Những mẩu chuyện nhẹ nhàng, hài hước, đôi khi không kém phần thâm thuý về những danh nhân trong lịch sử thế giới hiện đại.
Einstein
Albert Einstein đang nói về thuyết Tương Đối của mình, có một anh chàng hay nghi ngờ hỏi:
– Trí thông minh của người mạnh khỏe như tôi không thể chấp nhận những cái mà nó không nhìn thấy.
Einstein đứng yên lặng một lúc rồi trả lời:
– Được, điều đó có vẻ có lý lắm. Bây giờ ông đặt trí thông minh của ông lên bàn đây thì tôi có thể tin rằng ông có một bộ óc thông minh.
***
Albert Einstein có lần nói với các nhà báo:
– Các ông đừng đặt vấn đề về quốc tịch của tôi. Những năm còn lại của cuộc đời tôi, theo giấy tờ thì tôi là người Mỹ. Nhưng, sau khi tôi chết, nếu như những lý thuyết của tôi đề ra là đúng thì người Đức sẽ nói tôi chính gốc là người Đức. Người Pháp sẽ nói tôi là công dân quốc tế.
Nếu sau này có những chứng minh cho rằng lý thuyết của tôi đề ra còn có những thiếu sót thì người Pháp sẽ nói tôi đã từng là người Đức và người Đức sẽ nói tôi là một tên Do Thái.
Balzac
Ðêm khuya, một người ăn trộm vào nhà Balzac. Anh ta lục hết mọi ngăn kéo, mọi ngõ ngách. Nhà văn sốt ruột:
– Ðừng tìm nữa chi cho mệt. Chính tôi mà còn tìm không ra nữa là anh!
Nhà văn Balzac
Tolstoy
Lev Tolstoy viết một truyện ngắn, và gửi đến một tòa soạn tạp chí, ký tên khác. Sau hai tuần, ông đến tòa soạn để biết số phận truyện ngắn của mình. Một biên tập viên trẻ tiếp ông không lịch sự lắm và bảo thẳng truyện ngắn của ông sẽ không được đăng.
– Vì sao thưa ông? – Nhà văn hỏi lại.
– Thưa ông thân mến, khi đọc truyện ngắn của ông, tôi hoàn toàn tin đây là một người viết văn còn non nớt. Tôi thành thật khuyên ông hãy bỏ cái thích thú viết lách đi. Vào tuổi tác như ông, bắt đầu viết thì đã muộn rồi. Trước kia, xin lỗi, ông đã viết gì chưa?
Tolstoy trả lời giọng trầm lắng:
– Tôi có viết một số tác phẩm mà người đọc cũng đánh giá là được, chẳng hạn như: “Chiến tranh và hòa bình” hay “Anna Karenina”…
Người biên tập lặng đi không nói nên lời nữa.
Lev Tolstoy (1887) do Ilya Yefimovich Repin vẽ.
Victor Hugo
Một lần, đại văn hào Pháp Victor Hugo đi thăm nước Phổ. Khi đến biên giới Pháp Phổ, một nhân viên hải quan nước Phổ hỏi:
– Xin ông cho biết ông làm nghề gì?
– Tôi viết.
– Tôi muốn hỏi ông sinh sống bằng nghề gì?
Lần này Hugo đáp gọn:
– Bằng ngòi bút.
Nhân viên hải quan nọ gật đầu ra vẻ thông hiểu. Sao đó anh ta ghi vào tờ thị thực nhập cảnh: “Hugo, nhà kinh doanh ngòi bút”.
Mark Twain
Trong chuyến thăm nước Pháp, Mark Twain đi tàu hỏa đến Dijon. Buổi chiều hôm đó ông mệt và buồn ngủ. Do đó, ông đề nghị người soát vé giúp đánh thức ông dậy khi tàu đến Dijon. Nhưng trước hết, ông giải thích rằng ông là người ngủ rất say. “Tôi có thể sẽ phản đối to tiếng khi ông cố đánh thức tôi dậy” – Ông nói với người soát vé – “Nhưng đừng bận tâm. Dù thế nào cũng cứ cho tôi xuống tàu nhé!”.
Mark Twain đi ngủ. Sau đó, khi ông thức dậy thì đã là đêm khuya và tàu đã đến Paris. Ông nhận ra ngay rằng người soát vé đã quên không đánh thức ông dậy khi đến ga Dijon. Ông rất bực, chạy đến người soát vé :
Mark Twain nói:
– Suốt đời tôi chưa bao giờ giận như thế này!
Người soát vé nhìn ông một cách bình thản và nói:
– Người Mỹ mà tôi cho xuống ở ga Dijon ấy còn cáu gấp đôi ông nữa.
Mark Twain được biết đến là một nhà văn khôi hài, tiểu thuyết gia và là nhà diễn thuyết nổi tiếng của Mỹ. (Ảnh: andina.pe)
**
Một lần, Mark Twain đến một thành phố nhỏ, ông có buổi nói chuyện ở đây. Tối đến, ông vào một tiệm ăn, chủ hiệu hỏi:
– Ngài mới đến thành phố này phải không ạ?
– Vâng, tôi vừa mới đến đây.
– Ngài thật là may mắn, tối nay có buổi nói chuyện của Mark Twain, ngài đi nghe chứ?
– Chắc chắn là có.
– Thế ngài đã có vé vào chưa?
– Ồ! Chưa, chưa.
– Thế thì có khi ngài phải đứng đấy.
– Vâng, thật đáng tiếc, tôi luôn luôn phải đứng trong các buổi nói chuyện của Mark Twain.
Tại một nơi bị kiểm soát gắt gao như quảng trường Thiên An Môn, người ta phải sáng tạo ra những cách khác nhau để nói về cuộc thảm sát năm 1989. Ảnh:
Chính quyền Trung Quốc có thể lập nên một hệ thống kiểm duyệt tinh vi và khắc nghiệt, nhưng giới văn nghệ sĩ thì luôn có cách riêng của mình để lưu giữ sự kiện Thiên An Môn vào ký ức tập thể của đất nước này.
Hậu quả nặng nề của cuộc thảm sát Thiên An Môn chính là những nỗ lực đàn áp dã man tự do chính trị và kiểm duyệt tinh vi thông tin về sự kiện này của chính quyền cộng sản Trung Quốc trong suốt 30 năm qua.
