VỀ MỘT NGƯỜI BẠN


Năm đó là năm tôi có nhiều chuyện vui. Năm nhà thơ Phạm Tiến Duật còn sống, ông đang là tổng biên tập tạp chí “Diễn đàn văn nghệ Việt Nam ”. Người ta mời ông lên dự trại sáng tác của chúng tôi. Đợt đó khá đông các tác giả của hai đầu đất nước. Các nhà văn sáu tỉnh miền núi phía bắc và đồng bằng sông Cửu Long. Cũng là năm một truyện ngắn có chút “gai góc” của tôi đã gửi nhiều nơi không được đăng, Nhờ Nhà thơ, nó được đăng trang nhất tạp trí nói trên. Sau này còn được nhắc tới nhiều lần ở các trại sáng tác do liên hiệp tổ chức và được chọn in trong tuyển tập vào năm sau.

Trại sáng tác thuê lại Khách sạn công đoàn tỉnh. Một ngôi nhà xây theo kiểu Nga đang trong thời kỳ tu sửa lại. Phòng ốc rộng rãi, nhưng thiết bị cũ và hơi bị sơ sài. Bên cạnh là những căn nhà đang tháo dỡ, coppha, cây chống vương khắp nơi, cát sỏi đổ từng đống. Được mỗi cái nằm kề sát bờ con sông nổi tiếng, gần trung tâm thành phố..

Phải nói dài dòng như thế để nhớ lại bối cảnh tôi gặp V như thế nào. Người mà tôi sẽ kể câu chuyện dưới đây.

Thực ra lúc đó tôi không chú ý lắm đến anh. Thậm chí còn cảm thấy khó chịu vì một chuyện không đâu vào đâu.

Lúc đó vừa mới hết đông, nhưng vẫn lạnh kinh người.

Theo chương trình, ngoài việc hội thảo, trao đổi sáng tác, nghe nói chuyện, còn có những chuyến đi thâm nhập thực tế và một chuyến đi theo ý muốn.

Tôi và một số chủ trương ra Hải Phòng một chuyến vì đã lâu chưa về lại thành phố này. Cuộc sống nay đây mai đó, thú thực tôi đi cũng khá nhiều nơi. Không hiểu sao hàng chục năm rồi chưa về Hải Phòng?

Dự định là thế, bỗng dưng bị thay đổi. V và một người bạn ở gần phòng tôi đề xuất tổ chức đi thăm cao nguyên đá Đồng Văn. Xin bạn nhớ rằng năm đó cao nguyên đá này chưa được biết đến như là “Công Viên đá được UNETCO công nhận là di sản văn hóa thế giới”. Nó vẫn là nơi nhiều người thờ ơ, ít chú ý tới. Nhất là khi thời tiết lạnh, có mưa phùn, trơn trượt như thế này. Tôi hình dung ra đó là nơi mù mịt sương, giá buốt và vắng vẻ. Có gì mà thăm nom? Người bạn nọ đang là BTV tạp chí tỉnh Hà Giang. Anh muốn có bạn bè lên chơi để quảng bá quê hương mình, cái khác lạ của Hà Giang với những người bạn phía nam. ( Xin nói thêm có một nàng thơ rất xinh đẹp, tính tình cởi mở và giàu tình cảm rất thân với anh).

Thực lòng mà nói, ngoài ý định muốn thăm Hải Phòng một chuyến, tôi còn mối lo khác. Không hẳn ngại rét mướt. Tôi nhiều năm sống ở biên giới Cao Bằng, Lạng sơn từng trải qua những mùa đông băng tuyết thì cái lạnh giá của Hà Giang chẳng là gì. Nhưng lên Hà Giang mùa sương mù che phủ, mưa phùn như thế này là điều phải cân nhắc. Về phương tiện không nói làm gì, hội văn nghệ sẵn sàng cho mượn xe, nhưng tầm nhìn hạn chế trên đường đi mới là cái đáng phải xem xét lại.

Một phần người ta giao cho tôi việc đi lại, ăn ở của cả lớp, nếu xảy ra điều gì thật không hay..

Bàn đi tính lại, V, anh bạn Hà Giang và mấy cô nàng Sông Cửu Long nhất quyết muốn đi, tôi đành chiều theo ý họ, hoãn chuyến Hải Phòng của mình để họ toại nguyện.

Phần mình tôi ở lại, tranh thủ về qua nhà.

Thật may chuyến đó không xảy ra việc gì.

Nhà thơ Hồ Thanh Điền lại có được bài thơ nổi tiếng về cao nguyên đá.

Tôi thấy mình thật không phải khi bàn lùi và không tham gia.

