Kho giống má trên cánh đồng chữ nghĩa!

Thứ Năm, 31 tháng 7, 2014

Thực hư vụ báo Đức nói phi công Ukraine thừa nhận bắn hạ MH17

(TNO) Trang mạng Tiger.com ngày 28.7 dẫn lại bản tin trên tờ báo Đức Wahrheit fuer Deutschland cho rằng một phi công lái chiến đấu cơ Su-25 của Không quân Ukraine thừa nhận đã bắn hạ máy bay MH17. Máy bay Boeing 777 (MH17) được cho là bị bắn hạ bằng tên lửa ở miền đông Ukraine, vốn do phe ly khai được cho là thân Nga kiểm soát, vào ngày 17.7, khiến tất cả 298 người chết.
Ảnh minh họa một chiến đấu cơ Su-25 của Ukraine - Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, chính tờ báo Đức nói trên thừa nhận trong mục Disclaimer (tạm dịch: Lưu ý) của mình: "Tất cả các bài viết do chúng tôi đăng tải chỉ mang tính hư cấu. Nếu có bất kỳ sự việc nào phản ánh ở đây trở thành sự thật thì đó không phải là lỗi của chúng tôi, mà vì do đó là sự thật".

Hình ảnh chiếc Su-25 đề cập trong bài báo Đức đã được vệ tinh chụp lại và trình lên Tổng Tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Liên bang Nga Valery Gerasimov.

Theo Wahrheit fuer Deutschland, viên phi công thừa nhận đã bắn hạ MH17. Trước đó, các thanh sát viên quốc tế phát hiện các mảnh vỡ máy bay có dấu vết giống như dính đạn.

Bộ Quốc phòng Nga cũng từng cho rằng một chiến đấu cơ Su-25 đang bay sát MH17 vào thời điểm xảy ra vụ rơi máy bay. Chiếc Su-25 này được trang bị cả tên lửa và pháo tự động nòng kép 30-mm cùng 250 viên đạn.

Tuy nhiên, bài báo này không nói rõ thời điểm viên phi công trên tiết lộ thông tin cũng như các nguồn tin liên quan.

Cư dân mạng đã xôn xao bàn tán về bài báo của Wahrheit fuer Deutschland. Thông tin này cũng được báo giới khai thác lại khá ồ ạt.

Ukraine và phương Tây tin rằng phe ly khai đã bắn hạ MH17 bằng hệ thống tên lửa đất đối không do Nga cung cấp.

Moscow và phe ly khai lại lên án chính quyền Ukraine, cho rằng Kiev phải chịu trách nhiệm cho vụ rơi máy bay MH17.

Phương Tây tố cáo phe ly khai cản trở công tác điều tra. Nga cũng tố các thanh sát viên quốc tế cản trở quá trình điều tra.

Theo AFP, giao tranh giữa lực lượng quân đội Ukraine và phe ly khai vẫn tiếp diễn gần hiện trường, gây cản trở công tác điều tra vụ MH17.



Phần nhận xét hiển thị trên trang

Không thể chát hơn được nữa, xin đừng đọc nếu phầm mềm diệt vi rút không bị hư:

Do Phuoc Tien
Nhà thơ Bùi Chát
Ảnh: Tạp chí Nhà (www.nhamagazine.com)
Mở Miệng thực ra là gì? Một nhóm thơ với những sáng tạo đáng được nhìn nhận nghiêm túc hay đơn giản chỉ là một phenomena, một bóng ma đáng sợ đang lướt qua bầu trời thơ Việt? Trong vài năm gần đây, đã không ngớt nổ ra các cuộc tranh luận về nhóm thơ này. Các quan điểm đang ngày càng trở nên cực đoan và xung khắc nhau như nước với lửa. Thế nhưng lại có một thực tế khác, đó là không dễ tìm đọc tác phẩm của Mở Miệng. Tất cả những sáng tác của nhóm thơ này đều được phát hành dưới dạng photocopy gửi bạn bè hoặc đưa lên mạng thành từng bài hoặc chùm lẻ. Việc thiếu tư liệu gốc, theo chúng tôi, là một trong những nguyên nhân dẫn tới nhiều ngộ nhận ngoài văn bản.

talawas chủ nhật kì này xin giới thiệu trọn bộ ba tập thơ Bùi Chát, thành viên trụ cột của nhóm Mở Miệng. Các tập thơ này đều đã được xuất bản dưới dạng photocopy trong các năm 2003, 2004 và 2005. Chúng tôi giữ nguyên cách trình bày văn bản của tác giả.
talawas

Bùi Chát

Cái lồn bỏ đi


Hình bìa 1 và bìa 4 tập thơ Cái lồn bỏ đi, Nxb Giấy Vụn 2004
*
c   a   i   l   o   n   b   o   d   i
& những bài thơ chửi rủa [bới, lộn]



chịu trách nhậm xuất bổn: bùi chát
trình bày: giang + hữu thắng + phan bá thọ
minh họa: internet
bìa 1: độc giả tuỳ nghi trình bày trên hình nền của đinh linh (vẽ thơ lý đợi)
in 40 bản photo tại nhà in giang mai. khổ 14 x 20 cm (tuy nhiên, khổ sách có thể xê dịch nhỏ to tuỳ theo cảm hứng của người xén, hoàn toàn không liên quan đến người biếu)
hoàn thành giữa tháng 12/2004
© 2004 tác giả & nxb giấy vụn
*
mục lục
1.
phờ phạc với một người không phải là sony
đi đi sony
mười phút trước khi bơi
tập lói
hùng cọp
ai thế sony
bình đợi huy duy thọ sony thư quốc chát… ơi! bảo với nó là téc lồn ráng chịu đấy
nhắm mắt
vô địch

2.
một thiết chế
vô lí đợi chờ
cái nào có trước
luật khe núi
khoảng trống giữa mồm
tùy cơ duyên
thơ dễ quá, thua liền
ném tiền
tình tính tinh
hằng đẳng thức đáng nhớ
nhất dạ lục giao
địa dâm
phương pháp đặt tên

3.
Không đề nghị
bổ sung
khóc văn cao
cái lồn què
hội nghị thi đua
hẹn rồi hò
hóa giải & quyết định
hồi âm một đề nghị
xoay chiều
du lịch
ứng tác
lên tới đỉnh
vần “inh”
trai tru gái gú
bí kíp
tu từ
hết tiết

phụ lục
gợi ý giả nhời
*
ba cái cùng mẫy rờ mông cái nào
*
1.


phờ phạc với một người không phải là sony
người đẹp ngớ ngẩn ngủ với tôi
ngày xanh hôm trước; giờ mơ thằng
bụng phợ*, đít to hơn tôi,
có nét cười gượng gạo __ thằng này lấy
người phụ nữ da sần sùi, chân
cong, dẫn theo cặp ngực nhỏ __ nàng
mang bộ lông mịn trên nắp
âm hộ, và hơn nó một tuổi. là
người đàn bà đẹp, ngủ với tôi
mùa xuân năm trước. nàng – đã đùa
bỡn tôi, đã bỏ tôi phờ
phạc ngày đêm trong tình trạng đói. này
ông cặc. tôi mang bầu. mỗi khi
mớ. tôi thấy tôi ngóc đầu khỏi
khoảng không hỗn độn, để nhớ
nàng là người đẹp ngớ ngẩn, ngủ với
tôi ngày xanh hôm trước. trên bức
tường mùa thu đầy tiếng chân quen

chú:
* mê thằng bụng phệ: phát âm theo kiểu bình định
*
đi đi sony
nhắm chặt mắt
hãy bước
trên lãnh địa này
mọi vật
giữa sự sốngcái chết
dòm quả đỏ

trong ánh sáng mù
chúng ta sở hữu
màu đendần
co lại

phía trước là ngày
-----------------------------------

phải nhớ: đi một ngày đường, học [hành] một giường khôn
*
mười phút trước khi bơi
làm thế nào để tới sự cực khoái
bên chai jiệu*
bacardi hoặc gì gì nữa
khởi đầu phác thảo của tánh liu** manh
chưa kịp chuyển

như cách bá thọ lấp đít bei dao
tôi lấp lỗ miệng một đứa bé
bằng đẳng khi nhậu nhẹt
__“mày càng già càng khá” / ôi
thủ [dâm] thiêm, vịt xiêm & nước lụt
bỏ gối lên bàn
tôi không tốn tiền boa

tây côn 10.2003

chú thích:
* âm miền bắc của rượu
** lưu
*
tập lói
phải buồn cười. ê!
giữa buổi tr[ch]iều cường dương
loài cuý fái

họ nói: họ thủ dâm trong bàn tiệc
như cái xác thối bị lột vỏ
họ mải mê phun trào…múa máy
nâng cấp fẩm já thành fẩm jái
họ lê lết đèn mù & học cách xem thường loài khác [lạ]
vé duy nhất để gia nhập cộng đồng những loài dân chủ [chốt]

a! đúng rồi. họ ranh ngoan
họ cao cấp; tụt quần, lắc mông
xục cặc… còn tay kia móc đít
họ thật sự thận trọng thật sự hồn nhiên

lòi cái fý

lưu ý: không chú thích
*
nhắm mắt
chúng ta đi dưới ánh sáng đường hầm
- không phải!
dưới ánh sáng nhiều ống cống
ngày này qua ngày khác, chúng ta trôi
đôi lần mắc kẹt, một thứ rác thải

