Chủ Nhật, 5 tháng 7, 2015
Việt Nam qua góc nhìn Flycam!
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Thứ Bảy, 4 tháng 7, 2015
Dân Trung Quốc mới mất 2,300 tỷ đô la
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Ngô Nhân Dụng
Trong khi cả thế giới đang theo dõi chuyện kinh tế nước Hy Lạp, ít người để ý chuyện dân Trung Hoa vừa mới mất 2,360 tỷ đô la trong thị trường chứng khoán. Số thiệt hại trong vòng ba tuần lễ lớn bằng 35% tổng sản lượng nội địa nước Trung Quốc và lớn gấp 10 lần GDP của Hy Lạp.
Ngô Nhân Dụng
Trong khi cả thế giới đang theo dõi chuyện kinh tế nước Hy Lạp, ít người để ý chuyện dân Trung Hoa vừa mới mất 2,360 tỷ đô la trong thị trường chứng khoán. Số thiệt hại trong vòng ba tuần lễ lớn bằng 35% tổng sản lượng nội địa nước Trung Quốc và lớn gấp 10 lần GDP của Hy Lạp.
Quý vị độc giả Người Việt có thể “bình chân như vại” vì chẳng mấy ai đang làm chủ các cổ phiếu ở Thượng Hải hay Thẩm Quyến. Khác với các thị trường New York hay London, trong tổng số cổ phiếu trong thị trường Trung Quốc người ngoại quốc chỉ làm chủ 1.5%. Trong ngày Thứ Sáu, 3 Tháng Bảy, thị trường Thượng Hải lên xuống lung tung, một phút lên 5% rồi phút sau xuống 6%, vào cuối này đã mất 6%.
Ngày 12 Tháng Sáu thị trường Thượng Hải lên cao nhất trong bảy năm, hôm nay đã giảm mất 29% giá trị, thị trường Thẩm Quyến mất 32%. Tại sao các cổ phiếu Trung Quốc lại xuống nhanh như vậy? Lý do chính là nó đã lên quá nhanh một cách bất thường; Thượng Hải tăng thêm 40% và Thẩm Quyến tăng hơn 90% từ đầu năm cho tới khi sụt giá.
Giá cổ phần thường tăng lên khi lợi nhuận của các công ty cũng như triển vọng sản xuất trong nước tốt đẹp hơn. Nhưng kinh tế Trung Quốc hiện nay yếu nhất kể từ năm 2009, khi chính phủ Bắc Kinh bơm thêm 800 tỷ đô la kích thích. Triển vọng phát triển trong các năm tới cũng xuống thấp so với mười năm trước. Trong khi đó, lợi nhuận của các công ty trong nước đã sút giảm.
Nghĩa là cổ phiếu ở Trung Quốc đã tăng giá một cách bất thường; tất cả là do các nhà đầu tư hy vọng vào các kế hoạch kích thích của nhà nước để cứu vãn thị trường. Mối hy vọng của giới đầu tư là một ảo ảnh. Nhiều người đã chuyển tiền từ thị trường địa ốc đang suy yếu sang thị trường chứng khoán, đẩy cho giá cổ phiếu lên cao. Trong Tháng Mười Hai năm ngoái, 700,000 người mở trương mục mới mua cổ phiếu. Ðến giữa Tháng Tư trong một tuần lễ có thêm tới bốn triệu trương mục mới, theo số liệu của công ty nghiên cứu BlackRock. Với nhiều người mới tham gia vào thị trường, số hoạt động mua bán cũng tăng rất nhanh, một trạng thái không bình thường,
Bình thường, trị giá tổng số các cổ phiếu đổi tay trong một năm vẫn lớn hơn giá trị tất cả các cổ phiếu ghi tên. Khi thị trường khủng hoảng, số đổi tay tăng lên bất thường. Ở Mỹ, năm 2008 lúc cơn khủng hoảng tài chánh lên cao nhất, số cổ phiếu đổi tay lớn bằng bốn lần giá trị trung bình của tất cả các cổ phiếu ghi tên, gọi là “vòng quay” (turnover) 400%. Trong năm 2011 và 2012, tỷ lệ “vòng quay” ở Trung Quốc là 180% và 160%; còn ở Mỹ là 178% và 124%, theo thống kê của Ngân Hàng Thế Giới. Hiện tượng lạ lùng diễn ra ở Trung Quốc gần đây là các cổ phiếu mua đi bán lại nhiều quá, trị giá số cổ phiếu đổi tay trong một tháng lớn gấp sáu lần trị giá của cả thị trường, theo tài liệu của Ngân Hàng Credit Suisse.
Nhưng mối lo lớn nhất trong thị trường chứng khoán Trung Quốc là càng ngày càng nhiều người vay nợ để đầu tư, gọi là “margin trading accounts.” Vì lãi suất khi vay tiền rất thấp so với hy vọng lợi suất cao khi đem tiền mua cổ phiếu. Số trương mục vay nợ để đầu tư đã tăng 86% trong năm 2014, theo Oxford Economics. Mối nguy hiểm ẩn tàng là khi người vay nợ mua một số cổ phần rồi giá các cổ phần đó xuống, họ phải lo trả bớt nợ theo luật định. Họ sẽ phải bán các cổ phần của mình ngay để có tiền trả, kéo theo các cổ phần khác cùng xuống. Ðó là một lý do nữa khiến các thị trường Thượng Hải hay Thẩm Quyến mất gần một phần ba giá trị trong mấy tuần lễ qua.
Ai là người đã mất tiền? Rất nhiều ngân hàng, xí nghiệp và doanh nghiệp nhà nước mua cổ phiếu, nhưng những người mất tiền nặng nhất là các nhà đầu tư nhỏ, gọi là “mua lẻ.” Chỉ có 10% đến 12% người dân Trung Hoa làm chủ các cổ phần. Những người mua lẻ cũng là nhóm hay đi vay nợ để mua. Họ tiết kiệm nhưng không muốn gửi tiền vào các ngân hàng của nhà nước vì lãi suất thấp quá. Họ cũng có máu cờ bạc, và lại tin tưởng rằng nhà nước thế nào cũng bảo vệ giá trị các thị trường chứng khoán.
Nền kinh tế Trung Quốc vẫn chưa hoàn toàn thị trường hóa, phần lớn còn nằm trong tay nhà nước, tức là trong tay đảng Cộng Sản. Nhiều nhà đầu tư thuộc gia đình giới cầm quyền giàu có, sẵn tiền mà không thích kinh doanh. Cho nên chính quyền nâng giá các cổ phiếu cũng là giúp bảo vệ tài sản của các đảng viên cao cấp. Cuối tuần trước, Ngân Hàng Trung Ương (Nhân Dân Ngân Hàng) đã nới lỏng tiền tệ để kích thích đầu tư; vừa cắt lãi suất, lần thứ tư trong năm, vừa giảm bớt số tiền mà các ngân hàng thương mại phải dự trữ theo luật định. Ngày Thứ Năm, Sở Chứng Khoán lại bãi bỏ một điều lệ có mục đích ngăn chặn việc vay tiền quá nhiều khi mua cổ phiếu. Trong khi đó, đáng lẽ phải đặt ra các điều kiện gắt gao hơn mới cản bớt được các tay đầu cơ liều lĩnh vay tiền mua cổ phiếu.