Nếu chỉ có vậy, chuyện chẳng có gì đáng nói. Và không cần nhắc lại. Những việc như thế này đã xảy ra nhiều lần, tuy tình tiết không giống nhau vẫn là chuyện thường năm. Người ta bảo dân văn nghệ ở xa thì quý nhau, ở gần lâu ngày không hay lắm. Mỗi người một tính, một nết và thường rất cực đoan, tính cách không ai giống ai, thật khó chiều lòng.

Trước lúc có chuyến đi đó, tôi và hắn rất quý nhau. Tôi có phần nể tài năng của hắn vì đã đọc những truyện ngắn, bút ký của hắn in trên báo Văn nghệ. Phải nói hắn viết sắc sảo, có cái bạo gan, can đảm của người cầm bút, không viết tròn trịa, phân miêng một chiều như phần đông những cây bút khác. Cách viết của hắn cũng khác hẳn, có phát hiện và dám nêu vấn đề..

Hắn hay rủ tôi đi chơi chỗ nọ chỗ kia ngoài giờ làm việc. Buổi tối chúng tôi rủ nhau ra Caphe rất tâm đầu ý hợp.

Tôi còn phát hiện hình như hắn phải lòng một cô nàng cùng lớp. Người này đã có chồng con rất đàng hoàng.

Hắn hay nêu vấn đề “Hôn nhân và gia đình” ra để tranh luận.

Người ta có quyền yêu không khi đã có vợ có chồng? Và quan hệ ngoài hôn nhân là đúng hay sai?

Tuy chưa hẳn đồng tình với hắn, chừng mực nào đó, tôi thấy hắn có lý.

Lẽ nào khi người ta có vợ có chồng rồi, gặp người tri kỷ lại không được có quan hệ tình cảm?

Đó là hạn chế lịch sử, phong tục tập quán của người Á đông hay phạm trù đạo đức?

Có người bảo rằng : Đa số văn nghệ sĩ đa tình vì Hoocmon sinh sản trội hơn người bình thường.

Tôi thì không tin lắm vào chuyện này, nhưng quả thực trong số những người tôi gặp có biểu hiện đó.

Đấy là khả năng hay là một kiểu “bệnh” thì tôi còn rất phân vân?

Việc hắn có quan hệ đó biết là biết vậy, tôi làm như không biết gì. Đó là việc riêng của hắn, tôi hơi sức đâu mà quan tâm?

Ác thay, hắn lại không hiểu. Hắn làm như tôi cố tình gây trở ngại, không muốn có chuyến đi Đồng Văn vì có cả người kia cùng đi!

Đi Đồng Văn về, hắn ra mặt không ưa tôi.

Suốt những ngày còn lại chúng tôi không gặp riêng nhau, không nói với nhau nửa lời. Hôm bế mạc, chụp ảnh chung chúng tôi cũng đứng cách xa nhau.

Mãi sau này tôi mới biết trong con người V có dòng máu của người xứ Quảng, yêu ghét rõ ràng. Ba hắn là bộ đội miền nam tập kết ra bắc năm 1954. Hắn mang trong người dòng máu của ông, có cái hào phóng bạo dạn của người vùng biển, cái cực đoan của xứ Quảng mà người ta bảo “Quảng Nam hay cãi..”.

Năm sau tôi lên Sơn La, lại ở nhà khách công đoàn ( Có thể nhà khách công đoàn giá thuê phòng rẻ hơn?). Tôi có hỏi thăm hắn, người ta bảo hắn đã chuyển lên Lai Châu rồi, hắn không còn làm ở HVN tỉnh này nữa. Từ đó chúng tôi biền biệt, không hay tin gì về nhau..

Cuối năm ngoái, tình cờ tôi gặp lại hắn. Không phải gặp ngoài đời, mà là trên mạng Intenet, hắn có một blog với cái tên ngồ ngộ.. Không biết có bạn nào chú ý đến và đọc chưa?

( Còn nữa..)

