm như là không nghe rõ. Nhân dân Việt Nam đã dành 30 năm đánh giặc để cứu Nước. Nay là thời kỳ Dân giữ Nước. Xin nhớ giữ Nước là việc không thể không có nhời nhẽ, sức lực, xương máu và tiền của Dân.

Nguồn: Nhà văn & Tác phẩm số 18, tháng 7 - 8 năm 2016
Chú thích ảnh thứ ba, từ trái sang: Bùi VIệt Thắng, Trần Nhương, VC, chú Khôi lái xe của Hội ngồi sau VC và lão nhà văn Hoàng Quốc Hải.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Mỹ và Trung Quốc bàn luận những gì bên lề G20?

Tổng thống Mỹ Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã họp song phương bên lề Hội nghị G20 (Ảnh: Getty Images)

Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc đã bàn luận những gì tại cuộc họp song phương bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 – đây là điều mà giới quan sát quốc tế đều nghe ngóng. 

Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo từ 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới chính thức bắt đầu vào hôm nay (4/9) tại Hàng Châu ở miền đông Trung Quốc, nhưng một loạt các cuộc họp song phương đã diễn ra trong suốt ngày hôm qua.

Biển Đông

Theo Sputnik News, Nhà Trắng cho biết trong một tuyên bố rằng Tổng thống Mỹ Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã “trao đổi thẳng thắn” về phán quyết của Tòa án Trọng tài thường trực mới đây bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.

Tuyên bố cho biết: “Tổng thống [Obama] đã tái khẳng định rằng Hoa Kỳ sẽ làm việc với tất cả các nước trong khu vực để giữ gìn nguyên tắc của luật pháp quốc tế, hoạt động thương mại hợp pháp không bị cản trở, và tự do hàng hải và hàng không“.

Cũng trong hôm qua, một cựu lãnh đạo Hải quân Hoa Kỳ đã viết một bài xã luận đại diện cho Viện nghiên cứu Hudson, dự đoán rằng xung đột hải quân với Trung Quốc là không thể tránh khỏi, theo Sputnik News.

“Một điều quan trọng trong chính sách đối ngoại của Tổng thống tiếp theo phải bao gồm việc ép buộc Trung Quốc tôn trọng luật pháp quốc tế. Nếu không, chúng ta có thể phải đối mặt với một cuộc xung đột với một lực lượng hải quân ngày càng lớn mạnh vào thời điểm khi mà chúng ta lại đang giảm dần về quy mô“, Cựu Phó Thứ trưởng Hải quân Hoa Kỳ Seth Cropsey khẳng định.

Nhân quyền

Ngoài vấn đề Biển Đông, ông Obama cũng ra sức ép đối với Trung Quốc về vấn đề nhân quyền. Đó không phải là chủ đề mới mẻ, nhưng lại đặc biệt nổi cộm gần đây khi chính quyền Trung Quốc bị phanh phui tội ác mổ cướp nội tạng của các học viên Pháp Luân Công.

Hôm 13/6, Hạ viện Mỹ đã thông qua nghị quyết yêu cầu Trung Quốc chấm dứt cuộc đàn áp Pháp Luân Công và hoạt động mổ cướp nội tạng ghê rợn. Nghị viện Châu Âu cũng ra thông cáo lên án tội ác diệt chủng này vào ngày 27/7.

Nhiều người dân thế giới và các luật sư nhân quyền đã đề nghị các nhà lãnh đạo thế giới gây sức với Trung Quốc. Hôm 20/7, người dân Canada, bao gồm cả cựu Quốc vụ khanh David Kilgour đã kêu gọi Thủ tướng Canada Justin Trudeau khi tham dự Hội nghị G20 cần hối thúc Trung Quốc chấm dứt hoạt động mổ cướp nội tạng.