Ngoài các biện pháp tiền tệ, chính phủ Bắc Kinh còn dùng các thủ đoạn “phi tài chánh” để giữ giá và đẩy giá chứng khoán lên cao. Bắc Kinh mới loan tin sẽ cho phép các quỹ hưu bổng công chức địa phương được mua các cổ phiếu; tức là đầu tư tiền hưu bổng vào các chứng khoán nhiều rủi ro hơn. Tức là nâng giá thị trường bằng một bản tin! Nhưng suốt mấy tháng qua, các báo, đài do đảng Cộng Sản kiểm soát đã đưa ra những tin tức và bình luận về tương lai tốt đẹp của thị trường chứng khoán, một cách thúc đẩy các nhà đầu tư lẻ mua cổ phiếu. Trong ngày Thứ Ba, 30 Tháng Sáu vừa qua, trong lúc thị trường đã tụt giảm hơn hai tuần, trang mạng thepaper.cn đã cho chiếu một hoạt họa hình một bà lên tiếng cảm ơn nhà nước đang hỗ trợ thị trường chứng khoán. Bà này cũng tố cáo “các thế lực thù địch ngoại quốc” đang ngấm ngầm phá thị trường chứng khoán Trung Quốc! Trang thepaper.cn do đảng Cộng Sản chỉ huy, có nội dung nhắm vào giới trẻ. Phim hoạt họa này lập tức được truyền đi trên các mạng nhiều người vào nhất là Weibo và WeChat. Nhiều công dân mạng đã hùa theo, chỉ trích “bàn tay ngoại quốc an thiệp,” trong đó tên của công ty đầu tư Mỹ Goldman Sachs đã được nêu ra.
Cũng trong ngày Thứ Ba, Hiệp Hội Các Quỹ Ðầu Tư Trung Quốc, một cơ quan chế độ đảng Cộng Sản cầm đầu, công bố một thư ngỏ kêu gọi các quỹ đầu tư hãy đoàn kết cùng nhau giúp ổn định thị trường! Nói cách khác, họ khuyến khích mọi người Trung Hoa hãy ngưng bán các cổ phiếu, và hãy mua, vì lòng yêu nước! Với các hành động khuyến khích rầm rộ này, chỉ số các thị trường đã tăng lên bất ngờ, được một thời gian; nhưng không kéo dài.
Ðảng Cộng Sản Trung Quốc đã dùng một thủ đoạn quen thuộc, là mỗi khi gặp khó khăn lại đổ tội cho “bàn tay ngoại quốc. Bộ máy kiểm duyệt của Bắc Kinh đã làm ngơ cho những tin đồn đại trên được lưu hành, phổ biến trên mạng Internet hơn một ngày. Theo tin Reuters thì phải đợi tới chiều Thứ Tư, Bắc Kinh mới xác định rằng không hề có chuyện công ty Goldman Sachs hoặc các nhà đầu tư ngoại quốc nào đã lũng đoạn thị trường Trung Quốc! Hoàn Cầu Thời Báo viết rằng “Vốn ngoại quốc chỉ đóng vai một phần nhỏ trong cả thị trường. Không có dấu hiệu nào cho thấy người ngoại quốc bán ‘short,’ tức là mượn cổ phiếu để bán trong khi chờ thị trường xuống giá.”
Những nhà đầu tư lẻ chiếm 80% các hoạt động mua bán cổ phiếu, khác hẳn với thị trường Mỹ, nơi hơn 80% các vụ mua bán trong thị trường là do các công ty tài chánh lớn với số vốn hàng tỷ đô la. Nhiều người đầu cơ vay tiền mua cổ phiếu để đẩy giá lên, chờ đến ngày bán tháo chạy trước khi giá xuống. Trên thị trường có loại các cổ phiếu A chỉ các công dân Trung Quốc mới được mua, loại này lên giá cao nhất khiến cho giá một cổ phần lớn gấp 50 đến 100 lần lợi nhuận đã đạt được trong năm trước, tiếng nhà nghề gọi là tỷ số P/E (Price/Earnings). Cùng thời gian đó, tỷ số P/E của những cổ phần khác chỉ lên tới 10 lần.
Dù chỉ có dưới 10% dân Trung Hoa tham dự thị trường chứng khoán, nhưng con số cũng lên tới hàng trăm triệu. Hiện nay nhiều nhà đầu tư mất tiền đã coi chính Ðảng Cộng Sản chịu trách nhiệm; vì đảng đã khuyến khích người dân đi mua cổ phiếu. Hàng chục triệu các nhà đầu tư lẻ đã mất tiền và có thể đã mất hết những món tiền dành dụm suốt đời. Ðây là một rủi ro chính trị cho cả đảng Cộng Sản vì những người này cũng thuộc giai cấp trung lưu xưa nay vẫn ủng hộ đảng. Họ không những oán trách đảng Cộng Sản để cho thị trường sụp đổ khiến họ mất tiền, mà còn oán đảng đã khuyến khích họ bỏ tiền vào một “sòng bạc” là thị trường chứng khoán.
Trong tuần tới, trước khi thị trường mở cửa, đảng Cộng Sản Trung Quốc sẽ đưa ra nhiều biện pháp trấn an và nâng giá thị trường. Nói cách khác, họ sẽ bơm thêm hơi vào một trái bóng mong manh, có thể chỉ còn chờ tới ngày trái bóng nổ lớn hơn. Trong khi chờ đợi, Bắc Kinh sẽ mở cuộc điều tra để truy tố một số người đầu cơ thị trường để tìm ra người chịu tội thay cho đảng cộng sản.
Vụ sút giảm của thị trường Trung Quốc sẽ không ảnh hưởng lớn đến kinh tế thế giới. Thứ nhất, dù số người mất tiền sẽ bớt chi tiêu nhưng họ chỉ bớt mua các món hàng xa xỉ; cho nên nói chung, số tiêu thụ của hơn một tỷ người Trung Hoa sẽ không thay đổi. Hơn nữa, giá cổ phiếu tụt giảm lần này là một hiện tượng tự nhiên, đã được giới đầu tư quốc tế chờ đợi. Khi nền kinh tế một nước giảm bớt tốc độ tăng trưởng và các doanh nghiệp cũng bớt kiếm lời thì không có lý do nào để thị trường chứng khoán tăng lên hàng 40% hay 90% như ở Thượng Hải và Thẩm Quyến trong sáu tháng qua. Ngày Thứ Sáu, thị trường chứng khoán Hồng Kông cũng xuống theo lục địa nhưng nhẹ hơn nhiều, còn các thị trường Mỹ và Châu Âu chỉ mất từ 0.1% đến 0.4%.
Nhưng ông Tập Cận Bình sẽ còn lo. Bắc Kinh đã tìm đủ cách để giữ giá các cổ phiếu mà không quan tâm đến hậu quả lâu dài. Theo tiên đoán của Oxford Economics, một công ty nghiên cứu, thì giá chứng khoán ở Trung Quốc sẽ giảm thêm chừng 35% nữa mới vào thế quân bình, phản ảnh đúng tình hình kinh tế. Tức là giới đầu tư Trung Quốc có thể sẽ mất hơn một ngàn tỷ đô la nữa. Trong lúc đang lo củng cố quyền hành, như vụ đưa tập đoàn Chu Vĩnh Khang ra tòa về tội tham nhũng mới đây, chắc Tập Cận Bình không muốn thấy thị trường giảm sút thêm nữa, tạo cơ hội cho các đối thủ chính trị có cơ hội phản công, lật ngược thế cờ.