Như tờ The Economist tổng kết, ít nhất hàng chục nghìn người Trung Quốc (cả thường dân, nhà báo, và công chức) đã và đang bị bắt giữ hoặc chịu tù đày cải tạo. Bởi vì họ đã tham gia vào cuộc biểu tình Thiên An Môn hoặc các cuộc biểu tình sau đó yêu cầu chính quyền Trung Quốc công khai sự thật về cuộc biểu tình này.
Tờ New York Times ghi nhận trong một phóng sự điều tra đăng đầu năm 2019: chính phủ Trung Quốc vẫn đang ép các doanh nghiệp Trung Quốc phải kiểm duyệt chặt chẽ thông tin về sự kiện Thiên An Môn. Chính sách này buộc các doanh nghiệp phải thuê hàng nghìn nhân viên chuyên trách rà soát nội dung trên Internet để chặn, ẩn, không cho ai trong số 800 triệu người dùng internet tại Trung Quốc tiếp cận các thông tin cấm.
Các nhân viên “kiểm duyệt thuê” đó phần lớn chưa ra đời khi xảy ra sự kiện Thiên An Môn. Họ phải được công ty mình “giáo dục tại chỗ”, dĩ nhiên theo đúng định hướng nhà nước, rằng sự kiên Thiên An Môn chỉ là một cuộc bạo loạn phản cách mạng, bị các phần tử “phản động” lợi dụng “phá rối đất nước”.
Mỗi ngày các nhân viên kiểm duyệt đó nhận chỉ đạo mới và thông tin cụ thể từ “khách hàng” (các cơ quan nhà nước Trung Quốc). Họ làm việc dựa vào một hệ thống dữ liệu phức tạp được công ty cập nhật thường xuyên.
Trợ giúp thêm cho các nhân viên đó là những phần mềm được thiết kế chuyên biệt cho nhiệm vụ kiểm duyệt internet và cả các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI – Artificial Intelligence) đang được tối tân hóa từng ngày.
Quảng trường Thiên An Môn, tháng 6/1989 (trái) và tháng 5/2019 (phải). Ảnh: AFP/Getty Images.
Ngoài các công cụ kiểm duyệt thông tin, mối đe dọa bạo lực và phiền nhiễu từ chính quyền cũng khiến bản thân nhiều thế hệ người dân Trung Quốc tự mình muốn lãng quên sự kiện Thiên An Môn.
Phóng sự điều tra của New York Times ghi nhận là nhiều thế hệ phụ huynh và giáo viên tại Trung Quốc chủ động che giấu hay từ chối cho con cái mình biết về sự kiện này.
Đó là thực tế được xác nhận phần nào trong cuốn sách “Cộng hòa Dân chủ nhân dân của chứng Mất trí nhớ: Nhìn lại Thiên An Môn” xuất bản năm 2014 của nhà báo Louisa Lim. Cuốn sách tường thuật lại các cuộc phỏng vấn của Louisa Lim với một loạt người dân Trung Quốc. Phần đông trong số đó có liên quan trực tiếp đến sự kiện Thiên An Môn cùng ký ức nặng nề về nó.
Lim cho thấy rằng chính phủ Trung Quốc chủ động dùng giáo dục tư tưởng “yêu nước” để thay đổi quá khứ về Thiên An Môn: Sách giáo khoa được viết để duy trì quan điểm tích cực ủng hộ nhà nước nên âm thầm bỏ qua sự kiện này.
Lim ghi nhận thực tế là giới trẻ Trung Quốc không hề được dạy về sự kiện lịch sử này. Những người trẻ được Lim phỏng vấn không hề nhận ra bức hình nổi tiếng của người đàn ông một mình chặn đoàn xe tăng quân đội đang tiến ra từ quảng trường Thiên An Môn.
Cuốn sách cũng ghi lại quan điểm nổi bật của một trí thức từng chịu án 13 năm tù vì tham gia biểu tình tại Thiên An Môn: Chính bản thân nhiều người từng tham gia lãnh đạo sinh viên biểu tình ở Thiên An Môn nay cũng chỉ muốn yên ổn sinh sống và làm giàu.
Trong bầu không khí của sự đàn áp, kiểm duyệt và lãng quên đó, có vẻ chỉ còn một nhóm thiểu số những nạn nhân của vụ thảm sát ở Thiên An Môn, nạn nhân của những lần đàn áp có liên quan tiếp theo sau đó, cùng người thân của họ, là còn tranh đấu, còn cố gắng duy trì một ký ức tập thể (collective memory) của người dân Trung Quốc về sự kiện này cho các thế hệ sau.
Ký ức tập thể đó không chỉ là về những đau thương, oan khuất dưới tay nhà cầm quyền cộng sản tàn độc, mà còn là ký ức tập thể về một thế hệ người Trung Quốc dám đứng lên tranh đấu, yêu cầu nhà nước cải cách triệt để, chống tham nhũng, và mở rộng tự do tham chính cho người dân.
Và may mắn thay, không chỉ có những nạn nhân của thảm sát và đàn áp là muốn duy trì ký ức tập thể đó.
Trong luận văn tiến sĩ của mình, nhà nghiên cứu văn học và điện ảnh Trung QuốcThomas Chen của trường Đại học Lehigh (Mỹ) cho thấy rằng giới văn nghệ sĩ Trung Quốc đã, bằng một số cách rất riêng của mình, vượt qua kiểm duyệt để duy trì Thiên An Môn trong ký ức tập thể của người dân Trung Quốc.
Hàng chục nghìn người thắp nến tưởng niệm sự kiện Thiên An Môn, tại công viên Victoria, Hong Kong, ngày 4/6/2014. Ảnh: AP Photo/Vincent Yu.
Lưu giữ Thiên An Môn trong văn chương và điện ảnh ở Hong Kong
Trong những tháng năm ngay sau sự kiện Thiên An Môn, có một khu vực tại Trung Quốc đã đóng vai trò quan trọng để giúp lưu giữ ký ức về Thiên An Môn bằng nghệ thuật mà không đi theo đường lối nhà nước: Hong Kong. Bởi vì năm 1989, Hong Kong vẫn là thuộc địa của Anh và đến năm 1997 mới được trao trả lại cho Trung Quốc.