t. sony
máu anh chảy vì va phải thành cống
lạnh, mỏng manh..
chắc, như người góa phụ

chúng ta làm gì trong lòng cống
lăn, lê, bò càng, ưỡn ẹo
chổng cơm, chổng tĩ*, chổng đưởi, chổng
mông má từng giờ từng phút & lắm lúc
không đi hoặc đứng
chúng ta nằm dài cho rác cuốn

từ nơi này qua nơi khác
t. sony
máu anh chảy vì lao vào thành cống
sao em còn muốn trôi
t. sony

máu anh chảy vì lao vào thành cống
trôi theo đàng** dân tộc đương trôi

tây cống mùa thu 3

chú:
* ăn no ngủ kĩ chổng tĩ lên trời, chẳng biết chúa là ai
** đàng: âm miền nam của đàn [bầy]; bay theo đường dân tộc đang bay: tên một cuốn sách của chế lan viên [không chắc lắm, tốt nhất kiểm tra lại]
*
hùng cọp
là người hùng thiệt [dĩ nhiên]. trong ý nghĩ của nhau
họ hàng ngày: ngồi lì trên một mặt phẳng, giễu cợt nhiều con đường khác
trong mọi trường hợp, họ biết cách chiều chuộng đàn anh
sẵn lòng ban ơn cho người kém may [mắn đẻ]

phải!
phải làm ngài hùng, họ không thể bước
thẳng thắn với họ, sẽ thấy họ nổi mụn
để diễn đạt sự hùng hổ khi bị chọc trúng
họ tự biến thành cọp, rồi rống: gâu! gâu!

tây côn 11.03
*
ai thế sony
trong một cộng đồng hẹp [khoảng 80 triệu dân]
họ: những kẻ rảnh rỗi đầu gối, luôn xưng tụng là vật hiếm [hoi]
ở điều kiện nào đấy, họ không thể sống nếu không dưỡng
giấc mơ về cuộc sống nơi lồng kính
họ thoi thóp, mong mỏi từng chút để đến ngày
được [cung] cấp chứng chỉ iso

trong cộng đồng hẹp này [80 triệu dân]
họ: ngắm bốn bức tường, bắt tay
người lớp trước mỉm cười
mỗi lần nhớ đến chúng ta, tất cả bọn họ
xỏ dây thừng vào mũi & dắt nhau đi

cằn nhằn: sao hỏi hoài mà không thấy trả lời vậy!
*
bình đợi huy duy thọ sony thư quốc chát… ơi! bảo với nó là téc lồn ráng chịu đấy
nhắn jjohnny15 một lần nữa: nứng, thua liền!
bao giờ, mày thỏa mãn bộ mặt bệu nhệu của mày
với cụm lông cằm đong đưa, cỡ chiều dài con cặc
mày còn là ma cô, đĩ đực, đĩ cái..
hay làm con buôn cho tên tuổi mày
mày quá ngây ngô? nên thành con nít
dù nét mặt mày dư sức làm trò
mày diễn kịch cả đời mà không chịu thấy
qui củ đến đâu, gánh hát… có ngày phải dẹp

thế này nhé, nhỏ! đừng làm tao nứng*
sự vĩ đại ngớ ngẩn của mày [xem ra], cũng có lí như một cái lồn

ghi chú
* chanh chua khời khế cũng chua
cặc lứng có mùa, lồn lứng mãn lăm
*
vô địch
một con cặc tầm thường, nó giữ. theo cách cha ông dạy
bảo vệ, nâng niu – không gì sai sót
nó gồng mình chịu trận dù muốn một phát
huy xứng đáng cho cặc tính mình

thề trinh tiết đến cùng, tuy gái gú theo
bởi phẩm hạnh. mỗi ngày nó soi gương, quấn vải
quanh háng [thật] nhiều lần nhằm sở hữu… tương lai được chuẩn bị
từng cái lồn bỏ đi như những dòng sông nhỏ
nó đâu biết [bọn] cha ông ngỏm từ khi nó lọt lòng
nửa đời không ai đụng, nó không chạm ai
vẫn còn… nguyên si & đen đúa

để yên ủi mỗi khi về già. nó lén lút chuyển
con cặc ra sau rồi đâm vào đít

[thut thit]

phụ chú:
tựa bài thơ có thể đọc là vô địt… theo cách phát âm của mộ số vùng bắc bộ
*

2.


một thiết chế
có nhiều cách để định
nghĩa về lồn, dân gian
thì nhất định: lồn là
miếng thịt có lông, có
mùi thum thủm nhưng không
có giòi

càng đấm càng ăn xôi*

chú:
* xôi nào cũng được, kể cả xôi gà [mắc tiền] hoặc xôi nữ [càng mắc tiền hơn]
*
vô lí đợi chờ
tôi hay đổ bồ hôi, lúc ngủ.
nghĩa là mắc một chứng bịnh [theo
mấy đứa bạn]. cũng đám này bảo:
có lẽ ức chế tính dục nặng.
tôi, cho tới thời điểm này: mười
tám hắc năm ba/ 01.04.
2004 – chưa nghĩ chuyện
lấy vợ hoặc cặp một con/thằng
nào*, dù đôi lúc muốn đụ. cũng
vì lười. chẳng nhẽ thế tôi phải
đổ bồ hôi

chú:
* lỗ nào cũng là lỗ, nhưng. lỗ khít vẫn là lỗ đít [qui luật của muôn đời]
*
cái nào có trước hở sony
trong các từ chỉ
áo lót phụ nữ,
nó cho rằng: áo
vú thú vị nhất.
nó còn giã* thêm:
chẳng gì bất hạp
lí bằng, nếu cái
còn lại không là
quần lồn. vì thế,
hễ phát hiện đàn
bà nào có dấu
hiệu mẫn cảm, nó
đều chận lại phân
bua

hột le có trước

lỗ lồn có sau

lông lồn cụt đầu…

chú:
* ước gì anh hoá thành chày
còn em là cối giã ngày giã đêm
êm êm thì mặc êm êm
trèo lên tới đỉnh ta quên luôn [thiếu một chữ, chờ bổ sung sau]
*
luật khe múi
“quả gì năm múi sáu khe?” là một
câu đố thuộc dân gian. tôi đọc ngàn
lần lời giải vẫn không hiểu tại sao
dân mình lại ngớ ngẩn đến thế. bởi
theo sự hiểu biết [qua nghiên cứu &
điều tra], thôi thấy: phàm những gì được
gọi là quả. hễ bao nhiêu múi là
bấy nhiêu khe, trừ duy nhất một tràng
hạp 4 khe mà 5 múi [ đọc tiếp ( ]

dân bụi đời* gọi: quả đấm. dành cho
những thằng dân gian đầu bị âm ấm

chú:
* không bụi đời vẫn có thể gọi như thế
*
khoảng trống giữa mồm
mấy tháng gần đây, hễ xục cặc
là tao há hốc mồm, nhắm mắt…
& dừng lại giữa chừng vì thiếu
thốn gì đó. miệng, vú, lồn, cặc…
kể cả ổ bánh mì*. miễn sao lấp
đầy khoảng trống giữa mồm là được

chú:
* bánh mì thực sự đấy nhé!
*
tùy cơ duyên
dù sao cũng chưa có một người
tình gọi là dài hạn, cho tới
lúc này [bất kể girl hoặc gay].
vì thế, tôi thường lục xục* mỗi
khi khép miệng &. thằng đĩ chó…

chú:
* tức nhất dạ lục xục [đọc thêm bài: nhất dạ lục giao]
*
thơ dễ quá, thua liền
lâu lắm không làm thơ, hôm nay
bắt tay lại. thấy dễ dàng quá,
đâm chán. có một thằng, cứ làm
được bài thơ người đọc khen – lập
tức tự thưởng bằng chuyến chơi đĩ.
một thời gian dài không thấy xuất
hiện, hỏi thì biết: dạo này túng
quá, không đủ tiền mua gạo, lấy
tiền đâu chơi đĩ mà mần thơ!
*
ném tiền
vào những ngày rảnh rỗi & buồn
phiền, nó thường ném tiền qua cửa
sổ. khi thật sự không còn gì
trên tay để có thể ném, nó
tự cười một mình. rồi lật đật
bò khỏi gác, nhặt tiền ném trở
lại. bất ngờ có tiếng nói [hình
như của doi] làm nó giật mình:
muốn ném bi nhiêu thì bi, nhưng
để rách tiền, mụ chủ nhà không
thèm lấy thời bỏ mẹ!
*
tình tính tinh…
hán việt cao sang & thanh khiết hơn
thuần việt, tục truyền là rứa. có người
nọ, vì không muốn thơ mình thấp cấp
khi đề cập đến chuyện hứng tình, sau
nhiều ngày đắn đo suy nghĩ, khứa ta
liền hạ bút: vào lúc 5 giờ sáng
mỗi ngày, tôi thường bị nứng cái dương
vật [thay vì cặc] của mình… túm lại,
những lúc như vậy: tôi phải làm cái
mẹ gì trước bình minh?
*
hằng đẳng thức đáng nhớ
sướng thì phải xuất tinh [ấy là
đạo vậy]. phụ nữ thì sướng trong
quan hệ những ngón tay, đàn ông
cũng rứa?. lỗ tai khoái cảm la
liệt khi làm tình ngón út [cũng
là đạo vậy]. chỉ những ngón tay
là không biết sướng, bởi chẳng bao
giờ thấy chúng xuất tinh…

vậy chúng phải làm gì khi biết
mình vô sinh*?