Người dân Canada luyện Pháp Luân Công tại Montreal vào ngày 9/5/2015 (Ảnh: Nathalie Dieul / Đại Kỷ Nguyên)

An ninh mạng và thương mại

Tại cuộc họp song phương, ông Obama cũng bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc không tuân thủ các cam kết an ninh mạng trước đó. Trung Quốc được biết đến rộng rãi về lực lượng tin tặc quân đội tấn công vào mạng lưới của các chính phủ, các doanh nghiệp và cá nhân, đem lại nguồn lợi không lồ cho nước này.

Không chỉ Mỹ là đối tượng tấn công thường xuyên của tin tặc Trung Quốc, Australia gần đây cũng công bố cuộc điều tra cho thấy những hệ thống mạng quan trọng của nước này là nạn nhân của hoạt động tin tặc của Bắc Kinh trong nhiều năm qua.

Vấn đề thương mại cũng được đề cập đến. Ông Obama lên tiếng đề nghị Trung Quốc  đảm bảo một “sân chơi bình đẳng” ở Trung Quốc, bảo vệ quyền lợi của các công ty Mỹ.

Quân nhân Trung Quốc trên một chiếc xe buýt tại quảng trường Thiên An Môn ngày 3/9/2015. Trung Quốc từ lâu đã phát triển một lực lượng tin tặc quân đội (Ảnh: Andy Wong/Getty Images)

Triều Tiên

Chủ đề duy nhất mà cả ông Tập và ông Obama nhất chí cao là chương trình tên lửa của Triều Tiên. Cả hai nguyên thủ đều nhất chí rằng việc Bình Nhưỡng theo đuổi vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo đã đặt ra một mối đe dọa cho khu vực. Hai nhà lãnh đạo cũng tuyên bố sẽ hợp tác nhằm đạt được phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên theo như nghị quyết của Liên Hợp Quốc.

Mai Lan

(Đại Kỷ Nguyên VN)

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Forbes: 5 dấu hiệu cho thấy VN giống Trung Quốc 10 năm trước

Tạp chí uy tín Forbes mới đây đã đăng bài viết của chuyên gia theo dõi các vấn đề châu Á Ralph Jennings với nhận định: Việt Nam rất giống Trung Quốc 10 năm trước.

Tham nhũng, thích khoe của cải, giao thông ngày càng tệ, lao động nhảy việc thường xuyên, vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ,... đang diễn ra Việt Nam được xem là những nét tương đồng với những gì đã diễn ra tại Trung Quốc của 10 năm trước.

Theo Ralph Jennings, vào khoảng cuối thế kỷ trước đầu thế kỷ này, Trung Quốc chưa đủ nguồn lực để sản xuất. Tuy nhiên, các ưu đãi về thuế, nhân lực phong phú, nhân công giá rẻ... đã thu hút nhà đầu tư từ nước ngoài đổ tiền vào nước này, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khoảng 10% mỗi năm cho đến năm 2010.

Nhưng sau 10 năm, các lợi thế này không còn tồn tại ở Trung Quốc và rất nhiều doanh nghiệp đang tìm cách dịch chuyển khỏi quốc gia này. Khi chi phí nhân công tại Trung Quốc tăng lên, Việt Nam được xem là địa chỉ mới mà nhà đầu tư nhắm tới khi tìm kiếm thị trường tại châu Á. GDP của Việt Nam tăng trưởng ổn định ở mức khoảng 6% mỗi năm.

Tuy nhiên, Ralph Jennings cũng chỉ ra 5 mặt trái tương đồng giữa Việt Nam và Trung Quốc 10 năm trước khi đang ở giai đoạn đầu của đà phát triển mạnh mẽ.

Việt Nam theo quan sát của Forbes có nhiều nét tương đồng với Trung Quốc 10 năm trước. Ảnh AFP

1. Tham nhũng

Bài viết cho biết: "Nếu xin giấy phép kinh doanh mất quá nhiều thời gian và cán bộ cơ quan nhà nước nói bạn phải chờ hơn một tháng nữa mới được cấp phép, điều đó có nghĩa là bạn phải chi một số tiền "bôi trơn" hành chính cho các cán bộ này. Cảnh sát giao thông thì nhận tiền và không xử phạt lỗi vi phạm của người tham gia giao thông".

