Mục tiêu là để đánh giá mức độ tin cậy của 1,3 tỷ công dân thông qua việc đo lường các hành vi trên mạng Internet của họ.
Mức độ tin cậy được thể hiện qua Điểm Công dân. Điểm số này sẽ được sử dụng để xác định mỗi công dân có đủ tư cách để thế chấp vay tiền, xin việc làm, hay có thể xin học cho con ở nơi nào – hoặc thậm chí là cơ hội để hẹn hò…
Một hệ thống hoàn hảo để hướng đến xã hội thành thật?
Ngày 14/6/2014, Quốc hội Trung Quốc công bố một tài liệu gây chú ý có tên gọi: “Phác thảo kế hoạch xây dựng Hệ thống điểm số tín nhiệm xã hội”. Cũng giống như các tài liệu về chính sách của Trung Quốc, nó dài dòng và sơ sài nhưng chứa đựng một ý tưởng đáng sợ: một chỉ số tín nhiệm quốc gia xếp hạng bạn thuộc loại công dân nào?
Trong thế giới hiện nay, nhiều hoạt động hàng ngày của bạn được theo dõi và đánh giá liên tục: những thứ bạn mua sắm ở cửa hàng hay trên mạng; địa điểm những nơi bạn đang có mặt; ai là bạn của bạn và bạn tương tác với họ ra sao; bạn xem video hoặc chơi game bao nhiêu giờ; bạn thanh toán hóa đơn và thuế ra sao…
Thật không khó hình dung bởi hầu hết những điều này đang diễn ra nhờ các ông lớn trong lĩnh vực Internet như Google, Facebook, Instagram hay các ứng dụng giám sát sức khỏe như Fitbit. Nhưng hãy hình dung có một hệ thống nơi mà tất cả các hành vi này được đánh giá là tích cực hoặc tiêu cực và được đúc kết vào một chỉ số duy nhất, tuân theo các quy định của chính phủ. Nó chấm Điểm Công dân của bạn và cho mọi người biết bạn có “đáng tin cậy” hay không? Thêm nữa, xếp hạng của bạn sẽ được đánh giá công khai, xếp hạng và sử dụng để xác định khả năng tín nhiệm khi đi vay, khả năng làm việc, xin học cho con, hoặc thậm chí là hẹn hò…
Liệu điều này có phải là chuyện viễn tưởng? Không, nó đang được tiến hành ở Trung Quốc. Chính phủ nước này đang phát triển Hệ thống điểm số tín nhiệm xã hội (Social Credit System – SCS) để đánh giá mức độ tin cậy của 1,3 tỷ công dân nước này.
Chính phủ Trung Quốc viện lý do rằng hệ thống là cách lý tưởng để đo lường và nâng cao sự tin tưởng trên toàn quốc và để xây dựng một nền văn hóa “thành thật”. Như tuyên truyền trong chính sách, “nó sẽ tạo ra một môi trường công luận, nơi mà việc giữ gìn lòng tin là vinh dự”. Nó sẽ tăng cường sự thành thật trong các vấn đề của chính phủ, sự thành thật trong thương mại, sự thành thật của xã hội và xây dựng sự tín nhiệm luật pháp.
Cho đến nay, người dân Trung Quốc có quyền quyết định có tự nguyện tham gia chương trình Điểm Công dân hay không. Tuy nhiên, vào năm 2020, việc tham gia sẽ là bắt buộc. Hành vi của mỗi một công dân và pháp nhân (bao gồm cả mỗi công ty và các tổ chức khác) tại Trung Quốc sẽ được đánh giá và xếp hạng, bất kể họ có thích hay không.
Mối “lương duyên” giữa chính sách và các nhà tư bản
Tất cả mọi hành vi mua sắm đều sẽ ảnh hưởng Điểm số tín nhiệm xã hội (ảnh quafollowcn.com)
Trước khi triển khai chính thức vào năm 2020, Chính phủ Trung Quốc đã cấp giấy phép cho 8 công ty tư nhân để xây dựng các hệ thống và thuật toán cho điểm tín nhiệm xã hội. Có thể dự đoán rằng ai trong các gã khồng lồ về dữ liệu ở Trung Quốc đang triển khai 2 trong số những dự án nổi tiếng nhất.
Thứ nhất là công ty China Rapid Finance, một đối tác của Tencent – nhà phát triển ứng dụng WeChat với hơn 850 triệu người dùng đang hoạt động.