Cho đến ngày nay, người dân Hong Kong vẫn duy trì truyền thống mỗi ngày 04/6 hàng năm tụ tập đông người thắp nến tưởng niệm sự kiện Thiên An Môn tại công viên Victoria. Đây được cho là do người dân Hong Kong đã xây dựng và vẫn duy trì được một ký ức tập thể về sự kiện Thiên An Môn bất chấp việc chính quyền Trung Quốc ngày càng kiểm soát chặt chẽ thành phố bé nhỏ này.
Không gian xã hội rộng mở, có tự do báo chí, tự do xuất bản của Hong Kong trong giai đoạn trước năm 1997 đã giúp đưa nhiều tường thuật chân thực và khắc họa đa dạng về sự kiện đến người dân Hồng Kông và với cộng đồng quốc tế.
Chen lấy ví dụ một tác phẩm văn học nổi tiếng của Hong Kong nói về Thiên An Môn:Thiên An Môn diễn nghĩa: Tiểu thuyết thực huống về sự kiện Lục Tứ (Romance of Tiananmen: June Fourth Real-Time Fiction), xuất bản tháng 11/1989 của nhà văn, đạo diễn điện ảnh Shu Kei.
Nhiều tác phẩm từ nền điện ảnh nổi tiếng của Hong Kong đầu thập niên 1990 cũng không ngại đưa vào phim hình ảnh xe tăng vào đàn áp biểu tình ở Thiên An Môn, ví dụ như phim Bản Sắc Anh Hùng Phần 3 (A Better Tomorrow 3) của đạo diễn Từ Khắc (có mặt diễn viên Châu Nhuận Phát) hay phim Điệp Huyết (Bullet in the Head) của đạo diễn Ngô Vũ Sâm.
Đặc biệt còn có phim Quân Nhân Lưu Vong Phần 4 – Địa Hạ Thông Đạo (Underground Express) của đạo diễn Michael Mak kể về việc các băng đảng xã hội đen Hong Kong giúp các lãnh đạo sinh viên tham gia biểu tình ở Thiên An Môn trốn thoát từ Trung Hoa đại lục. Tác phẩm này là một phiên bản hư cấu hóa một chiến dịch có thật: Chiến dịch Hoàng Tước (Operation Yellowbird).
Tuy nhiên, khi nhìn sâu vào nghệ thuật điện ảnh về Thiên An Môn tại Hong Kong, nhà nghiên cứu Thomas Chen cũng phát hiện một việc: Chính quyền Anh tại Hong Kong đã chủ động góp phần giúp chính quyền cộng sản Trung Quốc kiểm duyệt về sự kiện Thiên An Môn từ khi Hong Kong chưa chính thức được trao trả về Trung Quốc.
Chen dẫn chứng một trường hợp chính quyền Anh ở Hong Kong kiểm duyệt tác phẩm điện ảnh về Thiên An Môn.
Bộ phim tài liệu Những ngày không mặt trời (Sunless Days) năm 1990 của đạo diễn Shu Ke đi sâu vào tìm hiểu phản ứng của giới văn nghệ sĩ Hong Kong về sự kiện Thiên An Môn.
Bộ phim có tường thuật lại một vụ việc chính quyền Hong Kong bắt giữ một nhóm người biểu tình chống Trung Quốc tại Hong Kong, đồng thời cho thấy có bằng chứng là chính quyền Hong Kong hợp tác với chính phủ Trung Quốc để chống “các hoạt động phản động” chống Trung Quốc tại Hong Kong.
Những ngày không mặt trời được chiếu trên truyền hình tại Nhật Bản nhưng đã không được chiếu trên truyền hình Hong Kong. Cho dù nhà làm phim đã quyết định cho chiếu không tính phí, 130 rạp chiếu phim ở Hong Kong vẫn không nhận chiếu phim này (chỉ có hai rạp nhận chiếu).
Quảng trường Thiên An Môn, ngày 23/10/2014. Ảnh: Reuters.
Lưu giữ Thiên An Môn trong văn chương và điện ảnh ở Trung Hoa đại lục
Nghiên cứu của Chen trong khu vực này cũng có một bất ngờ nhỏ: Nhà nước Trung Quốc chính là bên đầu tiên đưa sự kiện Thiên An Môn vào nghệ thuật tại Trung Hoa đại lục.
Ngay sau sự kiện, hệ thống tuyên truyền nhà nước đã chủ động dùng văn chương để thao túng ký ức tập thể bằng việc duy trì một phiên bản sự kiện Thiên An Môn có lợi nhất cho nhà nước.
Cuộc biểu tình năm 1989 của những người dân, công nhân, sinh viên, trí thức đã được các nhà văn quân đội Trung Quốc khắc họa theo đúng đường lối của đảng: Đó là một cuộc bạo động phản cách mạng (counterrevolutionary riot) của những thế lực thù địch muốn lật đổ “chính quyền của nhân dân Trung Hoa”.
Chen phân tích một tác phẩm văn chương nhà nước nổi bật: Những bài ca từ những người bảo vệ nền cộng hòa (Songs of the Republic’s Guardians) – một tuyển tập 15 tác phẩm tường thuật văn chương (literary reportage) xuất bản năm 1989, chỉ bốn tháng sau sự kiện Thiên An Môn.
Trong các tường thuật đó, anh hùng Thiên An Môn là những người lính đã mang súng đạn vào đàn áp những người dân tay không tấc sắt, là những phóng viên, nhà văn quân đội tác nghiệp trong cuộc bạo loạn. Ngược lại, những người biểu tình luôn được khắc họa hoặc là “quần chúng không hiểu rõ sự thật”, hoặc là “bọn bạo đồ trà trộn trong đám người hồ đồ”.
Mỗi khi một tay côn đồ hay “bạo đồ” mở miệng là hắn đang kêu gọi giết một người lính nào đó. Và người lính nào dùng súng cũng chỉ là để… bắn chỉ thiên. Quần chúng trong các tác phẩm đó luôn khẳng định những người lính giải tán biểu tình không bao giờ giết dân, mà chính những người lính lại là nạn nhân của bạo lực từ phía bọn phản cách mạng trong cuộc bạo loạn.
