Mỹ: Rex Tillerson, sự cô đơn của vị tổng giám đốc đi làm ngoại giao

Rex Tillerson, vị ngoại trưởng cô đơn.

Đăng ngày 01-10-2017 Sửa đổi ngày 01-10-2017 15:36

Những cuộc tiếp xúc song phương liên tục, những cuộc họp cấp bộ với cùng nhịp độ…Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson từ ngày 18 đến 22/09/2017 bắt đầu khám phá nhịp sống thường nhật tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. 

Một tuần lễ hết sức bận rộn, nhưng vẫn không thể thoát được một từ ghép được lan truyền tại Washington từ mùa hè này: «Rexit» - tức sự ra đi được cho là không thể tránh khỏi của cựu tổng giám đốc tập đoàn dầu lửa ExxonMobil.

Một sự ra đi như thế, nhanh chóng diễn ra sau khi Thượng viện phê duyệt đề xuất của tổng thống Donald Trump, sẽ là sự kiện chưa có tiền lệ, kể từ sau vụ ngoại trưởng Alexander Haig từ chức năm 1982 do bất đồng với chính quyền Reagan, một năm rưỡi sau khi nhậm chức. Những người tiền nhiệm gần đây của ông Tillerson đã làm việc ít nhất trọn một nhiệm kỳ. 

Họ có những phẩm chất mà ngoại trưởng đương nhiệm không có được. Hoặc tầm vóc của một chính khách từng là ứng cử viên tổng thống, như bà Hillary Clinton (2009-2013) và ông John Kerry (2013-2017). Hoặc là người thân cận với tổng thống, như ông James Baker (1989-1993) hay bà Condoleezza Rice (2005-2009), lần lượt là ngoại trưởng dưới thời ông Bush cha và Bush con. Hoặc là chuyên gia về đối ngoại như ông Warren Christopher (1993-1997) và bà Madeleine Albright (1997-2001) thời Bill Clinton.

Sự nghiệp của ông Rex Tillerson không hề giống những cựu ngoại trưởng trước đây : không tham gia làm chính trị ở mức độ quan trọng, không hề biết công việc của chính quyền liên bang hay Quốc hội. Hơn nữa, tên của ông chỉ được nêu lên rất muộn màng trong lúc thành lập nội các.

Trước ông, là những cái tên khác. Đó là Rudy Giuliani, cựu đô trưởng New York, đã theo ông Trump ngay từ đầu chiến dịch. Là Mitt Romney, người từng đả kích dữ dội nhà tỉ phú địa ốc, nhưng thất bại trong vòng sơ bộ. Hoặc David Petraeus, vị tướng nổi tiếng và là cựu giám đốc CIA; hay Bob Corker, thượng nghị sĩ Cộng Hòa ở Tennessee, chủ tịch ủy ban đối ngoại nhiều ảnh hưởng của Thượng viện.

Tên ông Tillerson được những nhân vật uy tín thuộc phe bảo thủ đề nghị với tổng thống tân cử : bà Condoleezza Rice, cựu cố vấn an ninh quốc gia Stephen Hadley, cựu bộ trưởng Quốc phòng Bob Gates. Nhanh chóng được phe đối lập cũng như những người ủng hộ xếp vào nhóm những «người lớn» trong chính quyền Trump, ông Tillerson tuy vậy vẫn luôn gặp phải những khó khăn, đôi khi do chính bản thân ông.

"Rexit" ???

Bị cô lập trong chính phủ

Trước chuyến đi đến trụ sở Liên Hiệp Quốc, hồi mùa hè đã xảy ra tranh cãi về số lượng phái đoàn Mỹ, mà ngoại trưởng Tillerson muốn giảm xuống, trong ý hướng cải cách cơ quan đồ sộ này. Ông Tillerson với kinh nghiệm quản trị một tập đoàn đa quốc gia, đã hăng hái lao vào nhiệm vụ này và huy động các cơ quan tư vấn. Nhiều nhà ngoại giao Mỹ giấu tên không đặt lại vấn đề là trong những năm gần đây đã có Một nhà ngoại giao nói:«Người ta làm tăng thêm mức độ quan liêu với việc đặt ra các chức đặc phái viên và đại sứ phụ trách những hồ sơ chuyên biệt, không chỉ trong nhiệm kỳ của bà Hillary Clinton mà cả ông John Kerry. Ông Tillerson cố gắng phản ánh quan điểm của Donald Trump, nhất là ông Trump vẫn chỉ trích nạn quan liêu và quan tâm đến hiệu quả ».

Trong chiến dịch tranh cử, ứng viên đảng Cộng Hòa cũng không giấu sự coi thường ngành ngoại giao, chỉ trích sự thủ cựu của bộ Ngoại giao – theo ông.