Thứ hai là Sesame Credit, được điều hành bởi Ant Financial Services Group (AFSG), một công ty thành viên của Alibaba. AFSG hiện đang bán các sản phẩm bảo hiểm và cung cấp các khoản vay cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, ngôi sao thực sự của AFSG là AliPay, hệ thống thanh toán trực tuyến mà người dùng không chỉ sử dụng để mua hàng trực tuyến mà còn thanh toán ở nhà hàng, taxi, học phí, vé xem phim và thậm chí là chuyển tiền cho nhau.
Sesame Credit cũng đã hợp tác với nền tảng tạo ra dữ liệu khác, như Didi Chuxing, công ty taxi công nghệ đã từng là đối thủ của Uber trước khi mua lại hoạt động của công ty Mỹ này tại Trung Quốc vào năm 2016 và Baihe, dịch vụ mai mối trực tuyến lớn nhất Trung Quốc. Không khó để thấy các kho dữ liệu khổng lồ mà Sesame Credit có thể truy cập để phân tích hành vi và đánh giá người dân Trung Quốc.
Vậy, người dân được đánh giá như thế nào?
Các cá nhân trên hệ thống Sesame Credit được đánh giá bằng điểm số dao động từ 350 đến 950. Alibaba không tiết lộ “thuật toán phức tạp” mà công ty này sử dụng để tính toán các con số nhưng họ tiết lộ 5 yếu tố được sử dụng:
Thứ nhất là lịch sử tín dụng. Ví dụ liệu công dân đó có trả tiền và hoặc hóa đơn điện thoại đúng thời hạn không? Tiếp theo là khả năng hoàn thành, được định nghĩa là “khả năng người dùng thực hiện nghĩa vụ hợp đồng của mình”. Yếu tố thứ 3 là đặc điểm cá nhân, xác minh các thông tin cá nhân như số điện thoại di động và địa chỉ. Yếu tố thứ thứ 4 là hành vi và sở thích, có nhiều điều phải bàn đến…
Dưới hệ thống này, những điều tưởng như vô hại như thói quen mua sắm trở thành thước đo của một cá nhân. Alibaba thừa nhận rằng họ đánh giá con người qua loại sản phẩm họ sử dụng. “Ví dụ: một người chơi game 10 giờ một ngày sẽ được coi là người nhàn rỗi”, theo Li Yingyun, giám đốc công nghệ của Sesame. “Ai đó thường xuyên mua tã sẽ có thể được coi là các cha mẹ, những người nhiều khả năng là có ý thức trách nhiệm sau khi cân nhắc các vấn đề.” Vì vậy, hệ thống không chỉ điều tra hành vi, nó còn hình dung về hành vi của người dùng. Nó lột tả các công dân thông qua các hành vi mua sắm và các hành vi mà chính phủ không thích.
Yếu tố thứ 5 là mối quan hệ giữa các cá nhân. Việc họ chọn bạn bè trên mạng ra sao và các tương tác của họ trên mạng thế nào sẽ ảnh hưởng đến Điểm Công dân. Sesame Credit đánh giá việc lên mạng “tích cực” theo tiêu chí sau: những tin nhắn nói tốt về chính phủ hoặc tin nhắn nói tốt về nền kinh tế của đất nước sẽ khiến điểm của bạn tăng lên.
Hiện tại, Alibaba khẳng định rằng bất cứ điều gì tiêu cực được đăng trên các phương tiện truyền thông xã hội đều không ảnh hưởng tới điểm số (nhưng chúng ta không biết điều này có chính xác hay không bởi vì thuật toán là bí mật). Nhưng bạn sẽ thấy nó hoạt động ra sao khi hệ thống tính điểm công dân của chính phủ chính thức hoạt động vào năm 2020.
Trong 8 công ty tư nhân đang thực hiện các hệ thống thử nghiệm, vẫn chưa rõ bên nào sẽ chịu trách nhiệm triển khai hệ thống chính thức cho chính phủ, nhưng khó mà tin rằng chính phủ sẽ không muốn trích xuất dữ liệu tối đa cho hệ thống SCS của họ. Nếu điều này xảy ra và tiếp tục như một quy tắc mới với hệ thống SCS của chính phủ, nó sẽ làm cho các nền tảng công nghệ tư nhân về bản chất hoạt động như cơ quan gián điệp cho chính phủ.
