Nhân Valentine: Bài thơ "Năm bông hồng trắng" với tình yêu vĩnh cửu của hai nhà thơ

"Năm bông hồng trắng" của nữ thi sĩ Đỗ Bạch Mai là một trong nhiều thành công của bà. Tình yêu của bà với chồng - nhà thơ Bế Kiến Quốc - chính là một tình yêu vĩnh cửu, kể cả khi ông đã đi xa.

Nhân ngày Valentine, xin chia sẻ với các bạn bài thơ "Năm bông hồng trắng" cùng câu chuyện tình yêu của tác giả, lời bình của PGS. TS. Nhà thơ Lê Quốc Hán và ca khúc cùng tên của nhạc sĩ Phạm Tuyên với sự thể hiện của ca sĩ Thanh Lam.

Nhà thơ Đỗ Bạch Mai

Năm bông hồng trắng

Nói chuyện nho nhỏ 
Bên bông hồng đỏ
Bên bông hồng xanh...

Trò chuyện cùng anh
Năm bông hồng trắng
Này bông xa vắng 
Này bông nhớ thương
Bông này giận hờn
Bông này chờ đợi...

Còn một bông cuối?

Còn bông cuối cùng 
Em không dám nói
Còn bông cuối cùng
Anh không dám hỏi

Còn một bông cuối
Dịu dàng tỏa hương

10. 10. 1984

Đỗ Bạch Mai

Tác giả chia sẻ về xuất xứ của bài thơ

Tôi thích cắm hoa. Hôm đó tôi mua 5 bông hồng trắng về cắm trong cái lọ nhỏ. Bế Kiến Quốc thấy tôi lúi húi cắm hoa, anh nhìn thấy đầy chất thơ, vì lúc nào anh ấy cũng lãng mạn, có biết đâu vợ vất vả thế nào. Anh ấy bảo: "Em làm thơ về 5 bông hồng trắng đi". Đó là lời động viên, cũng là lời thách thức.

Tôi chợt nhớ đến bài Bói hoa của Đoàn Lê. Tôi nghĩ để bài thơ sâu sắc thì mỗi bông hoa nên là một câu chuyện. Và thế là tôi bắt đầu: 

"Nói chuyện nho nhỏ

Bên bông hồng đỏ

Bên bông hồng xanh

Trò chuyện với anh

Năm bông hồng trắng".

Có người thắc mắc vì sao lại là "bông hồng xanh". Thực ra bông hồng xanh chỉ là đơn giản là bông hồng còn non thôi".

Nữ thi sĩ còn nguyên cảm giác khi câu cuối cùng của bài thơ khép lại: "Mình run rẩy. Mình viết dễ như thế trước ông thầy của mình. Mình không đủ tự tin đó là một bài thơ nên hỏi chồng: "Anh thấy có phải một bài thơ không?". Chồng bảo: "Thơ đây chứ còn gì nữa". Đỗ Bạch Mai tổng kết: "Những bài thơ thành công bao giờ tôi cũng làm trong một sự run rẩy".

Bà viết "Năm bông hồng trắng" khi đã ngoài 30 tuổi. 

Mối tình vĩnh cửu và xuất hiện một thi sĩ nhờ...ghen

Đỗ Bạch Mai nhớ về người chồng đã khuất trên mười năm vẫn rưng rưng: "Tình yêu của chúng tôi đẹp lắm, lãng mạn và lí tưởng, nếu không tin em cứ đọc thơ ông ấy viết cho tôi sẽ thấy". Một chi tiết đáng ghen tị: Đỗ Bạch Mai được nhà thơ Bế Kiến Quốc, viết tặng trăm bài thơ, trong khoảng thời gian hai người yêu nhau, chừng một năm, trước khi cưới. Bà xem mình hạnh phúc như En-xa, nữ văn sĩ Nga kiều diễm, người "tái sinh" cuộc đời Aragông, nhân vật khổng lồ của văn học Pháp thế kỷ XX.

Lý do khiến Đỗ Bạch Mai không đi bước nữa, vẫn ở vậy nuôi các con, sau khi nhà thơ Bế Kiến Quốc qua đời: "Cái bóng anh ấy sừng sững, làm sao tôi có thể quên đi để đến với người khác được". Tính tuổi âm, Bế Kiến Quốc chỉ hơn vợ một tuổi nhưng hai người là hai thế hệ thơ ca: Đỗ Bạch Mai là tiếng thơ sau 75, Bế Kiến Quốc là tiếng thơ thời chống Mỹ. 
Trong đời sống, Đỗ Bạch Mai luôn coi chồng như người yêu, người anh, người thầy. Sẽ mãi mãi không có một thi sĩ Đỗ Bạch Mai, nếu bà không thành vợ Bế Kiến Quốc. Bà kể: "Tôi không nghĩ là mình sẽ làm thơ. Một ông lớn thế, nổi tiếng thế đã làm thơ, sao mình còn làm thơ nữa, rõ ngớ ngẩn. Chỉ đến lúc có sự cố về tinh thần thì tự nhiên thơ ở trong người".