Những người đả kích ông Tillerson dữ dội nhất, trong đó có Daniel Drezner, giáo sư chính trị quốc tế ở Fletcher School of Law and Diplomacy của Tufts University (Medford, Massachusetts), phản đối sự chọn lựa ấy. Theo họ, Tillerson tập trung nỗ lực vào một nhiệm vụ không phù hợp, thường là của cấp phó. Họ cũng nghi ngờ khả năng áp đặt được những thay đổi triệt để, do cấu trúc của cơ quan này dựa trên một sự phân bổ địa lý rất khó sửa đổi.

Stewart Patrick, chuyên gia về quản trị thuộc cơ quan tư vấn Council on Foreign Relations nhận định: «Rex Tillerson coi bộ Ngoại giao như một công ty đang gặp khó khăn cần phải vực dậy, phải tái cấu trúc. Tuy nhiên ngoại giao không phải là business như những ngành kinh doanh khác, nó đòi hỏi sự kế tục. Cần liên tục là tiếng nói của Nhà nước, nhắc nhở lại các quan điểm, nếu không sẽ là một dạng đơn phương giải giáp của Mỹ».

Nhận xét này được nhiều nhà ngoại giao nước ngoài chia sẻ trên một số phương diện. Họ khó tiếp xúc được ở cấp cao vì những chức vụ chiến lược vẫn chưa có người phụ trách. Tương đối cô độc trong chính quyền, ông Tillerson còn đụng chạm với Quốc hội, vốn không mấy thuyết phục về quan điểm kinh tế và không ủng hộ ý muốn cắt giảm ngân sách của ngành ngoại giao, tuy đây là yêu cầu của ông Trump. Ngoại trưởng Tillerson còn mất khá nhiều thời gian để tránh né báo chí, thay vì thông qua báo chí nói lên tiếng nói của mình.

Chưa hề biết đến ngoại giao, Rex Tillerson cố thích ứng kinh nghiệm doanh nhân vào thực tiễn của ngành. Stewart Patrick nhận xét: «Đó là một sai lầm. Sự tiếp xúc tay đôi, dấu ấn trên quan hệ cá nhân là điều tốt nếu bạn là ông chủ thực sự, nhưng trong trường hợp ngành ngoại giao Hoa Kỳ thì không», so với trọng lượng của Nhà Trắng. «Thế nên bạn gánh lấy nguy cơ phóng đại quyền lực của mình, mà không qua mắt được người đối diện».

Ông Tillerson gặp gỡ các nhân viên đại sứ quán Mỹ tại Luân Đôn ngày 14/09/2017.

Một thời gian dài không có được cánh tay mặt

Bản thân vị ngoại trưởng cũng nhìn nhận trước các nhà báo, trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi hồi tháng Bảy, là ông đã nỗ lực hết mình để hòa giải giữa Qatar và láng giềng Ả Rập Xê Út, các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất, nhưng không thành công. «Chức vụ ngoại trưởng rất khác với chức tổng giám đốc ExxonMobil. Hồi đó tôi là người quyết định, nên mọi chuyện dễ dàng hơn» - Tillerson giải thích với giọng có phần nuối tiếc.

Richard Sokoksky, cựu viên chức cao cấp bộ Ngoại giao, nay làm việc cho Carnegie Endowment for International Peace, tỏ ra khoan dung hơn: «Rex Tillerson có vấp phải những sai sót của người mới vào ngành. Nhưng tiếng nói của ông bị yếu đi nhiều do Trump không trao cho ông các phương tiện để trở thành tiếng nói của ngành ngoại giao Mỹ, trong các cơ quan chính phủ cũng như ở nước ngoài».

Trở ngại đầu tiên mà ông Tillerson gặp phải là thành phần trợ lý ngoại trưởng. Ngay từ hồi tháng Giêng, ông không còn thứ trưởng phụ trách quản trị, sau khi Patrick Kennedy – do ông George W.Bush bổ nhiệm và Barack Obama cho tại nhiệm – từ chức. Người thay thế là Eric Ueland, được đề cử vào tháng Sáu, vẫn chưa được Thượng viện phê chuẩn. 

Nhiều tuần lễ liền ngoại trưởng Tillerson không có cánh tay mặt nào trợ giúp, vì ông Trump từ chối Elliott Abrams, một nhà ngoại giao lão luyện được ông Tillerson đề cử, vì ông này từng chỉ trích Donald Trump trong chiến dịch tranh cử. Còn ông John Sullivan được đề cử từ tháng Tư, đến tháng Năm mới được Thượng viện thông qua.

Stewart Patrick nói: «Nhà Trắng liệu có thực sự muốn bộ Ngoại giao hoạt động được hay không? Ai cũng biết rằng Stephen Bannon, cựu cố vấn chiến lược của ông Trump đã bị mất chức vào tháng Tám, coi bộ Ngoại giao Mỹ như một lãnh thổ bị nước ngoài chiếm đóng, đầy những nhân vật chủ trương toàn cầu hóa, mà theo ông ta là xa rời lợi ích của người Mỹ».

