Kho giống má trên cánh đồng chữ nghĩa!

Thứ Bảy, 3 tháng 11, 2018

Quan hệ giữa triều Nguyễn và Mỹ – Một cơ hội bị bỏ lỡ

Về phần người Mỹ, có lẽ do họ mới thu hồi nền độc lập từ năm 1776 và sự cách trở về địa lý nên hầu như ta không thấy bóng dáng của họ vào những thập niên cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX.
  • Tiếp theo loạt bài quan hệ giữa triều Nguyễn và Pháp. (Phần 1 | Phần 2)
Mãi đến ngày 7.10.1819, người ta mới ghi nhận sự kiện một trung úy hải quân Mỹ tên John White đến thăm Sài Gòn, dành nhiều thời gian để khảo sát thành Sài Gòn và miêu tả tòa thành này một cách thật chi tiết trong tác phẩm A voyage to Cochin-China (Chuyến du hành đến Việt Nam) xuất bản tại Luân Đôn năm 1824. Tài liệu có thể giúp ích rất nhiều cho các nhà nghiên cứu khi cần tìm hiểu về thành cổ Sài Gòn xây xong năm 1790 và bị vua Minh Mạng ra lệnh san phẳng (để xây lên một tòa thành nhỏ hơn) năm 1836, sau khi tiêu diệt được cuộc nổi dậy ở thành Phiên An.
John White lưu lại Sài Gòn gần 4 tháng (7.10.1819 – 30.1.1820), chỉ mấy ngày sau khi ông ta rời Việt Nam, vua Gia Long thăng hà (3.2.1820). Phải chăng do căn bệnh trầm trọng của nhà vua mà White không có dịp diện kiến ông? Dù sao thì những tài liệu viết về chuyến đi này của White cũng cho thấy là ông ta chỉ đến Việt Nam với tư cách cá nhân, không mang theo một văn kiện ngoại giao nào. Phải chờ đến năm 1832 mới có một sứ bộ chính thức được cử sang Việt Nam, mang theo quốc thư của Tổng thống Mỹ Andrew Jackson. Sự kiện này được chính sử ghi nhận như sau:
“Tháng 11 (năm Nhâm Thìn – 1832), Quốc trưởng nước Nhã Di Lý (hoặc xưng là Hoa Kỳ, hoặc xưng là Ma-ly-căn) khiến hai người tới đưa quốc thư cầu thông thương, tàu đậu ở Vũng lâm, tỉnh Phú yên, Ngài khiến Viên ngoại Nguyễn Tri Phương, Tư vụ Lý Văn Phức qua hội với quan tỉnh tới tàu khoản đãi; lại cho bọn Tri Phương quyền chức Thương bạc làm tờ thơ đưa về”.
(Quốc triều chánh biên toát yếu – Nhóm Nghiên cứu Sử Địa – Sài Gòn 1972, trang 155)
Trong đoạn văn trên, từ Nhã Di Lý có thể phiên âm từ cụm từ Etats-Unis, còn Ma-ly-căn xuất phát từ chữ America. Trong một tài liệu khác là bộ Đại Nam thực lục chánh biên, người ta đọc thấy tên của Edmond Roberts, người cầm đầu sứ bộ, được phiên âm là Nghĩa-Đức-Môn La-Ba, còn tên thuyền trưởng tàu Peacock Georges Thompson được phiên âm là Đức Giai Tâm Đa.
Edmond Roberts vốn là một chủ tàu buôn thường qua lại vùng biển Đông của Việt Nam nên nhân việc này, Tổng thống Mỹ Jackson giao phó ông ta vai trò một đặc sứ để liên hệ với chính quyền các nước Việt Nam, Xiêm và Mascate. Ông ta lên tàu Peacock của hải quân Mỹ, mang theo thư do chính tay Tổng thống Jackson viết cho các nơi trên, ghé Manille (Philippines), rồi lưu lại Quảng Đông một thời gian ngắn trước khi cập bến Việt Nam.
Quan hệ giữa triều Nguyễn và Mỹ - Một cơ hội bị bỏ lỡ
Andrew Jackson, Tổng thống Mỹ vào thập niên 1830.
Tàu Peacock đến Việt Nam vào tháng 12.1832 (có tài liệu ghi là tháng 2.1833), đậu ở Phú Yên, Roberts tiếp xúc với quan lại địa phương, nhờ chuyển về triều đình Huế bức ủy nhiệm thư của Tổng thống Hoa Kỳ Andrew Jackson. Thư đề ngày 31.1.1832, lưu trữ trong tập hồ sơ Cochinchine thuộc Văn khố của chính phủ Hoa Kỳ, tạm dịch nguyên văn như sau:
“Andrew Jackson, Tổng thống Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ,
Kính gửi quý Hiền hữu,
Bức thư này được chuyển đến Ngài bởi ông Edmond Roberts, một công dân đúng mực của Hoa Kỳ. Ông ấy được cử làm Đặc phái viên của chính phủ chúng tôi để xin bàn bạc với Ngài những việc hệ trọng. Kính xin Ngài giúp đỡ ông ta trong khi thi hành nhiệm vụ được giao phó, đối xử với ông ta bằng lòng nhân hậu và tương kính và xin vững tin vào những gì mà ông ta thay mặt chúng tôi để trình bày, nhất là khi ông ta đảm bảo với Ngài về tình thân hữu trọn vẹn và tấm thịnh tình của chúng tôi đối với Ngài.
Thưa quý Hiền Hữu, tôi cầu mong Thượng Đế luôn dành cho Ngài sự chở che thánh thiện. Để làm bằng, chúng tôi đã đóng dấu của chính phủ Hoa Kỳ trên văn kiện này.
Làm tại thành phố Washington ngày 31 tháng 1 năm 1832 và là năm độc lập thứ 56 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.
Andrew Jackson
Ký thay Tổng thống
Edw. Livingston Bộ trưởng Ngoại giao”.
(BAVH, số 3, 1941, tr. 321)