Việc đăng các ý kiến chính trị bất đồng quan điểm hoặc các đường link đề cập đến sự kiện Thiên An Môn chưa bao giờ được coi là khôn ngoan ở Trung Quốc, nhưng bây giờ, nó có thể trực tiếp ảnh hưởng đến việc xếp hạng công dân. Nhưng đây mới thực sự là vấn đề chính: điểm số của một người cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi những gì bạn bè trên mạng của họ nói và làm, ngoài mối liên hệ cá nhân giữa 2 người.
Vậy tại sao lại có hàng triệu người tham gia chạy thử một hệ thống giám sát công khai của chính phủ như vậy? Có lẽ là những lý do không thể nói ra: những người không xung phong đăng ký sợ bị trả thù. Nhưng cũng có sự cám dỗ, dưới hình thức khen thưởng và “các đặc quyền” cho những công dân chứng tỏ rằng mình “đáng tin cậy” trên Seame Credit.
Nếu điểm số của một người đạt 600, họ có thể vay một khoản lên tới 5.000 NDT (khoảng 17 triệu VNĐ) để mua sắm trực tuyến trên trang Alibaba. Đạt được 650 điểm, họ có thể thuê một chiếc xe mà không cần tiền đặt cọc. Họ cũng có quyền đăng ký nhanh tại các khách sạn và sử dụng chế độ làm thủ tục chuyến bay VIP tại Sân bay Quốc tế Thủ đô Bắc Kinh. Những người hơn 666 điểm có thể nhận được khoản vay tiền mặt lên đến 50.000 nhân dân tệ (170 triệu VNĐ) từ Ant Financial Services. Nếu có trên 700 điểm, họ có thể đăng ký đi Singapore mà không cần giấy tờ hỗ trợ. Nếu điểm số là 750, họ sẽ được thực hiện thủ tục nhanh khi xin cấp thị thực vào EU.
Điểm số cao trở thành một biểu tượng cho vị thế xã hội. Ví dụ, trên mạng xã hội Weibo có gần 100.000 người đang tự hào về điểm số của họ sau khi dịch vụ ra đời được 1 tháng. Điểm số của công dân thậm chí có thể ảnh hưởng đến khả năng hẹn hò hoặc tìm kiếm bạn đời, vì điểm số Sesame cao sẽ giúp họ có hồ sơ cá nhân trên mạng hẹn hò Baihe nổi bật hơn.
Sesame Credit cũng cung cấp các gợi ý để giúp người dùng cải thiện xếp hạng của họ, bao gồm cảnh báo khi kết bạn với những người có điểm số thấp. Điều này có thể dẫn đến sự gia tăng của các “chuyên gia” chia sẻ thủ thuật giành điểm hay các nhà tư vấn về chiến lược cải thiện xếp hạng, hoặc thoát khỏi danh sách đen của mạng lưới.
Phương pháp giám sát được trò chơi hóa
Điểm số tín nhiệm xã hội tại Trung Quốc (ảnh: Youtube)
Sesame Credit về cơ bản là một phiên bản trò chơi hóa khổng lồ của các phương pháp giám sát của Đảng cộng sản Trung Quốc. Chế độ này ghi lưu hồ sơ đối với mỗi người, theo dõi những vi phạm về chính trị và riêng tư của mỗi cá nhân. Hệ thống giám sát sẽ theo dõi mỗi công dân suốt đời, từ trường học tới nghề nghiệp.
Người dân trước đây phải báo cáo về bạn bè, thậm chí là các thành viên trong gia đình, gây nghi ngờ và giảm niềm tin xã hội ở Trung Quốc. Điều tương tự sẽ xảy ra với các hồ sơ kỹ thuật số. Người dân sẽ có động lực để nói với bạn bè và gia đình họ, “đừng đăng bài đó, tôi không muốn làm bạn làm ảnh hưởng điểm số của bạn và tôi cũng không muốn bạn làm ảnh hưởng điểm số của tôi.”
Những người trả lời phỏng vấn của BBC năm 2015 về hệ thống Sesame Credit đều nói về ưu điểm của nó. Nhưng sau đó ai dám công khai chỉ trích hệ thống? Nếu làm vậy, điểm số của họ sẽ bị giảm ngay. Đáng kinh ngạc là, rất ít người hiểu rõ một điểm số xấu sẽ ảnh hưởng đến họ và người khác tới mức nào trong tương lai. Đáng ngại hơn cả là nhiều người không biết họ đang bị đánh giá và xếp hạng.