Hai thi sĩ Đỗ Bạch Mai và Bế Kiến Quốc

Thi sĩ không giấu chuyện xưa: "Anh ấy đi trại sáng tác ở Đồng Tháp, ở đó có một cô bé như hoa đồng nội, cũng kính nể và say mê thơ anh. Anh ấy yêu mến, cũng là tình cảm trong sáng thôi. Tôi đổ vỡ khi phát hiện ra chồng thư hai người gửi qua gửi lại. Trong đó có đoạn anh ấy viết cho cô ấy: "Nhỏ ơi, nhỏ đừng làm khổ anh nữa, anh phải nói với nhỏ rằng anh đã có một người vợ rất tuyệt vời, một người phụ nữ đôn hậu, hiền lành, thông minh, một con người sẵn sàng hi sinh tất cả cho chồng con”. Ấy là một lá thư từ chối. Nhưng tôi vẫn đau. Bà bắt đầu làm thơ, bài đầu tiên diễn tả cảm giác cô đơn giữa tiết trời mùa thu, trong đó những câu giận hờn:

"Bồng bềnh mây nước là anh

Vu vơ ngồi hát một mình là em". 
Có những ngày bà làm 4, 5 bài thơ. Ngày ngày bận bịu với công việc ở Báo Văn nghệ, về nhà lại làm bánh quế lo chuyện áo cơm, vừa ngồi nướng bánh quế bà vừa làm thơ, nước mắt cứ chảy dài: "Có hôm nhà thơ Phạm Tiến Duật đến, đang thấy tôi chùi nước mắt, tôi đưa cho anh xem một bài thơ vừa viết xong. Anh bảo: Giời bắt mày làm thơ rồi". Còn chồng bà, nhà thơ Bế Kiến Quốc thường tâm sự với bạn bè: "Tôi rất sợ lấy vợ làm thơ nhưng đến lúc ấy, sự cố đến, thì tôi thấy Mai thực sự là một nhà thơ và tôi không thể ngăn cản được". Chồng bà thường nói đùa: "Nhờ cơn "Ăng-ghen" mà có thêm một nhà thơ". Trong cuộc sống đời thường, Bế Kiến Quốc luôn động viên vợ ngồi vào bàn viết, không để phí tài năng cùng sự ăn học của mình. Nhà thơ nghĩ đơn giản: "Viết xong em lấy nhuận bút". Nhưng Đỗ Bạch Mai đã quyết lùi lại để chồng tiến lên: "Tiền nhuận bút ấy không đủ sống. Thôi em lùi lại phía sau, vừa làm việc, vừa phấn đấu dần dần. Em quen chịu khổ rồi".
Bà kể: "Hồi đó bọn tôi mơ mộng, lí tưởng lắm. Tôi học tiếng Pháp nên sinh nhật anh tôi dịch tập thơ "Người làm vườn" của Tagore tặng anh". Với Đỗ Bạch Mai, tình yêu của Bế Kiến Quốc là món nợ tinh thần lớn, có đi hết đời bà vẫn không trả nổi: "Người ta tặng mình một bài thơ mình đã nhớ cả đời, đằng này anh ấy tặng tôi cả tập thơ. Khi chúng tôi gặp nhau, cả hai đã không còn trẻ, mỗi người đã trải qua vài mối tình. Nhưng khi hai người tìm thấy nhau, tình yêu mới vỡ òa, những gì đã qua trước đây chỉ như là cõi tạm. Trước khi mất, chồng tôi nói: Anh phải cần 20 năm nữa mới làm được hết dự định của mình. Tôi đau khổ vì không thể làm gì để có 20 năm đó cho anh nên bây giờ tôi phải sống bù cho anh, sống bù cho khát vọng của anh. Bởi vậy cái gì cần trước thì tôi làm trước. Bây giờ cuộc sống của các con mình chưa đầy đủ nên mình phải lo cho chúng đầy đủ".

(Theo Nông Hồng Diệu, bài đăng báo Tiền Phong)

