Đi tìm long mạch hai ngọn núi Văn và Võ dưới chân dãy Tam Đảo:

Núi Văn và núi Võ nằm dưới chân dãy Tam Đảo, là 2 ngọn núi đá duy nhất trong vùng có liên quan đến vị anh hùng Lưu Nhân Chú, một trong 18 người dự Hội thề Lũng Nhai khi xưa. Nơi đây còn chứa bao điều kỳ lạ.

Toàn cảnh đền thờ Lưu Nhân Chú. (Ảnh: Dantri)

Long mạch ở mộ kết

Lịch sử đã ghi nhận Lưu Nhân Chú quê ở xã Thuận Thượng, tức xã Văn Yên và Ký Phú (Đại Từ, Thái Nguyên ngày nay). Vùng đất lạ dưới chân Tam Đảo này từng một thời được mệnh danh là vùng đất thiêng, căn cốt long mạch của dãy Tam Đảo, kéo dài về tận núi Tản Viên vùng Ba Vì (Hà Nội).

Theo lời kể của ông Lưu Sỹ Phiến, hậu duệ đời thứ 19 của anh hùng Lưu Nhân Chú, cụ thân sinh của tướng Lưu Nhân Chú là một người đầy bí ẩn ở địa phương. Cụ có 2 con chó săn nên thường cho chúng vào rừng săn bắt cùng. Trong một lần vào rừng, ông cụ ngủ cạnh hai tảng đá lớn ở khu Miễu, chỉ một lúc sau thì mối đùn lên cao trùm khắp cơ thể.

Người nhà chia nhau đi tìm khắp nơi và phát hiện ngôi mộ kết. Mọi người và các thầy địa lý đều cho rằng, đó là điềm lạ và khu vực đó là long mạch của dòng họ Lưu. Chỉ một thời gian sau, dòng họ Lưu xuất hiện người anh hùng Lưu Nhân Chú nổi danh khắp nước Nam.

Người Trung Quốc thấy vậy liền cho người sang khu Miễu tìm ngôi mộ kết ấy để phá long mạch. Họ đào một rãnh sâu giữa hai tảng đá và chôn than xuống dưới.

Sau này, hậu duệ dòng họ Lưu đã nhiều lần tìm đến khu Miễu với ý định hàn lại long mạch nhưng đào sâu bao nhiêu cũng không hết lớp than trấn yểm của người Tàu. Hiện tại, khu vực Miễu vẫn còn hai tảng đá hình ngai vàng và những rãnh sâu của lớp than trấn yểm năm xưa.

Lưu Nhân Chú bị ám sát vì long mạch?

Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, năm 1416, Lưu Nhân Chú nghe danh tiếng của Lê Lợi đã tụ họp tại thánh địa Lam Sơn, Thanh Hoá và dự Hội thề Lũng Nhai ngay từ những ngày đầu khởi nghĩa thề quyết cùng nhau đánh đuổi giặc Minh xâm lược ra khỏi bờ cõi nước Nam.

Năm 1427, Lưu Nhân Chú và Lê Sát đã dũng cảm, mưu trí chém được đầu của Liễu Thăng tại ải Chi Lăng nổi tiếng trong lịch sử. Sau khi cuộc kháng chiến chống quân Minh kết thúc, Lê Lợi lên ngôi vua đã phong Lưu Nhân Chú chức Á Thượng Hầu để trông nom quản lý việc quân sự.

Năm 1433, Lê Thái Tổ mất, Lê Thái Tông lên ngôi khi mới 11 tuổi, Tư đồ Lê Sát ghen ghét nên ủ mưu sai người giết hại Lưu Nhân Chú. Đến khi vua Lê Thái Tông khôn lớn, tự mình cầm quyền, biết được nỗi oan của Lưu Nhân Chú bèn trị tội Lê Sát. Năm 1484, Lê Thánh Tông truy tặng Lưu Nhân Chú là Thái phó Vinh quốc công.

Đồi Quần Ngựa – nơi Lưu Nhân Chú và nghĩa quân luyện binh mãi mã. (Ảnh: Vietbao)

Theo ông Lưu Sỹ Phiến, thời kỳ long mạch ở mộ kết khu Miễu bị phá không lâu thì tướng Lưu Nhân Chú bị ám hại. Để tưởng nhớ đến công lao to lớn của Lưu Nhân Chú, người dân hai xã Văn Yên, Ký Phú đã xây đền thờ ông dưới chân hai ngọn núi Văn, núi Võ và đều tổ chức lễ hội vào mùng 4 Tết âm lịch hằng năm.

Bí ẩn núi song toàn

Ông Lưu Sỹ Phiến cho hay, trước đây do nằm cách khá xa khu dân cư nên ít người lui tới núi Võ, ngay cả người dân xã Văn Yên chưa ai đi được tận cùng hệ thống hang động bên trong. Chính vì thế, hang động lưu giữ được hiện vật và nhiều dấu tích của tướng Lưu Nhân Chú. Những bí ẩn ấy càng trở nên thần bí khi tôn tạo lại đền thờ, một phần núi Võ đã sập xuống lấp đi cửa hang.

Đối diện với núi Võ là đồi Quần Ngựa với nhiều chứng tích là những hầm hào luyện tập, đánh trận của tướng Lưu Nhân Chú khi xưa, nhờ có rừng thông che chở nên ngọn núi được giữ lại nguyên vẹn. Bên cạnh đồi Quần Ngựa là hồ Tắm Ngựa, tương truyền khi xưa mỗi khi tập trận xong nghĩa quân của Lưu Nhân Chú thường cho ngựa xuống uống nước và tắm mát ở hồ nước này nên người dân đặt tên là hồ Tắm Ngựa. Không chỉ núi Võ, ngọn núi Văn thuộc xã Ký Phú còn sở hữu hệ thống hang động kỳ ảo hơn rất nhiều.