Nhà nghiên cứu Hunter Miller, tác giả quyển Các thỏa ước và văn kiện quốc tế khác của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, nêu rõ chi tiết nhiệm vụ được giao phó cho Roberts, đó là bàn bạc các thỏa ước với Việt Nam, Xiêm và Mascate (Oman) theo bản hướng dẫn ban hành ngày 27.1.1832. Ông ta được cấp một chứng thư đề ngày 26.1.1832 do Bộ trưởng Livingston ký, chỉ định ông ta như là Phái viên của chính phủ Mỹ cạnh triều đình Việt Nam, triều đình Xiêm và chính quyền thủ phủ Mascate.
Theo chính sử, khi được tin phái bộ Mỹ đến, vua Minh Mạng cử Viên ngoại Nguyễn Tri Phương và Tư vụ Lý Văn Phức hội cùng tỉnh thần Phú Yên tiếp xúc với họ để biết rõ mục đích chuyến đi của họ. Sau khi họ cho biết là đến Việt Nam chỉ với mục đích giao hiếu, thông thương mà thôi, nhà vua đã dụ rằng:
“Chúng nó từ xa tìm tới, bản ý là cung thuận. Triều đình ta với tinh thần mềm dẻo quý mến người phương xa, không tiếc gì mà không dung nạp họ. Tuy nhiên, họ mới tới lần đầu, các chi tiết lễ nghi về ngoại giao thông hiếu chưa được am tường; có thể sai quan Thương bạc viết tư văn thông báo cho nước họ biết, nếu muốn thông thương mậu dịch với nước ta, ta cũng không cự tuyệt, nhưng phải tuân theo những hiến định đã có từ trước đến nay. Từ nay, nếu có thương thuyền tới, thì cho phép được ghé vào cửa Đà Nẵng, Trà Sơn Úc, bỏ neo tại đó, chứ không được tự ý lên bộ. Đó là ý cảnh giác phòng gian nằm trong chính sách ngoại giao mềm dẻo của ta vậy”.
(Minh Mệnh Chính Yếu – NXB Thuận Hóa – Huế 1994, trang 394)
Tiếp đó, vua Minh Mạng ban dụ cho Nguyễn Tri Phương và Lý Văn Phức, với tư cách Thương bạc đại thần, trả lời phía Mỹ rằng triều đình Việt Nam không cản trở gì đối với dự định giao dịch buôn bán của họ, bù lại, họ phải chấp hành triệt để luật lệ của Việt Nam, khi đến nước ta, tàu phải neo đậu ở vịnh Trà Sơn (Đà Nẵng) và không được cất nhà trên bộ để ở. Sau khi tiếp nhận những thông báo trên, Edmond Roberts cho tàu nhổ neo rời khỏi Việt Nam, mang theo bản chính ủy nhiệm thư của Tổng thống Mỹ. Trong tác phẩm kể trên, Hunter Miller có cho biết là trong chuyến đi, Roberts hoàn thành được hai nhiệm vụ, đó là ký kết các thỏa ước với chính quyền ở Xiêm và Mascate.
Quan hệ giữa triều Nguyễn và Mỹ - Một cơ hội bị bỏ lỡ
Cụ Nguyễn Tri Phương, người từng tiếp phái bộ Mỹ Edmond Roberts năm 1832.
Ba năm rưỡi sau, tháng 5.1836, tàu Mỹ trở lại Việt Nam, thả neo ở vịnh Trà Sơn theo đúng quy định đã được Nguyễn Tri Phương thông báo cho họ. Lần này, người cầm đầu phái bộ Mỹ vẫn là Edmond Roberts, tàu vẫn là tàu Peacock của hải quân Mỹ, thuyền trưởng là E.P. Kennedy. Tàu khởi hành từ New York ngày 23.4.1835, thực hiện cuộc hành trình đi Xiêm, qua Rio de Janeiro, Zanzibar, Mascate, Bombay, Colombo và Batavia. Sau khi hoàn thành công tác ở Xiêm, ngày 20.4.1836, Roberts khởi hành sang Việt Nam. Ông ta có trong tay một văn kiện đề ngày 20.3.1835 hướng dẫn việc thảo luận một thương ước với Việt Nam và một thỏa hiệp tương tự với Nhật Bản.
Khi được báo về việc này, vua Minh Mạng đã đặt vấn đề với quần thần: “Trẫm nhận thấy ý hướng và lời lẽ của những người này đầy vẻ tôn kính và lịch sự. Vậy ta có nên đồng ý với lời thỉnh cầu của họ không?”. Hộ bộ Thị lang Đào Trí Phú là người lên tiếng trước: “Tâu Bệ hạ, đây là những kẻ ngoại nhân, ta không rõ những tình cảm họ đã biểu lộ là chân hay giả. Hạ thần nghĩ rằng ta cứ cho phép họ đến kinh đô, cho họ ở tại Sở Thương bạc, cắt cử quan lại tiếp họ và thăm dò xem ý định thực sự ra sao.” Tiếp theo đó là ý kiến của Hoàng Quỳnh (BAVH ghi là Huỳnh Quỳnh), Thị lang Nội các (Văn phòng của nhà vua): “Tâu Bệ hạ, nước họ rất xảo quyệt, hạ thần đề nghị cắt đứt mọi quan hệ với họ. Khoan nhượng với họ lần này sẽ mở đường cho những phiền nhiễu về sau. Cổ nhân đóng chặt biên giới đất nước là để đóng cánh cửa mở ra những nước Tây Dương và như vậy là tự phòng vệ trước họa xâm lăng của bọn man rợ. Đó là chính sách đúng đắn.”
Trước những lời tâu trên, vua Minh Mạng suy nghĩ hồi lâu rồi truyền rằng:“Bọn họ đi xa 40.000 dặm biển do bởi tình cảm trân trọng đối với quyền uy và thế lực của triều đình ta. Nếu ta dứt khoát cắt đứt mọi quan hệ với họ, ta sẽ cho họ thấy là nước ta không bao giờ có thiện chí cả” (BAVH – sđd – trang 119-120). Sau đó, nhà vua cắt cử Đào Trí Phú và Lại bộ Thị lang Lê Bá Tú làm viên chức Thương bạc, với nhiệm vụ “bàn bạc trong tình thân hữu với họ và đánh giá tình hình”. Khi các quan lại này ra đến nơi, Roberts cáo bệnh không tiếp, cũng không cử người thay mặt mình để tiếp. Bất ngờ trước cách ứng xử kỳ lạ này, hai viên quan Thương bạc cử một thông ngôn xuống tàu để thăm họ, nhưng chỉ nhận được lời cảm ơn suông. Ngay ngày hôm đó họ giong buồm ra khơi.