Vẫn là chuyện "Nước Việt "bùn!
Thu tiền người ngay bù cho kẻ cắp
(LĐ) - Số 151 Đào Tuấn
Bí thư Thành ủy TPHCM hôm qua khiến người dân ngậm ngùi khi nhắc tới câu chuyện “Làm ra 1 triệu mét khối nước, thất thoát 300.000m3”.
“Thu tiền của người nghiêm túc bù cho kẻ ăn cắp” và dùng tiền túi cá nhân để “trả cho những yếu kém trong quản lý”.
Nước, cứ làm ra 1 triệu mét khối thì thất thoát 300.000m3.
Điện, cứ 100 số thì thất thoát 8-9 số.
“Mất cắp” rất lớn, tỉ lệ thuận với những yếu kém trong quản lý. Nhưng lớn hơn cả chuyện mất cắp là những bất hợp lý, bất công mà người dân đang phải gánh chịu.
Những thất thoát này thì trách nhiệm thuộc về ai? - TS Vũ Đình Ánh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả Bộ Tài chính - năm 2008 đã nêu ra câu hỏi này.
Và ông cho rằng từ trước đến nay, điện, nước của Việt Nam thất thoát rất lớn. Ngành nước cung cấp nước thì phải chịu trách nhiệm về việc thất thoát đó, nhưng lại cộng vào giá thành, đánh vào những người tiêu dùng nghiêm túc, không ăn cắp. “Không lẽ, hai ngành này lại thực hiện theo nguyên tắc “thu tiền của người nghiêm túc bù cho kẻ ăn cắp”.
Với tỉ lệ thất thoát điện 8,6% thì chỉ trong 1 năm, chẳng hạn 2014, EVN đã để thất thoát tới 16,54 tỉ kWh. Và nếu tỉ lệ này là 0, thậm chí tiền điện còn có thể hạ chứ không phải là tăng 7,5% khiến dân chúng “toát mồ hôi hột” như thực tế đang diễn ra.
Nếu nói tới bất công, vô lý, phải kể luôn cả câu chuyện Dung Quất vào đây.
Sau những tiếng kêu la thảm thiết trước nguy cơ đóng cửa, một báo cáo mới tinh của Dung Quất tiết lộ số lãi “khủng” chỉ là nhờ các ưu đãi thuế mà ngày 25.11.2009 Chính phủ đã cho phép họ được giữ lại mức thuế nhập khẩu 7% với xăng dầu, 5% với LPG và 3% với các sản phẩm hóa dầu khác. Và nếu không được ưu đãi, số lỗ của nhà máy này từ năm 2010-2014 đã lên đến 27.600 tỉ đồng.
Thế là việc múc dầu từ biển về lọc rồi đem bán cũng lỗ, cũng xin ưu đãi thuế. Và chao ôi, không biết có bao nhiêu phần trăm trong mỗi lít xăng đang tăng giá hằng ngày kia, không biết có bao nhiêu đồng trong số thuế phải nộp, người dân đang phải trả tiền để bù lỗ cho những yếu kém trong quản lý và kinh doanh của một ngành cũng độc quyền như điện, như nước.
Hôm qua, Bí thư Thành ủy TPHCM đã nói tới nỗi xót xa “Sau 40 năm đất nước thống nhất mà chưa lo được nước sạch cho dân”.
Cảm ơn bí thư đã lo lắng, đã thông cảm cho sự thiếu thốn của người dân chắc không phải chỉ ở thành phố mang tên Bác.
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Bí thư Thành ủy TPHCM hôm qua khiến người dân ngậm ngùi khi nhắc tới câu chuyện “Làm ra 1 triệu mét khối nước, thất thoát 300.000m3”.
“Thu tiền của người nghiêm túc bù cho kẻ ăn cắp” và dùng tiền túi cá nhân để “trả cho những yếu kém trong quản lý”.
Nước, cứ làm ra 1 triệu mét khối thì thất thoát 300.000m3.
Điện, cứ 100 số thì thất thoát 8-9 số.
“Mất cắp” rất lớn, tỉ lệ thuận với những yếu kém trong quản lý. Nhưng lớn hơn cả chuyện mất cắp là những bất hợp lý, bất công mà người dân đang phải gánh chịu.
Những thất thoát này thì trách nhiệm thuộc về ai? - TS Vũ Đình Ánh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả Bộ Tài chính - năm 2008 đã nêu ra câu hỏi này.
Và ông cho rằng từ trước đến nay, điện, nước của Việt Nam thất thoát rất lớn. Ngành nước cung cấp nước thì phải chịu trách nhiệm về việc thất thoát đó, nhưng lại cộng vào giá thành, đánh vào những người tiêu dùng nghiêm túc, không ăn cắp. “Không lẽ, hai ngành này lại thực hiện theo nguyên tắc “thu tiền của người nghiêm túc bù cho kẻ ăn cắp”.
Với tỉ lệ thất thoát điện 8,6% thì chỉ trong 1 năm, chẳng hạn 2014, EVN đã để thất thoát tới 16,54 tỉ kWh. Và nếu tỉ lệ này là 0, thậm chí tiền điện còn có thể hạ chứ không phải là tăng 7,5% khiến dân chúng “toát mồ hôi hột” như thực tế đang diễn ra.
Nếu nói tới bất công, vô lý, phải kể luôn cả câu chuyện Dung Quất vào đây.
Sau những tiếng kêu la thảm thiết trước nguy cơ đóng cửa, một báo cáo mới tinh của Dung Quất tiết lộ số lãi “khủng” chỉ là nhờ các ưu đãi thuế mà ngày 25.11.2009 Chính phủ đã cho phép họ được giữ lại mức thuế nhập khẩu 7% với xăng dầu, 5% với LPG và 3% với các sản phẩm hóa dầu khác. Và nếu không được ưu đãi, số lỗ của nhà máy này từ năm 2010-2014 đã lên đến 27.600 tỉ đồng.
Thế là việc múc dầu từ biển về lọc rồi đem bán cũng lỗ, cũng xin ưu đãi thuế. Và chao ôi, không biết có bao nhiêu phần trăm trong mỗi lít xăng đang tăng giá hằng ngày kia, không biết có bao nhiêu đồng trong số thuế phải nộp, người dân đang phải trả tiền để bù lỗ cho những yếu kém trong quản lý và kinh doanh của một ngành cũng độc quyền như điện, như nước.
Hôm qua, Bí thư Thành ủy TPHCM đã nói tới nỗi xót xa “Sau 40 năm đất nước thống nhất mà chưa lo được nước sạch cho dân”.
Cảm ơn bí thư đã lo lắng, đã thông cảm cho sự thiếu thốn của người dân chắc không phải chỉ ở thành phố mang tên Bác.
Chào hàng đê!
Phim tài liệu: Cuộc gặp gỡ lịch sử (Việt Minh và Hoa Kỳ)
Xem lại blog NĐB: Vai trò đội Con Nai - tình báo Mỹ trước Cách mạng tháng 8
Phần nhận xét hiển thị trên trang
mặc mẹ cái mình vẽ ra nó mang cái ý nghĩa gì..