Ngoại trưởng Rex Tillerson và đại sứ Nikki Haley (phải) tại Liên Hiệp Quốc ngày 19/09/2017.

Bị bà Nikki Haley lấn át

Ngành ngoại giao vốn không thể có khoảng trống. Việc bộ Ngoại giao bị yếu đi, đã mở ra cánh cửa cho những định chế cạnh tranh: Lầu Năm Góc, các cơ quan tình báo và Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng – hầu như đã trở thành một bộ Ngoại giao bis dưới thời ông Obama. Hơn nữa, hôm 15/9 tại Nhà Trắng, trong cuộc họp báo trước khi bước vào phiên họp Đại hội đồng, ông Rex Tillerson cũng không hiện diện bên cạnh bà Nikki Haley, đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc và tướng H.R.McMaster, cố vấn an ninh quốc gia.

Rất năng nổ về chính trị, bà Haley có được quyền ngồi vào văn phòng tổng thống. Bà nhanh chóng làm quên đi việc không có kinh nghiệm ngoại giao, và ngày nay không còn bị coi là cấp dưới của ông Tillerson mà hầu như bà mới là một ngoại trưởng quyền lực.

Tuy ban đầu bị ngờ vực vì mối quan hệ tốt đẹp với Nga trong thời gian lãnh đạo tập đoàn dầu khí, cựu tổng giám đốc ExxonMobil đã nhanh chóng dập tắt những chỉ trích, qua việc tỏ rõ quan điểm. Nhà cựu ngoại giao trên nhìn nhận: «Những phản ứng của ông Tillerson rất tốt. Mỗi lần ông đều bảo vệ những quan điểm hợp lý nhất, như về hiệp định nguyên tử với Iran, sự đối đầu giữa Ả Rập Xê Út và các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất với Qatar, về Bắc Triều Tiên, hiệp định khí hậu Paris hay đối với Nga».

Tuy vậy ngoại trưởng Mỹ thường bị thượng cấp là ông Donald Trump lấn sân, thậm chí nói ngược lại. Hồi tháng Sáu, ông Trump cảnh cáo Syria về việc sử dụng vũ khí hóa học, sau đó ông Tillerson mới biết, trong khi các động thái loại này thường phải phối hợp chặt chẽ với ngành ngoại giao. Trước đó, ông Trump dường như biệt đãi Ả Rập Xê Út trong cuộc đối đầu ở vùng Vịnh, trong khi ông Tillerson công khai bảo vệ quan điểm Washington chỉ đóng vai trò trung gian hòa giải, không thiên vị bên nào.

Quan hệ giữa tổng thống và ngoại trưởng ban đầu tốt đẹp - có lẽ do bị quyến rũ bởi quá trình thăng tiến của ông Tillerson, đi lên từ chức vụ thấp nhất ở ExxonMobil - đã có dấu hiệu sút giảm. Vị ngoại trưởng nằm trong số những quan chức hiếm hoi trong chính quyền tỏ ra cách biệt hẳn với ông Trump, sau những tuyên bố nhập nhằng của tổng thống về vụ đụng độ tại Charlottesville hồi tháng Tám, giữa hai phe tân quốc xã và chống phân biệt chủng tộc. Một nhà cựu ngoại giao nhận định: «Ông Tillerson nói những điều mình nghĩ, và điều này là cốt yếu trong một cuộc khủng hoảng lớn». Tuy vậy, thử thách lòng tự ái của Donald Trump là khá nguy hiểm – tổng thống ít thích bị chỉ trích.

Ngoại trưởng Rex Tillerson và tổng thống Donald Trump tại New York, 20/09/2017.

Thiệt thòi vì sự thiếu nhất quán của Donald Trump

Một phần lớn những khó khăn của ngoại trưởng là hệ quả của tình hình lộn xộn trong những tháng đầu của tân chính phủ. Ông Tillerson bị tách khỏi hồ sơ Israel-Palestine - được giao cho con rể tổng thống, Jared Kushner - trong khi từ trước đến nay vẫn do ngoại trưởng chỉ đạo. Ông cũng bị cô lập trước nhóm các tướng lãnh gồm H.R.McMaster, bộ trưởng Quốc phòng James Mattis và tân chánh văn phòng Nhà Trắng John Kelly ; đồng thời còn phải đối mặt với phong trào dân tộc chủ nghĩa mà ông Bannon là đại diện.