CHỌN - THỨC - CHỮ HÀNH

CHỌN Rất nhiều những con đường có thể làm ta rối mắt Nhưng không nhất thiết là con đường phải đi Rất nhiều con sông, bến đò mở ra trước mặt Nhưng không phải con đò nào nơi quê cũng đón ta về.. Ta đã gặp rất nhiều ánh mắt Những bàn tay thân ái bạn bè Nhưng tình yêu chỉ suốt đời có một Dẫu tìm giữa cô đơn Cũng chẳng hề chi? Trời nóng nực nỗi niềm càng sôi bức Người như bóng cây trơ trọi một mình Đừng trách phận bạn tôi ơi cứ hát Để nhớ về mùa xuân tươi xanh! Không hát được nếu hanh hao cảm xúc! Giả dối mà yêu Không thành tình yêu Nhẫn nhịn đâu phải là cách hay trả nghiệp? Dẫu có lên cũng chỉ cánh diều! Làm gì có bóng cây tùng để ta nương tựa? Có tảng đá thề để ta mãi tin? Cuộc phù vân đục mờ như sữa.. Nếu biết yêu ta giữ được cho mình! Rồi tất cả sẽ trôi theo dòng nước Chỉ còn lại bến sông nghi hoặc đôi bờ Còn lại mối tình không thể khác: Về con đường, con người, con sông ta đã chọn cho ta! THỨC.. Chữ lún phún ven bờ sự thật.. Giọng điệu rắn trườn qua vườn cỏ gai Mùa đã oải nắng nhòe đáy mắt Anh nhận ra em Khi em xa rồi! Còn đâu nữa? Chân trời biển động! Núi xô nghiêng, mây đổ vào lòng! Thôi em nhé Xanh miền tin tưởng! Đừng trắng lòng Dù nay chiều bão dông! CHỮ HÀNH Con mắt giấu sau cặp kính đổi màu Miệng và mũi sau khẩu trang Chỉ riêng đôi tai sơ hở Nhìn bằng nghe? Nhìn bằng quả tim trong ngực Không hiểu vì sao đập liên hồi Qua quãng đường xe chật Qua cánh rừng, cánh đồng im gai Nhìn bằng bàn tay thô ráp Vục xuống lòng sông u hoài Vục xuống giếng sâu hun hút Bây giờ còn bao nhiêu xăng ti mét đây? Nhìn bằng bàn chân tháng năm lấm láp Giày thủng ngón chân thò ra ngoài Ngỡ ngàng đất ta quen Chốc đâu thành đất lạ? Dấu ngựa ngàn xưa còn hay mất rồi? Giấu cái lưỡi ngậm sâu trong miệng Nói lời vô duyên không bằng lặng im Chỉ con chữ không sao giấu nổi Thường về khi khuya.. Hành ta đêm đêm!

Tinh thần thể thao

Thị trấn chúng tôi không kém gì các thị trấn khác. Họ có ban bệ như thế nào chúng tôi cũng có như thế. Thậm chí các hội đoàn thị trấn tôi còn có phần lớn mạnh hơn. Họ có hội Chim cảnh, Chó cảnh, hội trọi trâu, đấu bò.. Chúng tôi đều có cả. Lại còn hơn hội cầu lông, không phải địa phương nào cũng có.

Khối nơi muốn mà không được !

Nói gì thì nói, đây là hội sang trọng, phải có trình độ, có kiến thức mới theo được.

Có người không hiểu, coi thường bảo rằng : Đấy là hội của mấy lão già về hưu, mở ra để các lão có chỗ chơi, đỡ buồn khỏi sinh bệnh mà chết ! Tệ hơn còn bảo chẳng qua mở ra cái hội cầu lông này để các lão ấy có công có việc mà chơi với nhau, sợ các cụ ngồi không, nhàn cư vi bất thiện, xì xào nói xấu cán bộ.

 Lâu lâu ủng hộ các lão ấy tý tiền, các lão sướng, bảo nhau phụ hoạ cho cấp trên dễ bề lãnh đạo quần chúng vv..

 Không có cái hội ấy cũng chẳng chết ai, chẳng qua là cái cớ cho một vài anh đầu trò dễ chi và dễ kiếm tiền !

Đã là kẻ xấu thì còn thiếu chuyện gì để nói ? Chỉ thiếu chúng chưa nói lập hội vô tích sự này để các cụ không ngã xuống ao, xuống hồ như người ta vẫn lo trông nom cho các cháu.  Hoặc để các cụ hạn chế rượu chè, không thôi bét nhè, chửi con chửi cháu, mất trật tự, an ninh xã hội !

Tệ thế là cùng.

Người ngoài cuộc biết sao được mà nói ?

Thử hình dung một ngày nào đó không còn hội của chúng tôi xem tình hình ở thị trấn này sẽ như thế nào ?

Loạn là cái chắc !

Thường là các ông về hưu đều cỡ có đầu óc trong thị trấn này. Các vị ấy mà bực mình, mà buồn, tình hình thị trấn sẽ không đơn giản. Không còn người để tham khảo ý kiến, đề xuất sáng kiến nọ kia cho các vị chức sắc. Chưa kể đến bầu không khí tẻ nhạt, buồn phiền tất yếu ắt phải sinh ra.

Đời sống con người yếu tố tinh thần cực kỳ quan trọng, vật chất có là cái gì khi người ta đã chua rèn qua bao năm tháng cuộc đời ?

Thực ra hội cầu lông thành phần không hoàn toàn là các ông, bà lão già nua. Chúng tôi cũng như mọi thứ hội, có già có trẻ. Tất nhiên số hội viên già đông hơn là có đặc thù riêng. Đây là hội đòi hỏi không chỉ lòng  nhiệt tình, còn cần phải có tài năng, kiến thức, kỹ thuật và một vài yêu cầu,  mà thường đến lứa tuổi nhất định nào đấy mới hội đủ được, không như các hội khác.