Còn hình phạt?
Điểm số tín nhiệm xã hội có thể làm cho một người trở thành công dân hạng 2 trong chính đất nước mình (ảnh: Shutterstock)
Hiện tại, Sesame Credit không trực tiếp phạt người vì “không đáng tin cậy” – bởi việc khen thưởng sẽ có hiệu quả hơn. Nhưng Hu Tao, giám đốc của Sesame Credit, cảnh báo mọi người rằng hệ thống được thiết kế để “những người không đáng tin cậy không thể thuê xe, không thể vay tiền hoặc thậm chí không tìm được việc làm”.
Hu Tao còn tiết lộ rằng Sesame Credit đã tiếp cận Văn phòng Giáo dục của Trung Quốc, yêu cầu chia sẻ danh sách sinh viên gian lận trong các kỳ thi quốc gia, khiến cho họ phải trả giá trong tương lai.
Các hình phạt sẽ thay đổi đáng kể khi hệ thống chính phủ bắt đầu hoạt động vào năm 2020. Thực tế là, vào ngày 25/9/2016, Văn phòng Quốc vụ viện đã cập nhật chính sách của mình có tựa đề “Cơ chế cảnh báo và trừng phạt đối với người có độ tin cậy thấp”.
Ví dụ: những người xếp hạng thấp sẽ có tốc độ internet chậm hơn; bị hạn chế trong việc tiếp cận nhà hàng, câu lạc bộ đêm hoặc sân gôn; và quyền di chuyển ra nước ngoài một cách tự do. Công dân có điểm thấp sẽ không thể làm một số công việc nhất định như viên chức, báo chí và trong ngành pháp luật.
Điểm số sẽ ảnh hưởng đến khả năng làm bảo hiểm hoặc đi vay và thậm chí cả các phúc lợi xã hội. Các công dân hạng thấp cũng sẽ bị hạn chế khi tự mình đăng ký học hoặc cho con cái học ở các trường tư thục cao cấp. Đó là thực tế công dân Trung Quốc sẽ phải đối mặt.
Những kết quả ban đầu
Hệ thống xác định mức độ tin cậy của Trung Quốc hiện tại vẫn là dịch vụ tự nguyện, nhưng nó đã có những hậu quả.
Vào tháng 2/2017, Toà án Nhân dân Tối cao của nước này tuyên bố rằng đã có 6,15 triệu công dân bị cấm tham gia các chuyến bay trong 4 năm qua vì những “hành động xấu” trên mạng xã hội. Lệnh cấm là một bước tiến tới lập danh sách đen trong Hệ thống điểm số tín nhiệm xã hội (SCS).
Meng Xiang, người đứng đầu bộ phận hành pháp của Tòa án tối cao, nói: “Chúng tôi đã ký một bản ghi nhớ… với hơn 44 cơ quan chính phủ để hạn chế những người ‘bị mất uy tín’ ở nhiều cấp độ.” Ngoài ra, có 1,65 triệu người bị liệt vào danh sách đen không thể đi tàu hỏa.
Tương lai?
Dường như chúng ta đang hướng đến một tương lai, nơi tất cả sẽ được định danh trực tuyến và bị khai thác dữ liệu? Xu hướng này chắc chắn sẽ xảy ra. Chúng ta đang bước vào thời đại mà hành động của một cá nhân sẽ bị đánh giá theo các tiêu chuẩn mà họ không thể kiểm soát được và những phán xét không thể bị xóa bỏ.
Khi mà thuật toán đánh giá và xếp hạng khó có thể được coi là minh bạch và chính sách xếp hạng công dân chỉ là ý muốn chủ quan của chính phủ, rất khó có thể tin tưởng rằng SCS là phương án lý tưởng để đo lường và xây dựng một văn hóa thành thật ở Trung Quốc.
Một cuộc suy thoái là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt là cuộc suy thoái sâu sắc và kinh hoàng như lần trước. Tuy nhiên, khả năng đưa ra những phản ứng mang tính quyết định như đã chứng kiến vào năm 2008 (dù hậu quả vẫn là tồi tệ) đã bị cản trở.