Ngọn núi Văn như một chiếc bút giữa vùng chảo của dãy Tam Đảo. Ông Lỗ Văn Đường, Phó Chủ tịch xã Ký Phú cho hay, giữa núi Văn có một hang động, người dân gọi là hang dơi, nhưng rất ít người dám lên đó. Mùng 4 Tết hàng năm diễn ra Lễ hội núi Văn, núi Võ để tưởng nhớ anh hùng dân tộc Lưu Nhân Chú thì mới có người vào hang tham quan.

Tuy nhiên, mọi người cũng chỉ đến vòng ngoài cửa chứ không dám đi sâu vào trong. Một số cụ cao niên cho biết, bên trong đó có một ao nước ngọt không bao giờ cạn với hệ thống nhũ thạch rất đẹp. Trước đây có đàn khỉ sinh sống bên trong nhưng rồi chúng đã bỏ đi khi cây cối thưa dần.

TinhHoa tổng hợp

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Bút đào huyệt giấy mà chôn mình dần

Cái thời Nguyễn Bính nguồn cơn 
Vẫn đôi bướm ấy đến vờn mùng tơi 
Mượn mưa phùn xỉa tăm chơi 
Nửa đêm gió bấc rít hơi thuốc lào 

"Trăm hoa" dễ được hoa nào 
Về xem bướm hoá thi hào vườn dâu 
Về xem cái kén mọc đầu 
Ruột gan rút hết từng câu nhân tình 

Tài cao đẩy thấp phận mình 
Vỉa nồi niêu vẫn còn kinh hề mồi 
Thơ không thể đổ vào nồi 
Ngắm mình trong "nước giếng thơi" hết hồn 

"Đêm sao sáng" cạn hoàng hôn 
Bút đào huyệt giấy mà chôn mình dần 
Một đoàn bươm bướm đưa chân 
Hai hàng lục bát khiêng phần mộ thơ...

TR.M.Hảo
Nhân ngày giỗ thứ 40 của nhà thơ Nguyễn Bính - chết vì đói! 
(Chiều ba mươi tết đầu năm 1966 - Chiều ba mươi tết 2006)


Phần nhận xét hiển thị trên trang

Có phải chúng ta đang tự đánh mất đi một quãng đời?

Đọc thơ  Có phải chúng ta đang tự đánh mất đi một quãng đời  của những ngày tháng mà trái tim lừa dối rằng đó là cảm giác yên vui?  Những điều thuộc về duyên số đã mang chúng ta đặt vào một ngôi nhà dưới bầu trời  không ai đánh cắp của ai một lời hứa  đi đến cuối con đường chỉ là niềm tin trong phút giây ta cần phải nói rõ  khi đứng giữa bao người chúng ta cho mình cái quyền được làm đứa trẻ nhỏ  không chút đắn đo những ước mơ  Một ngôi nhà với nhiều cánh cửa mở ra đợi chúng ta trở về  ngồi nhìn nhau với cái nhìn hạnh phúc  một tiếng cười nhỏ nhoi cũng biết cách lan đi hết lồng ngực  một tiếng ho cũng làm cho người kia đuối sức  một câu dỗi hờn cũng đủ giúp ngày dài hơn 24 tiếng  chúng ta biết chờ đợi để thương yêu...  Nhưng rồi từng ngày dài, từng năm tháng, và từng vết đau...  đã đắp bồi như lớp rêu mọc lên sau mỗi mùa mưa đến  khép lại những cánh cửa bình yên và mở ra những cánh cửa mỏi mệt  chúng ta giờ nhìn thấy nhau trong len lén nghi ngờ  Chúng ta giờ nhìn thấy nhau qua khoảng trống của đôi đũa trong giờ cơm khuya  nhìn thấy nhau khi một người đã ngủ và một người nằm thức  nhìn thấy nhau khi rón rén kéo gần hơn tấm chăn để tìm hơi ấm  nhìn thấy nhau khi tấm hình cưới vô tình lấm bụi bẩn  mà không dám lau đi gương mặt mình...  Chúng ta vẫn đứng yên ở đấy trong ký ức ngôi nhà lần đầu tiên  sao lời hứa chẳng còn ai đến chứng kiến  sao để cho niềm tin hóa kiếp thành ra một sự nuối tiếc  sao lại nỡ rụt bàn tay này về lúc bàn tay kia cần được biết  hạnh phúc có còn ở nơi đây?  Ở trên thiên đường nào cũng có những đám mây  chỉ đơn giản vì những thiên thần cũng cần bước chân vào bóng mát  họ cũng có nỗi đau vì trao đi quá nhiều hạnh phúc  và những niềm cô đơn đã tạc riêng cho họ một đôi cánh  để suốt đời chỉ có thể khóc trong một cuộc đời bày sẵn những lấp lánh  mà ai biết được đâu?  Mà ai biết chúng ta có còn ràng buộc được gì trong đời nhau  mỗi người tự trách mình đang lừa dối  mỗi người tự lấy cắp trong tim mình một lần đau nhói  để yêu thương cũng đến lúc buông tay vuột khỏi  những điều giản dị ngày xưa...  Trong một cuộc đời bình thường  sao chúng ta chỉ bằng lòng trả giá cho những điều không thuộc về ước mơ? NG.PH.V Nguồn: Đi qua thương nhớ, NXB Văn học, 2012