Tuy nhiên, Những bài ca từ những người bảo vệ nền cộng hòa không tồn tại lâu hơn nhu cầu thao túng ký ức tập thể của chính quyền.
Theo Chen, chính quyền Trung Quốc, bất ngờ và dĩ nhiên không ồn ào, thay đổi chính sách từ năm 1991. Họ không áp dụng các tác phẩm văn chương nghệ thuật để tuyên truyền phiên bản nhà nước của sự kiện Thiên An Môn nữa.
Sau năm 1991, Trung Quốc nhào nặn ký ức tập thể bằng chính sách kiểm duyệt, “dìm” sự kiện cho đi vào quên lãng. Chính sách này hiện nay vẫn đang được áp dụng.
Nhưng vẫn đã có một số văn nghệ sĩ tại Trung Hoa đại lục chọn những cách sáng tạo để không chỉ “lách” qua với kiểm duyệt nhà nước mà còn bóc trần nó.
Cuốn tiểu thuyết Phế Đô (Decadent Capital) xuất bản năm 1993 của nhà văn Giả Bình Ao hoàn toàn không nhắc gì về Thiên An Môn. Chủ đề của cuốn sách cũng rất… không liên quan: Một nhà văn nổi tiếng vừa ngoại tình với một loạt phụ nữ, vừa phải giải quyết một vụ kiện tụng, vừa phải viết cho xong một cuốn tiểu thuyết.
Phế Đô thu hút chú ý dư luận bằng các cảnh đặc tả tình dục táo bạo. Đến mức cuốn sách được so sánh với tác phẩm Kim Bình Mai – một dâm thư huyền thoại.
Tuy nhiên, trong một hành động khác người, Giả Bình Ao… tự kiểm duyệt bằng cách dùng một loạt các ô vuông trống đứng chen vào nhiều đoạn văn “nóng bỏng” nhất. Sau mỗi loạt ô vuông luôn là lời tự giải trình của tác giả, giống như sau:
Ví dụ đoạn trên, giữa một cảnh tình dục đang hào hứng, bỗng nhiên một loạt ô vuông xuất hiện đi kèm phần ngoặc kép nói “Tác giả đã xóa ba trăm bảy mươi chín chữ”, rồi văn bản lại tiếp tục đặc tả phân cảnh tiếp sau phần “bị xóa” đó.
Các đoạn ô vuông này hoàn toàn là do Giả Bình Ao “tự biên tự diễn” chứ không có bàn tay kiểm duyệt nhà nước.
Theo phân tích của Thomas Chen, bằng cách công khai “kiểm duyệt thay những nhà kiểm duyệt”, Giả Bình Ao bóc trần cho người đọc Trung Quốc thực tế rằng những gì họ đọc đang bị nhà nước kiểm tra và kiểm duyệt kỹ lưỡng, rằng nhà nước đang tinh vi che dấu nhiều thứ trong văn học nghệ thuật.
Không đi xa đến mức thách thức các quyết định kiểm duyệt văn hóa, nhưng trong bầu không khí văn hóa ngột ngạt năm 1993 khi dư âm của sự kiện Thiên An Môn vẫn còn vang vọng, các ô vuông trống – như những quảng trường nhỏ sạch sẽ bóng người – hiện lên trong tác phẩm của Giả Bình Ao như mời gọi độc giả Trung Quốc phải nhìn xa hơn, nghĩ kỹ hơn những gì đang được cho phép xuất bản ở Trung Quốc khi đó.
Một cuốn tiểu thuyết khác xuất bản năm 2006 thì thách thức kiểm duyệt văn hóa và khai thác sự kiện Thiên An Môn một cách trực diện hơn: Như thế giới này@sars.come(Such Is This World@sars.come) của nhà văn Hồ Phát Vân.
Cuốn tiểu thuyết lần theo những công dân mạng Trung Quốc khi họ đang dần dần học cách đối đầu với kiểm duyệt thông tin và kiểm duyệt văn hóa trên mạng internet trong nước những năm đầu thiên niên kỷ.
Khi đó, thông qua những nguồn thông tin quốc tế vào một thời kỳ mà internet chưa bị chính quyền Trung Quốc quản chặt như hiện nay, nhiều công dân mạng đã biết rằng một số sự thật – cả lịch sử (Thiên An Môn) và thời sự (đại dịch SARS) – đang bị chính quyền thao túng và che giấu như thế nào. Một nhân vật quan trọng trong tiểu thuyết này là một trí thức từng tham gia vận động ủng hộ biểu tình Thiên An Môn nhưng sau đó “đổi màu”, chuyển sang ủng hộ lãnh đạo đảng và nhà nước.
Nhờ những nhà văn như Giả Bình Ao và Hồ Phát Vân, ít ra một vài hình bóng của sự kiện Thiên An Môn cùng những cảnh tỉnh về kiểm duyệt văn hóa ở Trung Quốc vẫn đã len lỏi được qua kiểm duyệt nhà nước để đến với đại chúng ở Trung Hoa đại lục, theo đó lưu giữ lại sự kiện này trong ký ức tập thể của người dân, bất chấp các hoạt động định hướng và kiểm duyệt của nhà nước.
Với tư cách là một người sáng tạo, hành vi của Kai Hoàng thực sự rất khó chấp nhận; nhất là khi Kai Hoàng từng có trong tay nhiều giải thưởng và khoảng 10 đầu sách đã được xuất bản.
Đạo văn không phải là chuyện mới trong làng văn chương, nhưng thí sinh tham gia một cuộc thi viết lại đạo văn của giám khảo chấm thi là trường hợp hy hữu. “Nạn nhân” trong vụ việc này là nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.
Giống nhau đến kỳ lạ!
Giới văn chương vừa được một phen xôn xao và sửng sốt khi phát hiện truyện ngắn Biến mất (tác giả Kai Hoàng) chính là “chị em sinh đôi” với truyện ngắn Những biển của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, từng in trong tập Cố định một đám mây. Điều tréo ngoe là: truyện ngắn Biến mất đang tham gia cuộc thi viết truyện ngắn do một tờ báo tổ chức mà nhà văn Nguyễn Ngọc Tư là giám khảo.
Tác giả trẻ Kai Hoàng vướng scandal “đạo văn” của tiền bối.