Trung Quốc đã từng rất nổi tiếng với những khoản hối lộ mà các công ty nước ngoài phải là người chi tiền khi tham gia kinh doanh tại nước này. Tình trạng hối lộ vẫn tiếp tục diễn ra tại Trung Quốc nhưng đã ít dần đi khi chiến dịch dịch chống tham nhũng của chính phủ Trung Quốc chính thức khởi động kể từ năm 2012.
2. Vi phạm bản quyền và thương hiệu

Ralph Jennings chia sẻ rằng: "Trong tháng này, tôi có nghe một câu chuyện tại TP HCM về một nhà cung cấp hạt điều sử dụng logo của Taco Bell (một chuỗi đồ ăn nhanh) in trên danh thiếp của mình. Người kể chuyện này nói với tôi rằng việc nhái nhãn hiệu ở Việt Nam là chuyện xảy ra bình thường".

Trung Quốc từng cho phép một chuỗi cửa hàng cà phê lấy nhãn hiệu "Starsbuck" (hãng cà phê nổi tiếng của Mỹ) hoạt động tại thành phố biển Thanh Đảo. Trung Quốc cũng cho phép các cửa hàng thời trang tại Bắc Kinh bán trang phục trông giống với sản phẩm của thương hiệu Gpa và ngang nhiên gắn mác Gpa.

Các công ty nước ngoài đang kinh doanh tại Trung Quốc thường phàn nàn rằng những vấn đề họ gặp phải trong bảo hộ nhãn hiệu là kết quả của những kẻ làm hàng giả nhãn hiệu, quan chức tham nhũng và sự yếu kém trong thực thi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Trong hai thập kỷ qua, các nhà vận động hành lang nước ngoài đã gây sức ép để Trung Quốc dỡ bỏ việc kinh doanh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, trong khi đó, các công ty Trung Quốc lại là những người kiện lại chính các nhãn hàng này.

3. Giao thông ngày càng tệ

Ở TP HCM, trung tâm tài chính của cả nước, và các đô thị lớn, tình trạng ùn tắc giao thông ngày càng phức tạp và diễn ra thường xuyên. Người đi đường có khi phải chờ đợi nhiều lượt để qua được một đèn đỏ. Giao thông tại các khu vực đông dân cư ở Bắc Kinh và Thượng Hải cũng rơi vào tình trì trệ như vậy vào khoảng năm 2000 khi ôtô xuất hiện trên đường nhiều hơn.
4. Lao động nhảy việc để kiếm thêm chút tiền

Ralph Jennings kể rằng: "Khi tôi sống ở Bắc Kinh trước năm 2005, bạn bè của tôi ở đây làm việc cho một công ty duy nhất cho đến khi họ tìm thấy một nơi khác trả lương cao hơn. Thời gian cho một công việc nhất định có thể chỉ đến nửa năm. Các công ty nước ngoài thường trả lương cao hơn các công ty địa phương, dẫn đến làn sóng nhảy việc tìm lương cao của người lao động. Tuy nhiên, họ không trung thành với bất cứ ai.

Trong khi đó, Ralph Jennings cho hay nhân viên văn phòng Việt Nam, những người rất khó để có thể tuyển dụng hoặc còn thiếu kỹ năng, cũng đang làm điều đó.
5. Thích khoe của

Ông Oscar Mussons, chuyên viên tư vấn kinh doanh quốc tế thuộc công ty tư vấn Dezan Shira & Associates tại TP HCM, nhận định: "Nếu bạn bước vào một ngôi nhà của người Việt Nam, họ có thể không có nhiều đồ đạc, họ có thể ngồi ăn trên sàn nhà, nhưng họ vẫn "xài sang" khi dùng điện thoại cao cấp như iPhone hay mua sắm các loại xe mới của của các thương hiệu nổi tiếng như Honda hoặc Yamaha vì đây là những thứ mà họ có thể trưng ra bên ngoài. Người Việt cũng chọn lui tới những nhà hàng phục vụ ẩm thực nước ngoài, đắt hơn so với thức ăn địa phương.