Phần nhận xét hiển thị trên trang

6 loại ‘tài phú’ một người nhất định cần trân quý trong cuộc đời

Trong cuộc đời mỗi người luôn có những cuộc gặp gỡ khác nhau. Có người sẽ coi chúng ta chỉ là một cọng cỏ, nhưng có người sẽ xem chúng ta là bảo bối. Có lúc được người khác xem là hoa thơm bánh ngọt, nhưng có lúc lại bị người khác xem như thứ bỏ đi. Khi ấy, chúng ta đều nên dùng một tâm thái bình thản để đối đãi, trân quý hết thảy những gì bản thân mình có, nhất định không thể vì thế mà đánh mất bản thân mình. (Hình minh họa: Qua bookriot.com) Đời người, có rất nhiều thứ mà vĩnh viễn chúng ta cũng không thể có được. Cho nên, càng phải quý trọng những thứ mà mình đã có. Vậy trong cuộc đời, có những loại “tài phú” nào một người cần trân quý giữ gìn? Trân quý phẩm đức của bản thân mình Khổng Tử nói: “Ích giả tam hữu, tổn giả tam hữu: hữu trực, hữu lượng, hữu đa văn, ích hĩ; hữu tiện tích, hữu thiện nhu, hữu tiện nịnh, tổn hĩ.”  Ý nói rằng, có ba kiểu bạn bè có ích và ba kiểu bạn bè có hại. Kết giao với người chính trực không vụ lợi, kết giao với người khoan dung, kết giao với người hiểu biết sâu rộng, là đều có ích đối với đức hạnh của chúng ta. Nếu như kết giao với người a dua, kết giao với người xu nịnh, kết giao với người xảo ngôn, thì đều sẽ tổn hại đức hạnh của chúng ta. Chúng ta có thể xem hết thảy mọi người đều là bạn bè, thế nhưng phải biết quý trọng sinh mệnh của mình, kết giao với những người có đức hạnh tốt, không thân cận với những người có đức hạnh xấu xa. Thời cổ đại có câu chuyện nổi tiếng kể về Quản Ninh và Hoa Hâm rằng: Quản Ninh và Hoa Hâm từng là bạn thân thiết của nhau. Lúc còn đi học, thường thường là vừa đọc sách vừa làm việc. Một hôm, hai người đang ở trong vườn cuốc đất trồng rau, thì cuốc được một thỏi vàng. Tiền tài quả thực khuấy động lòng người! Quản Ninh nhìn thấy thỏi vàng liền coi nó cũng giống như hòn gạch hòn đá, cứ tiếp tục cuốc và đẩy thỏi vàng sang một bên. Hoa Hâm không đành lòng, nên cầm thỏi vàng lên xem một chút rồi mới ném xuống đất. Mấy ngày sau, khi hai người đang ở trong phòng đọc sách, thì ngoài đường có tiếng tiền hô, hậu át vang dậy, tiếng chiêng trống quả thực náo nhiệt và tiếng người kháo nhau rằng: “Có vị quí nhân ngồi xe đi qua.” Quản Ninh “mắt điếc tai ngơ”, tiếp tục chăm chú đọc sách. Nhưng Hoa Hâm lại ngồi không yên liền bỏ sách chạy ra xem. Khi xe ngựa đã đi qua, Hoa Hâm trở lại trong phòng, Quản Ninh cầm một con dao nhỏ cắt đôi chiếc chiếu mà hai người ngồi chung ra và nói: “Ngươi không phải là bạn của ta!” Nhiều năm sau, Hoa Hâm trở thành nhân vật quan trọng trong triều đình, làm trọng thần nước Ngụy thời Tam Quốc. Quản Ninh vẫn là người đọc sách, trọn đời không ra làm quan với nhà Ngụy. Hậu duệ của ông chính là nhà chính trị, tư tưởng nổi tiếng nước Tề, thời Xuân Thu – Quản Trọng. Mỗi người có một chí hướng, việc tuyệt giao bạn bè của Quản Ninh là nói rõ ra nguyên tắc làm người của ông, trân quý phẩm đức của bản thân mình. Điển cố này nói cho chúng ta biết rằng, con người khi còn sống trên đời thì không thể đánh mất bản thân, không thể để tâm động vì những điều hấp dẫn bên ngoài. Trân quý cha mẹ mình (Hình minh họa: Qua cmoney.tw) Hiếu là gốc rễ của mọi đức hạnh. Từ xưa đến nay, hiếu đạo luôn là mỹ đức tốt đẹp của con người. Khi chúng ta còn nhỏ, cha mẹ chính là bầu trời của chúng ta. Cha mẹ cho chúng ta một gia đình ấm áp, dạy chúng ta những đạo lý làm người, những bài học vỡ lòng. Mãi đến khi chúng ta trưởng thành, cha mẹ vẫn luôn ở bên, cho chúng ta những điều tốt đẹp nhất. Tình yêu thương của cha mẹ chính là tài phú của cuộc đời con cái. Trân quý những người bạn mà chúng ta đang có (Hình minh họa: Qua artevent.eslite.com) Con người sống cả đời đều không thể thiếu bạn bè, bạn bè không nhất định phải là người hoàn mỹ, chỉ cần có thể đồng cam cộng khổ, giúp nhau lúc hoạn nạn, đối xử chân thành thì đã là một người bạn thực sự. Nếu như có thể vinh nhục cùng nhau, cùng hội cùng thuyền thì đó đã thực sự là người bạn thân tình. Chúng ta hiểu rằng, trong cuộc đời này, gặp được ai, ấy đều là vì duyên phận. Đặc biệt, những người có thể ở bên mình, chia ngọt xẻ bùi, có phúc cùng hưởng có họa cùng chịu, thì ấy chẳng phải duyên phận đáng quý sao? Trân quý con cái (Hình minh họa: Qua read01) Trẻ con là nhân duyên, là tìm đến cha mẹ để có nơi nương tựa. Trong mắt trẻ, cha mẹ chính là ông trời. Con cái luôn tuyệt đối tin tưởng ở cha mẹ. Vì thế, cha mẹ nên làm bạn với con, cho chúng cảm giác an toàn, cho chúng hoàn cảnh ban đầu tốt đẹp, trợ giúp chúng bước đi vững chắc trên con đường nhân sinh. Trân quý người dạy dỗ mình (Hình minh họa: Qua thebrofessional.net) Thân là học trò, như thế nào mới là có tinh thần học hỏi chân chính? Học trò đối với thầy của mình phải kính trọng, tôn sư là đạo đức cơ bản nhất mà người học trò phải có. Thời cổ xưa, xã hội đã hình thành một hệ thống chuẩn tắc tôn sư. Học trò nhập học, trước tiên phải làm lễ bái sư. Sau đó, trò hướng về phía thầy giáo mà quỳ lạy, thầy đứng vái đáp lại. Hàng ngày cứ sáng sớm vào học, chiều tối ra về đều phải tới vái lạy thầy. Đời người, có thể gặp được người dạy dỗ, hướng dẫn, chỉ bảo mình là điều vô cùng may mắn. Một người có thể thành thạo được một nghề là có thể có khả năng sinh tồn. Cho nên, nhất định phải trân quý người dạy dỗ mình, dìu dắt mình trong sự nghiệp. Trân quý tín ngưỡng của bản thân (Hình minh họa: Qua dynamitenews.com) Tín ngưỡng là phương pháp cho phép con người tìm kiếm được sự an tĩnh về tâm linh. Con người bởi vì có tín ngưỡng mới biết được ý nghĩa, tương lai và chốn trở về chân chính của sinh mệnh. Cổ nhân cho rằng, đó là con đường mà Thần Phật chỉ ra, để con người chúng ta không bị mê lạc mất. An Hòa / Trithuctre

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Đưa 1 triệu người lên “thống trị” sao Hỏa: Tỷ phú Elon Musk điên rồ, lập dị hay thiên tài?