chú:
* hoặc vô tánh [tính]
*
nhất dạ lục giao
vì tò mò 1 bài thuốc
minh mệnh đương nằm gọn trong
hũ. hắn, lén hớp vài ngụm
ở nhà người bạn. thật xui
xẻo cho hắn, giời đất ơi!
vợ hắn hôm nay bất ngờ
có kinh. không sao ngủ được,
suốt đêm hắn lục đục ra
vào toa lét cả thảy 6
lần [người nhà kể lại], chỉ
để làm mỗi một việc ngớ
ngẩn duy nhất: móc cặc ra.
xóc lọ
*
địa dâm
cho đến giờ phút này, cái lớn
nhất mà thượng đế đạt được là,
tạo ra đôi tay linh hoạt cho
loài người. ngoài những thứ linh tinh
dính dáng đến tay mà ai cũng
biết, nó còn ghê gớm ở chỗ:
đáp ứng mọi nhu cầu do các
cơ quan sanh dục đề ra. quả
thực vất vả cho loài nào không
bàn tay, chẳng biết phải tưởng tượng
ra sao khi chúng hứng tình đột
ngột. chỉ bọn cực thông minh lanh
trí mới giải quyết ổn thoả những
tình huống này. gà là một trường
hợp, nó thường lăn & cạ cạ
xuống đất mỗi khi thèm thuồng. lũ
la hán phòng thấy thế liền khoái
chí mở miệng: địa dâm! địa dâm!
*
phương pháp đặt tên
“loài mèo, sở dĩ được đặt tên như thế là
bởi tiếng kêu của chúng: meo! meo!”. rất nhiều người
đã khẳng định, đặc biệt những lúc cần giải thích
cho trẻ. cứ theo lối này mà suy thì chúng
ta nên đổi lại tên cho hầu hết loài vật,
hoặc ít ra phải làm cách nào để chúng kêu
khác đi. ví dụ nếu mèo kêu meo meo thì
chó phải kêu nó nó, gấu kêu gâu gâu, ngựa
thì bựa bựa… cứ thế ruồi kêu buồi buồi, khỉ
kêu hỉ? hỉ? cáo kêu láo láo [hoặc xạo xạo]…

và dĩ nhiên con người thì chỉ biết cười, còn
không suốt ngày chỉ dơ dơ cái li trước mặt
nhau rồi kêu mươi mươi
*

3.


không đề nghị
đám mây hình dương vật
treo lửng đầu thiếu nữ
tất cả là mười chữ
+ 5 = 15
*
bí kíp
mỗi lần vấp ngã
tao
chống cặc gượng dậy
*
bổ sung
uống nước cũng nhớ kẻ trồng cây

ghi chú:
ít nhất 2 trường hợp: dừa & mía
*
khóc văn cao
anh văn ơi!
hu hu hu…

3/1978

--------------------------
biện giải: không hiểu sao tôi phải khóc văn cao, vì bổn thân không dính dáng hoặc liên quan gì. cõ lẽ là hùa theo đám tiểu tử kên kên múa lửa lắc vòng, vo ve vãn hồi cương toả

chú [cháu]: 
có thể thay văn cao bằng bất cứ ai cũng đều [khóc] hạp lí cả, vì bài thơ được xây dựng như một công thức, nếu ứng dụng vào sản xuất hàng loạt theo kiểu công nghệ thì càng tốt [những ai có ý định sở hữu công thức này xin liên hệ gấp qua trung gian lydoi cellphone: 0903.695.983 để biết thêm chi tiết, ưu tiên cho người đến trước. đặc biệt giảm giá từ 10–20% cho học sinh sinh viên khá giỏi có hoàn cảnh khó khăn, nếu là nữ-lại xinh đẹp thì 40% trở lên]

cuối cùng: bài thơ này được viết vào năm 1978 như đã ghi ở cuối bài thơ. đây là cách mà các nhà thơ ‘nhớn’ ở ta gần đây hay dùng nhằm tăng tuổi đời cho tác phẩm mình [cũng có thể là một chiêu để tiếp thị đồ cổ?]. mốt này đang phát triển rầm rộ & trở thành một phong trào lớn mạnh trên các web chuyên đăng tải sáng tác hiện nay. riêng bài thơ ‘khóc văn cao’ thì đúng là được viết vào tháng 3 năm 1978, không phải tôi cố tình lừa dối độc giả & lừa dối mình… nhưng tôi biết rõ & tin chắc bài thơ này được sáng tác vào năm 78. dù lúc đó tôi chưa bị ra [đời] & văn cao thì chưa được chết.

thêm thắt: bài này [quan trọng đấy, lời tiếp thị], nếu phải ra giá zip code cho bản in đầu tiên thì sẽ là 87/3 dollar. ở việt nam hay bất cứ đâu, đều có thể gọi cellphone(*); còn thằng nào có ý cướp bóc thì tốn thời gian dối trá cho việc lập kế hoạch và 1 tờ a4 để in ráng chịu đựng nhé.

lưu ý(*) nếu dùng hoa ngữ thì chỉ tiếp giọng bắc kinh hoặc quảng đông. [còn nam nguyệt(1) hay quảng ít thì miễn tiếp]

phụ tử:
(1) bắc kinh thì phải nam nguyệt
tự dưng bại liệt thì cũng thế thôi
chưa kể những đứa ô-môi
vậy tôi với hắn(i) cùng chơi năm mười(ii).

tiếp tục:
(i)chỉ văn cao. cường dương bổ thận nhiên liệu hồn ma cà bông bí vàng khè …
(ii)là trốn tìm í mà. đứa nào thua sẽ bị lấp đít ở tận vườn mít thuộc biên hoà đồng nai để gọi là lai rai vậy

→ [còn nữa] ←
*
cái lồn què
là cái lồn có kinh, ngoài ra có thể hiểu như sau:

ngày xưa, cách đây thật nhiều nhiều năm. các loài đều chung sống, đối đãi với nhau như bạn bè, riêng đàn bà & lồn là 2 loài ăn chơi đàn đúm & nhậu nhẹt bê tha hơn cả

vì mắc nợ một món tiền khá lớn, lồn buộc phải ở đợ cho đàn bà. suốt ngày quanh quẩn trên cơ thể, làm lụng vất vả: từ chăm sóc sắc đẹp cho đến vệ sinh các thứ…

một hôm. nhớ giang hồ không chịu nổi, lồn bỏ trốn vài ngày. chính thế mà đàn bà biết, loài đàn ông yêu thương, đắm đuối mình cũng chỉ vì lồn

để giữ lồn lại bên mình. đàn bà tìm mọi cách giăng bẫy, đánh đập lồn tàn nhẫn đến què cả hai chân…sau đó xiềng luôn ở háng

từ đó, phần bị thiên hạ đàm tiếu, phần vì đi đứng không tiện. chẳng ai biết lồn ở đâu

duy bọn trẻ lúc nào cũng nghĩ: đàn bà & lồn, nhất định là một

bình: 
thế mới dại dội
*
hội nghị thi đua
chi hội 4 thách:
1) thuế nông nghiệp (toàn bộ) 3 tháng.
2) thi đua viết cho báo văn nghệ trung ương 3 tháng.
3) sưu tầm tác phẩm nhân dân 3 tháng:
– liên khu 4 sưu tầm ở bình trị thiên.
– liên khu 3 sưu tầm ở địch hậu.
chi hội 3:
dựa ý kiến của các ngành, liên khu 3 nhận sáng tác về thuế nông nghiệp, thách thêm về biểu diễn kịch.
– nhận điểm 2 và 3 nhưng kéo dài trong 6 tháng.
chi hội hà nội thách:
– 10 thơ trào phúng
– 10 phóng sự ngắn
– 10 truyện anh dũng, căm thù
3) sưu tầm tài liệu chống văn hóa nô dịch cho trung ương.
nhận
hà nội nhận thi đua với 3, 4 về thi đua viết cho báo văn nghệ và sưu tầm tài liệu chống văn hóa nô dịch.
cơ sở bộ tư lệnh thách 320
1) củng cố cơ sở
2) phục vụ công tác chính trị ở cơ quan, gây sinh hoạt văn nghệ ở cơ quan.
– bình dân học vụ.
– cơ sở tỉnh đội sơn tây,
– cơ sở tỉnh đội nam định nhận hai điểm trên.
cơ sở nguyễn thượng hiền thách bình dân học vụ
1) sáng tác cho thuế nông nghiệp.
2) củng cố phát triển cơ sở bdhv nhận.
hà nam thách 6 tháng:
– gây 3 cơ sở văn nghệ ở xã trong nông thôn địch hậu.
sơn tây, nam định nhận lời thách.