Chỉ riêng sinh hoạt hội đều đặn hàng quý, hàng năm đã hơn hẳn các hội khác rồi. Hai mùa mưa nắng, chúng tôi vẫn họp hành liên tục, không có khi nào bê trễ, hay cách quãng.

Tôi không có ý chê các vị bên hội trọi trâu, chọi gà, cũng vì đặc thù riêng của hội người ta. hàng năm hội mở có kỳ, thường là vào dịp tết nhất, lễ lạt. Họ làm thế là phải. Chỉ những khi ấy, mới có khán giả, mới mở được. Không lẽ trọi trâu, trọi gà để xem riêng với nhau ? Hội cầu lông chúng tôi thì không cần, chẳng ai xem chúng tôi vẫn cứ chơi với nhau !

Có lẽ cũng nên phác thảo qua đôi nét : Hội cầu lông có trên dưới sáu bảy chục hội viên, đủ cả nam nữ. Chủ tịch hội là cái ông tên nghe không được hoành tá tràng mấy : Rên Văn Lường. Phó chủ tịch là bà Khúc Thị Bành Nguyệt . Bà này mắt xếch, lưng gù, nói choang choác, khác hẳn với ông chủ tịch về tính cách. Ông chủ tịch bề ngoài có vẻ phong lưu nho nhã  ( Xuất ra từ cán bộ tuyên truyền).

Cũng phải thôi, trưởng phó đối nghịch tính cách như âm với dương là rất hợp với quy luật tự nhiên. Mâu thuẫn để thúc đẩy phát triển, hai mặt của một vấn đề vv..

Năm nào hội cũng có vài cuộc thi tranh giải. Nói đến việc này rất chi là dài dòng...

Hôm nay chỉ nói một chuyện thôi.

Đang tự nhiên tự lành, ông chủ tịch bóp bụng nghĩ ra một trò mới. Một kiểu chơi đặc biệt, chơi cầu lông bằng chân, không chơi bằng tay như từ xưa đến giờ.

Hội viên cứ ngã liểng xiểng. Vợt không cầm ở tay, lại buộc vào cổ chân, đón trái cầu thế quái nào văng theo cả người. Hỏng đến hơn chục bộ răng giả của cầu thủ. Còn như trật khớp, bong gân thì hầu hết dính phải..

 Đúng là cái mới nào cũng khó nhai. Nhưng chủ trương đề ra rồi, báo cáo lên trên rồi, nhất định phải có kết quả . Không có kết quả đừng mong kinh phí rót về. Mọi người đều lo lắng..

Có một số phàn nàn, sao không duy trì như trước ? Bày đặt ra làm gì để giờ khó ăn khó nói ?

Ông chủ tịch không giữ được bình tĩnh như mọi khi : Vị nào không thích cứ làm đơn xin ra. Có ai bắt buộc các vị đâu ?

Bà phó đỡ lời :

Đành là thế, nhưng bác trưởng nói vậy hơi quá, hội là hội chung, chứ có phải hội riêng của nhà bác đâu ? Không có hội viên bác làm chủ tịch với ai đây ?

Chủ tịch vội xoa dịu :

- Nói thế có thể là chưa phải, nhưng tôi xuất phát từ cái tâm của mình. Còn một vài sáng kiến nữa tôi chưa thử.. Dưng mà đường dài mới biết ngựa hay. Chúng ta đã tự nguyện rồi, vào rồi, phải cố gắng xây dựng hội chứ ?

- Chỉ cầm vợt tay phải cấm chơi tay trái chứ gì ?

- Là gì xin được bảo mật, chưa thể tiết lộ. Tôi chỉ xin nhắc các vị trong điều lệ của hội có ghi là :

"Hội ta là cuộc chạy Ma ra ton, tinh thần thể thao là luôn hướng lên phía trước, luôn cố gắng và sáng tạo.." Việc đề xuất những việc trên có gì sai nào ?

Sai thì không sai..

Nhưng ai cũng tần ngần nhìn đôi chân khẳng khiu của mình, nhìn cái bụng mỗi ngày mỗi xệ ra. Hình như mắt cũng kém dần đi thì phải ??

Tự nghĩ :

 - Đứng vững được trong hội cầu lông này, đâu phải chuyện đùa.

Không ai bảo ai, cúi xuống, buộc vào chân cây vợt.

Quá nửa ngã nhào về phía trước , còn vợt gần như gãy cán bằng hết !!

Tinh thần thể thao thật là vĩ đại.

 Muôn năm cầu lông !!