Những quan chức của ngân hàng trung ương có một câu "thần chú" ưa thích là: giải quyết rắc rối có nguy cơ xảy ra ngay khi có điều kiện thuận lợi. Tuy nhiên, 10 năm sau khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) "chung tay" với Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) và Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) để đưa nền kinh tế toàn cầu "sống sót" trở lại từ bờ vực thẳm, thì khả năng ngăn chặn đợt suy thoái tiếp theo của họ lại bị hạn chế.
Liệu các ngân hàng trung ương trên thế giới đã chuẩn bị để đối mặt với cuộc suy thoái khác hay không đang trở thành một câu hỏi ngày càng mù mờ khi kinh tế toàn cầu đang bộc lộ những dấu hiệu của sự căng thẳng. Khả năng Mỹ "bước vào" một cuộc suy thoái vào năm tới đã tăng lên, khi số liệu sản xuất kém đi và những bất ổn thương mại kéo dài. Tại Đức, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng cao và sản xuất công nghiệp cũng giảm tốc. Ở Nhật Bản, sản xuất nhà máy yếu kém và xuất khẩu chậm lại cũng khiến nền kinh tế nước này dễ bị ảnh hưởng hơn.
Một cuộc suy thoái là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt là cuộc suy thoái sâu sắc và kinh hoàng như lần trước. Tuy nhiên, khả năng đưa ra những phản ứng mang tính quyết định như đã chứng kiến vào năm 2008 (dù hậu quả vẫn là tồi tệ) đã bị cản trở. Khi đó, các ngân hàng trung ương đã cắt giảm lãi suất, tăng mua trái phiếu, mở rộng sự hỗ trợ của chính phủ đối với các sản phẩm tài chính, cung cấp các khoản vay cho ngân hàng và trong một số trường hợp là phối hợp với các cơ quan chính phủ để đảm bảo các gói cứu hộ không hoạt động với mục đích sai lệch. Đó là khoảng thời gian họ áp dụng những biện pháp chưa từng có, từng cứu các nền kinh tế khỏi sự sụp đổ.
Nhưng hiện tại, lãi suất vẫn nằm dưới mức 0 ở Nhật Bản và châu Âu, tạo ít cơ hội để hạ xuống khi suy thoái diễn ra. Hầu hết các ngân hàng trung ương vẫn đang nắm giữ lượng trái phiếu và chứng khoán cực kỳ lớn nhằm thúc đẩy nền kinh tế trong thời gian qua, điều này có thể khiến việc thực hiện những đợt mua khác khó khăn hơn và làm giảm hiệu quả của biện pháp đó.
Chính sách tiền tệ cũng đang thiếu đi độ tin cậy. Các ngân hàng trung ương lớn thất bại trong việc đạt được mục tiêu lạm phát là 2% trong quá trình phát triển, điều này sẽ làm tăng nguy cơ giá cả trượt dốc mạnh trong đợt suy thoái tiếp theo. Và trong khi những lời hứa hẹn về việc hạ lãi suất trong thời gian dài là nguồn kích thích lớn trong những năm gần đây, thì nó có thể sẽ "bay biến" ở một số nơi.
Những điểm hạn chế đó đặc biệt đáng lo ngại ở thời điểm các chính phủ tỏ thái độ không muốn hợp tác cùng nhau để đẩy lùi nguy cơ suy thoái toàn cầu. Mỹ và châu Âu đang mắc kẹt giữa cuộc chiến thương mại, do quyết định của Tổng thống Trump về việc áp thuế với nhôm và thép châu Âu, đe doạ đánh thuế với ô tô của Đức và các nước châu Âu khác.
Các quan chức của ngân hàng trung ương thì nhấn mạnh rằng họ sẵn sàng có động thái mạnh mẽ nếu cuộc suy thoái khác bùng phát. ECB đã chuẩn bị sẵn sàng để kích thích khu vực đồng euro và Fed cũng đang phát tín hiệu rằng họ có thể sẽ sớm cắt giảm lãi suất để giải quyết những rủi ro đang gia tăng ở Mỹ. Dẫu vậy, các nhà kinh tế toàn cầu lại nói rằng ngân hàng trung ương không còn là vị cứu tinh duy nhất khi cuộc khủng hoảng tiếp theo diễn ra. Thực tế đó đang xung đột với tình trạng "political constraint" (tức không thể thực thi các chính sách dù tốt về mặt kinh tế nhưng bị giới chính trị phản đối nhằm bảo vệ lợi ích của mình) ở Mỹ và châu Âu - nơi các nhà lập pháp có thể đồng ý hoặc không trong việc nhanh chóng tung ra các gói kích thích kinh tế tốn kém.