Cuối cùng, ông Tillerson còn bị ảnh hưởng bởi sự thiếu nhất quán trong chính sách ngoại giao của ông Trump. Thoạt nhìn thì cả hai cùng chia sẻ quan điểm thực tiễn, và trên diễn đàn Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, tổng thống Mỹ một lần nữa đòi hỏi một «chủ nghĩa thực tế dựa trên các nguyên tắc». Tuyên bố này không mấy thuyết phục đối với Stephen Walt, giáo sư về quan hệ quốc tế của Kennedy School of Government thuộc Havard, bản thân ông là một lý thuyết gia về luồng tư tưởng này. 

Giáo sư Walt giải thích: «Những người thực tế luôn cố gắng cải thiện chủ trương liên quan đến quốc gia của chính quyền. Ngược với quan điểm của ông Trump, mục tiêu này thường trở nên dễ dàng hơn với việc hợp tác với các nước khác, chứ hiếm khi qua việc tỏ ra hiếu chiến, tìm kiếm đối đầu. Mỉa mai thay, Donald Trump lại trao cho các địch thủ, nhất là Iran, cơ hội tỏ ra biết điều và chừng mực. Do đó, tất cả những người thực tiễn mà tôi biết được đều nghĩ rằng Trump là một thảm họa».

Không thể loại trừ khả năng vị ngoại trưởng có các hành động tỏ ra gần gũi với định nghĩa của giáo sư Walt, đôi khi cũng chia sẻ kết luận này.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Việt Nam nhiều tội phạm do đâu?

Bài báo mới đây trên Vnexpress.net cho biết từ ngày 27 đến ngày mùng 4 tết có 5000 người nhập viện do đánh nhau.

Còn theo bài báo ‘Thiếu hàng chục ngàn chỗ giam giữ’ trên Tuổi trẻ thì cả nước đang cần đến 3.600 tỷ đồng để xây nhà giam giữ vì hiện còn thiếu đến 26.000 chỗ giam giữ theo quy định.

Báo cáo của Bộ công an cho biết năm 2014 cả nước đã khởi tố mới 77.913 vụ án, với 121.039 bị can. Trong đó có 25.934 vụ với 55.944 bị can liên quan đến tội phạm xâm phạm trật tự xã hội.

Phát triển mất cân bằng

Những con số trên cho thấy xã hội Việt Nam hiện nay nhiều tội phạm quá.

Mặc dù không có số liệu so sánh nhưng có thể nhận định tỉ lệ tội phạm ở Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước phát triển. Báo chí đưa tin nước Hà Lan phải đóng cửa nhà tù do không có phạm nhân.

Điều đó cũng dễ hiểu vì Việt Nam hiện là nước có số dân đông hàng cao nhất nhưng kinh tế xã hội lại nghèo nàn lạc hậu thuộc hàng thấp nhất thế giới.

Nhiều người thường lý giải tình trạng tội phạm hiện nay là do ‘tương thích’ với tầm mức phát triển kinh tế xã hội.

Song cách lý giải như vậy sẽ khiến người ta cảm tưởng rằng việc ngăn giảm tội phạm là không thể vì nó có nguyên nhân khách quan bất khả kháng.

Khi đó dễ dẫn đến thái độ thụ động và người ta ít nghĩ đến những việc có thể làm giúp cho tội phạm ít đi.

Thực ra chúng ta đã có thể khiến cho tình trạng tội phạm khác đi và ít hơn mặc dù số lượng nguồn lực là không đổi.

Câu hỏi đặt ra là lâu nay chúng ta đã làm tốt những việc mà nếu làm tốt sẽ làm cho tội phạm ít đi chưa?

Phải chăng lâu nay việc xây dựng chính sách phát triển kinh tế xã hội còn nhiều bất công, khiến cho tầng lớp lao động nghèo bị bỏ rơi từ đó sinh ra tội phạm?

Bỏ quên người nghèo

Tình trạng tội phạm có thể đã ít hơn nếu như đường lối phát triển cân bằng hợp lý, bằng cách lựa chọn đúng đắn các vấn đề ưu tiên mặc cho số nguồn lực vẫn chỉ có thế.

Chính sách phát triển phải cân bằng hợp lý để giải quyết được vấn đề thay vì tạo ra thêm các vấn nạn xã hội mới.

Vì một khi chất lượng chính sách thấp sẽ không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà nó còn khiến các vấn đề khác bị bỏ lại không được giải quyết.

Tiền thì có hạn, đã tiêu cho việc này thì thôi việc khác.

Trong khi đó chúng ta biết rằng trong xã hội luôn tồn tại người giàu người nghèo và mỗi tầng lớp gặp phải những vấn đề cần giải quyết khác nhau.

Một ví dụ rất điển hình cho thấy tuy cùng là người một nước nhưng người giàu và người nghèo có những mối quan tâm rất khác nhau.

Mới đây dư luận ồn ào về cuốn sách ‘Tôi tự hào là người Việt Nam’ được viết ra bởi một số nhà ngoại giao và doanh nhân.