Lời bình bài thơ "Năm bông hồng trắng" của nhà thơ Lê Quốc Hán

PGS. TS. Nhà thơ Lê Quốc Hán

Số 5 có một vị trí đặc biệt trong đời sống tâm linh người phương Đông: bàn tay năm ngón, ngôi sao năm cánh, vũ trụ được tạo thành từ năm nguyên tố đầu tiên: kim, mộc, thủy, thổ, hỏa ứng với năm hành tinh trong hệ mặt trời.
Phải vì vậy mà nữ thi sĩ Đỗ Bạch Mai đã dùng hình ảnh "năm bông hồng trắng" để đặc trưng cho các cung bậc tình cảm của người trinh nữ trong phút trao yêu? Có xa vắng nhớ thương, có giận hờn chờ đợi. Tình cảm của họ đã được thử thách qua thời gian. Nhưng để vượt qua cái vạch cuối cùng giữa tình bạn và tình yêu, họ vẫn còn ngập ngừng e ngại. Câu thơ đứng tách một mình: còn một bông cuối? với một dấu hỏi lơ lửng giữa chừng như cố tình tạo ra một khoảng trống cả không gian lẫn thời gian để mỗi người lắng hồn lại, tìm thêm chút can đảm vượt qua cái vạch ngăn cách kia. Thế mà rốt cuộc: còn bông cuối cùng/ em không dám nói/ còn bông cuối cùng/ anh không dám hỏi. Phải vì họ còn quá trẻ, hay vì họ quá tế nhị, kín đáo? Và người có lỗi gây ra tình cảnh này không phải ai khác mà chính chàng trai, bởi vì dù bất cứ ở đâu, trong hoàn cảnh và thời đại nào người con gái cũng không bao giờ tỏ tình trước, huống chi người trinh nữ. May sao cô gái cũng mở ra cho chàng trai một con đường, một hy vọng: còn một bông cuối/ dịu dàng tỏa hương... 
Bài thơ kể lại một chuyện tình kín đáo, duyên dáng, nhẹ nhàng mà xao động lòng người. Dù tác giả không cho ta biết câu chuyện xảy ra ở đâu, vào lúc nào nhưng ta vẫn linh cảm được nó xảy ra vào một ngày rất trọng đại: ngày lễ thánh Valentine hoặc ngày sinh nhật của cô gái, bởi xung quanh cô tràn ngập hoa hồng - loài hoa tượng trưng cho tình yêu: một bên hồng đỏ, một bên hồng xanh và ở giữa là năm bông hồng trắng. Hơi thơ như lời thủ thỉ tâm tình, ngắn gọn mà giàu tình cảm, thi thoảng đứt đoạn rất phù hợp với ngôn ngữ của người trinh nữ trước ngưỡng cửa tình yêu.

(Theo "Thơ trong ký ức", NXB Văn học, 2002).

Ca khúc của nhạc sĩ Phạm Tuyên từ bài thơ "Năm bông hồng trắng"

Bài thơ của thi sĩ Đỗ Bạch Mai đã được nhạc sĩ Phạm Tuyên phổ nhạc và trong đêm nhạc của Ông, ca sĩ Thanh Lam đã thể hiện ca khúc này. Xin mời các bạn xem video:

 

Phần nhận xét hiển thị trên trang

“Lý thuyết hạnh phúc” của Einstein được bán với giá siêu kỷ lục

 

Nguyễn Xuân Xanh

Tại sao không ai hiểu tôi và mọi người lại thích tôi.

Albert Einstein

Thứ Ba ngày 24, tháng 10, 2017, sau câu chuyện sóng hấp dẫn, một sự kiện mới đầy ngạc nhiên xảy ra: Một trang giấy với một dòng chữ vỏn vẹn bằng tiếng Đức mà Einstein đã viết tay để làm quà tặng cậu bé phục vụ (bellboy) của Khách sạn Hoàng gia Tokyo – sau gần 100 năm – đã được bán đấu giá với mức giá có lẽ ngoài sức tưởng tượng mọi người: 1.56 triệu đô la Mỹ! “Chúng tôi hoàn toàn bị sốc, chúng tôi không tin điều đã xảy ra”, Avi Blumenthal, phát ngôn viên của Cty Bán đấu giá và Triển lãm Winner ở Jerusalem, tuyên bố. Nó cho thấy bức thư đã có sức hấp dẫn đặc biệt và hết sức bất ngờ không ai lường tới.

Sóng hấp dẫn của Einstein quả đã không thua kém sóng của hấp dẫn của vũ trụ mà ông đã tiên đoán. Nhưng nói cho cùng, điều đó không lạ lắm, bởi Einstein là con người đã từng tạo ra nhiều câu chuyện ngoài sức tưởng tượng. Nói đúng hơn, Einstein là một “con người ngoài sức tưởng tượng”, có thể tạo ra những cái “khùng điên” mà người đời không hình dung nổi.

Albert Einstein, nhà vật lý huyền thoại của thế kỷ 20.

***

Số là, tháng 11, năm 1922, Einstein được mời đến diễn thuyết ở Nhật Bản. Trên đường đi ông nhận tin được trao giải Nobel vật lý. Đến Tokyo, khi cậu bé đồng phục của khách sạn lên phòng để trao cho ông một cái gì đó, Einstein cảm ơn và muốn biếu cậu bé tiền tip, nhưng lại không có tiền. Ông bèn nghĩ ra một món quà hết sức độc đáo: Viết tặng ý tưởng đơn sơ sau đây trên tấm giấy có tiêu đề của khách sạn:

Cuộc sống tĩnh lặng và khiêm tốn mang lại nhiều hạnh phúc hơn là theo đuổi sự thành công đi kèm với bất ổn thường xuyên

[Stilles und bescheidenes Leben gibt mehr Glück als erfolgreiches Streben, verbunden mit beständiger Unruhe]

Trên mảnh giấy trắng thứ hai tặng cho cậu bé, Einstein ghi thêm dòng chữ:

Ở đâu có ý muốn, ở đó cũng có con đường

[Wo der Wille ist, da ist auch der Weg].