Trước khi diễn ra chiến dịch chống tham nhũng của Chủ tịch Tập Cận Bình, người tiêu dùng Trung Quốc nổi tiếng vì lối tiêu tiền không run tay với các bữa tiệc xa hoa hay đi mua sắm hàng hiệu xa xỉ ở nước ngoài. Đến nay, nhiều người Trung Quốc trở nên e dè khi móc hầu bao vì lo sợ trở thành mục tiêu của chiến dịch chống tham nhũng "đả hổ diệt ruồi", ngành kinh doanh mặt hàng xa xỉ ở Trung Quốc cũng đang bị ảnh hưởng nặng nề.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

NÓI THÌ RẤT HAY, NHƯNG LÀM THÌ NGƯỢC LẠI

Nói thì rất hay, nhưng làm thì ngược lại

FB Nguyễn Thị Oanh
4-9-2016 

“Nhà nước ta bây giờ cũng đã ban hành nhiều văn bản quy định các nguyên tắc về việc bổ nhiệm, phân công, bố trí cán bộ… nhưng hình như không có mấy ai nhớ và nếu không thực hiện thì cũng chẳng sao! Nên chưa biết đời nào tiến bộ hơn! Ông cha ta nói ít mà làm nhiều và làm rất nghiêm túc. Còn thời nay con cháu các cụ thì nói rất hay, rất nhiều nhưng làm thì ngược lại”. 

Mấy bữa nay đọc tin thấy có vụ thời sự là ông Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu quy hoạch vợ lên làm Cục phó. Chuyện này ở VN thật ra không lạ! Bữa nay rình rang lên báo chí chắc chẳng qua cũng là do “đấu tranh nội bộ” nên mới xì ra mà thôi!

Nhớ có một chuyện thế này ở CIS. Hồi mới thành lập trường, đối tác đầu tiên ở Canada lúc đó là Sở Giáo dục vùng Niagara (District School Board of Niagara) cử ra một Giám đốc dự án để lo việc tuyển dụng GV và chuẩn bị triển khai mọi hoạt động cho trường theo thoả thuận trong hợp đồng hợp tác đã ký. Gần tới ngày khai giảng năm học đầu tiên, cô Giám đốc dự án bày tỏ sự lo lắng khi vẫn chưa tuyển đủ một vài vị trí GV. Nhớ lại trước đây cô từng khoe rằng có một cậu con trai vừa tốt nghiệp Thạc sĩ Giáo dục ở một trường ĐH tại Ontario, tôi hỏi cô sao không tuyển dụng cậu ấy ngay cho CIS ? Cô lắc đầu bảo vì cô đang là người đi tuyển dụng và lại phụ trách dự án này nên không được phép tuyển dụng con trai vào làm việc ở đây.

Sang năm thứ 2, đối tác thay đổi quy trình tuyển dụng. Tất cả việc phỏng vấn và quyết định tuyển GV Canada cho CIS ở VN sẽ được giao cho bộ phận Phát triển nhân lực của Sở đảm trách. Nhưng khi gặp lại cô Giám đốc dự án, hỏi thăm về cậu con trai thì cô cho biết cậu ấy vẫn đang phải đi tìm việc bên Canada và không hy vọng được tuyển sang dạy ở CIS bởi cô vẫn đang là Giám đốc dự án.

Chỉ đến cuối năm thứ 2, khi cô này thôi giữ vị trí Giám đốc dự án tại VN và nhận nhiệm vụ mới ở Hàn Quốc thì cậu con trai mới chính thức được nộp đơn xin vào dạy tại CIS.

Đó chỉ là một việc nhỏ, ở một Sở GD nhỏ của một vùng (region) tại đất nước họ. Ý thức về việc phòng tránh “mâu thuẫn lợi ích” trong bổ nhiệm và tuyển dụng ở các cơ quan dân cử cũng như ở bộ máy công quyền tại các quốc gia tiến bộ như thế dường như đã trở thành một thói quen văn hoá rất bình thường, để mọi công dân cùng tự giác thực hiện như một quy ước của xã hội.