Hà Nội chán ngắt.
Tiêu Phong
Nguồn: Tieu Phong
Ông nghệ sỹ già vẫn thỉnh thoảng vác violin ra Bờ Hồ dạo nhạc miễn phí. Ông chơi cho cái thú già của tuổi xập xệ cuối đời, cho ai thích thì cứ đứng mà nghe. Người ta gọi ông là Nghệ sỹ đường phố.
Còn tôi thì quên tên ông.
Đôi lúc cỡ quãng vài năm trước, trong những cuộc xuống đường bức xúc để bày tỏ thái độ của việc xâm lấn biển đảo, tôi ngồi cafe quan sát và có thấy ông trong những cuộc đó, với cái mũ trứ danh quen thuộc, chòm râu Quan Vũ, vừa đi trong đoàn người vừa dạo violin, như thể cuộc tuần hành vì hòa bình này là một cuộc biểu diễn nghệ thuật Carnival vậy.
Tôi uống cafe, ngắm ông, ngắm họ với vô vàn những câu hỏi trong đầu. Ai trong số họ là quần chúng yêu nước vô tư? Ai là zich của cơ quan an ninh? Ai là kẻ sẽ khích động giật dây? Ai là kẻ cơ hội khoác cái áo đấu tranh dân chủ? Thậm chí, ai là những kẻ mù quáng?
-------------------------------
Cơn bão đời quét qua đời tôi, đánh dấu chấm cuối cùng vào tháng 6/2012. Khi tôi ngồi và nhìn ngắm người ta mang đồ đạc văn phòng của tôi đi với một vẻ bàng quan và thờ ơ. Những vật dụng đồ đạc mà chính tay tôi vẽ, đặt đóng và gắn bó với tôi từ tháng 6/2007. Tủ hồ sơ, tài liệu. Tủ để bản vẽ lưu. Các bàn làm việc... Tất thảy. Thậm chí đến cả nồi niêu xoong chảo, dụng cụ bếp.
Căn nhà kho tôi thuê và biến nó thành văn phòng làm việc theo phong cách thô ráp gạch trần xen khung kính, xây thêm một tầng. Tôi ngồi trên yên một chiếc xe máy của ai đó, chân nọ vắt lên chân kia, ngắm nhìn sự nhộn nhịp ra vào của khung cảnh thanh lý, như thể một chủ thầu đang ngồi trông thợ, như một kẻ bàng quan thời cuộc. Trống rỗng hoàn toàn.
Tôi hứa tôi sẽ trả tiền nhà còn thiếu sáu tháng cho ông bà chủ nhà khi tôi thanh lý đồ đạc. Tôi tính tôi chỉ bán năm cái điều hòa, bộ bàn ghế và tủ tài liệu phòng tôi cũng đủ trả cho họ. Nhưng họ không nghe. Tôi biết họ muốn ép tôi. Tôi chỉ nói, nếu ông bà không nghe phương án đó, tôi vẫn sẽ trả đầy đủ. Và sáng đó tôi đến văn phòng, một cảnh tượng khủng khiếp xảy ra.
Dọc cầu thang, tất cả giấy tờ của tôi, từ các giấy tờ hợp đồng đã làm hay dang dở, những chứng từ kế toán, sách vở chuyên ngành, văn bản pháp lý, ghi chú sổ sách đến các loại bản vẽ lưu, tất tần tật nằm tung tóe từ cầu thang xuống khắp nền nhà tầng một. Tôi tưởng lại bị đột nhập văn phòng một lần nữa, bởi tháng trước đó, tôi đã bị đập cửa cắt khóa. Nhưng không phải. Nhân viên tôi bảo ông bà chủ nhà gọi đồng nát vào thu dọn giấy tờ của tôi. Khi nó đến đã thấy lanh tanh bành ra cả như thế và nó bắt dừng lại.
Tôi đã hét lên, đã gào lên như một con thú dữ. Sự cuồng nộ của tôi làm hai bà đồng nát chạy như ma đuổi. Tôi chỉ thiếu nước là bóp chết lão già chồng bà chủ nhà, khi tay tôi đã tóm lấy cái cổ họng lão khi lão nói với tôi với cái giọng đầy mùi hồng xiêm vào 8h sáng. Tôi không thể nhớ lão nói gì, nhưng tôi biết lão nói đại ý lão làm thế vì sợ tôi không trả tiền. Tôi gầm gừ những tiếng man rợ trong cổ họng với nỗ lực kìm giữ không bóp nát cái cổ họng lão, trong sự tiết chế không chửi bậy theo phản xạ bản năng...
Chỉ biết, những ai đó đã lôi tôi ra, đuổi vợ chồng lão tạm lánh đi chỗ khác.
Tôi đã hẹn người đến kiểm kê đồ để thanh lý. Tôi đã mua sẵn các bao tải để đựng giấy tờ, phân loại sẵn sàng, chỉ chờ đóng gói. Bởi giấy tờ rất quan trọng. Nếu tiền là máu của doanh nghiệp, thì giấy tờ là xương sống. Vậy mà chỉ vì sợ tôi không trả tiền, lão già đã uống mấy chén rượu để lấy can đảm mà gọi đồng nát để quẳng giấy tờ của tôi thành đống lộn xộn, bán giấy vụn.
Tôi chỉ nhớ, lúc tôi đã bình tĩnh hơn, lão có đến gần tôi nói cái gì đó, tôi đã đáp lại: Nếu ông còn quanh quẩn bên tôi, tôi thề là mặt ông sẽ như cái cửa kia đấy. Tôi chỉ cái cửa kính mà tôi đã đấm vỡ trong cơn uất hận.
Khi đó, tôi ngồi trên yên cái xe máy của ai đó, chân nọ vắt lên chân kia. Hoàn toàn trống rỗng. Đến cả cảm giác chán ngắt tôi cũng chẳng thể định nghĩa nổi nó có tồn tại không nữa.
Tôi tiếc nhất cái ghế tôi ngồi. Nó là món quà của một người bạn. Tôi đành phải bán nó với cái giá không bằng một nửa mua mới. Cho dù trạng thái trống rỗng vây bủa, vẫn sót lại cảm giác xa xót đó.
--------------------------
Và chín tháng thất nghiệp. Toàn tập. Tôi vẫn hàng ngày ra phố, qua cái garage quen chơi với đội xe cũ. Tháng đầu ở nhà, tôi thấy thanh thản.
Tôi biết cái cảm giác đó.
Tôi không còn đến văn phòng với cảm giác trĩu nặng nữa. Tôi không còn nhìn thấy những nhân viên mà tôi nợ lương. Tôi cũng chẳng còn phải đối phó với những khách hàng mà với việc kinh doanh, họ buộc phải coi lợi nhuận là trên hết để mà không cần nghĩ đến chữ tình. Tôi cũng chẳng còn phải nghĩ đến những áp lực phải giải quyết. Tôi rong chơi mặc dù không còn một xu trong túi. Các bạn rủ đi Hà Giang, tôi đi mà không phải đóng góp gì cả.
Ai lại bắt một thằng vừa phá sản đóng góp bao giờ.