Tỷ phú người Nam Phi Elon Musk nuôi giấc mộng chinh phục sao hỏa từ năm 2011. Ảnh: LinkedIn Liệu Elon Musk có "hiện thực hóa" được giấc mơ "thuộc địa hóa" sao Hỏa của mình hay không? Nung nấu kế hoạch "thuộc địa hóa" sao Hỏa từ năm 2011, 6 năm trôi qua, tỷ phú gốc Nam Phi Elon Musk không ngừng đưa những ý tưởng và kế hoạch cụ thể để biến "giấc mơ đưa 1 triệu người lên hành tinh đỏ sinh sống" thành sự thật. Chưa một ai, chưa một quốc gia nào từng làm được việc "đưa người lên sao Hỏa sinh sống" cho tới thời điểm này. Vì vậy, việc ông chủ của SpaceX tuyên bố sẽ hé lộ kế hoạch chi tiết quá trình đưa con người Trái Đất vào lúc 2 giờ chiều giờ ACST ở thành phố Adelaide (Nam Australia) (tức 11:30 sáng ngày 29/9/2017 giờ Việt Nam) chắc chắn sẽ thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà khoa học, người yêu thiên văn trên thế giới. Elon Musk úp mở về buổi diễn thuyết quan trọng của mình tại Hội nghị Thiên văn học Quốc tế 2017. Buổi diễn thuyết chính nói về kế hoạch "thuộc địa hóa" sao Hỏa được tỷ phú Elon Musk trình bày tại ngày cuối cùng của Hội nghị Thiên văn học Quốc tế (International Astronautical Congress) diễn ra từ 25 đến 29/9/2017 tại thành phố Adelaide (Australia). Xem video livestream tại website của SpaceX, tại đây. Năm 2011 Musk khẳng định mục đích cá nhân của ông là đưa người ra khai phá và định cư ở Sao Hỏa, trong khoảng 10-20 năm nữa. Ảnh Elon Musk cung cấp về căn cứ trên Mặt Trăng Moon Base Alpha trước giờ G. Nguồn: Theverge.com Thành phố sao Hỏa của Elon Musk. Nguồn: Theverge.com Theo Elon Musk, Moon Base Alpha sẽ là trạm chung chuyển để các nhà du hành vũ trụ tiến tới chinh phục sao Hỏa về sau. Bài viết sử dụng nguồn: NYTimes

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Cốt lõi của tự do là tự do kinh tế

Deirdre Nansen McCloskey

Phạm Nguyên Trường dịch

Từ cuối những năm 1800, khi Chủ nghĩa Xã hội, Chủ nghĩa Tân Tự do, và Tư tưởng Tiến bộ vươn lên, thì người ta thường có thái độ coi thường tự do kinh tế, cho rằng đấy là quan niệm thô lậu, không quan trọng – chỉ có những kẻ giàu có mới thực sự quan tâm mà thôi.

Nhưng chủ nghĩa tự do nguyên thủy, trong những năm 1700, đã được Voltaire, Adam Smith, Tom Paine, và Mary Wollstonecraft cổ vũ là tự do kinh tế cho cả người giàu lẫn người nghèo, và được hiểu là không can thiệp vào công việc của người khác.

Từ cuối những năm 1800, sau sự vươn lên của Chủ nghĩa Xã hội, Chủ nghĩa Tân Tự do, Tư tưởng Tiến bộ, người ta thường có thái độ coi thường tự do kinh tế, cho rằng đấy là quan niệm thô lậu, không quan trọng – chỉ có những kẻ giàu có mới thực sự quan tâm mà thôi. Nhưng chủ nghĩa tự do nguyên thủy, trong những năm 1700, được Voltaire, Adam Smith, Tom Paine, và Mary Wollstonecraft cổ vũ là tự do kinh tế cho cả người giàu lẫn người nghèo và được hiểu là không can thiệp vào công việc của người khác.

Năm 1776, đấy là một ý tưởng hay và mới. Và trong hai thế kỷ tiếp theo, tư tưởng tự do đã chứng tỏ là nó có hiệu quả đáng kinh ngạc trong việc tạo ra người giàu có và tốt, từ những người từng tuyệt vọng và nghèo đói. Đừng bao giờ quên điều đó.

Trong những năm 1800, hầu hết những người có tư tưởng, ví dụ như Henry David Thoreau, là những người theo phái tự do kinh tế.

Khoảng năm 1840, Thoreau đã phát minh ra quy trình sản xuất cho nhà máy làm bút chì nhỏ của cha mình, giúp đưa công ty Thoreau và Con lên vị trí nhà sản xuất bút chì hàng đầu ở Mỹ trong suốt mười năm liền.

Ông vừa là doanh nhân, đồng thời là nhà bảo vệ môi trường và là một người bất đồng chính kiến. Khi việc nhập khẩu các loại bút chì chất lượng cao giành được thế thượng phong, công ty Thoreau và Con thôi không sản xuất bút chì nữa, và chuyển sang sản xuất than chì dùng cho nghề in khắc.

Đấy chính là tự do kinh tế.