THI ĐUA SÁNG TÁC CHO THUẾ NÔNG NGHIỆP
trần hoàn thách bùi hạnh cẩn:
– 3 tháng làm 2 bài thơ, trần hoàn 2 bản nhạc.
bùi hạnh cẩn nhận.
mai văn nam thách lê quốc lộc:
– 3 tháng làm một tranh phim và một áp phích về thuế nông nghiệp.
lê quốc lộc nhận, nguyễn văn xuân cũng nhận.
nguyễn văn phúc thách chu thiên và lưu trọng lư (6 tháng): 
1 truyện dưới 100 trang về vụ mùa thắng lợi, thuế nông nghiệp hay du kích chiến tranh.
chu thiên nhận, lưu trọng lư không nhận.
lưu trọng lư thách (3 tháng):
– làm một bài vè hát dặm có tính chất kịch về thuế nông nghiệp.
trần lê văn, trần văn tường, chu hà nhận (5 bài hát điệu cũ về phá tuyển mộ nguỵ binh)
trần lê văn thách lê quốc lộc, mai văn nam (6 tháng):
– làm một bài ca dao, lộc minh hoạ.
– ngược lại lê quốc lộc thách vẽ tranh trước trần lê văn làm ca dao sau (văn nhận).
lê trân thách hồng vũ:
gây một cơ sở văn nghệ trong địch hậu. hồng vũ nhận.
vũ trọng thách:
3 tháng hai cuộc nói chuyện về văn nghệ.
bùi hạnh cẩn, trần văn tường, lê trân, trần hoàn, xuân thiêm, tất vinh, hồng vũ, lê đại thanh, nguyễn khải, dực, lê mai, lữ tân, nguyễn văn triêm, vũ đình liên nhận.
lê mai thách nguyễn khải (6 tháng):
– 1 truyện dự thi, mỗi tháng một bài cho báo văn nghệ (nguyễn khải nhận).
vũ trọng thách hồng vũ (3 tháng):
– 1 truyện 5, 6 trang nêu bật người cán bộ địch hậu (hồng vũ nhận).
nguyễn khắc dực thách (3 tháng):
– 1 vở kịch ngắn về thuế nông nghiệp.
nguyễn văn niêm, vũ hữu bình, lê đại thanh nhận.
bùi hạnh cẩn thách đến cuối 51:
– 3 bài thơ 3 đề tài nông nghiệp, vụ mùa thắng lợi, du kích chiến tranh.
trần văn tường, đoàn văn cừ, tất vinh nhận.

cuộc thi đua yêu cầu trung ương hội làm giám khảo và đôn đốc. đại biểu trung ương hội dự hội nghị đã nhận lời.

nguồn: sưu tập văn nghệ 1948 – 1954, nhà xuất bản hội nhà văn 2003
*
hẹn rồi hò
9.2.2004. lúc 19 h, tôi tắm sạch rồi đến cầu chu văn an hẹn gặp một người. ngồi trên thành cầu, thấy một con chó kiểu đinh linh đi ngang, tôi đuổi theo nó…

sau tôi biết mình xa điểm hẹn cả cây số. lội bộ ngược lại, tôi ngồi đợi thêm vài tiếng nhưng không thấy ai. vì trời khuya & lạnh, tôi bỏ về nhà, nuốt vội bát cơm, leo lên giường ngủ…

trong mơ thấy mình bị đụ
*
hoá giải & quyết định một thân phận
không quên kafka
buổi sáng thức dậy, tôi thấy mình biến thành một con sâu… rượu. không hoảng hốt, tôi lê đến trước gương để nhìn rõ hơn: vẫn đầy đủ chân tay mặt mũi & không thêm gì cả – trên khuôn mặt. tuy tóc tai bù xù, có xu hướng dựng đứng,..

mọi người vẫn xem tôi bình thường, không ai xa lánh hoặc dè bỉu… nhưng tôi biết, tôi đ[ang] ã là một con sâu [rượu]. để trở lại cuộc sống thường ngày, tôi bắt đầu tìm mọi cách ghê tởm mình

bây giờ là 6 giờ 45. phải đánh răng, xúc miệng nhanh gọn cho kịp buổi làm. tôi uể oải rời khỏi giường, ôm chai rượu lết vào toilet…

thì ra là một đòn bánh tét
*
hồi âm một đề nghị
the nay nhe, em se nhan loi de nghi cua anh thoi vi em cung thich anh hoi hoi chan that ma. tuy nhien anh co the cho em biet toan bo chuong trinh cua viec lam mot nguoi tinh nhan la nhu the nao khong. vi tu truoc den nay em chi quen co con trai la tinh nhan cua minh chu chua bao gio lam tinh nhan cua ai ca.

de lam tinh nhan thi em phai lam nhu the nao: co phai giong nhu nhung nguoi yeu nhau khong? tuc la hen ho, an uong, caphe tinh, so mo nhau va ... ay nhau. tuy nhien em nghe ly doi noi la may tay dan ong map thi lam ... chuyen do do et. dung khong? vay thi khi lam tinh nhan cua nhau minh se tru ra cai khoang do nhe. vi em khong muon bi mat hung vi may tay.. do et do. ok?

em con nghe ly doi noi anh yeu em vi em co cai ... mong bu, dung khong? nhu vay thi rat tot, coi nhu anh la mot tay rat sanh dieu va sang suot, biet kham pha ra cai dep nhat trong con nguoi em. nhieu thang khi tan tinh em chi biet yeu mot cach rat tinh than, co nghia la chi dam tiet lo rang yeu em say dam vi em co doi mat rat dep. may thang khua do that ra la rat ... de phai khong?

em co mot dieu kien, de gap em, bui chat phai tam rua cho that sach se, de khong con mot chut mui hoi nao vuong van tren co the nhe. vi em khong muon moi luc ngoi ben nhau em lai oi len nguoi anh, nhu the se khong con mot chut lang man nao nua.

thu hai, nhu cau vat chat cua em rat lon, bui chat lieu co dam bao noi cho nhung doi hoi vat chat cua em khong? nay, em khong co khai niem tinh yeu tinh than, cho khong bieu khong dau nhe. neu bui chat cam thay minh qua ngheo, lo cho ban than con khong noi thi chiu kho dung xa xa ma nhin em thoi nhe. bui chat se khong co co hoi dung den ... cai mong bu cua em dau nhe.

may loi vang ngoc goi den anh, cam thay duoc thi ok. con khong thi ve that co tu tu di, vi lam mot thang dan ong ma bat tai vo dung, chi co may dieu kien nho nho ma khong dap ung duoc cho co tinh nhan cua minh thi thoi chet me no di cho roi.
doi tin cua anh, tinh nhan tuong lai (hy vong la the)
*
du lịch
đường vô xứ huế quanh quanh
non xanh nước biếc như tranh bờ hồ
ai vô xứ huế thì vô… quầy lưu niệm
*
ứng tác
một dạng thức sáng tác trong đó tác phẩm được trực tiếp tạo ra chính trong quá trình diễn xướng (trong âm nhạc, vũ đạo, nghệ thuật, sân khấu, thơ). ngọn nguồn của ứng tác là từ sáng tác dân gian (các aoidós – ca sĩ – ở hy lạp cổ đại, spielmann – nghệ sĩ rong ở tây âu, skazitel – người kể chuyện ở nga, akưnư – ca sĩ ứng tác kazakhstan, kyrghystan, những tay bẻ chuyện ở việt nam,v.v…). thơ ca ứng tác thường gắn với những đề tài có sẵn, những thi liệu văn liệu có sẵn. ở những sinh hoạt dân ca như hát đối đáp, hát giao duyên của các dân tộc ở việt nam, yếu tố ứng tác thường đi liền với việc sử dụng vốn thơ ca có sẵn.

ứng tác có mặt trong khá nhiều dạng thức văn hoá, ví dụ trong các nho sĩ đông á. ở các hình thức như xướng hoạ, liên ngâm, ở các tình thế ứng xử có gắn với việc làm câu đối,v.v…đều có vai trò quan trọng của ứng tác

nguồn: 150 thuật ngữ văn học – lại nguyên ân biên soạn – nhà xuất bản đại học quốc gia hà nội 1999
*
xoay chiều
nàng bỏ đi rồi; hai tay
trong túi, quay lại nhìn tôi rơi nước
mắt _ nàng bỏ đi rồi, tay
trong túi quần… sao em không ra đi
bằng hai tay, với chân trong
túi quần _ sao em không đi _ / giá ngày
xưa bỏ hai chân trong túi
quần. em đi bằng hai tay thì bây
giờ __ những hột vịt muối sắp
nở. một bầy vịt muối ----- và tôi, đủ
không say để tự hỏi: người
đàn ông nằm cạnh vợ mình, mỗi khi
về nhà_ có phải là tôi*

la hán phòng 2.2003

chú thích:
* dân gian chép [miệng] rằng: một người đàn ông say rượu, gần sáng [sau khi nhậu xong] dẫn bạn về nhà chơi, anh ta giới thiệu: đây là phòng khách nhà tao, đây là toilet nhà tao, đây là phòng tắm nhà tao, đây là nhà bếp, đây là ..vv .. sau một hồi giới thiệu, anh ta loạng choạng dẫn bạn lên lầu, chỉ vào một cánh cửa nói: còn đây là phòng ngủ của vợ chồng tao. đạp cửa cái rầm, anh ta chỉ lên giường và bảo: con mụ mập nằm ngáy là vợ tao đấy, còn thằng gầy gầy nằm bên cạnh.. hình như là tao
*
vần ‘inh’
tôi buồn khóc như buồn nôn
ngoài phố
nắng thuỷ tinh
tôi gọi tên tôi cho đỡ nhớ
thanh tâm tuyền
[í quên, bùi chát chớ!]
buổi chiều sao vỡ vào chuông giáo đường
boong! boong!
tôi xin một chỗ quì thầm kín
cho đứa em nhỏ linh hồn
sợ chó dữ
con chó đói màu nâu
sủa
gâu! gâu!*

tôi buồn chết như buồn ngủ
dù tôi đang đứng trên bờ sông
nước đen sâu thao thức
tôi thét tên tôi cho nguôi giận
bùi chét! bùi chét!
đêm ngã xuống khoảng thì thầm tội lỗi
em bé quàng khăn đỏ ơi
này một con chó sói
thứ chó sói lang thang
nhưng rất đường hoàng

tôi thèm giết tôi
loài sát nhơn muôn đời
tôi gào tên tôi thảm thiết
buồi chét! buồi chét! bù ù ù ồ ồ ì ì ì ché é é t t t !
bóp cổ tôi chết gục
để tôi được phục sinh

vợ tôi hôm nay bất ngờ có kinh…

chú:
* chó sủa mặc chó sủa
đường ta ta cứ đi
chó cắn ta ta méc chủ nhà
[thêm thắt: nếu chủ nhà lờ thời goánh bỏ mẹ]