Thực ra, từ thời xưa, ông cha ta cũng đã văn minh và tiến bộ không thua kém gì các nước phương Tây. Từ thời vua Lê Thánh Tôn, đã có Luật Hồi tỵ được ban hành về việc bổ dụng đội ngũ quan lại phong kiến thời đó.

Luật Hồi tỵ (theo nghĩa Hán cổ: “Hồi ” là trở về, “tỵ” là lách ra. Nghĩa chung là tránh đi hoặc né tránh) là luật quy định chung các trường hợp những người thân như anh em, cha con, thầy trò, bạn bè cùng học, những người cùng quê… thì không được làm quan cùng một chỗ. Nếu ai gặp những trường hợp nói trên thì phải tâu báo lên triều đình và các cơ quan chức năng để bố trí chuyển đi chỗ khác. Luật Hồi tỵ cũng được áp dụng nghiêm ngặt trong các kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình. Nguyên tắc nói trên nhằm ngăn chặn người có quyền lợi dụng chức vụ để nâng đỡ, bao che hoặc câu kết với người thân (quan hệ gia đình, dòng họ, thầy trò, địa phương) thực hiện các hành vi tiêu cực trong việc quản lý ở các cơ quan công quyền.

Trong bộ Lê triều Hình luật (còn gọi là Luật Hồng Đức) cũng có quy định: “Quan lại không được lấy vợ, kết hôn, làm thông gia ở nơi mình cai quản; cũng như không được tậu đất, vườn, ruộng, nhà ở nơi mình làm quan lớn, không được dùng người cùng quê làm người giúp việc”.

Đến thời Minh Mạng, Luật Hồi tỵ còn triệt để hơn, được mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng và bổ sung những quy định mới. Hãy xem thử một số điều quy định cụ thể dưới đây đối với bộ máy quan lại nhà Nguyễn :

– Quan lại ở các bộ, trong Kinh và ở các tỉnh, huyện hễ có bố, con, anh em ruột, chú bác, cô dì cùng làm một chỗ đều phải đổi đi chỗ khác. Đối với Viện Thái y là viện chuyên giữ việc thuốc men, chữa bệnh cần phải cha truyền con nối thì không phải áp dụng Luật Hồi tỵ.

– Những quan lại, ai quê ở phủ, huyện nào thì cũng không được làm việc tại nha môn của phủ, huyện ấy.

– Quan lại ở các nha thuộc phủ, huyện ai là người cùng làng thì phải chuyển đi nha môn khác làm việc.

– Quan lại không được làm quan ở chính quê hương mình, quê vợ mình, thậm chí cả nơi đi học lúc còn trẻ.

– Người có quan hệ thông gia với nhau, thầy trò cũng không được làm quan cùng một chỗ.

– Khi thanh tra, thụ lý án, nếu trong đó có tình tiết liên quan đến người thân thì phải bẩm báo để triều đình cử người khác thay thế.

– Quan lại không được coi thi, chấm thi ở nơi nào có những người ruột thịt, thân quen ứng thi. Nếu có thì phải tâu trình thay người khác.

– Nghiêm cấm các quan đầu tỉnh không được đặt quan hệ giao du, kết thân, kết hôn với đàn bà, con gái nơi mình trị nhậm, cấm tậu nhà, tậu ruộng… trong địa hạt cai quản của mình.

Nhà nước ta bây giờ cũng đã ban hành nhiều văn bản quy định các nguyên tắc về việc bổ nhiệm, phân công, bố trí cán bộ… nhưng hình như không có mấy ai nhớ và nếu không thực hiện thì cũng chẳng sao! Nên chưa biết đời nào tiến bộ hơn! Ông cha ta nói ít mà làm nhiều và làm rất nghiêm túc. Còn thời nay con cháu các cụ thì nói rất hay, rất nhiều nhưng làm thì ngược lại.