Olivier Blanchard, cựu kinh tế gia trưởng tại IMF, phát biểu hồi tháng trước: "Chính sách tài khoá hiện nay có vai trò đáng ra phải tích cực hơn và chưa sẵn sàng để làm điều đó." Nói đến chính sách tiền tệ, ông cho hay "chắc chắn không có đủ room để đối mặt ngay cả nếu đó là một cuộc khủng hoảng bình thường."
Christine Lagarde, chủ tịch IMF, đã cảnh báo rằng các ngân hàng trung ương có thể sẽ là "hàng phòng thủ" chính cho những hạn chế tài khoá. Bà nói: "Nợ công cao và lãi suất thấp là những điều khiến nhiều quốc gia có room chính sách hạn chế để huy động." Bà cho biết thêm rằng, trong thời kỳ suy thoái, các quốc gia sẽ cần phải cùng nhau sử dụng công cụ kinh tế, với "việc nới lỏng chính sách tiền tệ và kích thích tài chính một cách kiên quyết bất cứ khi nào có thể."
Tăng trưởng kinh tế toàn cầu đã hồi phục sau thời gian chìm trong khủng hoảng, và đầu năm 2018 sự hợp tác phát triển trên toàn thế giới đã được tiến hành. Nhưng sự tiến bộ lại cho thấy những rạn nứt trong những tháng gần đây: dòng chảy thương mại sụt giảm và các chỉ số sản xuất yếu kém từ châu Á sang châu Âu.
Kinh tế gia của Morgan Stanley, Chetan Ahya, ước tính rằng nếu cuộc chiến thương Mỹ - Trung không được giải quyết và chính quyền vẫn không thay đổi quyết định tăng thuế, thì tăng trưởng sẽ sụt giảm ở mức mà "chúng ta có thể chứng kiến khủng khoảng toàn cầu trong 3 quý nữa". Rủi ro ấy dường như đã giảm bớt sau thoả thuận ngừng bắn tại Hội nghị G20 gần đây.
Dẫu vậy, những bất ổn vẫn còn tồn tại. Những cuộc đàm phán vẫn có thể sụp đổ một lần nữa và thuế quan bổ sung vẫn được áp dụng. Ngoài thương chiến Mỹ - Trung, mối đe doạ về việc Anh rời EU và kinh tế Trung Quốc giảm tốc cũng là nguy cơ rủi ro cho bức tranh kinh tế toàn cầu.
Chính những yếu tố đó đã khiến chủ tịch ECB - Mario Draghi phát đi tín hiệu hồi tháng 6 rằng ngân hàng trung ương đang lên kế hoạch khôi phục các biện pháp kích thích kinh tế từng được sử dụng trong cuộc khủng hoảng nợ của eurozone. Trong khi ông Draghi khẳng định rằng ngân hàng vẫn có "cơ hội đáng kể" để mua chứng khoán như một cách thức để bơm tiền vào nền kinh tế, thì một số nhà phân tích lại cho rằng ông ấy đang "cầm đèn chạy trước ô tô". Họ cho rằng đó là bởi ông Draghi biết khả năng của ngân hàng trung ương chỉ là hữu hạn, sử dụng nguồn lực giới hạn của ngân hàng trung ương khi nó vẫn còn phát huy tác dụng.
Tại Mỹ, Fed cũng đang cân nhắc để hành động "sớm còn hơn muộn", khi đang cố gắng cân nhắc việc hạ lãi suất có đảm bảo hay không. Nghiên cứu mới đây cho thấy rằng việc đưa ra động thái nhanh chóng và quyết đoán có thể là cách thức phòng thủ tốt nhất của ngân hàng trung ương này. Dù Fed đang ở tình trạng tương đối tốt bởi họ đã nâng lãi suất trước đó - ở mức 2,25 đến 2,5%, thì hiện tại họ chỉ còn một nửa room để cắt giảm lãi suất như các nhà hoạch định chính sách vào năm 2007.
Các quan chức Fed cho biết họ đã chuẩn bị để tái áp dụng các chương trình mua trái phiếu quy mô lớn để thúc đẩy hoạt động kinh tế khi suy thoái diễn ra. Fed cũng đang cân nhắc việc áp dụng các chính sách mới - sẽ đưa lãi suất xuống thấp hơn sau cuộc suy thoái. Nghiên cứu gần đây cho thấy những chính sách như vậy sẽ mang lại hiệu quả, nếu được áp dụng vào năm 2008, dù một trong số đó là những chính sách nhỏ.