Câu chuyện thật khó lý giải. Một phái bộ lặn lội hàng chục ngàn dặm biển, đến một đất nước Viễn Đông xa xôi để mong được thiết lập quan hệ ngoại giao và buôn bán, đến khi được nước chủ nhà cử người ra tiếp thì lặng lẽ giong buồm ra khơi. Sau sự kiện ngoài dự kiến này, Đào Trí Phú dâng một tờ tấu lên vua Minh Mạng, kể lại những việc đã thừa hành, trong đó có đoạn viết:“Họ vội vàng đến, rồi vội vàng đi. Sự thực là họ đã chứng tỏ thiếu lịch sự…”. Nhà vua phê vào tờ tấu một bài thơ tứ tuyệt, nội dung đại ý như sau: “Không chống lại việc họ đến, không truy đuổi khi họ bỏ đi là ta đã theo những quy tắc cư xử lịch sự của một quốc gia văn minh…” (BAVH – sđd, trang 320).
Các nhà chép sử ở Quốc sử quán cùng các nhà nghiên cứu ở thế kỷ XIX và các thập niên đầu thế kỷ XX đành chịu khoanh lại điều bí ẩn này. Mãi đến năm 1939, nó mới được giải mã bởi L. Sogny, Chánh sở Mật thám Pháp, một cây bút thường viết cho tập san BAVH. Năm 1937, Sogny viết một bài đăng trên tập san BAVH, trích dẫn các tài liệu lấy trong văn khố của triều đình Huế liên quan đến hai lần tới Việt Nam của phái bộ Mỹ. Tiếp tục tìm hiểu sự việc, ông ta đọc được trên tạp chí The American Foreign Service Journal (Nhật ký Ngoại vụ Mỹ), tập XII, số 1, phát hành tháng 1.1939, ở các trang 18-19, 44-45, 52, một bài viết nhan đề: “Sire, their nation is very cunning…” (Tâu Bệ hạ, nước họ rất xảo quyệt…) của W. Everett Scotten, từng làm Phó Lãnh sự Mỹ tại Sài Gòn. Bài viết dựa vào những tư liệu mà Scotten đã đọc được trong văn khố của triều đình Huế, trong đó có bộ Đại Nam thực lục chánh biên, vì câu nói của Thị lang nội các Hoàng Quỳnh in trong bộ sử này đã được viên Phó Lãnh sự trích làm nhan đề của bài báo. Từ nội dung bài báo đó, Sogny phát hiện được nguyên nhân của cách hành xử khó hiểu của Edmond Roberts và phái bộ Mỹ vào năm 1836. Đó là vì khi các quan Thương bạc Việt Nam xuống đến tàu Peacock thì Roberts đang mắc một căn bệnh mà ông ta đã nhiễm phải từ lúc còn ở Xiêm, tàu buộc phải giong buồm đi nhanh để tìm nơi chữa bệnh cho ông ta. Cuối cùng, vào ngày 12.6.1836, khi tàu đến Macao thì Roberts qua đời. Từ Quảng Đông, thuyền trưởng Kennedy gửi một báo cáo cho Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ báo tin về cái chết của Roberts và lý do vì sao tàu Peacock phải đột ngột rời khỏi vịnh Tourane vào ngày 21.5.1836.
Quan hệ giữa triều Nguyễn và Mỹ - Một cơ hội bị bỏ lỡ
Đà Nẵng (Tourane) xưa.
Như vậy, phải chờ đến 103 năm sau cái chết của Roberts, phái viên chính thức của chính phủ Mỹ, các nhà nghiên cứu sử Pháp và Việt Nam mới biết được lý do vì sao mà cơ hội thiết lập mối quan hệ ngoại giao và thương mại giữa hai nước Việt-Mỹ lại bị “đổ vỡ” nửa chừng. Từ sau thập niên 40 của thế kỷ XIX, có lẽ do những biến động trong xã hội Việt Nam, nhất là mối quan hệ căng thẳng giữa triều đình Huế và thực dân Pháp mà những cơ hội tương tự không còn có nữa.
Câu chuyện về mối quan hệ bất thành giữa phái bộ Mỹ và triều đình Huế cho thấy phần nào lập trường của triều đình nhà Nguyễn về mặt đối ngoại. Nó chứng tỏ là sự chống đối mối quan hệ giữa triều đình Huế và phái bộ Mỹ chỉ là lập trường cá nhân của một vài quan lại, không hề phản ánh quan điểm và chủ trương của vua Minh Mạng và triều đình nói chung. Tất nhiên câu chuyện này không tiêu biểu cho một chính sách nhất quán và lâu dài của triều Nguyễn, song nó góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu về một chủ đề vẫn được nhiều cây bút xác định như đinh đóng cột. Dù đồng tình hay phản bác lại quan điểm cho rằng “nhà Nguyễn bế quan tỏa cảng”, việc nghiên cứu kỹ và viện dẫn những tư liệu khả tín, những luận điểm có tính thuyết phục vẫn là điều kiện tối thiểu cho mọi hình thức trao đổi, thảo luận hay tranh luận, tránh vết xe đổ của những phê phán dựa vào các định kiến chủ quan, được “đổ khuôn” sẵn, như chúng ta đã thấy từ trước đến nay.
Trích từ cuốn Xã Hội Việt Nam Qua Bút Ký Của Người Nước Ngoài, in lần thứ ba, đã phát hành.
Nhà nghiên cứu lịch sử Lê Nguyễn