Thiết nghĩ, nay chả cần phải đao to búa lớn gì, chỉ cần đem cái Luật Hồi tỵ của ông cha ra mà áp dụng được nghiêm như các cụ ngày xưa thì đã là phúc đức cho dân lắm rồi, nhỉ? 

Phần nhận xét hiển thị trên trang

CÓ LẼ..

.  HG            

Không phải taị trời mưa rơi

Không phải ta chọn lầm cách nghĩ

Không phải tại em,

Không phải tại tôi..

Có lẽ 

tại cơn mưa buồn thế kỷ

Một thiên niên mới bắt đầu

Bằng chấn rung động đất

Những cơn ác mộng thuỷ thần

Buộc lòng mỗi chúng ta nghĩ thật, sống thật.

Mặc sự đời giả tạo bất nhân..

Lẽ nào lại véo von ca

Khi đứng trên bờ vực

Đùa dỡn mà chơi trước bao nỗi kinh hoàng ?

Lẽ nào..

Hát mãi bài ca thủa ảo tưởng, hoang đàng ?

Có lẽ nỗi buồn đến từ nỗi đau có thật

Từ những đêm không ngủ

Từ những cảnh đời

hy vọng níu mỏi tay

và bao điều ngớ ngẩn đến nhàm tai..

Đừng đổ tại trời mưa,

Tại em không đến

Hay bạn đến rồi lòng không vui

Có lẽ tại cơn sầu thế kỷ

Ta chưa nhận ra,

hiểu nó đúng mà thôi !

Phần nhận xét hiển thị trên trang

GHEN VỚI VUA

HG

Sa xẩm tối, lom lom mặt người, lão đến. Tôi không thích lắm vì lai lịch lão chẳng ra gì. Chỉ chào hỏi qua loa. Tôi muốn lão biến càng nhanh càng tốt. Không ngờ, lão làm tôi sững sờ. Lão bảo: “Lâu nay chú xem phim thấy thế nào?” Tôi bảo tôi bận, phim ít xem. Tôi không muốn dây dưa với lão đề tài này. Lão ngồi. Kéo một hơi thuốc lào rõ dài. Thủng thẳng:

- Tam Quốc, Thủy Hử còn được, mấy cái  phim khác nản quá chú ạ.!

Lão làm tôi chú ý. Nản là nản thế nào?

Lão bảo:

- Không phải “tư bản man rợ”. Không phải cái gì hết. Chính là “phong kiến cực đoan”. Cha truyền con nối chả là phong kiến thì là gì? Con tôi, con chú đừng có mơ..

Một lão chuyên nghề làm mướn, lúc rảnh đi bốc mả, làm đủ các công việc mà nhiều người ngại làm, giờ nói năng như một triết gia:

- Phim nào cũng hoàng thượng là nhất, kể cả “hoàng thượng thối”, lưu manh, bất tài, hèn hạ.. Bất luận thế nào cung nữ, nội thị phủ cũng phải trung thành. Người ta nói nhiều nền văn minh phương đông không phải là cái này sao? Cái gọi là “trung quân”, vua bảo chết, vui vẻ chết?  Xem phim tự nhiên tôi thấy ghen với vua quá chú ạ!

Tôi bảo : Thế thì bác cố lên để làm vua!

Lão cười:

- Thì anh vẫn làm vua, vua bếp mà. Đến giờ cắm cơm mà quên, có nước nhảy xuống sông lánh nạn, bà xã đâu có vừa!

Tôi bật cười, nghĩ thế thì nhà bác làm vua thế chó nào được, trừ phi bác có quyền thừa kế ngai vàng?

Lão về. Tôi ân hận vì đã từng coi thường lão. Những điều lão nghĩ, lão nói, chưa hẳn là đúng, nhưng hơn hẳn mình rất nhiều.

Đúng là thiên hạ nhân, thiên hạ tài, biết đâu thiên hạ? Biết đâu những người như lão nghĩ gì? 

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Nga Không Tập Trận Với Trung Quốc Và Công Nhận Chủ Quyền Biển Hoàng Sa V...

Phần nhận xét hiển thị trên trang