Từ: Phục Sinh của Thanh Tâm Tuyền
*
lên tới đỉnh
đèo cao thì mặc đèo cao
trèo lên tới đỉnh ta cao hơn đèo
đói nghèo thì mặc đói nghèo
trèo lên tới đỉnh ta nghèo hơn đói

trời mưa kệ mẹ trời mưa
trèo lên tới đỉnh ta mưa hơn trời
chơi vơi kệ mẹ chơi vơi
trèo lên tới đỉnh ta vơi hơn mày
lưu đày kệ mẹ lưu đày
trèo lên tới đỉnh ta mặt dày luân lưu
vô ưu kệ mẹ vô ưu
trèo lên tới đỉnh ta mắc mưu thằng trèo
bèo nhèo kệ mẹ bèo nhèo
trèo lên tới đỉnh ta đèo mẹ tụi bay

vỗ tay!

phân bua: nói chung vỗ được gì thì vỗ
*
trai tru gái gú
tổ mẹ những đứa nào cổ hủ
tao vào tao thủ một cái dâm

chú thích:
* gái gú thì trai phải tru [tức phải trai tru]
** thủ: trang bị; thủ thế
*** dâm ở đây phải hiểu như một thứ vũ khí
*
tu từ
xem phim sex
khỏa cặc trong xì líp
thèm lồn

ngó lên mặt
một cái mồm. chảy
nờ [n]…
ư

c

thì liếm
lưỡi lè

như hột le
lông dài một tấc

lưng quần. rung
(tiếng nấc)

chú:
khoả cặc: như khoả thân; có thể hiểu là không đeo bao
*
hết tiết
sơ lược về trưng cầu dân ý [tức ý dân]
vương, tánh trưng, huý trắc, lạc tướng chi nữ. thì giao chỉ thái thú tô định tham tàn, sát kỳ phu. vương nãi dữ muội nhị khởi binh công chi, trục định bắc hoàn, lược định lĩnh nam lục thập dư thành, kiến quốc tự lập vi vương, đô mê linh. ngã quốc độc lập tự vương thuỷ, khả vị nữ trung đệ nhất anh hùng

tự dưng muốn lên dalat vì nhớ phước khùng

tùng! tùng! tùng!*

chú:
một tiết là 45 phút… một môn học thường là 3 tiết [nếu là đại học], tức 2 tiếng 15 phút… còn phổ thông thì tuỳ tiện lợi
* không phải cafe tùng, mà là tiếng trống:
tiếng trống trường em
lạnh như cây kem
em yêu em quý
tiếng trống trường em

lúc nào cũng thèm
cafe trịnh hẻm
tức là hẻm trịnh
khỏi cần đính chính
*

phụ lục


gợi ý giả nhời
tùy hỉ mũi
-------------------
bỏ nhỏ: nếu được cả ba thì càng tốt


Phần nhận xét hiển thị trên trang

Thứ Tư, 30 tháng 7, 2014

Họa thơ f b:

Dan ong phai giau moi sang...
Dan ba nhin thay nhieu vang moi theo 
(Duong Tuong )

Nói ra sợ mất lòng nhau
Không nói..buôn buốt nỗi đau nhân tình

Buồn cười cho cái mũi vênh
Cái con mắt lố.. cái tình tơ hơ!

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Philippines vs China

GiangLe

Có lẽ một trong những lý do quan trọng đến giờ này VN vẫn không/chưa "kiện"[1] TQ ra một tòa án quốc tế là VN đang chờ kết quả vụ kiện của Philippines. Quả thực vụ kiện giữa Philippines và TQ sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến ván cờ trên Biển Đông, không chỉ trên mặt trận pháp lý giữa hai nước này. Rất tiếc thông tin chi tiết về vụ kiện ít được phổ biến ở VN[2] và ngay cả ở Philippines báo chí cũng đưa tin không chính xác. Tuy nhiên vụ kiện này được khá nhiều luật gia quốc tế quan tâm và bình luận vì nó vừa là một case rất thú vị vừa liên quan đến một điểm nóng trên thế giới. Trong bài này tôi sẽ "múa rừu qua mắt các luật gia" tổng kết lại một số thông tin tôi cóp nhặt được về vụ kiện, chủ yếu từ các nguồn quốc tế, và đưa ra một số nhận định cá nhân về tác động của nó với cuộc đối đầu Việt-Trung trên BĐ.


Giải quyết tranh chấp theo UNCLOS

Trước khi nói về vụ kiện Philippines vs China (PvsC) cần nhắc lại một số qui định của UNCLOS về vấn đề giải quyết tranh chấp giữa các thành viên. Theo Article 287 (Section 2, Part XV) thành viên UNCLOS có 4 phương án giải quyết tranh chấp: (a) ITLOS (Annex VI), (b) ICJ, (c) tòa trọng tài theo Annex VII, (d) một tòa trọng tài đặc biệt theo Annex VIII (cho các tranh chấp liên quan đến đánh cá, môi trường, nghiên cứu khoa học, giao thông hàng hải)[3]. Sau khi phê chuẩn công ước, các thành viên có quyền chọn một (hoặc nhiều hơn) trong 4 phương án giải quyết tranh chấp nói trên. Nếu một thành viên chưa tuyên bố lựa chọn, hình thức trọng tài (phương án c) sẽ được áp dụng khi có tranh chấp phát sinh. Vì tất cả các nước liên quan đến tranh chấp BĐ-HS-TS chưa tuyên bố chọn phương án giải quyết tranh chấp nên phương án (c) là giải pháp duy nhất.

Liên quan đến việc giải quyết tranh chấp, điều khoản này của UNCLOS vừa rất chặt chẽ nhưng cũng vừa rất lỏng lẻo. Rất chặt vì nó qui định mọi tranh chấp liên quan đến UNCLOS đều buộc phải đem ra phân xử (compulsory settlement) theo một trong bốn phương án nói trên nếu hai bên không tự đàm phán được với nhau. Ngay cả trong trường hợp một bên tranh chấp không chịu đem ra phân xử tại tòa, bên còn lại vẫn có thể khởi kiện và tòa hoặc trọng tài vẫn có thể phán xử dù chỉ có một bên tham gia. Phán quyết của tòa hoặc trọng tài, bất kể cả hai bên tham gia hay chỉ có một bên kiện còn bên kia tẩy chay như vụ PvsC hiện tại, sẽ là phán quyết cuối cùng (final) và bắt buộc (binding). Nghĩa là sau khi tòa hoặc trọng tài đã đưa ra phán quyết các bên không thể kháng án và có nghĩa vụ phải thi hành để tuân thủ cam kết với UNCLOS[4].

Rất lỏng lẻo, hay nói chính xác hơn là UCLOS đã mở một cửa hậu cho các thành viên né các qui định chặt chẽ bên trên, vì theo Article 298 sau khi trở thành thành viên các nước có quyền tuyên bố miễn trừ (opt-out) các qui định bắt buộc trong Article 287 cho 3 loại tranh chấp: (a) liên quan đến phân chia ranh giới biển theo điều 15, 74, và 83, (b) liên quan đến cách hoạt động quân sự, tuần tra biển, (c) liên quan đến các phán quyết của Hội đồng Bảo an LHQ. Điều này có nghĩa là một thành viên không thể kiện một thành viên khác nếu tranh chấp rơi vào một trong 3 lĩnh vực nói trên và phía bị kiện đã tuyên bố opt-out trước đó. Trên thực tế rất nhiều nước đã opt-out, vd Australia, Canada, India, Denmark, France, Italy, Mexico, Norway, Korea, Russia, Spain, Thailand, UK. Mỹ chưa phê chuẩn UNCLOS nhưng nếu có nhiều khả năng cũng sẽ opt-out.