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Thứ Sáu, 2 tháng 11, 2018

Phải làm rõ xem có âm mưu phá hoại bên trong Bộ Giáo dục hay không?

 
Xuân Dương Báo Giáo dục Vn 01/11/18 (GDVN) - Làm công chức Bộ Giáo dục và Đào tạo sai sót đáng tiếc xảy ra như cơm bữa, nếu kỷ luật hết thì lấy ai làm việc? Bên cạnh các lỗi cũ như “Lỗi đánh máy”, “Lỗi văn thư”, “Lỗi bàn phím”, “Lỗi soạn thảo”,… cũng nên đưa thêm vào đó các loại lỗi dự kiến sẽ được sử dụng trong tương lai, chẳng hạn “Lỗi văn phong”, “Lỗi hành văn”, “Lỗi ngữ pháp” và không nên quên cả “Lỗi mổ cò”! Và lỗi gì thì lỗi, cũng không thể bỏ qua suy nghĩ rằng: Có hay không một âm mưu phá hoại từ chính bên trong? 
Khi còn làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, ông Phạm Vũ Luận từng lý giải chuyện bộ này dự trù xin kinh phí 34.000 tỷ đồng đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông như sau: “Trong Tờ trình của Chính phủ và các tài liệu liên quan gửi lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội không có con số này cũng như bất kỳ con số nào về kinh phí”. Cấp dưới của ông Luận là ông Đỗ Ngọc Thống, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, thường trực Ban soạn thảo Đề án được báo chí trích ý kiến như sau: “Trong 34.275 tỷ đồng có đến 7-8 đầu việc. Mà bản thân người xây dựng đề án cũng không nhớ chính xác được khái toán chi tiết cho từng đầu việc”. [1] 

Ông Phạm Vũ Luận thừa nhận “Đây là một sai sót đáng tiếc” bởi lý do bất khả kháng là ông không có mặt ở nhà, ông đang công tác ở nước ngoài, đây là do cấp dưới thực hiện.

Có điều sau đó không thấy ai phải chịu trách nhiệm về “sai sót đáng tiếc” này.

Có lẽ “đáng tiếc” nhất là số tiền trên đã không được duyệt!

Làm công chức Bộ Giáo dục và Đào tạo sai sót đáng tiếc xảy ra như cơm bữa, nếu kỷ luật hết thì lấy ai làm việc?

Để tránh bị cho là nhận định chủ quan, xin kể thêm những sự “đáng tiếc” khác, chẳng hạn chuyện cả xã hội dậy sóng vì quyết định “Cộng điểm ưu tiên cho Bà mẹ Việt Nam anh hùng thi thi tuyển đại học, cao đẳng” hay hay chuyện phong giáo sư, phó giáo sư vừa xảy ra hồi đầu năm 2018 mà Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu xem xét trách nhiệm.

Khi câu chuyện 34 nghìn tỷ nêu trên xảy ra ông Phạm Vũ Luận giải thích “Vào những ngày Ủy ban thường vụ Quốc hội tổ chức cuộc giải trình, tôi phải đi công tác nước ngoài trên cương vị Chủ tịch hội đồng bộ trưởng giáo dục các nước ASEAN nên không thể tham gia trực tiếp”.

Ngược lại, câu chuyện mới nhất là dự thảo của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định sinh viên bán dâm lần thứ tư (hiện cũng đã được làm rõ là có lỗi và bị loại bỏ-nv) thì bị đuổi học xảy ra ngay trong thời gian Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ họp Quốc hội và phải trả lời chất vấn của các đại biểu về nhiều bất cập của giáo dục.