Sự kiện này thu hút được một số giới quan tâm nhưng hầu như xa lạ với nhân dân lao động.

Bởi lẽ người giàu đi nước ngoài nhiều, tiếp xúc với bên ngoài mới thấy xã hội Việt Nam tụt hậu, người Việt Nam bé nhỏ, từ đó nảy sinh tâm lý mặc cảm tự ti rồi an ủi động viên tinh thần cho mình bằng suy nghĩ tự hào là người Việt Nam.

Ngược lại người nghèo trong nước quanh năm lao động vất vả, sống và tiếp xúc với người hàng xóm thì họ không đặt ra vấn đề đó.

Các vấn đề họ quan tâm là có nước sạch để dùng giúp trẻ con khỏi bị các bệnh giun, tiêu chảy hoặc các bệnh khác.

Họ quan tâm làm sao mua được một căn nhà để vợ chồng con cái có chỗ ở tử tế.

Họ quan tâm làm sao tội phạm bớt hoành hành để họ còn yên tâm làm ăn.

Họ muốn chính quyền cần khác đi để trở thành một cái gì như là giải pháp giúp đỡ chứ không phải là thứ mà họ muốn tránh xa.

Chọn ưu tiên gì?

Vấn đề của người giàu khác với người nghèo, vậy lâu nay chính sách phát triển kinh tế xã hội đã cân bằng hợp lý quan tâm đến người nghèo chưa?

Ví như người giàu và người nghèo đều có nhu cầu về nhà ở, nhưng lâu nay do những yếu kém trong quản lý quy hoạch xây dựng nên xảy ra tình trạng xây rồi bỏ không để cỏ mọc hàng vạn căn nhà cao cấp, trong khi hàng triệu lao động nghèo không có nhà ở.

Người giàu thì quan tâm tới thú vui tinh thần trong khi người nghèo lo lắng cho những vấn đề cấp thiết.

Nếu đánh giá theo tính chính đáng và cấp thiết thì thật bất công khi bỏ ra hàng trăm tỷ để xây sân bóng hay nhà hát trong khi dân nông thôn không có nước sạch để dùng.

Mặc dầu vậy trong hầu hết các trường hợp mong muốn của người giàu hay người nghèo đều chính đáng, trong khi nguồn lực quốc gia lại có hạn.

Khi đó đánh giá mỗi vấn đề đặt ra không phải là đúng hay sai mà là trước hay sau.

Sân bóng hay nhà hát cũng tốt nhưng phải lo nước sạch cho dân đã vì nó cấp thiết hơn.

Và đòi hỏi ở người quyết sách phải có được năng lực tầm nhìn để thấy được những vấn đề cần ưu tiên giải quyết trước.

Đây là vấn đề cốt yếu nhất đòi hỏi ở giới lãnh đạo, bởi lẽ bây giờ người ta không ngu để đưa ra những đòi hỏi phi lý mà ngược lại ai cũng khôn ngoan đưa ra lý do bao biện cho bất kỳ một đề án nào.

Có thể khảo sát vấn đề xây dựng sân bay Long Thành làm một ví dụ.

Những người ủng hộ dự án này đã đưa ra hàng loạt lý do về sự cần thiết, nhưng khi gạt bỏ đi những lời lẽ đao to búa lớn khoa trương thì thấy rằng đây là dự án cho người giàu.

Người nghèo còn xa mới hưởng lợi từ dự án đó trong khi ngay trước mắt họ có nhiều vấn đề cấp thiết hơn.

Mặc cho số lượng người sử dụng dịch vụ hàng không tăng lên hàng năm thì xin hỏi rằng thực chất có bao nhiêu người gặp vướng mắc để thấy được nhu cầu cấp thiết phải xây thêm sân bay mới?

Số đó so với số dân chưa bao giờ đi máy bay hoặc số khách đi máy bay nhưng không thấy sự cần thiết phải xây thêm một sân bay mới, số nào lớn hơn số nào?

Và nếu vấn đề giải quyết được cân nhắc tính toán dựa trên sự đem lại lợi ích cho đa số thì khi đưa ra biểu quyết liệu dự án có được thông qua không?

Quay lại vấn đề tội phạm

Tội phạm nói chung và tội phạm xâm phạm trật tự xã hội nói riêng có thể nhận định phần lớn xuất phát từ tầng lớp dân nghèo.

Sống trong cảnh nghèo người ta có ít cái để mất và sẵn sàng làm liều hơn là cảnh giàu.

Và khi thấy mình khó thoát vũng lầy tối tăm do không có ánh sáng niềm tin vào chính sách thì người ta sẽ cùng quẫy để mong thoát thân nhưng không ngờ lại chìm đắm nhanh hơn.

Sự cân bằng trong chính sách đầu tư phát triển sẽ giúp giảm thiểu những người bị bần cùng và mất niềm tin.