Tôi không rõ lịch sử của Article 298 này thế nào, có lẽ trong quá trình đàm phán UNCLOS các cường quốc biển đã đưa điều khoản này vào để tránh bị vướng vào kiện tụng sau này vì họ đã/đang tuyên bố chủ quyền với những vùng biển/đảo có khả năng bị tranh chấp cao (vd UK muốn bảo vệ claim với mỏm đá Rockall, Mỹ với quần đảo Howland and Baker, Đan mạch với đảo Greenland). Có thể thấy hầu hết các nước opt-out là những quốc gia lớn, có thực lực đủ để tranh chấp và bảo vệ biển đảo của mình, trong khi những nước opt-in là những nước nhỏ/yếu thế phải dựa vào các biện pháp pháp lý. Trường hợp TQ khá thú vị, nước này phê chuẩn UNCLOS năm 1996 nhưng phải 10 năm sau (2006) mới tuyên bố opt-out. Rất có thể trong 10 năm đầu TQ còn cân nhắc khả năng kiện Nhật về quần đảo Senkaku (nước nào đã opt-out sẽ mất quyền khởi kiện), nhưng sau này TQ đã đủ mạnh và cho rằng bảo đảm quyền lợi trên Biển Đông quan trọng hơn nên đã opt-out để tránh bị kiện tụng. Tôi đoán Philippines đã rất nuối tiếc không kiện TQ trước năm 2006.


Đánh giá của giới luật gia quốc tế về PvsC

Chính vì TQ đã opt-out theo Article 298, một số luật gia cho rằng Philippines không thể kiện. GS luật biển Myron Nordquist (UVA) cho rằng vụ kiện PvsC "bizarre" (kỳ quái) và "futile" (không đi đến đâu). GS StefanTalmon (Uni of Bonn) khẳng định PCA không có thẩm quyền phân xử (jurisdiction) vì đây là tranh chấp giới hạn biển theo các điều 15, 74, 83 mà TQ đã opt-out[5]. Tuy nhiên GSJulian Ku  (Hafstra University) không đồng ý với Nordquist và Talmon, ông đã chỉ ra rằng khi phê chuẩn UNCLOS TQ dù có opt-out hay không cũng đã chấp nhận Part XV và Annex VII. Mà theo Article 288(4) chỉ có hội đồng trọng tài mới có quyền đánh giá liệu những điểm Philippines khởi kiện có được miễn trừ vì tuyên bố opt-out của TQ hay không. Nói cách khác TQ, nếu tuân thủ đúng cam kết như một thành viên UNCLOS, buộc phải tham dự phiên tòa rồi cãi rằng tôi đã opt-out nên đề nghị tòa ngừng xử. Hành vi tẩy chay hoàn toàn phiên tòa như TQ đang làm là trái với qui định của UNCLOS[6].

GS Robert Beckman (NUS)[7] từ năm 2011 và GS Harry Roques (University of the Philippines) cũng lập luận tương tự. Một câu hỏi đặt ra là tại sao TQ lại hành xử như vây? GS Alex Calvo(European University) đưa ra một số lý do giải thích việc TQ không muốn ra tòa. Thứ nhất TQ luôn muốn đàm phán song phương để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ, chiến thuật bẻ nắm đũa mà nhiều người đã chỉ ra. Khi ký DOC với ASEAN năm 2002 TQ đã đạt được mục tiêu đưa yêu cầu đàm phán song phương vào DOC. Do vậy họ cho rằng Philippines đã vi phạm DOC khi lôi vụ việc ra tòa. Thứ hai với lịch sử từng là một cường quốc rồi bị phương Tây "làm nhục", TQ không muốn phải tuân lệnh một tòa án phương Tây. Năm 1947 chính phủ Trung Hoa Dân Quốc đã từng từ chối Pháp đem tranh chấp HS ra một trọng tài quốc tế cũng vì tâm lý đó. Thứ ba bản thân TQ hiểu đường 9 đoạn của mình không phù hợp với luật pháp quốc tế và nếu một phán quyết được đưa ra nhiều khả năng sẽ không có lợi cho TQ.

Tuy nhiên những lý do nói trên không đủ giải thích được tại sao TQ không tham gia vào vụ xử rồi biện luận tòa không có thẩm quyền (jurisdiction) vì mình đã opt-out. Julian Ku cho rằng mặc dù lập luận opt-out của TQ khá mạnh nhưng các cơ sở pháp lý khác của TQ, vd đường 9 đoạn, rất mập mờ. Bởi vậy theo tôi nếu TQ tham gia tranh tụng để rồi bác jurisdiction của tòa, TQ sẽ buộc phải làm rõ quan điểm và cơ sở pháp lý của những khái niệm tù mù mà họ vẫn rêu rao trước đó. Điều này có 2 điểm bất lợi cho TQ: có khá năng bị lật mặt là không phù hợp với luật pháp quốc tế và sẽ là tiền lệ để các nước khác đang có tranh chấp với TQ viện vào trong các vụ kiện sau này. Các lãnh đạo TQ cũng sợ rằng bản thân việc tham gia phiên tòa dù chỉ để cãi về jurisdiction cũng làm yếu đi vị thế của mình, ít nhất trong mắt dân TQ.

Nhưng có lẽ lý do quan trọng nhất là TQ sợ thua ngay từ vòng tranh biện về jurisdiction. Một điểm rất quan trọng mà Robert Beckman đã chỉ ra là chính hội đồng xét xử/hội đồng trọng tài là người quyết định về jurisdiction của họ (điều 288). Tất nhiên các trọng tài quốc tế phải công tâm nhưng họ sẽ không tránh khỏi có bias nhất định. Theo qui định của Annex VII, mỗi bên tranh chấp được quyền đề cử một trong tài của mình rồi hai bên thỏa thuận 3 trọng tài trung lập và một người trong số đó sẽ là chủ tịch hội đồng. Nếu 2 bên không thỏa thuận được thì chủ tịch ITLOS sẽ đứng ra chỉ định. Vấn đề là chủ tịch hiện tại của ITLOS là Shunji Yanai, một thẩm phán người Nhật. Trong bối cảnh tranh chấp Trung-Nhật cũng đang nóng, TQ có lý do để lo ngại thẩm phán Yanai sẽ chỉ định 3 trọng tài có lợi cho Philippines, vd thẩm phán Budislav Vukas, cựu phó chủ tịch ITLOS, một người có quan điểm chống lại EEZ cho các đảo/bãi đá. Vai trò của Shunji Yanai sẽ được phân tích thêm bên dưới.

Cũng theo Beckman phạm vi opt-out trong Article 298 khá hạn chế, các thành viên vẫn có thể tìm những nội dung không bị giới hạn bởi điều 298 để kiện và do vậy TQ có thể sẽ không cãi được vấn đề jurisdiction và phải theo kiện đến cùng dù đã opt-out[8]. Vậy chính xác Philippines, với một đội ngũ luật sư và chuyên gia luật quốc tế khá hùng hậu, đã kiện những nội dung nào và liệu những vấn đề đó có lách được điều 298 hay không? Theo LS Francis Jardeleza, đại diện của chính phủ Philippines tại tòa trọng tài xử vụ PvsC, có 4 nội dung được đưa ra kiện: (i) đường 9 đoạn của TQ không có cơ sở pháp lý do vậy vô hiệu (invalid), (ii) một số bãi đá ngầm trong hoặc ngoài EEZ của Philippines không nằm trên thềm lục địa của TQ, do vậy dù TQ đã xây dựng các công trình nhân tạo trên đó TQ cũng không thể clain chủ quyền biển theo UNCLOS, (iii) một số bãi đá khác cao hơn mặt biển khi thủy triều cao nhất cũng chỉ là "đá" theo Ariticle 121 chứ không phải "đảo" nên chỉ được chủ quyền 12 hải lý, (iv) TQ đã ngăn cản bất hợp pháp các hoạt động đánh bắt cá ở những vùng biển TQ không có chủ quyền.

Không kể GS Stefan Talmon đã nhắc đến bên trên, theo Phó GSDapo Akande (Oxford) mặc dù Philippines đã cố tình tránh không đề cập đến các phạm vi chủ quyền trên biển của họ và của TQ để lách điều 298, những nôi dung này không ít thì nhiều sẽ đụng chạm đến ranh giới biển. Do vậy Philippines không dễ thuyết phục được hội đồng trọng tài họ có jurisdiction. TS Ian Forsyth(Jamestown Foundation) cũng cho rằng hội đồng trọng tài có thể từ bỏ jurisdiction nếu TQ chứng minh được quan điểm các nội dung Philippines nêu ra có liên quan đến ranh giới biển, nghĩa là bị điều phối bởi điền 298. Một điểm nữa mà phía TQ đã nêu ra là Philippines phải có nghĩa vụ giải quyết song phương với TQ theo DOC 2002, việc kiện ra tòa như vậy rõ ràng vi phạm cam kết trong DOC và do vậy tòa không có jurisdiction. Ngoài ra theo chính UNCLOS Philippines phải có nghĩa vụ tìm cách đàm phán, hòa giải với TQ trước khi đi kiện. Dù Philippines tuyên bố họ đã tìm cách đàm phán với TQ trong 17 năm liên tục mà không có kết quả, tòa cũng có thể phủ quyết jurisdiction trên cơ sở Philippines chưa tìm mọi cách đàm phán song phương hoặc TQ đã/đang đề nghị Philippines quay lại bàn đàm phán nhưng Philippines từ chối.