Nhật Bản đưa ra một ví dụ cảnh báo rằng việc sẵn sàng hành động lại không đảm bảo cho sự thành công. Haruhiko Kuroda, đứng đầu BOJ thực hiện tất cả những biện pháp có thể thành công để "thổi lửa" cho nền kinh tế: hạ lãi suất xuống mức âm, mua trái phiếu và cổ phiếu chính phủ nhằm thúc đẩy thị trường và củng cố niềm tin. Bất chấp tất cả những nỗ lực đó, lạm phát vẫn ở dưới mức mục tiêu của Nhật Bản, đây là một tin xấu bởi nguy cơ giảm phát hoàn toàn sẽ khiến tăng trưởng suy yếu.
Ngân hàng trung ương của những nền kinh tế lớn đang ở trong tình trạng vai trò dần bị co hẹp, phần lớn do tăng trưởng, lạm phát và lãi suất đều suy giảm, có xu hướng ảnh hưởng đến các lực lượng cơ cấu lâu dài trong nền kinh tế bao gồm dân số già và năng suất sụt giảm.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, ngày 27 tháng 2, 2019.
Một số người Việt ở Mỹ tỏ ý ủng hộ lời đe dọa của Tổng thống Doald Trump áp đặt thuế quan lên hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ vì một số sản phẩm có nguồn gốc từ Trung cộng bị nghi tuồn qua Việt Nam trước khi cập cảng Mỹ để né thuế quan Mỹ áp lên hàng Trung cộng.
Hoa Kỳ và Trung cộng đang vướng vào một cuộc chiến tranh thương mại kéo dài mà qua đó đôi bên áp thuế lên hàng hóa của nhau để trả đũa qua lại. Washington đòi Bắc Kinh phải thay đổi những tập tục thương mại “bất công” đối với các doanh nghiệp Mỹ trong khi Bắc Kinh phủ nhận và nói mọi thay đổi phải được thực hiện trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng.
Một số công xưởng bắt đầu chuyển hoạt động sản xuất từ Trung cộng sang Việt Nam, nhưng sự săm soi gia tăng sau khi có tin một số mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ có xuất xứ từ Trung cộng nhưng được dán mác “Made In Vietnam” để tránh thuế quan.
Trong một cuộc phỏng vấn cuối tháng trước, ông Trump đưa ra những chỉ trích gay gắt nhất từ trước tới nay nhắm vào Việt Nam về vấn đề thương mại, cáo buộc Hà Nội là “kẻ lợi dụng tồi tệ nhất trong tất cả các nước.”
Khi được hỏi ông có muốn đánh thuế lên Việt Nam hay không, Tổng thống Trump nói Mỹ "đang thảo luận" với Việt Nam nhưng không nói rõ là về vấn đề gì.
Việt Nam đáp lại bằng cách nói rằng họ chủ trương thúc đẩy giao thương giữa hai nước “theo hướng tự do, công bằng trên cơ sở đôi bên cùng có lợi” và đang triển khai nhiều biện pháp kiểm soát, chống gian lận thương mại.
“Rất nhiều công ty đang dời sang Việt Nam, nhưng Việt Nam lợi dụng chúng ta còn tệ hơn cả Trung cộng. … Chúng tôi đang thảo luận với Việt Nam. Việt Nam nhỏ hơn Trung cộng nhiều, nhưng họ gần như là kẻ lợi dụng tệ nhất trong số tất cả những kẻ lợi dụng.”
Một số người Việt ở Mỹ cho biết họ ủng hộ lời đe dọa này của Tổng thống Trump, chỉ ra rằng ghi sai nguồn gốc xuất xứ là gian lận đánh lừa người tiêu dùng, trong số này có bà Đinh Ngọc Tuyết, cư dân thành phố Louisville, bang Kentucky.
“Sản phẩm xuất xứ từ nơi nào rất là quan trọng và nó cần phải chính xác,” bà Tuyết nói. “Điều đó nói lên sự tôn trọng người tiêu thụ cũng như đó là quyền của người tiêu thụ cần biết, không có sự nghi ngờ nào về xuất xứ của sản phẩm mà họ tiêu dùng.”