Cũng có nghĩa rằng từ bất công mà sinh ra tội phạm.

Rất nhiều người già ở nông thôn không còn khả năng lao động nhưng cũng không có thu nhập, vậy chính quyền có quyết sách gì chăm lo cho họ?

Người nông dân giờ bỏ ruộng rất nhiều vì thu nhập từ đồng ruộng quá ít ỏi, chính quyền có chính sách gì giải quyết vấn đề việc làm cho nông dân?

Đám thanh niên ở nông thôn chiếm số lượng rất lớn cần có việc làm và thu nhập, chính quyền có chính sách gì để xử lý thay vì để họ chìm đắm vào bia rượu và thể hiện mình bằng cách đánh nhau?

Và khi trí thức lên tiếng về các vấn nạn kinh tế xã hội thì đừng tìm cách bắt bớ họ theo các điều luật phi dân chủ, hoặc nếu không có cớ để làm thế thì quay ra thủ tiêu ám hại.

LS Ngô Ngọc Trai

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Hacker không cần phải thông minh?

Một trong các lỗi mà giới báo chí hay mắc phải khi đưa tin về tấn công mạng đó là thường xuyên gọi các vụ tấn công này là 'tinh vi', dù thực tế không phải vậy. Và điều này gây khó chịu cho các chuyên gia về an ninh.

Trên thực tế không có một quy chuẩn về việc phải như thế nào mới gọi là một cuộc tấn công mạng tinh vi. Tuy nhiên các vụ tấn công được chuẩn bị tốt thường có thể giúp các tin tặc khai thác thông tin từ một mạng lưới phức tạp trước khi bị phát hiện.

Những vụ tấn công như vậy vẫn đang xảy ra trong thế giới ngày nay. Thế nhưng thường thì các tin tặc khiến giới báo chí phải tốn nhiều giấy mực không phải là những ảo thuật gia, trên thực tế, họ cũng chỉ giỏi nắm bắt các kẽ hở như tất cả những loại tội phạm khác.

Người đứng đầu Europol cho biết tội phạm máy tính đang tăng nhanh đến chóng mặt. Cơ quan này đã xác định được một số hình thức gây án được giới tin tặc ngày nay thường xuyên sử dụng - và chúng không có gì quá ghê gớm.

Những hình thức này bao gồm việc tấn công vào các giao dịch qua mạng, cài đặt mã độc, rao bán những nội dung trái phép qua mạng hoặc đánh cắp thông tin cá nhân của người khác.

Hầu hết thời gian, giới tội phạm mạng thường lôi kéo sự tham gia của các tin tặc trẻ tuổi - những kẻ sử dụng phần mềm do người khác lập trình để xâm nhập vào các hệ thống máy tính.

"Các băng đảng thường thách thức các tin tặc trẻ tuổi này chứng minh tài năng để từ đó lôi kéo họ vào các hoạt động phạm tội," Alan Woodward, một cố vấn của Europol, cho biết.

"Các băng đảng này không có nhiều trình độ về máy tính. Họ chuyển từ việc buôn lậu ma tuý sang tấn công mạng bởi vì lĩnh vực này mang lại lợi nhuận cao hơn."

Những cách thức mà giới trẻ bị lôi kéo vào các hoạt động này được đưa vào trong một báo cáo gần đây của Cơ quan Tội phạm Quốc gia (NCA) của Anh.

Độ tuổi trung bình tham gia các hoạt động tin tặc tại Anh chỉ ở khoảng 17 tuổi, và hoạt động thường xuyên của các tin tặc bao gồm việc phá hoại các trang web, đánh cắp dữ liệu và xâm nhập máy tính cá nhân.

Thế giới của chúng ta được kết nối chặt hơn trước đây rất nhiều, và những mối liên kết này thường không bảo đảm về độ an toàn. Các hệ thống máy tính ngày nay thường rất dễ bị xâm nhập.

Các vụ tấn công bằng mã độc đang ngày đạt được tỷ lệ thành công cao hơn. Vào năm 2016, giới tin tặc thu về trung bình 1.077 đôla từ mỗi vụ tấn công mạng. Trong loạt phóng sự về tấn công mạng, Spencer Kelly cho biết các tin tặc thậm chí có thể sử dụng một công cụ tìm kiếm để giúp họ chọn lọc loại mã độc cần sử dụng.

Theo Woodward, cách tấn công nhanh nhất là tung mã độc đi khắp nơi rồi nghiệm thu những gì chúng mang về. Nhiều người tỏ ra ngạc nhiên trước sự lộ liễu của các mã độc này, ví dụ như một hoàng tử từ Nigeria muốn tìm người thừa hưởng gia tài. Thế nhưng chỉ cần một số ít nạn nhân tin vào các chiêu trò này cũng đủ cho giới tin tặc kiếm lời.