Khách quan mà nói lập luận của Philippines không hoàn toàn vững chắc và một phiên tòa công bằng rất có thể sẽ nghe theo biện hộ của phía TQ từ chối jurisdiction. Nhưng vấn đề là TQ đã tẩy chay phiên tòa ngay từ đầu nên trừ khi họ đổi ý hội đồng trọng tài sẽ chỉ nghe lập luận một phía từ Philippines. Tôi nghĩ rằng đây chính là tính toán của người Phi, họ tin chắc TQ sẽ không theo vụ kiện nên đã rất tự tin khởi kiện bất chấp sức ép/đe dọa của TQ. Đây cũng là nhận định của Sean Mirski (Lawfare) cho rằng với Philippines quan trọng là chọn thời điểm và nơi kiện chứ không hẳn là các lập luận pháp lý.


Tính toán của Philippines

Một nước cờ rất khôn ngoan của Philippines là đưa đường 9 đoạn vào hồ sơ kiện. Thoạt nhìn kiện đường 9 đoạn rõ ràng là một nội dung liên quan đến ranh giới biển, điều mà TQ đã opt-out. Tuy nhiên đường 9 đoạn là điểm yếu nhất về mặt pháp lý của TQ nên đưa nội dung này vào là một cách ngăn chặn TQ tham gia vụ kiện từ đầu. Cá nhân tôi cho rằng chính phủ TQ hiện "há miệng mắc quai" về vấn đề đường 9 đoạn. Họ biết cả về mặt lịch sử lẫn công pháp quốc tế TQ không thể biện hộ một cách thỏa đáng về claim này. Nhưng vì đã tuyên truyền quá nhiều trong quá khứ nên họ không dễ gì rút lại được mà không làm dân TQ nổi giận. Chiến thuật của các lãnh đạo TQ hiện nay là cứ đá quả bóng này cho những lớp lãnh đạo sau này giải quyết, trong khi cứ mù mờ về nó và tìm mọi cách tránh không phải giải thích gì với thế giới. Philippines hiểu điều này nên đã tin chắc TQ sẽ không theo kiện.

TQ đã bỏ qua 2 mốc đầu tiên của vụ xử: 21/2/2013 (chỉ định trọng tài của mình) và 27/8/2013 (ý kiến về dự thảo qui trình phân xử). Ngày 15/12/2014 tới sẽ là mốc TQ phải nộp phản hồi của mình (memorial) về các lập luận của Philippines (đã nộp ngày 30/3/2014). Sau ngày này tòa sẽ tổ chức tranh biện (hearing) bất kể TQ có gửi phản hồi hay không. Nếu TQ chỉ gửi một Note Verbale với các lập luận y như những lần trước phủ nhận vụ kiện thì coi như Philippines đã thắng bước đầu. Trong vài tháng sau đó tòa sẽ thảo luận và ra quyết định vấn đề jurisdiction. Mặc dù thuần túy về mặt pháp lý lập luận của phía Philippines (các nội dung kiện không bị miễn trừ bởi TQ đã opt-out) chưa đủ mạnh như đã trình bày bên trên, một số yếu tố bên ngoài có thể sẽ giúp họ.

Đầu tiên phải kể đến hình ảnh của TQ đã xấu đi đáng kể sau vụ đặt giàn khoan HD-981 trong EEZ của VN. Dù công tâm đến mấy các trọng tài cũng phải thấy mục đích và hậu quả của việc TQ opt-out theo điều 298 là để tạo thuận lợi cho chính sách bành trướng trên Biển Đông bất chấp pháp luật quốc tế. Thêm vào đó vấn đề đường 9 đoạn của TQ phi lý đến mức một học giả đã thốt lên nếu UNCLOS không loại bỏ được nó thì UNCLOS còn có thể làm được điều gì. Người này còn đi xa hơn cho rằng những nghị sĩ Mỹ có tư tưởng isolationism không muốn phê chuẩn UNCLOS sẽ viện dẫn sự bất lực của tòa án trong việc gạt bỏ đường 9 đoạn là lý do để Mỹ tiếp tục đứng ngoài hiệp ước này. UNCLOS đã từng bị Nga không đếm xỉa gì khi phớt lờ phán quyết của ITLOS trong vụ bắt giữ một chiếc tàu Greenpeace của Hà lan năm 2013, nếu lần này cũng bất lực với TQ thì công ước này thực sự vô tác dụng và có thể tan vỡ[9].

Một đe dọa khác đến quyền lực của UNCLOS cũng xuất phát từ một quan điểm của TQ, nói chính xác hơn từ một số học giả bênh TQ, có thể thấy từ cuộc tranh luận Mark Valencia vs Phạm Quang Tuấn (và sau đó thêm Dương Danh Huy tham gia). Trong lập luận này (phe) TQ cho rằng đường 9 đoạn và khái niệm historical rights của TQ có từ trước khi UNCLOS ra đời. Bởi vậy việc phê chuẩn UNCLOS của TQ phải hiểu là có bao hàm loại trừ những vấn đề lịch sử trước đó, cũng có nghĩa việc opt-out theo điều 298 giúp cho TQ giữ các historical rights này. GS Phạm Quang Tuấn chỉ ra một điểm cực kỳ nguy hiểm của lập luận này, không chỉ với VN và các nước có tranh chấp trên Biển Đông mà còn với toàn bộ quyền lực cũng như mục đích của UNCLOS. Nếu công ước này phải xếp sau những historical rights thì điều này sẽ mở ra một "Pandora's box" với vô số các cuộc tranh giành đất đai, hải đảo giữa các nước. Điều này chắc chắn sẽ phá vỡ hoàn toàn một trật tự "tương đối công bằng" mà UNCLOS đang cố gắng thiết lập.

Yếu tố khách quan cuối cùng là việc chủ tịch ITLOS hiện tại là người Nhật như đã đề cập bên trên. Một trong 4 trọng tài được Shunji Yanai chỉ định ban đầu là thẩm phán Pinto người Sri Lanka đã phải từ chức vì vợ ông là người Philippines cho thấy Yanai có thể đã nghiêng về phía Philippines khi chỉ định thẩm phán này. Người thay thế thẩm phán Pinto là cựu chủ tịch ITLOS Thomas Mensah (Ghana) và ba trọng tài còn lại từ Pháp, Ba Lan và Hà lan khó đánh giá mức độ trung lập nhưng tôi nghi ngờ Yanai chọn ai đó thân hoặc có quan điểm ủng hộ TQ. Còn trọng tài thứ năm do Philippines chỉ định, Rudiger Wolfrum người Đức, chắc sẽ ủng hộ phía Philippines. TQ có vẻ cũng thấy bị bất lợi nên đã ra sức PR, thậm chí đẩy Xue Hanqui, một thẩm phán người TQ tại ICJ, lên tiếng bảo vệ quan điểm opt-out của TQ dù đây là điều tối kịvới một thẩm phán quốc tế. Nhà báo Chito Sta. Romana (Philippines) đã từng lo ngại thẩm phán TQ Gao Zhiguo tại ITLOS sẽ ảnh hưởng lên quyết định của các trọng tài khác, tôi nghĩ Shunji Yanai chắc chắn có tiếng nói và ảnh hưởng lớn hơn Gao Zhiguo hay Xue Hanqui.

Tóm lại về mặt tổng thể tôi cho rằng cán cân đang ngả về phía Philippines, cả trong cuộc chiến thuyết phục hội đồng trọng tài về jurisdiction lẫn những nội dung kiện sau đó. Tất nhiên đường còn dài và có thể có nhiều bất ngờ xảy ra. Một đe dọa cho Philippines (và cả VN) như GS Alex Calvo lo ngại là TQ có thể sẽ rút khỏi UNCLOS khi bị dồn vào chân tường và lu loa lên họ bị phương Tây xử ép. Đây có thể là một trong những kết cục của vụ kiện này mà tôi sẽ phân tích trong phần dưới đây.


Những kết cục có thể xảy ra

Phương án đầu tiên là Philippines thua ngay từ "vòng gửi xe", nghĩa là đầu năm 2015 tòa tuyên bố họ không có jurisdiction và giải tán. Hiển nhiên đây sẽ là một cú tát với Philippines và cả VN, đập tan mọi khả năng/ý chí kiện tụng chống lại TQ sau này bằng con đường pháp lý. TQ có thể sẽ thừa thắng xông lên hung hăng hơn trên Biển Đông đuổi dần các nước khác ra khỏi đường 9 đoạn. Nếu VN và Philippines bị đẩy vào bước đường cùng có thể một liên minh quân sự sẽ được thành lập với Nhật, Mỹ và có thể Ấn độ, Úc đúng đằng sau hoặc trực tiếp tham gia. Một cuộc chạy đua vũ trang sẽ diễn ra giữa các nước trong vùng với TQ. Rủi ro đụng độ quân sự tăng lên sẽ làm ngưng trệ các hoạt động kinh tế trên Biển Đông và ảnh hưởng các tuyến hàng hải trên đó. Đây sẽ là phương án lose-lose cho cả hai phía.