Cụ thể, truyện Những biển của Nguyễn Ngọc Tư được mở đầu: “Vào buổi sáng của ngày thứ mười hai, khi kéo tấm rèm không thể đoán nổi từng có màu gì, nhìn mặt trời ủ lửa bên dưới lớp sóng thớ lợ, Nhị tưởng mình đã ở đây một trăm lẻ chín năm rồi. Chồng vẫn chưa ngoi lên thở”. Còn đoạn mở đầu của truyện Biến mất viết: “Cuộc tìm kiếm từ lâu đã rơi vào tuyệt vọng, vào buổi sáng của ngày thứ mười trên biển. Một người đàn ông bị sóng cuốn”.
Tác phẩm Những biển của Nguyễn Ngọc Tư được in trong tập Cố định một đám mây đã bị đạo thành Biến mất dưới tên tác giả Kai Hoàng
Chỉ qua đoạn mở đầu, người đọc ít nhiều đã có dự cảm “không lành”. Quả nhiên, đọc xong truyện Biến mất, độc giả ngỡ ngàng nhận ra sự giống nhau đến kỳ lạ, nếu không muốn nói thẳng ra là “đạo” từ truyện nhà văn của đất Cà Mau.
Hai truyện ngắn, tóm tắt nội dung, sẽ ra kết quả chung: hai vợ chồng đang bơi giữa biển thì trời đổ mưa và trong không gian ấy, người chồng bỗng nhiên mất tích. Dù đội cứu hộ đã nỗ lực tìm kiếm, người chồng vẫn bặt tăm. Trong khi đó, người vợ vẫn bền bỉ trông ngóng và chờ đợi; cho đến ngày kia, một sự thật khác ào đến: người chồng vẫn chưa chết, nhưng bây giờ anh ta đã có một người đàn bà khác bên cạnh.
Giữa hai truyện ngắn là những chi tiết giống nhau: cùng nhắc đến những lần biến mất của người chồng hay việc một người kể lại cho nhân vật người vợ câu chuyện về một người chồng mất tích trên biển, chừng ba năm sau, khi nỗi đau đã dần nguôi thì người chồng bỗng nhiên xuất hiện trên truyền hình với người đàn bà khác. Nếu có sự khác nhau thì chỉ là khác nhau về trang sức của nhân vật người vợ: ở truyện Những biển, người vợ tháo đôi bông tai ra gửi tiệm vàng; còn trong truyện Biến mất là chiếc nhẫn.
Để rộng đường dư luận, chúng tôi đã liên lạc với nhà văn Nguyễn Ngọc Tư và được chị cho biết: “Tôi nghĩ vui, chắc bạn này muốn chơi xỏ, cho rằng nhà văn Việt Nam không đọc nhau, trong lúc đọc Biến mất. Không thì ai lại đãng trí tới mức “dịch” cái truyện của tôi để gửi dự thi đúng cuộc thi tôi làm giám khảo. Nhưng đó là nghĩ cà rỡn, theo hướng bao dung nhất; bởi nếu đây là trò đùa thì cũng vượt quá giới hạn. Nó nguy hiểm, tựa một cú tự sát”. Tác giả của Cánh đồng bất tận nói thêm: “Bạn trộm một con mèo về nuôi, dần dần con mèo là của bạn, nhưng chữ thì không. Kể cả không ai phát hiện ra hoặc phát hiện mà người ta chẳng hô hoán lên thì chữ mãi mãi vẫn không phải của bạn”.
Liên hệ với tác giả Kai Hoàng của Biến mất, anh này lý giải: “Về vấn đề này, tôi có chia sẻ với ban tổ chức cuộc thi là do tôi đọc nhiều truyện của chị Tư (nhà văn Nguyễn Ngọc Tư - PV), nên khi nhìn vào đề tài, tôi đã không lường trước được hậu quả khi tình tiết tôi viết ra nó tự tuôn một cách không ý thức. Nhân đây, tôi muốn được chuyển lời xin lỗi chị Tư cùng ban tổ chức cuộc thi. Đây là bài học lớn cho tôi và tôi sẽ nghiêm túc nhìn nhận lại bản thân”.
Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư
Kiếm củi 3 năm, đốt 1 giờ
Người ta vẫn nhắc về liên văn bản (theo quan niệm kinh điển) như một biểu hiện của sự liên hệ trực tiếp giữa văn bản này và những văn bản khác. Từ đó, bộc lộ tính chất đa tầng của văn bản; trong đó, văn bản này sẽ trở thành một ngữ cảnh để một văn bản khác được sáng tạo. Chuyện nhà văn thế hệ sau chịu ảnh hưởng từ nhà văn đi trước không phải là chuyện lạ. Nhưng sự ảnh hưởng khác sao chép, đạo văn. Là nhà văn, là người sáng tạo, cần ý thức rõ điều đó.
Hành vi của Kai Hoàng có thể không gây chú ý và dễ dàng qua mắt người khác, nếu nạn nhân là một người vô danh nào đó. Nhưng Nguyễn Ngọc Tư lại là một tác giả nổi tiếng, có nhiều đầu sách “hot” trên thị trường; nên việc đạo văn công khai này đã trở thành một tiền lệ xấu trong làng văn. Trong khi mọi người đang nỗ lực phổ biến và nâng cao ý thức về sở hữu trí tuệ tới cộng đồng, với tư cách là một người sáng tạo, hành vi của Kai Hoàng thực sự rất khó chấp nhận; nhất là khi Kai Hoàng từng có trong tay nhiều giải thưởng và khoảng 10 đầu sách đã được xuất bản.
Dù có biện hộ cách nào, qua câu chuyện này, nhân cách và lòng tự trọng của một người viết đã không còn mấy tốt đẹp trong lòng độc giả.
Bài báo đã bị gỡ: 6 tuần biểu tình tại Quảng trường Thiên An Môn 30 năm trước
LTS Tiếng Dân: Khoảng 6 tiếng trước, báo VnExpress có đăng bài “6 tuần biểu tình tại Quảng trường Thiên An Môn 30 năm trước”. Bài báo ghi tên tác giả Vũ Hoàng, dẫn thông tin từ “đài địch” BBC, được mọi người khen ngợi. Thế nhưng, bài này chỉ sống được chưa đầy 5 tiếng thì đã bị gỡ bỏ.