Bức thư Einstein được bán với giá siêu kỷ lục $1.560.000.

Theo lời thuật của Cty bán đấu giá, Einstein đã nói với cậu bé rằng, “hãy giữ chúng, giá trị của những những dòng này trong tương lai sẽ có thể cao hơn rất nhiều lần so với số tiền típ bình thường”. Sau gần 100 năm, quả đúng như thế, và đúng thất kinh luôn. Còn tấm giấy thứ hai cũng bán được 240.000 đô la với giá ước tính ban đầu là $6.000. Đó cũng là một giá rất cao so với giá bán cao nhất đạt được trước đó của bức thư Einstein gửi cho nhà vật lý học David Bohm là $84.000.

Chủ nhân của hai bức thư Einstein là người chắt trai của cậu bé đưa tin năm xưa, hiện đang sống tại Đức. Mấy tháng trước đó, khi nhìn thấy giá bán khá hấp dẫn của bức thư Einstein gửi cho Bohm đăng trên báo Đức – giá cao nhất cho đến thời điểm đó – ông bèn nghĩ đã có thể bán được di sản mà ông hằng lưu giữ.

***

Báo chí thế giới đưa tin khá nhiều, nhưng chưa có bình luận. Chúng ta muốn biết thêm: Einstein muốn gửi một thông điệp gì qua câu nói đó, và tại sao ông lại viết tặng cho cậu bé kia?

Nhưng trước tiên, vì sao có những giá bán cao như thế? Đó là kết quả của một sự cộng hưởng của nhiều yếu tố: Sự ngưỡng mộ và tình yêu thế giới một trăm năm qua dành cho ông không suy suyển; Ảnh hưởng của mùa sóng hấp dẫn đã hâm nóng lại tên tuổi của Einstein. Khắp nơi người ta biết và bàn về sóng hẫp dẫn. Một thế kỷ trước, Thuyết tương đối đã từng trở thành một từ cửa miệng trong văn hóa đại chúng. Sự khám phá sóng hấp dẫn cực kỳ yếu làm người ta nhớ lại sự kiểm tra độ lệch ánh sáng rất nhỏ ở gần mặt trời vào năm 1919. Einstein nổi tiếng đến nỗi ông từng nói: Mỗi tiếng bíp ở tôi đều trở thành một bản độc tấu kèn trompet.1 Ông không biết rằng, sau 100 năm, một dòng chữ viết tay đơn sơ của ông lại đáng giá cả triệu đô la, gây sửng sốt hơn cả bản tấu kèn trompet! Có phải thế giới “khùng” không? Không. Thế giới đang cần một vĩ nhân gần gũi với con người để ngưỡng mộ, một con người tuy yếu đuối như cây sậy của Pascal nhưng không biết cúi đầu trước những cơn gió bạo, đại diện cho chân lý, tự do, chính trực, và cho tình yêu hòa bình vĩnh cửu. Không ai thích hợp hơn Einstein, nhà khoa học cô đơn trên đỉnh cao tháp hải đăng, là một phần của vũ trụ, và cũng của đời thường.2

Nhưng có lẽ điều quan trọng hơn hết: Câu nói đó là viên ngọc bích của triết lý sốngcủa Einstein. Nếu là một nội dung khác, chưa chắc nó được cao giá như thế.

Chỉ còn yếu tố thị trường là ẩn số. Cũng như hai bức thư đó đi về đâu, không ai biết. Tương lai mới giúp trả lời.

Ảnh Einstein lúc đến Kobe, 43t, tay cầm ống điếu, 
không biết tay kia có xách cây đàn violin như lệ thường hay không.

***

Thông điệp nào Einstein muốn nhắn gửi, và tại sao cậu bé kia lại là người có diễm phúc được chọn làm “sứ giả”?

Hạnh phúc đơn sơ là quan niệm sống suốt đời của Einstein. Các phát biểu của ông từ thời trẻ cho đến những năm gần mất đều cho thấy nội dung bút tích về một cuộc đời “tĩnh lặng và khiêm tốn” là hoàn toàn nhất quán với triết lý sống của ông. Cho nên câu nói trên mảnh giấy chính là thông điệp về quan niệm cuộc sống hạnh phúc của ông chứ không phải một câu nói bình thường. Vì vậy nó có sức hút.