Tôi nghĩ TQ sẽ thừa đủ khôn ngoan để không đẩy các đối thủ của mình vào chân tường dù giành thắng lợi trong vụ kiện. Nhiều khả năng TQ nhân đà chiến thắng sẽ ép VN/Philippines và các nước ASEAN ký một COC với nhiều điều kiện có lợi hơn cho TQ. Song song với COC TQ sẽ ép VN và Philippines ký các hiệp định song phương phân chia EEZ rất có lợi cho họ và/hoặc các thỏa thuận khai thác chung mà TQ sẽ được phần lợi nhiều nhất. Tất nhiên TQ cũng thừa khôn ngoan không ép VN và Philippines từ bỏ claim chủ quyền với HS-TS mà sẽ yêu cầu giữ status quo sau khi đã đạt được các thỏa thuận kinh tế. Kịch bản này dễ xảy ra với VN hơn, Philippines với một thể chế dân chủ và ít ra còn dựa được vào Mỹ sẽ khó bị thuyết phục/đe dọa như VN.

Cũng tương tự như vậy nếu Philippines thắng vòng tranh tụng jurisdiction nhưng thua toàn bộ các nội dung kiện thì TQ sẽ lấn tới như phương án đầu. Điểm khác biệt duy nhất là cửa kiện tụng không hoàn toàn đóng lại với cả Philippines lẫn VN, bởi vậy TQ sẽ khó ép hơn. Tuy nhiên, như đã phân tích bên trên, cả hai phương án này đều làm suy yếu uy tín và quyền lực của UNCLOS nên triển vọng kiện tụng sau này sẽ rất mù mờ, phương án lôi TQ ra kiện về chủ quyền HS-TS tại ICJ có khó khăn hơn nữa.

Phương án tiếp theo là Philippines thắng vòng tranh tụng jurisdiction rồi thắng luôn toàn bộ hoặc một số nội dung kiện. Thừa thắng xông lên cả Philippines và VN sẽ lôi TQ ra ICJ kiện về chủ quyền HS-TS, đồng thời ASEAN sẽ đưa ra một phương án COC vô cùng bất lợi cho TQ. Như đã đề cập bên trên TQ có thể phản ứng rất cực đoan rút khỏi UNCLOS, DOC 2002, đồng thời gia tăng những hoạt động đe dọa chủ quyền VN và Philippines vì không còn bị rằng buộc gì. Phương án này cũng sẽ dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang và khả năng hình thành liên minh quân sự đối đầu với TQ. Căng thẳng leo thang sẽ là một tình huống lose-lose như phương án đầu tiên.

Nên nhớ TQ là một nước lớn nên việc "giữ thể diện" quan trọng đối với họ. Tôi cho rằng phương án tốt nhất cho Philippines (và VN được "ăn theo") là Philippines chỉ thắng nội dung (i) về đường 9 đoạn. Trong đó tòa tuyên bố đường 9 đoạn không phù hợp với bất kỳ điều khoản nào của UNCLOS nên yêu cầu TQ không được sử dụng nó trong các cuộc đàm phán về ranh giới biển với các nước láng giềng. Điều này tưởng như đã vi phạm vào nội dung mà TQ đã opt-out nhưng thực ra không phải vậy. Tòa vẫn tôn trọng nội dung opt-out của TQ và yêu cầu các nước phải đàm phán song phương với TQ về vấn đề ranh giới biển, trong đó có phân chia EEZ trồng lấn. Nhưng tòa tuyên bố các claim hiện nay của TQ về historical rights không có giá trị nên đường 9 đoạn coi như không hiện hữu theo UNCLOS. Thực ra đây có thể là lối thoát cho các lãnh đạo TQ rũ bỏ được legacy của đường 9 đoạn mà không bị mang tiếng là đầu hàng ASEAN và phương Tây.

Phương án cuối cùng mà cũng rất có khả năng xảy ra là Philippines thắng vòng tranh tụng jurisdiction rồi dừng lại. Nên nhớ Philippines chấp nhận bỏ tiền bạc, công sức, và nhất là căng thẳng với TQ khi khởi kiện hoàn toàn vì quyền lợi của họ chứ không phải vì VN hay các nước ASEAN khác. Bởi vậy nếu TQ nhượng bộ nhả bớt một số quyền lợi cho Philippines thì nước này có thể chấm dứt vụ kiện giữa chừng sau khi đạt được mục đích. TQ có thể sẽ "đi đêm" hoặc thỏa thuận công khai phân chia EEZ với Philippines, thậm chí ký hợp đồng cùng khai thác chung với phần ăn chia có lợi cho Philippines. Hai bên sẽ đồng ý gác lại vấn đề chủ quyền của các đảo và bãi đá ngầm đang tranh chấp. VN tất nhiên không "ăn theo" được gì trong phương án này trừ khi Philippines ép được TQ ký COC với ASEAN.

Nếu phương án này xảy ra và TQ "buông" Philippines nhưng vẫn tiếp tục chèn ép VN, chúng ta chỉ còn một con đường lôi TQ ra kiện giống Philippines. Ngoại trừ lợi thế án lệ của PvsC sẽ có lợi cho phần tranh tụng jurisdiction, vụ kiện VN vs TQ sẽ khó khăn hơn vì TQ sẽ có nhiều bài hơn. Chắc chắn "công hàm" Phạm Văn Đồng 1958 sẽ bị lôi ra cùng nhiều chứng cứ khác. Lần này TQ cũng có thể theo vụ kiện ngay từ đầu với một giàn luật sư/chuyên gia mạnh để áp đảo VN trong phần tranh tụng...


Kết luận

Vụ kiện PvsC đã tạo ra một chấn động không chỉ trong giới luật gia mà cả vùng Đông-ĐNÁ. Nói theo GS Julian Ku đây là "game charger", nghĩa là một cú hích có thể làm đổi hướng bức tranh BĐ-HS-TS trong khu vực và cả tranh chấp Senkaku giữa Nhật và TQ. Những liên minh mới có thể hình thành, những hiệp định mới có thể được ký kết, thậm chí đụng độ quân sự có thể xảy ra sau phán quyết của tòa trọng tài. Cho đến thời điểm này VN vẫn chơi bài "wait and see", dù có thể vẫn đang âm thầm chuẩn bị hồ sơ khởi kiện. Theo tôi đây không phải phương án tốt nhất cho VN. Chúng ta nên khởi kiện ngay cả trước khi trọng tài vụ PvsC tranh biện jurisdiction. Mục tiêu và cách thức kiện của VN có thể sẽ khác Philippines, đó là một "mặt trận thứ hai" cùng Philippines chống lại TQ. Tôi sẽ là viết về vấn đề này trong một entry tới.



Ghi chú
[1]: Tôi để chữ kiện trong ngoặc vì khái niệm này không đơn giản như đa số người Việt nghĩ. Tôi sẽ viết về vấn đề này trong một entry tiếp theo.
[2]: Tôi chỉ tìm thấy hai bài tương đối chi tiết của trọng tài VN Châu Huy Quang trên TBKTSG và của nhà báo Danh Đức trên TT.
[3]: Khác biệt quan trọng nhất giữa phương án xử tại một tòa cố định (ITLOS/ICJ) với tại một tòa trọng tài (Annex VII) là với tòa cố định hội đồng xét xử đã được định trước (vd ITLOS có 21 thẩm phán thường trực) trong khi các bên có thể chỉ định hội đồng trọng tài cho mình nếu xử theo Annex VII. Ngoài ra tòa án cố định đã có qui trình xử án chuẩn còn qui trình xử của trọng tài được 2 bên tranh chấp thỏa thuận sau khi hội đồng trọng tài được thành lập. Do vậy hai bên có thể thỏa thuận xử kín, không công bố thông tin và chi tiết phiên tòa, không như xử tại tòa án cố định luôn được công khai.
[4]Julian Ku, giáo sư luật tại Hafstra University, cho rằng ngay cả nếu TQ tham dự phiên tòa trọng tài tại PCA nước này vẫn có khả năng tuyên bố không chấp nhận phán quyết của hội đồng trọng tài nếu bị xử thua, nghĩa là phán quyến này không có tính chất binding. Lập luận này phù hợp với các phân xử trọng tài thông thường nhưng theo tôi không đúng trong trường hợp UNCLOS.
[5]: Trong phần comment về bài của Stefan Talmon, Huy Duong (Dương Danh Huy?) đồng ý với lập luận của Talmon rằng tranh chấp giữa Philippines và TQ liên quan đến ranh giới biển. Update: Anh Dương Danh Huy cho biết ý anh không phải như vậy, xem cụ thể trong phần comment bên dưới.
[6]: Mặc dù cả Annex VI lẫn Annex VII đều có qui định về trường hợp một bên không theo kiện, nhưng điều đó không có nghĩa UNCLOS cho phép thành viên được quyền tẩy chay một vụ kiện do một thành viên khác khởi xướng theo đúng điều 287.
[7]: GS Robert Beckman có 2 bài, bài hoàn chỉnh link bên trên, một bài viết chi tiết hơn về UNCLOS ông yêu cầu không tự do trích dẫn nên tôi chỉ để link ở đây cho những ai quan tâm.
[8]: GS Julian Ku cho rằng TQ có thể rời bỏ vụ xử giữa chừng sau khi tòa tuyên bố họ có jurisdiction. Tuy nhiên điều này còn gây tiếng xấu cho TQ hơn là không theo ngay từ đầu.
[9]: TS Mark Valensia lại lập luận ngược lại. Ông này cho rằng nếu tòa chấp nhận jurisdiction và xử cho Philippines thắng thì UNCLOS sẽ mất uy tín vì kiểu gì TQ cũng sẽ không tuân lệnh tòa