Phải chăng đây cũng là “sai sót đáng tiếc” hay có gì đó còn hơn thế, nghĩa là cấp dưới của Bộ trưởng Nhạ không được “tế nhị” cho lắm khi chọn thời điểm để “xin ý kiến” dư luận về chuyện bán dâm của sinh viên?

Có điều dù Bộ trưởng ở nước ngoài hay trong nước thì cấp dưới vẫn làm và hình như cả hai trường hợp hai vị Bộ trưởng đều không “tham gia trực tiếp””?

Dự án trình Quốc hội và Thông tư của Bộ mà hai vị Bộ trưởng không “tham gia trực tiếp” thì thứ trưởng nào phải chịu trách nhiệm?

Vì dự thảo không hề có “Lỗi đánh máy”, bản đăng trên Cổng thông tin điện tử thì không thể có “Sơ xuất in ấn” nên mới xuất hiện một loại “lỗi” mới là “Lỗi cập nhật”?

Mà nói đến “Lỗi cập nhật” tại Bộ Giáo dục và Đào tạo thì có phải mới chỉ xảy ra lần đầu?

Trong bài viết về vụ gian lận thi cử tại một số địa phương mùa hè năm 2018 [2], người viết đã tìm kiếm Quyết định thành lập và danh sách thành viên “Ban Chỉ đạo thi trung học phổ thông quốc gia”.

Mặc dù tìm thấy số Quyết định này (Quyết định số 1277/QĐ-BGDĐT) nhưng không thể tìm được văn bản dù đã bỏ nhiều công sức tìm kiếm.

“Lỗi cập nhật” văn bản mới có phải là nguyên nhân chính khiến Thứ trưởng Nguyễn Thị Nghĩa phải lên tiếng giải thích? Và cũng có phải là nguyên nhân khiến Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định sẽ xem xét kỷ luật những người làm sai?

Báo Infonet.vn dẫn ý kiến của đại biểu Quốc hội tại diễn đàn Quốc hội ngày 30/10/2018 như sau:

“Đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phó giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Phú Yên) đánh giá dự thảo thông tư ban hành quy chế công tác học sinh sinh viên có nội dung gây phản cảm, thiếu cơ sở và đi ngược lại mục tiêu giáo dục.

Nhiều cử tri nghi ngờ về năng lực, tâm lực, uy lực của bộ máy giáo dục hiện nay.

Xin bộ trưởng cho biết trách nhiệm quản lý của mình khi thường xuyên nêu quan điểm sửa sai, xử lý nghiêm, kiên quyết xử lý nghiêm, rút kinh nghiệm, song rồi tiếp tục sai. Giải pháp nào để duy trì sự tôn nghiêm của quản lý giáo dục hiện nay".

Có lẽ nên có sự phân biệt các phạm trù “năng lực, tâm lực, uy lực của bộ máy giáo dục” bởi “Bộ máy giáo dục” của một quốc gia bao gồm nhiều yếu tố hợp thành, chẳng hạn cơ chế, chính sách, chủ trương đường lối vĩ mô và mối quan hệ giữa giáo dục với các lĩnh vực khác,…

Uy lực của bộ máy giáo dục thời gian qua quả thật quá yếu vì Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ quản lý nội dung, chương trình mà không quản lý con người và ngân sách (trừ một số lượng nhỏ các trường do bộ này chủ quản).


Ảnh chụp màn hình Cổng Thông tin Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 31/10/2018


Riêng “năng lực, tâm lực” thì lại chỉ liên quan đến con người và người viết cũng đồng tình với ý kiến đại biểu Phạm Thị Minh Hiền, rằng việc để xuất hiện không ít văn bản “tai tiếng” tại Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy người dân nghi ngờ “năng lực và tâm lực” của một bộ phận chuyên viên, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo là có cơ sở.

Sau những lùm xùm gian lận thi cử trong kỳ thi trung học phổ thông quốc gia 2018 tại một số tỉnh, ngày 31/10/2018 tra cứu thông tin trên Cổng thông tin điện tử Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn thấy có tin:

“Kỳ thi THPT Quốc gia 2017: Đổi mới tích cực, gọn nhẹ, thiết thực, khách quan, công bằng (Nguồn VTV1)”?

Nếu quả thật kỳ thi năm 2017 là “tích cực, gọn nhẹ, thiết thực khách quan, công bằng” thì vì sao không phát huy “thành tích” nay mà để kỳ thi 2018 công an phải bắt giam hàng loạt cán bộ, phải xem xét kết quả của hàng loạt thí sinh?

Nếu quả thật kỳ thi đã “Đổi mới tích cực, gọn nhẹ, thiết thực” thì vì sao năm 2019 sẽ lại thay đổi cách chấm thì (theo cụm)?

Đây có phải “Lỗi cập nhật” thông tin hay chỉ vì thông tin này của Đài Truyền hình Việt Nam có lợi cho Bộ Giáo dục và Đào tạo nên cần giữ lại?

Chỉ cần đọc báo cáo tổng kết năm học 2017 của Bộ đã thấy không ít “sạn” về số liệu, bố cục cũng như khả năng tổng hợp, về điều này người viết đã đề cập trong bài “Nhìn vào những con số trong báo cáo của Bộ Giáo dục”. [3]

Bộ Giáo dục và Đào tạo không chỉ là cơ quan quản lý nhà nước ngành giáo dục mà còn là cơ quan soạn thảo một số dự án luật và văn bản quy phạm pháp luật.