Cả đời, Einstein chỉ muốn có một cuộc sống đơn giản. Lúc còn là học sinh, ông đã từng viết trong một bài essay bằng tiếng Pháp:

Một người hạnh phúc sẽ quá hài lòng với hiện tại để nghĩ nhiều về tương lai. Nhưng mặt khác, bao giờ thanh niên cũng chính là những người bận rộn với những dự định táo bạo. Ngoài ra, cũng là một điều tự nhiên đối với một thanh niên nghiêm túc, rằng anh ta nên hình thành cho mình một ý tưởng rõ ràng như có thể về mục tiêu của những mơ ước của mình.3

ADVERTISEMENT

Được hạnh phúc quá sẽ làm cho con người dễ quên đi những lý tưởng tương lai. Em gái Maja của Einstein đã từng kể về sự thờ ơ của Einstein đối với của cải vật chất mà những người khác thường coi trọng. Bà kể: “Khi còn trẻ anh tôi thường nói: ‘Tất cả những gì anh sẽ muốn có trong phòng ăn của anh là một cái bàn gỗ thông, một cái ghế dài, và vài chiếc ghế dựa.’” Thế thôi. Khi nổi tiếng rồi, Einstein vẫn còn “mơ” về một “vị trí của người giữ hải đăng” cho những người hoạt động khoa học, xem đó là nghề lý tưởng nhất. Ông chẳng màng vật chất lẫn danh vọng. “Mỗi sở hữu đều là một cục đá ở dưới chân. Không có gì tôi không từ bỏ được, bất cứ lúc nào” như ông viết.

Người ta có thể tìm thấy rải rác những câu nói khẳng định quan niệm hạnh phúc đơn sơ của ông. Vào những năm cuối đời, khi được hỏi về sự tự do của giới khoa học gia tại Mỹ trước chủ nghĩa McCarthy, ông đã trả lời: “Nếu tôi còn trẻ và đứng trước sự lựa chọn trong việc kiếm sống thì tôi sẽ không làm một nhà khoa học, bác học hay sư phạm, mà muốn trở thành một thợ ống nước hay một người bán hàng rong, trong hy vọng để giữ được sự độc lập khiêm tốn có thể còn tìm thấy được trong những điều kiện xã hội hiện nay.” Ông không hề biết sợ. Hay chẳng hạn những lần phát biểu khác của ông dưới đây:

Ở đâu mà thế giới thôi là sân khấu của hy vọng, mong ước và ham muốn cá nhân, ở đâu chúng ta đối diện với thế giới với tư cách là những con người tự do của tạo hoá để chiêm ngưỡng, tìm hiểu, và quan sát, ở đó chúng ta bước vào vương quốc của nghệ thuật và khoa học.

Tôi tin chắc rằng không tài sản nào trên thế giới có thể đưa nhân loại đi xa hơn, cho dù từ bàn tay của một người thật tận tụy với mục đích. Chỉ có tấm gương của các nhân cách vĩ đại và trong sáng mới có thể đưa đến những suy nghĩ và hành động cao cả. Tiền bạc chỉ thu hút cái vị kỷ và luôn dẫn tới sự lạm dụng không cưỡng lại được.

Nhà sử học Fritz Stern, bằng ngòi bút sắc bén, đã vẽ lên tính cách của Einstein rất sinh động:

Thực tế, chính tính đơn giản của ông, sự thanh thoát, gây ấn tượng lên con người. Quần áo ông đơn giản, diện mạo ông đơn giản đến từng chi tiết. Sự khiêm tốn ở ông là nổi tiếng – và đích thực, cũng như tính không vị kỷ. Có bao nhiêu nhà khoa học, hàn lâm (chỉ) yêu cầu một tiền lương thấp hơn lương được đề nghị? Ông là con người cô đơn, dửng dưng với các sự vinh danh, “vô gia cư” như chính ông thú nhận, lo lắng cho số phận của nhân loại… . Có lúc, ông xuất hiện như thánh Francis ở Assisi – một vị thánh cô đơn – lái thuyền buồm với vẻ ngây thơ, đôi mắt đượm buồn đăm chiêu và bối rối nhìn xa xăm.4

Có lẽ chính trong “cuộc sống tĩnh lặng và khiêm tốn” ông mới thấy khao khát chân lý, và đi tìm, một cách kiên trì: Thuyết tương đối hẹp ông tìm 10 năm, Thuyết tương đối rộng 8 năm, thuyết trường thống nhất 30 năm vẫn chưa kết thúc, nhưng trở thành di chúc mãi mãi cho nhân loại. Một người đầy những ham muốn vật chất và danh vọng giống như một tách nước đầy, sẽ khó có thêm chỗ cho chân lý. Nghe giống như chuyện thiền. Thực tế, làm khoa học là một dạng thiền với những mantra khoa học, cho nên cần một cuộc sống “tĩnh lặng và khiêm tốn”. Cuộc sống khác đi sẽ che lấp đi tầm nhìn đích thực, đưa ta đi xa khỏi cội nguồn sáng tạo bên trong.

Nhưng tại sao Einstein lại viết ra câu đó tại khách sạn sang trọng cho cậu bé? Có lẽ vì hình ảnh cậu bé sống hồn nhiên với cái nghề đơn sơ đã truyền cảm hứng cho ông, phù hợp với quan niệm một cuộc sống đơn giản của ông, nên khiến ông đã chọn cậu bé làm “sứ giả”.