Cũng may là Facebooker Nam Giang đăng lại, vì biết số phận của bài này không thể sống lâu trên VnExpress. Nam Giang viết: “Biết ngay kiểu gì nó cũng xóa bài mà. Nói tới TQ y như đào mả ông cố nội nó lên và đem đổ hầm cầu vậy. Nhục quá lũ đĩ bút ơi“. Cũng có thể Facebook sẽ gỡ bỏ bài đăng này, nên xin được đăng lại trên Tiếng Dân cho chắc ăn, trừ khi Tiếng Dân bị tin tặc hack.
_____
VnExpress 6 tuần biểu tình tại Quảng trường Thiên An Môn 30 năm trước
Vũ Hoàng 4-6-2019
Cuộc biểu tình bắt nguồn từ sự bức xúc của người dân Trung Quốc trước tình trạng kinh tế khó khăn, còn Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa gọi đây là “bất ổn chính trị cần dập tắt”.
Biểu tình trước quảng trường Thiên An Môn. Photo Courtesy
Cách đây đúng ba thập kỷ, hơn một triệu sinh viên, trí thức và công nhân Trung Quốc tập trung ở Quảng trường Thiên An Môn, thủ đô Bắc Kinh để bắt đầu cuộc biểu tình chính trị lớn nhất trong lịch sử nước này. Cuộc biểu tình nổ ra trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc lúc bấy giờ gặp khó khăn, lạm phát tăng cao, cuộc sống của người dân đi xuống, gây nên nhiều tiếng nói bất bình trong xã hội. Tuy nhiên sau 6 tuần, dưới những biện pháp cứng rắn của chính phủ Trung Quốc, biểu tình đã bị dập tắt. Đến nay cuộc biểu tình Thiên An Môn vẫn là đề tài nhạy cảm ở Trung Quốc.
Ngày 15/4/1989, cựu tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc Hồ Diệu Bang, một nhà cải cách hàng đầu, qua đời vì bệnh tim ở tuổi 73. Những người ủng hộ ông bắt đầu tụ tập tại Quảng trường Thiên An Môn để bày tỏ niềm tiếc thương Hồ Diệu Bang, nhưng đồng thời cũng thể hiện sự không hài lòng với tốc độ cải cách còn chậm chạp ở Trung Quốc.
Từ ngày 18/4 đến 21/4, lượng người tập trung ở Bắc Kinh đã tăng lên tới hàng nghìn và các cuộc biểu tình nhanh chóng lan rộng đến nhiều thành phố, trường đại học trên cả nước. Sinh viên, công nhân và các quan chức hô vang những câu khẩu hiệu phản đối chính quyền, phàn nàn về tình trạng lạm phát quá cao, mức lương không đủ sống và thiếu nhà ở.
Ngày 22/4, hàng chục nghìn sinh viên tụ tập bên ngoài Đại lễ đường Nhân dân ở Quảng trường Thiên An Môn khi lễ tưởng niệm cố tổng bí thư Hồ Diệu Bang diễn ra. Bất chấp cảnh báo trước đó từ chính quyền rằng những người tham gia biểu tình có thể bị trừng phạt nghiêm khắc, lượng người đổ về Quảng trường Thiên An Môn vẫn không ngừng gia tăng. Họ đưa ra một bản kiến nghị yêu cầu được đối thoại với Lý Bằng, thủ tướng Trung Quốc khi ấy, nhưng bị từ chối.
Ngày 26/4, tờ Peoples Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, đăng bài xã luận cáo buộc những người biểu tình đang chống đối đảng Cộng sản. Bài viết khiến ngọn lửa giận dữ của công chúng càng bùng lên dữ dội.
Ngày 4/5, hàng chục nghìn sinh viên từ ít nhất 5 thành phố của Trung Quốc tổ chức cuộc biểu tình lớn nhất kể từ thời điểm đảng Cộng sản lên nắm quyền năm 1949. Động thái trên diễn ra cùng dịp kỷ niệm 70 năm phong trào Ngũ Tứ (học sinh, sinh viên Trung Quốc tụ tập trước Thiên An Môn nhằm tuần hành kháng nghị Hòa ước Versailles).
Tại một cuộc họp với đại diện các ngân hàng châu Á, Triệu Tử Dương, tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 1987 đến 1989, vẫn khẳng định các cuộc biểu tình sẽ dần lắng xuống.
Ngày 13/5, trước thềm chuyến thăm Trung Quốc của lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev, hàng trăm sinh viên bắt đầu tuyệt thực vô thời hạn ở Quảng trường Thiên An Môn, cho rằng chính quyền đã không đáp ứng yêu cầu đối thoại. Động thái trên thu hút sự ủng hộ rộng rãi của công chúng. Cuộc biểu tình đã khiến chính quyền Trung Quốc phải hủy kế hoạch đón tiếp Gorbachev trên Quảng trường Thiên An Môn.
Ngày 19/5, Triệu Tử Dương tới gặp các sinh viên ở Quảng trường Thiên An Môn, đưa ra lời kêu gọi thỏa hiệp cuối cùng nhưng không thành công. Chính quyền Trung Quốc sau đó ban bố tình trạng thiết quân luật tại một số quận ở Bắc Kinh, quân đội bắt đầu di chuyển về phía trung tâm thành phố. Nhiều dân thường chặn đoàn xe của quân đội, dựng rào chắn trên đường phố, nhưng các binh sĩ nhận được lệnh không bắn dân thường.
Từ 24/5 đến 1/6, các cuộc biểu tình tiếp diễn mà gần như không có sự hiện diện của lực lượng an ninh. Tuy nhiên, tại trụ sở chính phủ, các lãnh đạo Trung Quốc đang lên kế hoạch chấm dứt biểu tình và tình trạng hỗn loạn ở thủ đô. Ngày 2/6, các lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc tán thành quyết định dập tắt “các cuộc bạo loạn phản cách mạng” bằng vũ lực.
Tối 3/6, hàng nghìn binh sĩ quân đội Trung Quốc bắt đầu di chuyển hướng về phía trung tâm thủ đô Bắc Kinh. Người dân đổ ra đường nhằm ngăn họ lại, dựng rào chắn trên các con đường dẫn tới Quảng trường Thiên An Môn.