Rồi sáng đưa con đi học, trưa đón con về. Chiều đưa con đi học, tan tầm lại đón con về. Sự tiếp diễn tuần tự trong cảm nhận biết thân phận của kẻ thất bại. Tôi chả đòi hỏi gì. Thuộc lịch học của con như cháo. Chả ai hỏi tiền tôi. Chả ai bắt tôi đóng góp cái gì cả. Trớ trêu với một kẻ thất nghiệp, không làm ra tiền nhưng vẫn giữ lại được cái ô tô, dùng làm phương tiện đưa đón con hay người nhà những lúc mưa hay trời quá nắng.
Tôi đổ xăng bằng tiền người nhà. Và tôi thấy chán ngắt.
Và tôi bắt đầu vùng vẫy, bắt đầu cựa quậy để cố nhoi thoát ra sự chán ngắt đấy. Tôi mong ngóng những giờ bọn học trò đến tập để tôi được hoạt động, để có cảm giác hoạt động và đầu óc khỏi bị ù lỳ. Tôi trôi qua những buổi tối sau khi tập với những chén rượu mà chúng nó mua, và để hôm sau, lại triền miên trong chán ngắt.
------------------------
Cho đến bây giờ, khi ngồi tại một quán cafe và gõ những dòng chán ngắt này trong một cảm nhận cũng chán ngắt về sự đời, về nhân tình thế thái, tôi cũng đang thấy chán ngắt.
Tôi vẫn có một chút công việc để làm, với một sự luẩn quẩn là, làm việc để làm gì nhỉ? Nhưng không làm việc thì biết làm gì? Làm việc để kiếm sống nên phải làm việc, và vì thế, người ta phải làm việc. Chỉ là thế thôi. Có lẽ, một trăm người, một ngàn người, một triệu người, mười triệu người hay cả tỷ người, đều phải thế. Đều phải làm việc vì kiếm sống và không làm việc thì chả biết làm gì. Nhưng vế một, làm việc để kiếm sống là bắt buộc, thì vế hai, làm việc vì không làm việc thì chả biết làm gì, vế này có vẻ bớt cần lao hơn, nhưng cả hai vế, vẫn đều là chán ngắt.
Với tôi thì cả hai. Bởi vì, tôi đã phải buộc mình quên đi sự yêu thích công việc. Tôi buộc tôi phải bỏ đi cái niềm kiêu hãnh công việc để suy nghĩ về việc kiếm sống. Tôi thấy mừng và thật sự ghen tỵ với những bạn mà việc kiếm sống có niềm vui song cùng là niềm yêu thích công việc đó.
Cái tôi nghề nghiệp rất cần thiết cho lĩnh vực sáng tác. Âm nhạc, văn học, hội họa, thơ ca, kiến trúc, nghiên cứu khoa học, đều cần một cái tôi rất lớn và sự cô đơn cũng rất lớn. Nhưng lúc này, tôi tránh nghĩ đến và sử dụng từ sáng tác. Nó là thứ xa xỉ rồi. Tôi ép tôi nghĩ rằng, những cái tôi làm, tôi vẽ chỉ là kiếm tiền, là mưu sinh, đơn thuần là thế. Người ta thuê mình vẽ, thì mình cố làm sao vẽ cho người ta ưng để người ta trả tiền mình, thế thôi.
Thế là, tôi sẽ chỉ cố để hiểu người ta muốn cái gì thì vẽ cái đó. Vẽ, chứ không sáng tác. Thợ vẽ.
Và bây giờ, các thợ vẽ đang cạnh tranh với nhau trong cái ao tù của khát khao no đủ, trong cái sung sướng có tiền để mua xe, trong mặc mẹ cái mình vẽ ra nó mang cái ý nghĩa gì, trong cái kệ cha bộ mặt đô thị, trong cái bon chen kiếm việc, xuống nước với chủ đầu tư, mặc cả tỷ lệ fit back và mặc cả với các nhân công khoán việc. Chạy đuổi với thời gian.
Mà quả là nhiều lúc, tôi cũng đéo hiểu được các chủ đầu tư. Họ cần nhanh để làm gì khi mà chính họ cũng có tiền để xây đéo đâu? Họ cần nhanh để làm gì khi mà những người có thể có tiền mua dự án của họ còn nâng lên đặt xuống bcm? Họ cần nhanh để làm gì vì qua lâu cmnr cái thời người dân ngây thơ mua nhà trên giấy. Bây giờ đến xây chềnh ềnh ra cũng còn cứ ngắm chán. Nhưng cứ thích nhanh. Cái gì cũng nhanh, thẩm duyệt lại càng phải nhanh. Cứ như một cuộc chạy đua nước rút, nháo nhào và quang quác điện thoại vào tai nhau bất kể giờ giấc.
Rồi thì, cũng vẫn như một ngày chán ngắt như ngày hôm nay, ngồi gặm nhấm những suy nghĩ nham nhở của một cuộc nhân tình thế thái mà ở chỗ nào cũng chỉ thấy muốn nhảy vào miệng nhau, cũng chỉ thấy muốn lợi dụng nhau, chiếm đoạt thời gian của nhau, lại gõ ra những thứ chán ngắt trong một niềm chán ngắt là chấp nhận khía cạnh cuộc sống như một thuộc tính bao năm vẫn vậy. Một hằng số không đổi trong tham số cuộc đời.
Lại nghĩ đến những điều to tát của chính trị. Với chính trị, lợi ích quốc gia dân tộc bao giờ cũng đặt lên trên, bạn bè láng giềng hay hữu hảo hữu nghị chỉ có tính tương đối nhất thời. Ấy là người ta nói thế, mình biết đéo đâu mà tham gia. Nhưng lại ngẫm cái điều đó trong xã hội, trong cư xử ''bạn bè '' với nhau, thì lại cảm thán mà phải chấp nhận rằng, với con người, lợi ích cá nhân cũng phần nhiều là người ta phải bảo vệ. Ai chả vị kỷ và nên tha thứ cho những vị kỷ như vậy, bởi nếu không, sớm dám sẽ trở thành thằng bất đắc chí.
Chú em hỏi tôi: Anh nghĩ gì về chuyện hàng rào phân cách sống của mấy đứa sinh viên tình nguyện giữa cái nắng 40 độ và mặt đường lên đến gần 60 độ? Tôi bảo: Anh biết đéo gì mà nói? Vì khi anh bằng tuổi chúng nó, điều anh quan tâm là hôm nay anh đi xứ, anh vợt được mối hàng có lãi hay không, có thằng nào dở trò mua tranh bán cướp với anh hay không, và ở cửa hàng, bọn nó có bán hộ anh được cái máy nào không? Đến việc học anh còn xếp sau, còn chưa ý thức rõ nó là tương lai của mình, nghĩ gì đến xã hội và trách nhiệm. Thế nên anh không phán xét!
Nó hỏi tiếp, thế con anh như thế, anh có cho chúng nó làm những việc đấy không? Tôi chán ngắt với những kiểu trách nhiệm xã hội như thế. Nhưng vẫn ôn tồn để trả lời: Nó có cướp nhà băng, hay ám sát lãnh tụ, hay tham gia IS, cũng là việc của nó. Nó tự thấy đúng thì làm. Cái xã hội này và cả các cha các mẹ cũng đã vào hùa để ăn cắp đi cái tuổi thơ của chúng nó, thì cũng đừng có lên mặt chỉ vì tao đẻ mày ra thì mày phải nghe tao!