Hành động đầu tiên của bạn là đề nghị cải thiện điều kiện sống của khách hàng, nhưng bạn không được có động thái ngăn chặn khách hàng tiếp cận với đối thủ cạnh tranh của bạn. Sau khi bạn đã làm một loạt hành động trong vòng đầu tiên, thì ở vòng thứ hai bạn sẽ bị người khác cạnh tranh. Khổ thế đấy.

Trong tác phẩm Bàn về tự do (On Liberty – 1859), nhà kinh tế học và triết gia John Stuart Mill tuyên bố:

“Xã hội thừa nhận không có quyền, về pháp lý hay đạo đức, giúp cho những người thua cuộc tránh khỏi những đau khổ kiểu như thế; và chỉ thấy cần can thiệp khi những phương cách được sử dụng để đạt lấy thành công, là trái với những gì mà quyền lợi chung cho phép – tức là dùng cách lừa đảo phản trắc hay cưỡng bức” (Bản dịch của Nguyễn Văn Trọng, NXB Tri Thức, 2006).

Không có chủ nghĩa bảo hộ. Không có chủ nghĩa quốc gia về kinh tế. Người tiêu dùng, đặc biệt là người nghèo, được quyền mua những cái bút chì tốt hơn và rẻ hơn.

Nghĩa là, tự do kinh tế là một phần của quyền tự do.

Trong thực tế, tự do kinh kế là quyền tự do mà đa số người dân bình thường quan tâm.

Đúng thế, quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do kiến nghị với chính phủ, và bầu chính phủ mới, trong dài hạn, là những biện pháp cực kì cần thiết nhằm bảo vệ tất cả các quyền tự do. Trong đó có quyền tự do kinh tế là mua và bán.

Nhưng chỉ có một số ít người có học vấn mới coi trọng quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do kiến nghị với chính phủ và quyền bầu chính phủ mới mà thôi. Đa số người dân thường không quan tâm tới tự do ngôn luận, miễn là họ, nếu muốn, có thể mở cửa hàng, và đến được nơi có công việc với đồng lương xứng đáng.

Phần lớn người Thổ Nhĩ Kỳ, sau năm 2013, dưới sự lãnh đạo của Erdoğan, đã ủng hộ việc Thổ Nhĩ Kỳ trượt nhanh vào chủ nghĩa tân phát xít. Mussolini và Hitler đã giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử và được lòng dân, trong khi họ đang tước đoạt một các quyết liệt các quyền tự do. Thậm chí một vài chính phủ cộng sản còn được nhân dân bầu lên – bằng chứng là trường hợp Venezuela dưới thời Hugo Chavez.

Nhân vật chính trong tác phẩm Forever Flowing của Vasily Grossman (1905-1964) – chỉ là một ví dụ về việc một nhà văn theo đường lối của Stalin đã chuyển hóa hoàn toàn sang phía chống cộng – tuyên bố:

“Tôi đã từng nghĩ tự do là tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do lương tâm. Nhưng thực ra là: Bạn phải có quyền gieo cấy những thứ mà bạn muốn, bạn có quyền khâu giày hay may áo khoác, nướng bánh mì bằng bột làm từ những hạt lúa mì mà bạn đã trồng cấy được, và bán hay không bán … có quyền tự do làm việc theo ý bạn chứ không phải theo lệnh của họ”.

Trong những năm 1870, con người thánh thiện như Adam Smith đã rất tức giận trước những vụ can thiệp nhằm ngăn chặn, và không cho người lao động ở Anh được tự do đi lại để tìm kiếm việc làm có lợi nhuận cao.

“Tài sản mà mỗi người đều nằm trong sức lao động của người đó, vì nó là nền tảng đầu tiên của tất cả các tài sản khác, vì thế, sức lao động là thiêng liêng nhất và bất khả xâm phạm. Ngăn cản người ta sử dụng sức lao động… theo cách mà người đó nghĩ là thích hợp mà không làm hại người láng giềng, là vi phạm trắng trợn thứ tài sản rất mực thiêng liêng này”.

Một cách đáng ngạc nhiên, tự do kinh tế đã làm cho cả thế giới giàu lên về về hàng hoá và dịch vụ một cách nhanh chóng.

Đến mức nào?

Năm 1800, thu nhập bình quân đầu người ở những nước như Thụy Điển hay Nhật Bản, tính bằng mức giá cho năm 2018, là khoảng 3 USD/ngày. Hiện nay là hơn 100USD/ngày, tức là tăng 3.200%. Không phải 100% hay thậm chí 200%, mà là 3.200%.

Của cải tăng lên không phải gấp hai lần, như thường xảy ra trong những giai đoạn bùng nổ trước kia – ví dụ như ở Hy Lạp cổ đại hay thời nhà Tống ở Trung Quốc, để có thể quay về mức 3 USD/ngày. Nó đã tăng lên những ba mươi ba lần.

Không còn nạn đói. Con người phát triển cao lớn hơn. Tuổi thọ tăng gấp đôi. Nhà ở rộng hơn. Đi lại nhanh hơn. Học vấn cao hơn. Nếu bạn còn nghi ngờ, xin hãy xem những đoạn băng video của Hans Rosling (đã quá cố) tại Gapminder.

Những lời giải thích thường thấy của các nhà kinh tế học và sử học về Khối Tài sản Khổng lồ (The Great Enrichment), vì thế là không chính xác.

Quá trình tích lũy vốn hoặc khai thác thuộc địa không phải là nguyên nhân.

Tính khéo léo (ingenuity) mới là nguyên nhân. Mà chính cái tính khéo léo ấy, sở dĩ có thể được tạo ra, là bởi vì từ sau năm 1800, con người đã được hưởng những quyền tự do mới.

Viễn kiến của chủ nghĩa tự do về bình đẳng, tự do và công bằng đã khiến cho rất nhiều người trở thành dũng cảm. Trước hết là những người tự do và giàu có, rồi đến những người nghèo, rồi tới những người từng là nô lệ, rồi tới phụ nữ, những người đồng tính, rồi đến người tàn tật, v.v.

Khiến cho mọi người trở thành tự do đã trở thành hiện thực (mà đây vốn là một thí nghiệm chưa bao giờ được thực hiện ở quy mô lớn như vậy), với ngày càng có nhiều người dân được truyền cảm hứng và có thể tự thử sức.