Có lẽ còn thêm một nhân tố nữa. Bản thân Einstein đã gặp vô số bất ổn, ngay cả sự đe dọa tính mạng ông, chỉ vì sự nổi tiếng của ông – ngoài ý muốn – chứ không phải do ông đi tìm. Walther Rathenau, bộ trưởng ngoại giao của Cộng hòa Weimar, gốc Do Thái và là bạn thân ông, đã bị bắn chết ngay trên đường phố tháng 6 cùng năm. Đó là một sự báo động cho ông. Sau đó ông bỏ đi chu du để tránh sự chú ý ở Berlin, như nhiều người đã khuyên ông. Có lẽ sự bất ổn đã góp phần khiến ông lập lại triết lý về một cuộc sống đơn giản trên mảnh giấy?

***

Nhưng xa hơn, đằng sau “cuộc sống tĩnh lặng và khiêm tốn” có điều gì quan trọng mà Einstein muốn đạt tới không? Có, đó chính là hai chữ tự do – khát vọng sâu thẳm và cao cả xuyên suốt cuộc đời ông. Vâng, tự do đối với ông là mệnh lệnh cho cuộc sống. Einstein sẵn sàng đánh đổi tất cả để có cuộc sống tự do. Tự do để có nhân phẩm, để phát triển những phần thiên phú trong con người mà tạo hóa đã ban cho. Tự do để có khoa học, có nghệ thuật, để có chân, thiện, mỹ. Tự do là thiêng liêng. Ông là “người tự do nhất”, như nhà vật lý Mỹ Gino Segrè viết. “Chính tự do này đã đưa ông đến vị trí vinh dự và kính trọng mà thế giới dành cho ông như nhà khoa học vĩ đại nhất của thế kỷ hai mươi và một trong những con người vĩ đại. Ông thực ra là chủ nhân của số phận ông, cũng như là một lực lượng định dạng số phận của chúng ta”. Đúng như thế, “Không có tự do kia, sẽ không có Shakespeare, không có Goethe, Newton, không có Faraday và Pasteur. […] Vì chỉ con người tự do mới làm ra những khám phá và giá trị tinh thần, những thứ làm cho cuộc sống chúng ta, những con người hiện đại, trở nên đáng sống” như Einstein viết năm 1933.

Chúng ta sẽ không hiểu Einstein nếu không cảm nhận được tầm quan trọng của hai chữ tự do đối với Einstein là thiết yếu dường nào cho cuộc sống tinh thần – bao gồm tự do nội tâm và tự do đối với bên ngoài xã hội:

Để phát triển khoa học và hoạt động sáng tạo nói chung cần phải có một thứ tự do khác, người ta có thể gọi là tự do nội tâm. Đó là cái tự do của tinh thần thể hiện qua sự độc lập của tư duy trước các trói buộc của thành kiến, của quyền lực và xã hội, cũng như trước những trói buộc của suy nghĩ lệ thường và thói quen không phê phán. Tự do nội tâm này là một món quà hiếm có của thiên nhiên ban cho và là một mục tiêu đáng giá cho cá nhân. Cộng đồng cũng có thể đóng góp rất nhiều vào việc giáo dục tự do nội tâm này, bằng cách cộng đồng ít nhất không ngăn cản sự phát triển của nó. Trường học, bằng ảnh hưởng gia trưởng và bằng gánh nặng trí óc thái quá cho những cá nhân trẻ, có thể ngăn cản sự phát triển của tự do nội tâm, hoặc ngược lại bằng khuyến khích tư duy độc lập, sẽ tạo thuận lợi cho nó. Chỉ khi tự do nội tâm và tự do bên ngoài được vun xới một cách có ý thức và lâu dài thì mới có được điều kiện cho sự phát triển tinh thần, cho sự hoàn thiện và cải thiện đời sống nội tâm và bề ngoài.5

Cuộc sống đơn giản là đi liền với tự do nội tâm. Nhưng để có tự do bên ngoài, xã hội cần phải có khoan dung, và không được gây không khí sợ hãi:

Loại khoan dung quan trọng nhất vì thế là sự khoan dung của xã hội và nhà nước đối với cá nhân. Nhà nước dĩ nhiên là cần thiết, để bảo đảm cho cá nhân sự an toàn cho sự phát triển của nó, nhưng nếu nhà nước trở thành chính yếu, và từng cá nhân trở thành công cụ mù quáng của nó, thì những giá trị tinh túy hơn sẽ mất đi. Như ghềnh đá trước hết phải dạn dày sương gió để cây có thể mọc trên đó, cũng như miếng đất canh tác trước nhất phải được làm xốp đi, để nó có thể tạo nên sự mầu mỡ, thì tất cả những thành tựu giá trị chỉ đâm chồi từ một xã hội con người, khi nó đủ thông thoáng để tạo điều kiện cho từng con người sự phát triển tự do cho những khả năng của nó.6

Cho nên Einstein mới chấp nhận cuộc sống cô đơn, sự cô đơn có thể làm ông đau khổ trong thời trai trẻ, nhưng “trong những năm tuổi về chiều lại ngọt ngào”, như ông tự nói.