 

Đó là chưa kể khi các tin tặc sử dụng những mánh khoé dựa trên tâm lý xã hội - dụ chúng ta nhấn vào những đường liên kết chứa mã bẩn bằng những điều mà ta quan tâm. Hồi năm 2011, nhiều đường dẫn chứa mã độc trên Facebook đã dụ cư dân mạng nhấn vào để xem video ghi lại cảnh Osama Bin Laden bị bắn chết.

Tất cả những thông tin này cho thấy tin tặc không phải là những ảo thuật gia. Hầu hết những vụ tấn công mạng được thực hiện bởi những kẻ lười biếng với một chút hiểu biết về công nghệ.

Thế nhưng phần lớn các vụ tấn công qua mạng đều không thoát được sự trừng trị của pháp luật.

Tại Anh quốc, tỷ lệ tội phạm mạng bị bắt giữ và truy tố thành công đang ngày càng tăng. Trong năm 2014 chỉ có 45 vụ, nhưng con số này tăng lên đến 61 trong năm 2015.

Liệu ngày nay có đang tồn tại các tin tặc đầy quyền lực một cách đáng sợ? Tôi nghĩ là có - và hầu hết đều đang làm việc cho các chính phủ. Đối với giới tội phạm, mục tiêu của họ không thay đổi. Động cơ của họ là sử dụng kẽ hở của người khác để trục lợi - điều này khiến họ không khác mấy với tội phạm thông thường.

"Giới tội phạm là những kẻ lười biếng và khá khôn ngoan," Woodward nói. Đó là lý do vì sao họ không cầm súng xông vào ngân hàng nữa. Vì việc ăn cướp qua mạng dễ hơn rất nhiều.

Chris Baraniuk

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Chín điểm so sánh chính giữa Bắc Hàn và Nam Hàn

Trong lúc Bắc Hàn và Hoa Kỳ tiếp tục hăm dọa lẫn nhau thì chúng ta không biết gì nhiều về việc cuộc khẩu chiến được người dân Bắc Hàn đón nhận ra sao, bởi chính quyền ông Kim Jong-un vẫn kiểm soát chặt người dân và quản lý cẩn trọng việc dân chúng tiếp cận với thế giới bên ngoài.

Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên thường được mô tả là một quốc gia cô lập, lạc hậu trong thế kỷ 21. Các số liệu thì khó mà có được, và thường được đưa ra dựa trên ước đoán.

Nhưng liệu những thứ ước đoán đó có cho chúng ta biết gì về cuộc sống ở Bắc Hàn không?

Ông Kim Nhật Thành thành lập ra Bắc Hàn vào năm 1948, và triều đại nhà Kim đã nắm quyền kể từ đó tới nay theo hình thức cha truyền con nối.

Trong cùng thời gian đó thì Nam Hàn đã trải qua sáu chế độ cộng hòa, một cuộc cách mạng, vài cuộc đảo chính quân sự và quá trình chuyển tiếp sang các kỳ bầu cử tự do, công bằng.

Có tổng số 12 vị tổng thống đã dẫn dắt Nam Hàn trong 19 nhiệm kỳ.

Ba triệu điện thoại di động nghe có vẻ nhiều, nhưng với một đất nước có 25 triệu dân thì nó chỉ thể hiện một điều là trung bình trong 10 người dân mới có hơn một người có điện thoại di động. Hầu hết người dùng điện thoại di động có vẻ như tập trung ở thủ đô Bình Nhưỡng.

Ngược lại, với dân số khoảng 51 triệu người thì lượng đăng ký thuê bao còn đông hơn số dân sống tại Nam Hàn.

Trên thực tế chỉ có một mạng di động là Koryolink, thị trường di động Bắc Hàn khá hạn chế, nhưng đang tăng trưởng.

Ban đầu được hợp tác với hãng viễn thông Ai Cập Orascom, trong nhiều năm Koryolink vẫn là lựa chọn duy nhất.

Tuy nhiên, vào năm 2015, Orascom phát hiện ra là Bắc Hàn khi đó đang xây dựng một mạng cạnh tranh là Byol, và hãng Ai Cập này buộc phải tiết lộ với các nhà đầu tư của mình rằng hãng đã mất quyền kiểm soát mạng dịch vụ với trên ba triệu thuê bao.

Có lý do để nghi ngờ về những con số thuê bao này.

Nghiên cứu do Viện Mỹ-Hàn tại SAIS thực hiện cho thấy một số phần tăng trưởng được dựa trên cách tính của Bắc Hàn rằng việc mua thuê bao sẽ rẻ hơn việc tăng thời lượng gọi.

Bên cạnh việc khan hiếm điện thoại di động, đa số người dân Bắc Hàn chỉ được phép kết nối vào 'internet riêng' của nước này - thực chất là một mạng nội bộ khép kín, chỉ hoạt động trong phạm vi đất nước.