“Tôi chứa nổi vô số thứ”, nhà thơ của chủ nghĩa tự do mới từng cất tiếng ca lên như thế. Và ông đã làm đúng với điều đó. Ông và bạn bè của ông đã thử động cơ hơi nước và các viện nghiên cứu, với đường sắt, trường công lập, đèn điện, các tập đoàn, kỹ thuật mã nguồn mở, chở hàng bằng container và Internet.

Chúng ta trở nên giàu có bằng cách để cho những người dân bình thường được hưởng quyền tự do kinh tế.

Và bây giờ, chúng ta đã vươn ra bên ngoài vùng trung tâm của Tây Bắc Âu.

Trung Quốc sau năm 1978, cũng như Ấn Độ sau năm 1991, bắt đầu từ bỏ lý thuyết xã hội chủ nghĩa phi tự do của châu Âu – vốn được hình thành vào giữa những năm 1800 và đã được “xuất khẩu” đến gần 1/3 diện tích địa cầu vào trước năm 1970.

Kết quả của việc chuyển sang chủ nghĩa tự do về kinh tế, là sức tăng trưởng hằng năm của hàng hóa và dịch vụ dành cho người nghèo ở Trung Quốc và Ấn Độ, đã tăng từ mức 1%/năm (đôi khi còn âm) thời xã hội chủ nghĩa lên đến mức 7-12%/năm.

Với tốc độ tăng trưởng như thế, chỉ cần hai hoặc ba thế hệ là cả hai nước sẽ có mức sống của Châu Âu. Đối với 40% dân số hiện nay, đấy không còn là mơ ước viễn vông nữa.

Hồng Kông, Hàn Quốc, Singapore và Đài Loan cũng làm ra nhiều của cải như thế trong giai đoạn tương tự. Chủ nghĩa tự do mới và chính phủ trung thực ở Ireland và Botswana cũng tạo ra những câu chuyện thành công đáng ngạc nhiên khác.

Đương nhiên là, một chính phủ phi tự do về kinh tế có thể vay vốn từ các nước tôn trọng tự do. Ví dụ từ năm 1917 đến năm 1989, Liên Xô đã làm như thế. Và trong một thời gian dài, thậm chí nhiều nhà kinh tế học ở phương Tây cũng tin vào câu chuyện cổ tích của nước này, rằng kế hoạch hóa tập trung đạt được hiệu quả. Năm 1989, khi chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, chúng ta đã tìm ra câu trả lời khẳng định rằng, kế hoạch hóa không có hiệu quả, không chỉ đối với nền kinh tế, mà còn đối với môi trường và các quyền tự do khác.

Singapore đôi khi được nêu lên như một ví dụ về một nền độc tài thông minh. Trung Quốc cũng thế, nước này vẫn do thành phần ưu tú của các đảng viên cộng sản cao cấp cai trị. Tuy nhiên, người dân cả hai nước đều được hưởng khá nhiều quyền tự do kinh tế, mặc dù các chính phủ tại đó vẫn bỏ tù những người có tư tưởng chính trị đối lập.

Giàu có sẽ dẫn đến những đòi hỏi về tất cả các quyền tự do, tự do chính trị, cũng như tự do kinh tế.

Đó là những gì mà người dân đã làm ở Đài Loan và Hàn Quốc.

Người giàu sẽ không tiếp tục chịu đựng cảnh nô lệ nữa. Và dù nói thế nào thì thành tích trung bình của các chế độ độc tài là thảm hại về kinh tế, ví dụ như Zimbabwe, sát nách nước Botswana thịnh vượng. Hay ta có thể thấy điều đó trong lịch sử lâu dài và ảm đạm của chủ nghĩa phi tự do trên toàn thế giới, kể từ khi con người phát minh ra ngành nông nghiệp cho đến năm 1800.

Phúc âm của Kitô giáo đã hoàn toàn chính xác khi cho rằng, “Nếu một người chiếm được cả thế giới, nhưng mất đi linh hồn thì lại có ích gì?”.

Những tuyên bố chống lại chủ nghĩa tự do kinh tế luôn luôn theo cùng một kiểu. Đó là, ngay cả khi nếu khi chúng ta được hưởng lợi từ thế giới vật chất, thì chúng ta đánh mất linh hồn.

Cánh cực tả nói với chúng ta rằng, tự do trao đổi về bản chất là xấu. Bất cứ sự khuếch trương nào cũng chỉ là khuếch trương cái ác mà thôi.

Cánh cực hữu thì lại nói với chúng ta, trao đổi tự do chẳng là gì so với niềm vinh quang của cấp bậc và chiến tranh.

Nhưng tất cả những gì mà cánh cực tả lẫn cực hữu, cũng như phái trung dung phàn nàn về “chủ nghĩa tiêu thụ”, là đều sai.

Bằng chứng là, chủ nghĩa tự do kinh tế không làm chúng ta hư hỏng, Mà ngược lại, đã làm cho chúng ta có đạo đức hơn, cũng như giàu có hơn hẳn. Nó làm cho chúng ta giàu lên theo cả hai nghĩa, vật chất và tinh thần.

Vì lí do là, việc trao đổi mà hai bên cùng có lợi không phải là trường dạy đạo đức tệ hại nhất. Nó hoàn hảo hơn thái độ tự cao tự đại của các nhà quý tộc hay thái độ xấc xược của các quan chức.

Trong chủ nghĩa tự do về kinh tế, có hàng triệu con đường đầy vinh quang, có thể đưa ước muốn thành công của con người tới đích, từ xây dựng mô hình đường sắt tới lĩnh vực giải trí. Khác hẳn với những xã hội phi tự do, mà trong đó chỉ có một con đường hẹp, với các tòa án, bộ chính trị hoặc quân đội.

Chúng ta không đánh mất linh hồn trong thương mại mà đang nuôi dưỡng nó.

Hiện nay, ngay cả trong những xã hội tự do, quân đội vẫn được ngưỡng mộ, người ta ca ngợi quân đội vì “tinh thần phục vụ” của nó.