Trong một ngày chán ngắt, những câu hỏi cũng làm cái ý định lên Tạm Thương uống rượu cho đỡ buồn cũng nguội như nước đá. Cái nóng sục sôi ngoài kia không giảm, trái ngược với cái chán ngắt lạnh lẽo trong lòng.
Mà quả là nhiều lúc, tôi cũng đéo hiểu được các chủ đầu tư. Họ cần nhanh để làm gì khi mà chính họ cũng có tiền để xây đéo đâu? Họ cần nhanh để làm gì khi mà những người có thể có tiền mua dự án của họ còn nâng lên đặt xuống bcm? Họ cần nhanh để làm gì vì qua lâu cmnr cái thời người dân ngây thơ mua nhà trên giấy. Bây giờ đến xây chềnh ềnh ra cũng còn cứ ngắm chán. Nhưng cứ thích nhanh. Cái gì cũng nhanh, thẩm duyệt lại càng phải nhanh. Cứ như một cuộc chạy đua nước rút, nháo nhào và quang quác điện thoại vào tai nhau bất kể giờ giấc.
Rồi thì, cũng vẫn như một ngày chán ngắt như ngày hôm nay, ngồi gặm nhấm những suy nghĩ nham nhở của một cuộc nhân tình thế thái mà ở chỗ nào cũng chỉ thấy muốn nhảy vào miệng nhau, cũng chỉ thấy muốn lợi dụng nhau, chiếm đoạt thời gian của nhau, lại gõ ra những thứ chán ngắt trong một niềm chán ngắt là chấp nhận khía cạnh cuộc sống như một thuộc tính bao năm vẫn vậy. Một hằng số không đổi trong tham số cuộc đời.
Lại nghĩ đến những điều to tát của chính trị. Với chính trị, lợi ích quốc gia dân tộc bao giờ cũng đặt lên trên, bạn bè láng giềng hay hữu hảo hữu nghị chỉ có tính tương đối nhất thời. Ấy là người ta nói thế, mình biết đéo đâu mà tham gia. Nhưng lại ngẫm cái điều đó trong xã hội, trong cư xử ''bạn bè '' với nhau, thì lại cảm thán mà phải chấp nhận rằng, với con người, lợi ích cá nhân cũng phần nhiều là người ta phải bảo vệ. Ai chả vị kỷ và nên tha thứ cho những vị kỷ như vậy, bởi nếu không, sớm dám sẽ trở thành thằng bất đắc chí.
Chú em hỏi tôi: Anh nghĩ gì về chuyện hàng rào phân cách sống của mấy đứa sinh viên tình nguyện giữa cái nắng 40 độ và mặt đường lên đến gần 60 độ? Tôi bảo: Anh biết đéo gì mà nói? Vì khi anh bằng tuổi chúng nó, điều anh quan tâm là hôm nay anh đi xứ, anh vợt được mối hàng có lãi hay không, có thằng nào dở trò mua tranh bán cướp với anh hay không, và ở cửa hàng, bọn nó có bán hộ anh được cái máy nào không? Đến việc học anh còn xếp sau, còn chưa ý thức rõ nó là tương lai của mình, nghĩ gì đến xã hội và trách nhiệm. Thế nên anh không phán xét!
Nó hỏi tiếp, thế con anh như thế, anh có cho chúng nó làm những việc đấy không? Tôi chán ngắt với những kiểu trách nhiệm xã hội như thế. Nhưng vẫn ôn tồn để trả lời: Nó có cướp nhà băng, hay ám sát lãnh tụ, hay tham gia IS, cũng là việc của nó. Nó tự thấy đúng thì làm. Cái xã hội này và cả các cha các mẹ cũng đã vào hùa để ăn cắp đi cái tuổi thơ của chúng nó, thì cũng đừng có lên mặt chỉ vì tao đẻ mày ra thì mày phải nghe tao!
Trong một ngày chán ngắt, những câu hỏi cũng làm cái ý định lên Tạm Thương uống rượu cho đỡ buồn cũng nguội như nước đá. Cái nóng sục sôi ngoài kia không giảm, trái ngược với cái chán ngắt lạnh lẽo trong lòng.
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Gì nữa đây?
Phần nhận xét hiển thị trên trang
Có những 'giá trị Người' đã rời bỏ thế gian
Họ- từ nhà ngoại giao giỏi giang, đến vị GS âm nhạc uyên bác và các nhạc sĩ tài năng, vẫn sống trong tâm khảm người đời, kể cả khi họ đã như chiếc lá xa cành. Những con người như họ, tự nhiên nhi nhiên, đã tạo nên những "giá trị Người" tử tế giữa nhân gian
Nếu như chính trị nói chung (ngoại giao nói riêng), và văn hóa, là hai mặt cốt yếu làm nên sức mạnh, sức sống một dân tộc, thì trong tuần này, có 04 con người, với tài năng, nhân cách của mình, tạo nên những “giá trị Người” riêng biệt, góp phần làm đẹp thêm sức sống và bản sắc văn hóa dân tộc, đã lần lượt theo nhau về gặp tiên tổ, để lại trong lòng XH những xót đau, thương tiếc.
Đó là ông Trần Quang Cơ, cựu Thứ trưởng Ngoại giao. Còn lại ba người kia là nhà nghiên cứu âm nhạc, nhạc sĩ nổi tiếng: GS nghiên cứu âm nhạc dân tộc Trần Văn Khê, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu và nhạc sĩ Phan Nhân.
Tất cả họ đều đã ở tuổi trời cho “xưa nay hiếm” nhưng trí tuệ và tâm hồn họ thật trẻ trung, với đất nước, giống nòi.
“Biết người là trí, biết mình là sáng”
Xin được mượn câu của Lão Tử để nói về ông, cố Thứ trưởng Ngoại giao Trần Quang Cơ.
Ông là người Nam Định. Đất Nam Định vốn là đất học, có nhiều người thông minh học rộng, tài cao. Nếu như định mệnh đã đặt vào ông số phận của một người làm chính trị, với nghề ngoại giao suốt một đời (44 năm công tác- từ 1954 đến 1997), vừa khắc nghiệt, vừa đầy thử thách đòi hỏi sự sáng suốt, tỉnh táo, bản lĩnh biết tiến biết lui, thì ông quả đã làm giỏi định phận ấy.
Nước Việt với vị trí địa- chính trị đặc biệt, từ lịch sử quá khứ cho đến thời hiện tại, gần như chưa bao giờ được bình yên trước tham vọng và lợi ích ích kỷ của không ít nước lớn láng giềng. Ngoại giao vì thế mang chức phận nặng nề, như giải một bài toán hiểm hóc. Nước Việt sẽ phải đi thế nào đây trên hành trình với nhân loại, xen lẫn bạn và thù, văn minh và dã tâm, để bảo vệ chủ quyền, độc lập tự do, bảo vệ lợi ích dân tộc trên hết?
Như một công chức- quan chức mẫn cán, cuộc đời ông có rất nhiều rẽ ngoặt, nhưng đều không xa rời nhiệm vụ ngoại giao. Tất cả những cung bậc đó tạo nên ở ông phẩm chất một nhà ngoại giao có hạng- hiểu biết sâu sắc, có tầm nghĩ chiến lược và lịch lãm.