Các phúc trình hồi 2016 nói rằng Bắc Hàn chỉ có tổng số 28 tên miền được đăng ký.

Nghe có vẻ như huyền thoại phố thị, nhưng có những nghiên cứu nói rằng đàn ông Bắc Hàn có chiều cao trung bình thấp hơn so với đàn ông Nam Hàn.

Giáo sư Daniel Schwekendiek từ Đại học Sungkyunkwan University ở Seoul đã nghiên cứu chiều cao của những người Bắc Hàn đào tẩu khi họ vượt biên giới chạy sang Nam Hàn, và thấy rằng họ thấp hơn từ 3 đến 8 cm so với người Nam Hàn.

Schwekendiek chỉ ra rằng sự khác biệt về chiều cao không thể là do gene được, bởi người dân hai miền đều cùng là một dân tộc.

Ông cũng bác bỏ những ý tưởng chỉ trích theo đó nói người tị nạn nhiều khả năng là suy dinh dưỡng nên có hình thể thấp bé hơn.

Thiếu đói thực phẩm được cho là yếu tố chính khiến người Bắc Hàn thấp bé hơn.

Những hình ảnh từ thủ đô Bình Nhưỡng của Bắc Hàn thường cho thấy phố xá rộng rãi, thông thoáng ít xe cộ tắc nghẽn, nhưng bên ngoài thành phố thì câu chuyện lại khác hẳn.

Bắc Hàn có khoảng 25.554 km đường bộ, theo các số liệu có hồi 2006, nhưng chỉ có 3% là thực sự được rải nhựa đường, tính ra là chỉ 724km.

Cũng theo ước tính thì cứ trong 1.000 dân Bắc Hàn chỉ có 11 người sở hữu xe hơi, và do đó tại các bến xe buýt luôn có hàng dài mọi người xếp hàng chờ đợi.

Cảnh xếp hàng chờ giao thông công cộng ở Bắc Hàn

Bắc Hàn dựa vào hoạt động xuất khẩu than để giữ nền kinh tế tồn tại, nhưng khó mà tính được là giá trị thực sự của ngành này là gì, bởi số liệu chỉ có được từ các quốc gia nhập khẩu than Bắc Hàn.

Hầu hết than Bắc Hàn được xuất sang Trung Cộng, là nước hồi 2/2017 đã ra lệnh cấm nhập than của Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, một số nhà phân tích đặt câu hỏi về bản chất của lệnh trừng phạt này.

"Có những người theo dõi hành trình tàu bè, và họ đã nhìn thấy các tàu của Bắc Hàn đậu tại các cảng dỡ than của Trung Quốc ngay cả khi đã có lệnh cấm. Tôi tin rằng Trung Quốc đã gián đoạn việc nhập than, nhưng không phải là thôi hoàn toàn," Kent Boydston, nhà nghiên cứu, phân tích từ Viện Kinh tế Quốc tế Peterson nói.

Cho tới 1973, Bắc Hàn và Nam Hàn khá tương đương nhau về mức độ thịnh vượng.

Kể từ đó, Nam Hàn đã phát triển vũ bão, trở thành một trong các nhà sản xuất công nghiệp hàng đầu thế giới, với các đại công ty như Samsung hay Hyundai nổi tiếng toàn cầu.

Bắc Hàn dậm chân mãi như thời thập niên 1980, với hệ thống kinh tế quốc doanh điều hành.

Đứng thứ 52 thế giới về mặt dân số, nhưng Bắc Hàn được coi là quốc gia có nền quân sự lớn thứ tư thế giới.

Chi phí quốc phòng ước tính chiếm tới 25% tổng GDP, và hầu như mọi đàn ông Bắc Hàn đều phải trải qua huấn luyện quân sự dưới hình thức này hay hình thức khác.

Hàng loạt nạn đói hồi cuối thập niên 1990 khiến tuổi thọ Bắc Hàn giảm mạnh. Nhưng ngay cả khi không vướng gì yếu tố này thì miền Bắc vẫn có tuổi thọ trung bình thấp hơn 12 năm.

Tình trạng khan hiếm thực phẩm ở Bắc Hàn vẫn tồn tại, và đó là một trong những lý do khiến người Nam Hàn thọ hơn người miền Bắc.

Trong năm 2017, tỷ lệ sinh nở ở Nam Hàn đạt mức thấp kỷ lục, trong lúc nước này tiếp tục phải đối phó với tình trạng đã kéo dài suốt cả thập niên, là cần phải tăng mức sinh nở.

Nam Hàn đã chi chừng 70 tỷ đô la cho các khoản tặng tiền khi sinh con, cải thiện chế độ nghỉ thai sản và chi trả cho việc chữa bệnh hiếm muộn, vô sinh.

 

Phần nhận xét hiển thị trên trang