Do đó, theo bà, những quốc gia nào có ý định gian dối về nguồn gốc sản phẩm của mình, vốn được truyền vào từ một nơi khác không tuân theo luật thương mại quốc tế, “đáng bị chế tài.”
“Nếu không làm như vậy thì hàng hóa sản xuất từ Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều. Nó sẽ làm cho hàng hóa của Việt Nam luôn luôn bị thế giới nghi ngờ,” bà Tuyết nói thêm.
Sự ủng hộ của bà Tuyết đối với đe dọa của Tổng thống Trump xuất phát từ nỗi ngờ vực sâu sắc đối với hàng hóa Trung cộng xuất hiện tràn ngập trong các siêu thị và cửa hàng ở Mỹ. Bà cho biết bà chỉ mua hàng tiêu dùng có nguồn gốc từ Trung cộng chỉ khi nào không còn sự lựa chọn nào khác và riêng với thực phẩm thì bà gần như luôn nói không với hàng ‘Made in China’.
“Đi vào chợ, nhất là chợ Walmart, có rất nhiều những sản phẩm như là tôm, cá lấy từ Trung cộng. Nếu mà cầm lên thấy ‘Made In China’ là bỏ xuống liền,” bà nói. “Có những lúc quyết như vậy đó!”
“Tôi sẵn sàng bỏ tiền cao hơn để mua những sản phẩm xuất xứ từ những quốc gia làm mình yên tâm, chẳng hạn như là sản xuất tại Hoa Kỳ, Châu Âu, cũng như những nước Châu Á tự do khác như là Nhật, Đại Hàn, Đài Loan hay là Thái Lan.”
Việt Nam là một trong những nước đang được hưởng lợi lớn từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Hàng nhập khẩu Mỹ từ Việt Nam tăng 38 phần trăm trong bốn tháng đầu năm 2019 so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy các nhà nhập khẩu Mỹ đang tìm cách mua từ các nhà cung cấp ở đó.
Thâm hụt mậu dịch hàng hóa của Mỹ với Việt Nam tiếp tục gia tăng kể từ khi ông Trump lên nắm quyền vào năm 2017, lên tới mức 39,5 tỉ đôla trong năm ngoái, theo thống kê về ngoại thương của Cục Khảo sát Dân số Hoa Kỳ.
Trong một diễn tiến có liên quan hồi gần đây, Bộ Thương mại Mỹ loan báo sẽ chỉ thị Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới bắt đầu thu tiền ký quỹ khi nhập khẩu đối với các sản phẩm thép chống ăn mòn và thép cuộn cán nguội được sản xuất tại Việt Nam sử dụng thép chất nền có nguồn gốc Hàn Quốc hoặc Đài Loan.
Thuế suất có thể lên tới hơn 400% tùy theo nguồn gốc thép chất nền và loại sản phẩm thép xuất khẩu sang Mỹ, theo thông cáo của Bộ.
Theo điều tra ban đầu, chiều 5-7, Công an quận Thanh Khê (Đà Nẵng) bất ngờ ập vào khách sạn Phú Lộc Phát trên đường Nguyễn Tất Thành (phường Thanh Khê Tây, quận Thanh Khê). Tại đây, cảnh sát bắt quả tang 10 người Trung Quốc đang tổ chức đánh bạcqua mạng.
Phòng làm việc cùa nhóm người Trung Quốc có nhiều máy tính. Ảnh: C.A
Tang vật thu giữ tại khách sạn gồm hai máy tính để bàn, 16 máy tính xách tay, nhiều điện thoại di động.
Theo các trinh sát, từ đầu tháng 6, có tám người Trung Quốc thuê vài phòng trong khách sạn trên để lưu trú lâu dài. Sau đó, nhóm này thuê nguyên khách sạn, lôi kéo thêm ba người Trung Quốc khác đến làm việc. Họ còn thuê thêm ba người Việt Nam để lo việc nấu ăn, phục vụ.
Nhóm này dùng máy tính nối mạng làm việc suốt ngày đêm để tổ chức, lôi kéo những người Trung Quốc ở nước mình đánh bạc qua mạng.
Công an xác định, nhóm này có hành vi nhập cảnh, tạm trú, hoạt động sai mục đích vì xin vào Việt Nam với visa du lịch nhưng lưu trú lâu dài để làm việc. Ngoài ra, nhóm này còn vi phạm pháp luật với các biểu hiện núp bóng tổ chức đánh bạc, tội phạm công nghệ cao.