Vì dự thảo luật được nhiều cơ quan, cá nhân góp ý nên chắc sẽ ít “Lỗi cập nhật văn bản”, vấn đề nằm ở chỗ có hay không “Lỗi cập nhật kiến thức” của những người chắp bút?

Nếu “Lỗi cập nhật kiến thức” được lặp đi lặp lại thì lấy gì bảo đảm Luật Giáo dục đang chuẩn bị sửa đổi không lặp lại vết xe của Bộ Luật Hình sự, Luật Bảo hiểm,…?

Nói một cách công bằng, tất cả những lỗi liên quan đến giáo dục không thể một mình Bộ Giáo dục và Đào tạo phải chịu, song những lỗi xuất hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật thì không thể đổ cho ai khác ngoài cơ quan bộ, nói chính xác là những nhân sự mà Bộ Giáo dục hiện có.

Chừng nào còn đó những con người xem “Lỗi cập nhật kiến thức” là của ai đó chứ không phải của mình thì chừng đó những văn bản bị “lỗi cập nhật” vẫn còn xuất hiện và không biết đến lúc đó xuất hiện thêm kiểu “lỗi” gì mới?

Người viết xin phép gợi ý các vị lãnh đạo giáo dục nên lập dự án xây dựng bộ “Từ điển lỗi” dùng cho công tác văn phòng.

Bên cạnh các lỗi cũ như “Lỗi đánh máy”, “Lỗi văn thư”, “Lỗi bàn phím”, “Lỗi soạn thảo”,… cũng nên đưa thêm vào đó các loại lỗi dự kiến sẽ được sử dụng trong tương lai, chẳng hạn “Lỗi văn phong”, “Lỗi hành văn”, “Lỗi ngữ pháp” và không nên quên cả “Lỗi mổ cò”!

Và lỗi gì thì lỗi, cũng không thể bỏ qua suy nghĩ rằng: Có hay không một âm mưu phá hoại từ chính bên trong?

Tài liệu tham khảo:

[1] http://baodatviet.vn/chinh-tri-xa-hoi/giao-duc/thu-thanh-minh-cho-so-xuat-34000-ty-cua-bo-giao-duc-3035189/ 

[2]http://giaoduc.net.vn/Goc-nhin/Giao-duc--Van-de-khong-nam-o-Ha-Giang-1-post188179.gd 

[3] http://giaoduc.net.vn/Goc-nhin/Nhin-vao-nhung-con-so-trong-bao-cao-cua-Bo-Giao-duc-post179227.gd 

Xuân Dương
http://giaoduc.net.vn/gdvn-post192349.gd

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Chín bài thơ màu xanh nhưng không có chữ “biển”

 
1.
 
các anh
màu xanh
đã nhập vào hoang vắng
 
 
2.
 
như đám khói
không phải màu xanh
mây của các loài chim
không bao giờ bay
hay
mất
 
 
3.
 
mặt trăng tái, hoa hồng vàng, bầu trời tim tím
hoàng hôn vệt son
như giọt máu
màu đỏ sương mù
 
chỉ các anh
nằm ngổn ngang trên đất
màu xanh
 
 
4.
 
một cái cây cô đơn
đứng im trong bóng tối
nó rùng mình vẫy tất cả lá
màu xanh
trong gió
 
nó sợ
các ngôi sao, như các anh
vẫn còn đang trôi, ôi, màu xanh
bay, lạnh, heo may run rẩy
 
 
5.
 
tháng hai năm ấy
con gà con heo con trâu con bò
cũng bỏ
chạy
 
 
6.
 
hoa mà gió đã lung lay
xanh thêm lần nữa
trong mưa
 
vì vậy, con tim anh
đầy nước mắt
màu xanh
không phải bị lừa
các anh
đổ máu
màu đỏ
cho Mẹ
 
và những kẻ
bây giờ các anh biết, chúng nhận là con
của Mẹ
để làm thơ
và để giả vờ
xanh...
 
 
7.
 
các anh
bài thơ
một đống thịt mềm
một mái tóc
chưa kịp chải
 
dưới xương sườn các anh
máu chảy
khi hết bốn lít
các anh bắt đầu thấy lạnh
 
các anh đã pha trộn thân mình với cuộc chiến
như mỗi sớm người ta pha thêm đường vào ly
cà-phê nóng
 
các anh đã pha trộn thân mình trong cuộc chiến
như người ta trộn rau trong bữa ăn tối
nhiều khi hơi vội, nên đã liếm
thêm que kem, thời tiết khá nóng
khi hết đạn, các anh vẫn còn một con dao găm
đào bới hy vọng
làm ngọn lửa
sưởi ấm
che chắn
cho mọi người
 
phe nào bắn thì dân đều chết
không có chiến tranh không có chiến tranh
 
phe nào đốt thì dân đều cháy
không chiến tranh không có chiến tranh
 
phe nào xạo thì dân đều hết gạo
không có chiến tranh không chiến tranh
đất nước cuối cùng chỉ thành
nước mắt
 
 
8.
 