Thứ trưởng Trần Quang Cơ đón chuyên gia Liên Xô tới thăm, làm việc tại Cục Tuyên truyền đặc biệt (tháng 3-1987). Ảnh tư liệu: QĐND/ VOV
Theo các chuyên gia ngoại giao kỳ cựu về lĩnh vực này, thì ông là một trong số rất ít cán bộ ngoại giao đóng vai trò nòng cốt và có mặt trên tuyến đầu của cả ba “trận chiến” quan trọng nhất của ngành những năm 60 – 80 thế kỷ XX.
Đó là việc tham gia vào cuộc đấu trí, đấu lý tại Hội nghị Paris suốt 06 năm trời (1968- 1973), góp phần vào thắng lợi của đoàn VNDCCH, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở VN, buộc Mỹ rút quân về nước.
Đó là cuộc đấu tranh ngoại giao hết sức cam go, phức tạp kéo dài hơn một thập kỷ (12 năm) nhằm đẩy lùi những hành động chống phá và bao vây, cô lập VN trong những năm 80, thông qua các cuộc thương lượng giải quyết chiến tranh tại Campuchia.
Đó là việc tham gia vào những hoạt động ngoại giao, mở cửa với thế giới bên ngoài, với các nước lớn Trung Quốc- Liên xô- Mỹ, khi đất nước bước vào công cuộc đổi mới, nhất là việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ.
Ngoại giao cũng giống như văn hóa- là mưa dầm thấm lâu, nhưng trong những quan hệ đặc biệt, từng có những tổn thương sâu sắc, thì còn rất cần những bàn tay.. ..khéo vá hơn lành vụng may.
Nếu như năm 2015 này, VN và Mỹ kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ- từ cựu thù thành bè bạn, và chuyến đi thăm nước Mỹ của ông Tổng bí thư Đảng CSVN sắp tới đây vào đúng tháng 07, thì thực ra, sự bình thường hóa đó đã được những bàn tay và trí tuệ khôn khéo của những nhà ngoại giao, những người thợ khéo vá như ông cần mẫn từng đường kim mũi chỉ. Nhưng sự khéo vá ấy cũng còn phụ thuộc vào tầm nhìn chiến lược, vào cơ duyên biết nắm bắt cơ hội của đất nước.
Không phải không có lý khi ông, một chuyên gia cao cấp về Mỹ đã nuối tiếc, rằng những việc cần thiết làm với Mỹ, trên thực tế chúng ta đã “chậm trễ tới cả 10 năm”. Mà theo ông Đinh Hoàng Thắng, nguyên Đại sứ VN tài Hà Lan, thì đó là một cái nhìn rất tỉnh táo.
Bởi theo ông “một nước nhỏ hay trung bình như VN thì càng nhiều bạn càng tốt. Tôi thấy điều có thể làm khác là phải đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế sớm hơn. Trước Đại hội Đổi mới (năm 1986), VN đã quá phụ thuộc vào ý thức hệ mà không đa phương hóa được quan hệ” (Tuần Việt Nam, ngày 01/7).
Còn không phải không có lý khi rất nhiều bè bạn, chiến hữu và cả những quan chức có trách nhiệm …nuối tiếc ông, khi ông từ chối không nhận chức vụ Bộ trưởng Ngoại giao thay thế vị bộ trưởng trước đó nghỉ hưu “bất thường”, giữa lúc bàn cờ ngoại giao cực kỳ phức tạp. Và rồi tiếp đến cuối năm 1993, ông cũng tự xin rút khỏi cương vị một UVTƯ Đảng.
Biết người là trí, biết mình là sáng. Ông là người rất tự trọng, có liêm sỉ. Lại có đủ trí và có đủ sáng. Để hiểu sâu sắc thời cuộc. Hiểu khi nào mình đến. Và hiểu cả lúc cần đi.
Dù vậy, người viết bài này và số đông người dân yêu mến, kính trọng ông, một quan chức có tâm có tầm, có nhân cách trong sáng, vẫn tin rằng, ngay cả khi đi- trở về đời sống dân thường- và đi- trở về với tiên tổ, ông vẫn dẫu lìa ngó í còn vương tơ lòng với thời cuộc, với đất nước mà ông sinh ra, can trường nhưng còn lắm khổ đau. Điều này càng thấm thía trong tự sự của ông- nỗi đau về “tham ô tặc”, và về vận nước trước dã tâm láng giềng phương Bắc với Biển Đông (Tuần Việt Nam, ngày 02/7)
“Đừng chết trước lúc lìa đời"
Hiệu Minh, cựu chuyên gia của WB đã có một nhận xét chí lý khi cho rằng, nếu Thứ trưởng Trần Quang Cơ là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, thì GS Trần Văn Khê, nhà nghiên cứu văn hóa, âm nhạc cổ truyền nổi tiếng, là một nhà… ngoại giao nhân dân. Cả hai ông, bằng tài năng, trí tuệ của mình đã gắng kết nối VN với thế giới theo những con đường rất riêng.
GS Trần Văn Khê. Ảnh: VietNamNet
Quê tại Tiền Giang, GS Trần Văn Khê là một con người có số phận hiếm có. Sinh trưởng trong một gia đình có 04 đời làm nhạc sĩ, họ hàng, người thân ruột thịt của ông đều là những nghệ nhân âm nhạc cổ truyền nổi tiếng. Tuổi thơ ông sống trong thanh âm của những tiếng tơ đồng, của đàn kìm, đàn cò, đàn tranh.., của những bản nhạc dân tộc cổ truyền mà bất cứ người dân Nam bộ nào cũng rưng rưng khi xênh phách cất nhịp, như Lưu thủy, Kim tiền, Long hổ hội..
Có lẽ sự thành danh của ông được đánh dấu bằng rẽ ngoặt bất ngờ, khi năm 1949, ông du học Pháp. Cho dù trước đó ông học… y khoa, nhưng tiếng gọi của tiếng tơ đồng vẫn mạnh hơn tiếng lanh canh dao kéo. Và cứ thế, con đường nghiên cứu văn hóa, âm nhạc dân tộc ở Kinh đô Ánh sáng, cuối cùng lại là con đường cho ông rộng thênh thang ta bước.
Để từ đây, dần dà, khi đã thành danh, ông nối văn hóa nước Việt của mình với thế giới văn minh, thông qua sự giảng dạy, nghiên cứu âm nhạc ở Pháp, ở hơn 20 đại học các nước, tham gia hàng trăm hội thảo khoa học, diễn thuyết, nói chuyện về âm nhạc, quảng bá, truyền bá âm nhạc, văn hóa VN ở gần 70 nước trên thế giới.