***

Chốc chốc Einstein lại lên tiếng như muốn nhắc nhở con người về ý nghĩa của một “cuộc sống tĩnh lặng và khiêm tốn”, và để cảnh báo trước sự ám ảnh và cám dỗ của sự thành công, quyền thế và vật chất, những thứ giết chết tự do, kềm hãm sự phát triển lành mạnh. Không có tự do nội tâm, con người sẽ cằn cỗi; và không có tự do đối với bên ngoài, con người sẽ èo ọt tinh thần. Xã hội, thế giới, không thể phát triển lành mạnh với những con người mà tâm thức bị sụp đổ, hay khô héo.

Nếu như khoa học của Einstein giống như một “nghi thức truyền tâm ấn, khoa học như một sự thỏa mãn tâm linh”, như nhà vật lý học Marcelo Gleiser nhận xét7, thì câu nói “cuộc sống tĩnh lặng và khiêm tốn” có lẽ cũng có thể được xem như một dạng “truyền tâm ấn” cho một cuộc sống hạnh phúc đích thực.

Einstein không muốn làm một người “truyền giáo”, nhưng thông điệp toát ra từ những gì ông viết, gần như có tính “truyền giáo”, cho một “tôn giáo” của đời thường. Ông không sống khổ hạnh như Thánh Francis, mà sống một cuộc đời “tĩnh lặng và khiêm tốn” bình thường. Có lẽ trong cậu bé, ông nhìn thấy một tâm hồn hồn nhiên và đơn giản, chưa bị che lấp bởi sương mù dục vọng. Chỉ có những đứa trẻ hồn nhiên mới dễ là những nhà triết học thơ ngây, mới dám đặt những câu hỏi táo bạo mà chưa cần những câu trả lời. Einstein đã từng đặt câu hỏi về ánh sáng lúc 16 tuổi mà chưa biết câu trả lời cho đến mãi mười năm sau ông tìm thấy nó trong thuyết tương đối hẹp. Người lớn đã mất đi tính hồn nhiên và tự phát. Họ đã trở thành những người “tuân giáo”, conformist, thuần thục của xã hội, mất đi con mắt tò mò để nhìn vượt khỏi khuôn khổ xã hội họ đang sống.

Einstein là một người sống đơn giản nhưng phong phú, như một “người nghèo mà rất giàu có”. Gandhi, người Einstein ngưỡng mộ suốt đời, cũng từng cổ xúy cho “đạo sống đơn giản”: “Hãy sống đơn giản để cho những người khác sống đơn giản.” Thánh Francis là người cũng từng dạy cho con người sống giản đơn bằng kinh thánh: Tôi kể cho quý vị chân lý, trừ khi quý vị thay đổi và trở thành những đứa trẻ nhỏ, quý vị sẽ không bao giờ bước vào vương quốc của Trời. Với Einstein, giữ được sự hồn nhiên và nhạy cảm của tâm hồm để ngưỡng mộ thế giới là điều kiện để bước vào vương quốc của vũ trụ, của “đạo vũ trụ”. Đối với ông, ai không biết rằng cái đẹp nhất là cái bí ẩn nhất của tạo hóa, nếu ai “không còn khả năng ngạc nhiên, sửng sốt trước nó, người đó coi như đã chết, ánh mắt đã tắt lịm đi.” 8

Ảnh chụp phơi sáng hệ Ngân Hà phía trên Biển Đen. 
(Ảnh: Jasmine K, Shutterstock)

Ngân Hà là mái nhà của 400 tỉ vì sao, trong đó có mặt trời và thái dương hệ chúng ta. Nó là môt thiên hà có hình xoắn ốc (spiral) với đường kính khoảng 120.000 năm ánh sáng. Ngân Hà thu hút không biết bao nhiêu sự chú ý của con người, từ nhà thơ đến các nhà thiên văn học và nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp hay tài tử.

Chúng ta nhớ lại, cái gì cuối cùng đã khai sáng con người? Cái gì đã tạo nên lý tính? Cái gì đã tạo ra khoa học hiện đại? Cái gì đã giải phóng chúng ta khỏi u mê? Cái gì đã tạo ra hình hài của con người? Đó chính là các tinh tú trên trời và vũ trụ. Chúng ta là một phần của vũ trụ, hay nói vui như một nhà hóa học ví dí dỏm, “sản phẩm tái chế từ bụi tinh tú”, nhưng biết tư duy. Ngạc nhiên, sửng sốt, wonder, là mở rộng trái tim trước vũ trụ, để học, suy ngẫm, nhìn thấy. Ngạc nhiên là con đường để thành người của chúng ta. Thế giới không phải để cho chúng ta tiêu pha, mà để chúng ta giải các bài toán, như ý tưởng tuyệt vời của Kant. Ngạc nhiên là mở rộng trái tim để nhận thêm năng lượng trí tuệ của vũ trụ, như cây cỏ, sinh vật nhận ánh sáng mặt trời, và để đánh thức trong chúng ta ý thức về một sự liên thông của đại gia đình vũ trụ mà con người là một thành viên. Và ngạc nhiên để chúng ta khỏi quên làm “những vị khách tốt, đi nhẹ nhàng trên hành tinh như các sinh linh khác của nó cùng sống chung trên đó” (Chỉ một trái đất của Hội nghị Môi trường Stockholm năm 1972).