Thế nhưng, tất cả các hành vi kinh tế giữa những người trưởng thành đều mang tinh thần phục vụ cả.

Những thói quen mang tính đạo đức của thương mại được thể hiện mỗi ngày, theo cách mà một chủ cửa hàng ở Mỹ chào hỏi khách hàng: “Tôi có thể giúp được bạn điều gì không?”

Kết quả là gì? Các khán phòng hòa nhạc và viện bảo tàng ở các nước giàu có lúc nào cũng đầy khách tham quan. Các trường đại học phát triển liên tục, và những kẻ tìm kiếm phương pháp khiến cho tâm hồn được thăng hoa – nếu không phải thuộc về các nhà thờ tôn giáo truyền thống – cũng đang gia tăng.

Người ta không thể dành nhiều thời gian cho sự thăng hoa trong nghệ thuật, trong khoa học, trong bóng chày, hay trong gia đình hoặc Thiên Chúa, khi phải đầu tắt mặt tối làm việc từ rạng sáng tới tối mịt.

Chủ nghĩa bảo hộ mới là lý do khiến tỷ lệ thất nghiệp ở người trẻ trên toàn cầu gia tăng, và khiến cho con người trở nên nghèo đói, hủ bại.

Cách tốt nhất để làm cho người ta trở nên xấu xa và nghèo đói là các xã hội phi tự do của chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa phát xít, và thậm chí là cả chủ nghĩa xã hội đầy hấp dẫn nhưng với quá nhiều quy định.

Phụ nữ trong chế độ độc tài thần quyền của Saudi Arabia chỉ được luẩn quẩn trong xó nhà, không được làm cả những việc như lái xe ô tô. Chủ nghĩa dân tộc về kinh tế của phái cực hữu có tên là Alt-Right đang bần cùng hóa mọi người, vì nói gì thì nói, họ cũng ngăn chặn và không cho chúng ta tiếp xúc với những ý tưởng từ thế giới rộng lớn bên ngoài.

Nếu quá trình cải thiện điều kiện sống ở Mỹ đang chậm lại – một khẳng định đáng ngờ, nhưng được nhiều người chia sẻ – thì chúng ta cần các nước mới giàu có như Trung Quốc hoặc Ấn Độ giúp đỡ, chứ không phải đóng cửa để “bảo vệ việc làm” ở trong nước.

Logic của phái bảo hộ sẽ khiến cho chúng ta phải sản xuất tất cả mọi thứ ở Illinois hay Chicago, hoặc trong những đường phố ở địa phương của chúng ta – bất kể là sản xuất bột ăn sáng, chế tác đàn Accordions, chế tạo máy vi tính. Xét về kinh tế học, logic này là ngớ ngẩn, nhưng chủ nghĩa dân tộc thì đang khuấy động nó lên.

Cốt lõi của chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa phát xít, và cả cái bản năng thích áp đặt của các chính phủ mang tính cưỡng bức nằm ở giữa phổ chính trị, là can thiệp quá nhiều vào công việc của người khác.

Ở Mỹ, hơn một nghìn ngành nghề cần có giấy môn bài của chính phủ. Muốn mở một bệnh viện mới, thì lại phải cần các bệnh viện hiện hành cung cấp giấy chứng nhận là có nhu cầu. Ở Tennessee, nếu bạn muốn mở một công ty vận chuyển đồ gia dụng – với hai người đàn ông và một chiếc xe tải – luật pháp buộc bạn phải được các công ty đang làm việc này đồng ý.

Những biện pháp bảo vệ những công việc hiện có người đang làm, gây ra nạn thất nghiệp hàng loạt, cũng như dễ dẫn đến bùng nổ về chính trị trong giới trẻ trên khắp thế giới. Một phần tư người Pháp dưới 25 tuổi và đã thôi học hiện đang thất nghiệp. Ở Nam Phi, tình hình còn tồi tệ hơn nữa.

Tuy nhiên, những người theo phái tự do chân chính và nhân văn không phải là những người vô chính phủ (xuất phát từ tiếng Hy Lạp-archos, không có người cai trị).

Người ta có thể thừa nhận rằng, giảm một chút quyền tự do kinh tế bằng cách đánh thuế người giàu nhằm giúp đỡ người nghèo, ví dụ như giáo dục công lập, là tốt. Không có ai phản đối – Smith và Mill và thậm chí Thoreau cũng đồng ý như thế.

(Đúng là chính phủ to lớn thường giúp đỡ những người giàu có và quyền lực, ví dụ như bảo hộ nông dân ở Mỹ và Thị trường Chung [Common Market]. Các chính phủ to lớn thường tuân theo phiên bản đáng ghê tởm của Luật Vàng [Golden Rule], mà cụ thể là, người có vàng thì cai trị).

Và có thể công nhận rằng, thí dụ như người Canada xâm lược Mỹ, thì để phục vụ quốc phòng, việc phải giảm bớt tự do kinh tế trong một thời gian, có thể là có ích. Chả có ai phản đối gì ở đây cả. (Tuy nhiên, các chính phủ lớn thường phá vỡ hoà bình để tiến hành những cuộc chinh phục mà họ cho là vinh quang. Họ thậm chí sẵn sàng lấy người Canada ra để làm cớ dọa nạt).

Tốt nhất là phải “nhốt” chính phủ trong cái lồng cơ chế.

Những người theo phái tự do tin rằng giải pháp là hạn chế quyền lực của chính phủ, ngay cả khi đấy là một chính phủ được lòng dân.

Vì rất đáng tiếc là, chủ nghĩa phát xít thường được lòng dân, còn chủ nghĩa cộng sản thì đôi khi cũng được lòng dân. Các phiên bản ôn hòa của hai chủ nghĩa này, tức là chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đã rất được lòng dân – trước khi những chế độ này mắc sai lầm nghiêm trọng.

Người dân từng ủng hộ việc đàn áp người nước ngoài (Châu Âu, tháng 8 năm 1914), và bữa ăn miễn phí khi chính phủ kiểm soát nền kinh tế (Venezuela, tháng 8 năm 2017).