Và bề dày sự nghiệp nghiên cứu văn hóa, âm nhạc dân tộc của ông cũng thật đồ sộ, hiếm có. Nếu biết rằng ông là tiến sĩ ngành âm nhạc học người VN đầu tiên tại Pháp, với luận văn Âm nhạc truyền thống VN, rồi từng là GS tại ĐH Sorbonne của quốc gia này. Ông còn là thành viên danh dự Hội đồng Âm nhạc Quốc tế- UNESCO; thành viên của Viện Khoa học Pháp, Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm châu Âu về Khoa học, Văn chương và Nghệ thuật; cũng như nhiều hội nghiên cứu âm nhạc quốc tế khác; rồi Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Viện quốc tế nghiên cứu âm nhạc bằng phương pháp đối chiếu của Đức (theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia)
Khác với số phận như cánh chim trời của GS Trần Văn Khê, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, nhạc sĩ Phan Nhân, trước khi trở thành những nhạc sĩ nổi tiếng, để lại cho đời những ca khúc lay động lòng người và sống mãi với thời gian, cả hai đều là những người lính cụ Hồ- “trai thời loạn”- như biết bao người trẻ tuổi thời đó.
Và có lẽ, chính số phận người lính luôn gắn liền với số phận dân tộc, ở một thời cuộc mà độc lập tự do đất nước phải trả bằng xương máu, đã khiến cho những gieo neo sinh tử họ đã trải qua trở thành vốn sống, thành hồi ức, thành nguồn hứng cảm, để đi tới một con đường duy nhất trong âm nhạc- Tình yêu. Tình yêu con người, tình yêu xứ sở- dư âm của những cung bậc con tim, những tâm hồn nghệ sĩ trong sáng đầy rung cảm.
Nhưng cái riêng nơi tâm hồn họ, cá tính họ lại khiến cho những tác phẩm của họ trở nên có bản sắc, trẻ trung rất khác nhau.
Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu. Ảnh: VietNamNet
Một Phan Huỳnh Điểu được coi là một trong những nhạc sĩ tiêu biểu nhất của nền âm nhạc đương đại VN với những đóng góp to lớn cho sự phát triển của âm nhạc VN trong thế kỉ XX . Ông được mệnh danh là "Con chim vàng của nền âm nhạc VN". (VOV.VN, ngày 01/7). Mở đầu bằng ca khúc Trầu cau, năm 1940, để rồi suốt cuộc đời sáng tác, con chim vàng ấy đã ... trò chuyện với thời cuộc bằng những ca khúc tình ca đầy trau chuốt, đầy chất trữ tình. Đến nỗi người viết bài này đã từng tự hỏi, vì sao một người nhạc sĩ mái tóc đã phơi sương, mà lại có con tim trẻ trung, thanh xuân đến thế.
Ở đó, đặc sắc nhất trong những tác phẩm hài hòa riêng chung, da diết tình yêu đôi lứa chính, là những ca khúc phổ nhạc từ những bài thơ của nhân gian, của các nhà thơ tên tuổi, thậm chí có cả những nhà thơ chưa kịp thành danh. Một Thuyền và Biển, một Thơ tình cuối mùa thu của nữ sĩ Xuân Quỳnh, một Ở hai đầu nỗi nhớ cuả nhà báo Trần Hòai Thu…, khi đó còn là một chàng trai trẻ, đau nỗi đau chia lìa của tình yêu.
Tất cả những tứ thơ yêu thương, đau khổ, hạnh phúc hay khắc khoải của con người trở nên long lanh, ngọc ngà dưới những nốt nhạc tài hoa nơi ông. Đến nỗi có báo đã gọi ông là nhạc sĩ của tình nhạc- duyên thơ (Người lao động, ngày 30/6)
Nghệ sĩ Ánh Tuyết viếng lễ tang nhạc sĩ Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân. Ảnh: Thanh Niên
Ở một cung bậc khác, là một Phan Nhân- khối lượng các tác phẩm sáng tác có thể không dầy dặn bằng Phan Huỳnh Điểu, nhưng ông vẫn là một trong những cây cổ thụ của nền âm nhạc VN, với vẻ đặc sắc riêng, trẻ trung riêng, hào sảng riêng không trộn lẫn. Người Hà Nội hẳn chưa bao giờ quên ca khúc “đỉnh cao” trong hàng loạt những tác phẩm như Tình ca đất nước, Cây đàn ghi-ta của Victor Hara, Nhớ về Pắc Bó, Xa Hà Nội… của ông.
Đó là Hà Nội niềm tin và hy vọng- ca khúc được sinh nở vào những năm tháng đất nước nói chung, HN nói riêng đang trong giông bão chiến tranh. Ở chính nơi thử thách khốc liệt nhất giữa cái sống cái chết, mới thấy vẻ đẹp tuyệt vời của một HN trong thử lửa can trường mà vẫn không mất đi sự phong nhã cần có, đã hiện ra như một tượng đài bất tử, qua ca khúc của Phan Nhân.
Những ca khúc đó của họ, của Phan Nhân, Phan Huỳnh Điểu vẫn sống mãi với thời gian. Cho dù âm nhạc của đất nước hôm nay đã mang một diện mạo mới, không biết nên buồn hay vui, khi nó thời thượng hơn, và cũng đậm sắc màu… thị trường hơn.
Dù thế, thì sự ra đi của tất cả họ, những nhạc sĩ tài danh lại kéo lòng người Việt… trở về, cùng hoài niệm về một thời cuộc đất nước đầy ấm lạnh, mưa nắng của lịch sử.
Giống như một Trần Văn Khê, dù có đi tận chân trời góc biển, vẫn lại quay về sau nửa đời lãng đãng xứ người, tiếp tục nghiên cứu và giảng dạy âm nhạc dân tộc trên mảnh đất VN, hiến tặng tới 420 kiện hiện vật quý là những loại nhạc cụ dân tộc và tài liệu âm nhạc cho đương thời và hậu thế.
Người viết bài chợt nhớ tới cố nghệ sĩ chèo Tào Mạt với những tác phẩm chèo nổi tiếng, trong đó Bài ca giữ nước được tôn vinh là “bài ca giữ chèo”. Có cảm giác từng đường gân thớ thịt của người nghệ sĩ độc đáo này được cấu tạo nên bởi những làn điệu chèo Bắc bộ lúng liếng, long lanh. Và nay, với cố GS Trần Văn Khê, có cảm giác từng mạch máu, đường gân thớ thịt của ông cũng được cấu tạo bởi những làn điệu dân ca âm nhạc cổ truyền cả ba miền. Bởi nếu không, làm sao tâm hồn ông đắm đuối đến vậy với những xênh, phách, hồ sê líu hồ líu sê sàng, với hò mái nhì, mái đẩy, vớiquan họ liền chị liền anh, với những tiếng tơ đồng nuột nà ngân nga…
Sinh thời, khi còn sống, nhạc sĩ Phan Nhân từng nhắc đến câu thơ của một nhà thơ Nga mà ông ưa thích “đừng chết trước lúc lìa đời". Để nói về ý nghĩa sâu sắc của đời người.
Nhưng thực ra- họ- từ nhà ngoại giao giỏi giang, đến vị GS âm nhạc uyên bác và các nhạc sĩ tài năng, họ lại vẫn sống trong tâm khảm người đời, kể cả khi đã như chiếc lá xa cành. Những con người như họ, tự nhiên nhi nhiên, đã tạo nên những "giá trị Người" tử tế giữa nhân gian.
Họ rời bỏ thế gian này, giữa muôn vàn xót xa thương tiếc của người ở lại, nhưng thực ra họ đã ra đi một cách rất… hạnh phúc.
Và bài viết này như một nén tâm nhang thành kính thắp cho họ- những con người đã tạo nên “giá trị Người”- dẫu cho họ đã rời bỏ thế gian…
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)