mặt trăng
bây giờ trong đêm chỉ còn như vết nứt
nhấp nháy
 
một bàn tay
bịt miệng
 
sự im lặng
của bàn phím
những con chữ mù mờ đom đóm
bóng tối, những người biểu tình quanh xóm nghèo
đốt lửa
 
chỉ còn chút ánh sáng từ màn hình
mà người ta không dám soi lên
không như các sư đoàn đã từng diễu hành
dưới cờ, giữa trưa tháng hai
nắng chiếu lên máu
màu rực rỡ
 
nụ cười của họ
sự im lặng của bạn
hoá ra
vinh quang
đời đời vinh quang
đã thành quên lãng?
 
hơi thở của họ như nụ hôn
trên làn da bạn
làm thế nào bạn cứ sợ
bạn cứ làm mờ
bằng cách tắt dần ánh sáng
 
bây giờ, con dấu màu đỏ
không phải máu
trên những văn bản cấm cả cơn đau
bạn muốn nghiến nát những con chữ
mà bạn sợ chúng sẽ lảm nhảm
quăng bạn ra xa
 
nhưng, cha mẹ ôi
bạn an ủi rằng
bạn đã gõ bàn phím
chỉ tại màn hình
không dám
hiện ra
 
khi ánh sáng mờ dần
trên các đường mòn qua khe núi
của một thời khe máu
bạn chờ
đom đóm toả sáng để tưởng nhớ
giấc ngủ
của các anh
 
và bạn đi bộ
trở về với bóng đêm
bạn nói thêm
là mình
cũng không thể ngủ
bạn xanh mù
như đom
đóm
 
 
9.
 
bạn trở về với những đêm không ngủ
mắc kẹt ở ô cửa sổ
sau tấm rèm cửa
bụi giữa các nếp gấp
 
và con gái của bạn cũng không còn nhớ số
điện thoại của bạn
khi bạn nghe
gió bên ngoài cửa sổ
 
những cây nến chưa thắp đã ố vàng
một bài hát trong máy tính chưa mở
của quên
và nhớ
 
tấm ảnh cũ và gần
như kỷ niệm, bóng
đen như ly cà-phê
không có ai mang thai nơi khung cửa
ngôn ngữ của mưa
vẫn vang vào phòng bạn
từ mùa xuân năm ngoái
 
bụng bạn phồng to vì sợ quả bóng sắp vỡ
bạn biết tốc độ
nó như một viên đạn
 
không ai có thể ngờ
và tin
viên đạn
như giàn khoan
 
nó tự dưng
bay
rồi chui vào
bụng bạn
một cách lãng mạn
dã man...
 
 
 

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Ngân sách


Những ngày qua, quốc hội trao đổi về ngân sách hơi bị nhiều. Nói vòng vo chán, rồi các ý kiến cũng chốt lại ở ý phải làm sao tiết kiệm ngân sách, không được phung phí.

Bộ Tài chính cũng vừa công bố dự thảo ngân sách năm 2019, thu bao nhiêu, chi bao nhiêu, cũng có ý rằng phải tiết kiệm.

Nói chung, cả quốc hội, cả Bộ Tài chính, cả mồm những ông to bà nhớn đều đúng. Ngân sách là phải tiết kiệm.

Vì sao đúng, bởi vì ngân sách tức là tiền (ngân), là mồ hôi, nước mắt, máu của nhân dân mà thành. Lãng phí là có tội.

Chỉ có điều, cần phải biến lời nói thành việc làm, thành hành vi cụ thể. Đừng có mồm nói tiết kiệm nhưng tay phung phí, coi máu mồ hôi nước mắt nhân dân như rác như bùn.

Xin nêu một vài cách chống lãng phí (sự lãng phí đang tràn lan, công khai, khắp nước, mọi cấp).

Tôi thử hỏi các ông bà, vậy Mặt trận tổ quốc nó làm nhiệm vụ gì cho đất nước này. Rất chung chung, mơ hồ. Cứ lâu lâu xuân thu nhị kỳ chỉ có mỗi việc hiệp thương chọn người cho đảng để cơ cấu vào bộ máy cán bộ. Thế thôi, tôi chả thấy nó gánh việc gì khác. Nên giải tán cái đoàn thể chính trị-xã hội này. Nó là một phần của bộ máy cai trị tam trùng (đảng, nhà nước, mặt trận), ngốn ngân sách kinh khủng. Nó có bộ máy riêng từ trung ương tới tận cơ sở cấp xã. Tiền để nuôi nó cũng đủ bỏ mẹ dân. Nên dẹp. Ngoài Trung Quốc và Lào, chỉ còn xứ ra dung dưỡng thứ của nợ này. Những nước văn minh, giàu có chả nước nào có mặt trận mặt triếc.

Tiếp nữa là Hội phụ nữ. Thế tôi lại hỏi các ông các bà, đàn ông có hội riêng không mà cứ phải lập riêng hội phụ nữ. Ra cái vẻ tôn trọng phụ nữ, đề cao phụ nữ. Cứ để bình thường thì mới thực là tôn trọng, chứ đã ưu tiên, đặc cách, chẳng qua chỉ là sự bố thí, xót xa, thương hại, mủi lòng. Mà nó cũng chả làm được trò quái gì ngoài việc lâu lâu múa may nhận tiền 8.3 hoặc 20.10. Hãy coi xem, bộ giáo dục ra cái dự thảo về sinh viên bán dâm, nó dám mở mồm lên tiếng được nửa nhời, thì tôi chớ kể. Cho tới lúc này, nó vẫn câm nín chả bảo vệ gì được chị em đàn bà của nó. Để chỉ tốn cơm dân nuôi. Dẹp.