Vậy nên, chính phủ cần phải bị kiềm chế. Trong số 190 chính phủ trên thế giới được xếp hạng về trung thực, thì New Zealand đứng đầu còn Bắc Triều Tiên đứng cuối bảng.

Chúng ta có thể xem 30 chính phủ trên cùng, là những chính phủ đủ trung thực để hoàn thành nhiệm vụ. Tây Ban Nha là nằm ở cận biên. Anh và Mỹ hội đủ điều kiện. Italy, xếp thứ 75 và ngay bên trên Việt Nam, thì không.

Nhưng 30 chính phủ tương đối trung thực đứng đầu bảng chỉ phục vụ có 13% dân số thế giới.

Các phép toán đã cho thấy, vì sao thái độ lạc quan của những người dễ thương bên cánh tả và những người không dễ thương như thế bên cánh hữu, về việc khuếch trương quyền lực phi tự do của chính phủ, là ngây thơ.

Thoreau từng viết, đúng theo phong cách của phái tự do, “Tôi hoàn toàn đồng ý với phương châm: ‘Chính phủ tốt nhất là chính phủ cai trị ít nhất’ và mong ước phương châm ấy được áp dụng vào thực tế một cách có hệ thống hơn và càng nhanh càng tốt”.

Đúng là như thế, với một vài ngoại lệ khiêm tốn.


Tác giả, Giáo sư Deirdre Nansen McCloskey đã dạy kinh tế, lịch sử, tiếng Anh và truyền thông ở Đại học Chicago, Illinois từ năm 2000 đến năm 2015. Bà là nhà kinh tế học, sử gia và nhà hùng biện nổi tiếng, đã viết 17 cuốn sách và khoảng 400 bài báo về các chủ đề từ kinh tế kỹ thuật và lý thuyết thống kê, đến ủng hộ người chuyển giới và đạo đức của giai cấp tư sản.

Cuốn sách mới nhất của bà, xuất bản tháng 1 năm 2016 ở University of Chicago Press có nhan đề Bourgeois Equality: How Ideas, Not Capital or Institutions, Enriched the World.

Đã đăng trên Luật Khoa

Nguồn https://fee.org/articles/the-core-of-liberty-is-economic-liberty/

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Người Việt bao giờ mới thôi giết nhau?

Bạch Hoàn - Thật khủng khiếp, một lò mổ heo quy mô lớn sử dụng thuốc an thần cho heo trước khi giết mổ vừa bị Cục cảnh sát Môi trường (C49, Bộ Công an) và các lực lượng chức năng ở TP.HCM bắt quả tang.

Tiêm thuốc an thần cho heo ngay trước khi giết mổ

Tại hiện trường, chỉ có 600 con heo còn khoẻ mạnh. Trong khi có tới 5.000 con đã nằm la liệt tại các dãy chuồng heo đang chờ giết mổ, nghi đã bị tiêm thuốc an thần. Cần nhấn mạnh rằng, đây không phải lần đầu tiên việc tiêm thuốc an thần vào heo ngay trước khi giết mổ bị phát hiện.

Cần thiết phải nhấn mạnh hơn rằng, tiêm thuốc an thần vào heo trước khi giết mổ sẽ để lại những hậu quả khôn lường đối với sức khoẻ của con người. Tồn dư thuốc an thần trong thịt heo sẽ làm người ăn lừ đừ, trầm cảm, tụt huyết áp và đặc biệt nguy hiểm với người bị bệnh tim, gan. Thậm chí, nếu sử dụng thường xuyên sẽ có nguy cơ mục xương, ung thư tủy, giảm hồng cầu…

Người dân đã nhiều lần rơi vào tình huống phải hoang mang tột độ, sợ hãi tột cùng, khi nghĩ đến thịt heo. Chỉ một miếng thịt mà có quá nhiều bê bối, nào là tiêm thuốc an thần, nào là sử dụng chất tăng trọng, chất tạo nạc…

Nếu như toàn bộ 5.000 con heo kia thực sự đều đã bị tiêm tiêm thuốc an thần, thì điều gì sẽ xảy ra?

5.000 con heo, nếu mỗi con sau khi giết mổ cho 50 kg thịt, nếu mỗi người ăn 200g thịt, thì sẽ có tới 200.000 người có thể bị bào mòn sức khoẻ và có nguy cơ phải đối diện với những bệnh tật khủng khiếp.

Đáng sợ hơn, tội ác này không biết đã được thực hiện từ bao giờ? Không biết đã có bao nhiêu con heo bị tiêm thuốc an thần trước khi giết mổ trong suốt thời gian qua? Không biết đã có biết bao nhiêu người dân vô tội bị đầu độc bởi sự vô cảm của những con người vô lương, những kẻ đã bị đồng tiền làm mất cả nhân tính?

Đây rõ ràng là hành vi huỷ diệt sức khoẻ người Việt trên quy mô lớn.

Bao giờ người Việt mới thôi giết nhau? Bao giờ mới chấm dứt những hành vi độc ác này? Bao giờ mới ngừng cuộc tàn sát hàng loạt này?

Mới hai tuần trước, ở Gia Lai, lại một vựa sầu riêng ngâm hoá chất làm chín bị phát hiện và dư luận đến giờ vẫn chưa nguôi nỗi sợ hãi. Chúng ta đã nói quá nhiều về an toàn thực phẩm như một quốc nạn. Nhưng, tại sao những hành vi này vẫn không dừng lại? Cứ hết vụ việc này đến vụ việc khác, người dân bị đầu độc, mà kẻ bất lương thì chỉ bị phạt nhẹ như phủi bụi.

Tại sao những kẻ cố tình thực hiện những hành vi có thể cướp đi sức khoẻ, tính mạng của người dân, lại được xử phạt hành chính? Rõ ràng, đó không phải một vi phạm hành chính, đó chính xác phải gọi là tội ác. Nó đúng hơn là những hành động có thể dẫn đến một sự huỷ diệt giống nòi, đẩy dân tộc đến bờ vực suy tàn.

FB Bạch Hoàn

Phần nhận xét hiển thị trên trang