Phóng viên Kate Adie của BBC có mặt ở Quảng trường Thiên An Môn vào thời điểm đó cho biết trong lúc xe thiết giáp chở quân của quân đội tìm cách vượt qua chướng ngại vật, một số binh sĩ đã nổ súng, giết chết và làm bị thương nhiều dân thường không có vũ trangĐến sáng 4/6, Quảng trường Thiên An Môn gần như sạch bóng người biểu tình, khiến cả thủ đô Trung Quốc choáng váng. Hàng nghìn người dân giận dữ và tò mò tập trung trước hàng dài binh lính đứng chắn cửa phía đông bắc Thiên An Môn, khiến đụng độ và nổ súng lại tiếp diễn.
Chính phủ Trung Quốc coi sự can thiệp của quân đội nhằm chấm dứt biểu tình là một thắng lợi tuyệt vời. Một bài xã luận được đăng trên truyền thông nhà nước khẳng định quân đội sẽ trừng phạt nghiêm khắc và không thương tiếc “những người coi thường pháp luật và lên kế hoạch bạo loạn, gây rối trật tự xã hội”.
Đến nay, vẫn có các cuộc tranh cãi xung quanh câu hỏi chính xác bao nhiêu người đã thiệt mạng trong cuộc đụng độ giữa quân đội Trung Quốc và người biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Một số người nói hàng trăm người đã chết, số khác cho rằng con số thương vong có thể lên tới hàng nghìn. Trung Quốc chưa từng công bố con số thương vong.
Ngày 5/6, quân đội lúc này đã kiểm soát hoàn toàn Bắc Kinh nhưng thế giới được chứng kiến một hành động thách thức đáng kinh ngạc mà về sau trở thành biểu tượng của cuộc biểu tình Thiên An Môn: Một người đàn ông không vũ khí đứng chặn trước những chiếc xe tăng xếp hàng đang di chuyển dọc theo Đại lộ Trường An hướng về Quảng trường Thiên An Môn. Tới giờ, số phận người đàn ông này vẫn là điều bí ẩn.
Ngày 9/6, lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình có bài phát biểu đầu tiên kể từ khi cuộc biểu tình bị dập tắt, ca ngợi nỗ lực của quân đội và đổ lỗi cho những người biểu tình gây ra tình trạng hỗn loạn ở thủ đô.
Đề cập tới sự kiện Thiên An Môn cách đây 30 năm, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa tại hội nghị Đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 2/6 tuyên bố “chính quyền đã kiên quyết ngăn chặn tình trạng hỗn loạn” và đây là quyết định sáng suốt.
Các cuộc biểu tình ở Thiên An Môn là “bất ổn chính trị mà chính quyền trung ương cần dập tắt, đấy là chính sách đúng đắn”, ông khẳng định. “Nhờ thế mà Trung Quốc mới ổn định và nếu tới Trung Quốc, các bạn sẽ hiểu được phần lịch sử đó”.
Tại sao cùng một con số mà người thì thấy bé, kẻ thì thấy lớn? Ấy là do tâm thái của con người. Nếu bạn ngồi chờ để lấy từ người khác, thì bạn sẽ thấy lớn. Ngược lại, nếu bạn muốn cho người khác, thì bạn sẽ thấy bé.
1. Không nhở bao nhiêu lần, nhưng dự trữ vàng cùng đô la trong dân đã bị một số quan chức nhiều lần lăm le huy động. Mới đây nhất, chiều ngày 30/5/2019, tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa 14, ông Trần Quang Chiểu - ảnh dưới (thường trực Uỷ ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội.) lại đề nghị Chính phủ có biện pháp huy động vàng và ngoại tệ của dân. Mà mục đích, như ông Chiểu nói ra, là để trả nợ : “Hằng năm, đất nước chúng ta phải vay nước ngoài nhiều tỷ USD để bù đắp bội chi và trả nợ gấp với lãi suất không thấp trên 6% trong khi lượng vàng và ngoại tệ trong dân còn rất lớn”(Vietnam Finance 31/5/2019).
2. Xin thưa với ông Chiểu, tiền vàng trong dân tuy có nhưng rất nhỏ chứ không phải rất lớn như ông nghĩ. Dân đã nghèo thì làm gì có của mà dự trữ giàu. Đất nước 95 triệu dân mà dự trữ (như một số quan chức dự báo) là chỉ có khoảng 500 tấn vàng và 10 tỷ đô la thì bõ bèn chi. Tính thô gần đúng (42 296 đô la/1kg vàng), thì tổng số tiền quy đổi của 500 tấn vàng là 21tỷ 148 triệu đô la. Như vậy dự trữ bình quân đầu người chỉ có 327,87 đô la / người (31 148 000 000 đô la/95 000 000 người). Một con số vô cùng nhỏ bé so với thu nhập bình quân đầu người hàng năm của các nước phát triển, chẳng hạn như Singapore là 100 345 đô la / người ( theo thống kê Quỹ Tiền tệ quốc tế ( International Monetary Fund) năm 2018). Tính ra dữ trữ của người dân Việt chỉ đáng có 0.33% thu nhập năm của người dân Singapore. Nhìn mà rơi nước mắt! Là rất lớn hay là rất bé – thưa ông nghị Chiểu?
Tại sao cùng một con số mà người thì thấy bé, kẻ thì thấy lớn? Ấy là do tâm thái của con người. Nếu bạn ngọi chờ để lấy từ người khác, thì bạn sẽ thấy lớn. Ngược lại, nếu bạn muốn cho người khác, thì bạn sẽ thấy bé.
3. Một điều quan trọng khác, rằng Chính phủ đã bí, chỉ ngọi chờ đầu tư nước ngoài - là hướng ngọi ngoại. Nay các vị Đại biểu Quốc hội đã không nghĩ được kế sách gì hay giúp cho Chính phủ, mà lại bày cách bòn mót tiền trong dân – là hướng ngọi nội. Qủa là sự bao quát nội - ngoại không bỏ sót từ hai phía!
Nhưng đó là một sự bao quát vừa hạ sách, vừa nhẫn tâm. Thử hỏi nếu huy động hết tiền và vàng dự trữ trong dân năm nay thì năm sau lấy gì mà huy động? Nếu Chính phủ tiêu mất tiền của dân rồi không có khả năng trả nợ thì dân lấy gì để sống? Chỉ ngồi trông chờ vào tiền tích cóp của người dân là hạ sách.