Nói chung, mọi dạng đoàn thể, kệ cả đảng, cứ việc hoạt động thoải mái, chỉ có điều tự lo chi phí hoạt động, đừng xà xẻo tiền thuế của dân, bắt dân phải nuôi. Còn không chịu được thì nên dẹp.

Bớt ngay, bớt triệt để tình trạng khẩu hiệu cờ quạt hoa hoét tràn lan. Đừng dẫm vào vết "Lọng cắm rợp trời quan sứ đến/Váy lê quét đất mụ đầm ra" như hồi xưa nữa, chướng mắt lắm. Mấy ông to bà lớn xứ này tiếp khách, chỉ riêng chỗ ngồi tiếp, tiền hoa trang trí chắc cũng phải vài triệu mỗi lần. Băng rôn, cờ xí khẩu hiệu chăng đầy đường. Tôi hỏi các ông, có khi nào các ông vừa chạy xe vừa đọc nội dung những câu khẩu hiệu chăng ngang đường không. Loạng quạng, ngã bỏ mẹ chứ đùa.

Tôi nhận thấy ở nước ngoài, khi tiếp khách, dù là quốc khách, rất giản dị. Hôm trước coi tivi cảnh phó thủ tướng Nga tiếp ông phó thủ Trương Hòa Bình xứ ta, chỉ có cái bàn dài với mấy cái ghế hai bên, ngồi trao đổi đại sự, cấm có hoa hoét cờ xí gì. Chả nhẽ cứ phải cờ đèn kèn trống hoa hoét cho nhiều thì mới là lịch sự, trang trọng hiếu khách? Vớ vẩn.

Rồi công sở nữa. Tiền nghìn tỉ vạn tỉ của dân đổ vào cái túi không đáy công sở biết bao nhiêu cũng chẳng vừa. Vụ công sở tốn kém lãng phí, tôi đã viết riêng rồi, nay không đề cập cụ thể nữa.

Dân và doanh nghiệp làm ra tiền, nhà nước bán tài nguyên ra tiền, đem giao tiền ấy vào tay mấy ông miệng nói tiết kiệm, tay vung phung phí, khác nào gửi trứng cho ác.

Nguyễn Thông

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Bộ Công an công bố dự thảo nghị định luật An ninh mạng


Dự thảo nghị định yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài phải đặt văn phòng đại diện, lưu danh dữ liệu của người dùng tại Việt Nam.
Bên trong một trung tâm dữ liệu của Facebook.
Bên trong một trung tâm dữ liệu của F.b Ảnh: Tuấn Hưng
Bộ Công an vừa công bố dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng để lấy ý kiến đóng góp từ ngày 2/11 đến 2/12.
Dự thảo đề xuất, các doanh nghiệp nước ngoài phải lưu trữ dữ liệu khi đặt chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam. Cụ thể, đối tượng phải lưu trữ dữ liệu khi mở chi nhánh tại Việt Nam là những doanh nghiệp có hoạt động cung cấp một trong các dịch vụ trên mạng viễn thông, mạng Internet, các dịch vụ gia tăng trên không gian mạng sau:
dịch vụ viễn thông; dịch vụ lưu trữ, chia sẻ dữ liệu trên không gian mạng; cung cấp tên miền quốc gia hoặc quốc tế cho người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam; thương mại điện t.ử; thanh toán trực tuyến; trung gian thanh toán; dịch vụ kết nối vận chuyển qua không gian mạng; mạng xã hội và truyền thông xã hội; trò chơi điện t.ử trên mạng; thư điện t.ử
Thông tin phải lưu trữ tại Việt Nam
Điều 24 của dự thảo quy định dữ liệu về thông tin cá nhân của người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam như: họ tên, ngày tháng năm sinh, nơi sinh, quốc tịch, nghề nghiệp, chức danh, nơi cư trú, địa chỉ liên hệ, địa chỉ thư điện t.ử số điện thoại, số chứng minh nhân dân, mã số định danh cá nhân, số căn cước công dân, số hộ chiếu, số thẻ bảo hiểm xã hội, số thẻ tín dụng, tình trạng sức khỏe, hồ sơ y tế, sinh trắc học.
Dữ liệu do người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam tạo ra, gồm: thông tin chọn tải lên, đồng bộ hoặc nhập từ thiết bị. Dữ liệu về mối q.ua n h.ệ của người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam, gồm: bạn bè, nhóm mà người sử dụng kết nối hoặc tương tác.
Thời gian lưu trữ tối thiểu một năm
Dự thảo quy định hơn 20 thông tin trên được lưu trữ theo thời gian hoạt động của doanh nghiệp hoặc đến khi không còn cung cấp dịch vụ, song tối thiểu phải 12 tháng.
Thời gian lưu trữ với những dữ liệu do người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam tạo ra, gồm: thông tin chọn tải lên, đồng bộ hoặc nhập từ thiết bị hay dữ liệu về mối q.ua n h.ệ của người sử dụng dịch vụ tại Việt Nam, gồm: bạn bè, nhóm mà người sử dụng kết nối hoặc tương tác phải tối thiểu 36 tháng.
Trong 12 tháng kể từ ngày Bộ trưởng Công an yêu cầu, các doanh nghiệp phải lưu trữ dữ liệu, đặt chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam.
Dự thảo Nghị định nếu được thông qua sẽ có hiệu lực từ 1/1/2019.

Phần nhận xét hiển thị trên trang