Người dân giữ vàng và đô la là vì đồng tiền Việt Nam mất giá. Khi Chính phủ giỏi, với một nền kinh tế mạnh, đồng tiền ổn định nhiều năm, thì lượng dự trữ vàng và ngoại tệ sẽ dần giảm. Nhưng với nền kinh tế hiện tại và dưới cơ chế này, thì tương lai đồng tiền Việt Nam sẽ còn tiếp tục mất giá. Chính phủ khó có cách mà huy động được từ dân. Trả lãi suất cao cho vốn huy động thì Chính phủ không có khả năng kinh doanh để bù lãi suất cao, dẫn đến lạm phát, và khả năng không trả được cho dân. Phát hành công trái thì dân không mua, vì công trái sẽ mất giá trị.
Thêm một lưu ý nữa. Những người có tiền thì đầu tư vào bất động sản. Kẻ tham nhũng thì mua nhà và gửi tiền ở ngân hàng nước ngoài. Những người không có khả năng như hai nhóm trên là tầng lớp lao động nghèo khó. Họ chiếm đa số nhưng dự trữ lại rất nhỏ nhoi. Muốn huy động cũng chẳng được bao. Vậy nên phải nghĩ phương sách khác.
4. Bởi thế, xin hiến kế cho Chính phủ và Quốc hội, là thay vì huy động vàng thì phải huy động TRÍ TUỆ trong dân. TRÍ TUỆ trong dân mới quý hơn vàng. Dự tữ TRÍ TUỆ trong dân là vô giá. Sử dụng TRÍ TUỆ trong dân thì có thể làm ra vô vàn của cải, chứ không chỉ có 500 tấn vàng với 10 tỷ đô la - như các quý vị mong đợi.
5. Còn điều quan trọng khác nữa xin hiến kế cho Chính phủ và Quốc hội, là phương cách huy động TRÍ TUỆ trong dân. Muốn biết bằng cách nào huy động được TRÍ TUỆ trong dân thì hãy HỎI Ý DÂN. HỎI Ý DÂN là tức khắc huy động được TRÍ TUỆ trong dân.
6. Phương thức HỎI Ý DÂN rất giản đơn nhưng lại thần kỳ. Thế mà lãnh đạo chính thể chưa một lần biết vận dụng. Nên TRÍ TUỆ trong dân đang bị lãng quên hoang phí. Đời sống cần lao sẽ còn mãi nhọc nhằn. Và vận nước vẫn mịt mùng gian truân.
MỸ CẤM PHÓNG VIÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH TRUNG QUỐC TIẾP CẬN QUỐC HỘI, SẼ BỎ TÙ NHỮNG CÁ NHÂN VI PHẠM LỆNH CẤM GIAO DỊCH VỚI HUAWEI
Các phóng viên Đài truyền hình Trung quốc thường trú tại Mỹ vừa bị bác đơn xin tiếp cận cơ quan phụ trách báo chí của Thượng viện và Hạ viện Mỹ.
Đây là một động thái cho thấy sự kiên quyết của Mỹ trên nhiều mặt trận đối với công cuộc chống Trung quốc của họ.
Nước Mỹ với sự tự do thái quá, trong nhiều năm qua đã để cho Trung quốc tự tung tự tác quá nhiều, nay họ mới giật mình, vì thế các biện pháp chống Trung quốc được liên tục đưa ra.
Đối với lệnh cấm giao dịch với công ty Huawei và những công ty khác trong danh sách đen của Trung quốc, Mỹ đưa ra chế tài nghiêm khắc là phạt tiền rất nặng doanh nghiệp, cấm xuất khẩu hàng hóa và bỏ tù người đứng đầu. Vì thế lệnh cấm được tuân thủ triệt để, không có đơn vị nào dám lách luật.
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe) tại Diễn đàn Shangri-La ngày 02/06/2019.
Bùi Chí Vinh: Ngụy Phượng Hòa, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Cộng tuyên bố suốt 70 năm qua Trung Quốc chưa bao giờ xâm lược quốc gia khác dù chỉ một tấc đất. Vậy thì ngày 17-2-1979 là ngày gì? Tôi chỉ biết năm 1978 tôi rời bỏ báo Tuổi Trẻ của Thành Đoàn để cầm súng đánh bọn giặc Tàu xâm lược. **, đúng là một bọn vừa đánh trống vừa ăn cướp...
Năm 1978 hồi xưa tôi đánh giặc ngoại xâm bằng súng 24 tuổi vác AK đi kiếm bọn Tàu 24 tuổi bỏ Thành Đoàn đâm đầu đi lính Bọn Tàu vẫn còn nguyên còn tôi bị nhốt quân lao
Hồi đó tôi đa tình và hào khí ngất cao Đọc thơ trước hàng ngàn hồng binh như tráng sĩ Ba thằng Sáu Quốc, Bảy Dũng, Hai Long cùng cắt máu ăn thề Ba thằng vất sau lưng chính trị Năm 1979 xác Sáu Quốc ở mặt trận Kampuchea không tìm thấy Năm 1980 Bảy Dũng vô kỷ luật ở tù Năm 1981 tôi lãnh đủ hồ sơ loại ngũ Giấc mộng anh hùng trở thành ác mộng đạp xích lô
Kể từ đó tôi sống bằng Thơ Thơ tình, thơ du côn, thơ bại trận Tôi làm thơ để trả nợ giang hồ Trả nợ cho những thằng bị bắn
Tôi trả nợ cho những thằng bị bán Tuổi thanh xuân bị bán giữa chợ đời Bọn “quan chức con buôn” không một ngày cầm súng Ngồi phòng máy lạnh hậu phương gác cẳng duyệt thơ tôi
Năm 1978 hồi xưa đốt cuốn “Sông Đông Êm Đềm” chơi Thiêu cháy nhân vật lãng tử Grigori rồi ra trận Cái chết xem nhẹ hơn lông hồng Làm thơ thua xa siết cò súng
Năm nay tự nhiên mê tập bắn Bia bắn giờ đây là bọn xâm lược cường hào Bia bắn giờ đây là lũ tay sai bán nước Thèm bắn một lần xuyên thấu tận ngàn sau