***

Tại Hội chợ Thế giới New York tháng 8, năm 1938, tại Thành phố New York, Einstein được mời viết một thông điệp để đưa vào một “Capxun thời gian” (time capsule) chứa đựng nhiều hiện vật của thế giới loài người được chôn cất sâu xuống 15 mét cẩn thận, và sẽ chỉ được đào lên năm 6939, nghĩa là sau đúng 5.000 năm kể từ khi được niêm phong. Không biết lúc đó thế giới sẽ ra sao, con người vẫn còn là con người, văn hóa con người vẫn còn tồn tại, và người ta vẫn còn biết Einstein là ai? Hoa vẫn còn nở, chim vẫn còn hót, nhạc Bach, Mozart vẫn còn được yêu thích?

Những điều được trình bày trên đều có tính tư biện, phỏng đoán, nhằm cố gắng “giải mã” một bí ẩn của Einstein. Chúng ta chờ xem có thêm những nỗ lực khác hay không.

Nguyễn Xuân XanhCuối tháng 10, 2017

Đăng lại từ Rosetta.vn
Mời độc giả ghé thăm để tìm hiểu thêm các bài viết của tác giả.

Chú giải:

1. Xem Albert Einstein, Mặt Nhân Bản, nxb Tổng hợp Thành phố HCM

2. Xem thêm EINSTEIN của Nguyễn Xuân Xanh, nxb Tổng hợp Thành phố HCM

3. Xem thêm Mặt Nhân Bản

4. Mặt Nhân Bản trong Lời dẫn nhập

5. Xem thêm EINSTEIN

6. Trong EINSTEIN, hay Mặt Nhân Bản

7. Xem Mặt Nhân Bản, Lời dẫn nhập

8. Xem thêm EINSTEIN

Nguồn Trithucvn

Phần nhận xét hiển thị trên trang

TƯỚNG PHẠM CHUYÊN NHẬN ĐỊNH VÌ SAO BÁO CHÍ VN NĂM NAY ĐƯỢC BẬT ĐÈN XANH CHO ĐƯA ĐẬM CHUYỆN TRUNG QUỐC XÂM LƯỢC VIỆT NAM?

Ngôi đền thờ liệt sĩ chống quân Trung Quốc tại Cao điểm 468 Thanh Thuỷ, Hà Giang.

Quốc Phong 

TƯỚNG PHẠM CHUYÊN NHẬN ĐỊNH VÌ SAO BÁO CHÍ VN NĂM NAY ĐƯỢC BẬT ĐÈN XANH CHO ĐƯA ĐẬM CHUYỆN TRUNG QUỐC XÂM LƯỢC VIỆT NAM?

Cách đây vài hôm, tôi có vinh hạnh được ngồi cạnh Tướng Phạm Chuyên, nguyên Giám đốc Công an Hà Nội khi anh em cùng dự bữa cơm đầu Xuân do báo Nông thôn Ngày nay mời.

Tướng Phạm Chuyên biết và nhớ rõ báo Thanh niên cách đây vài năm từng bị kỷ luật một loạt lãnh đạo chỉ do đăng bài về ngày Trung Quốc xâm lược các tỉnh biên giới phía Bắc 17/2/79, không tuân thủ sự chỉ đạo của trên là yêu cầu tuyệt đối không đăng gì về sự kiện nói trên. 

Tướng Chuyên hỏi tôi : 

Cậu nghĩ thế nào quanh chuyện nhân 40 năm TQ mang quân đánh sang nước mình, các báo chính thống bỗng được bật đèn xanh, đồng loạt đăng và còn đăng rất đậm chuyện TQ xâm lược VN ?

Tôi biết Tướng Phạm Chuyên vốn là người rất thông minh và tinh tế , cái tinh tế không phải của một ông tướng chỉ biết phá án rất giỏi mà là vị tướng cũng rất giỏi thơ văn và quá am hiểu sự đời. Vì thế, tôi nói luôn:

Em đoán chắc bác sẽ đưa ra những cảm nghĩ rất lạ mà có thể em chưa nghĩ ra. Nhưng bác hỏi thì em cứ nghĩ thế nào xin nói vậy. 

Tôi nói : Hàng chục năm nay, tụi em lúc nào cũng bị nhắc hoặc chỉ đưa tin, không viết bài sâu hoặc ngăn tuyệt đối không được đưa nhân mỗi dịp 17/2 này. Thực tế, phía truyền thông Trung Quốc họ vẫn không buông mà nói ta này nọ không đúng sự thật chút nào. Khi ta nhắc họ, họ đổ cho các báo tự tiện mà Trung ương không biết, không chỉ đạo. Nghĩ mà tức . Chúng ta thì im như hến còn họ thì cứ tha hồ nói rất trái tai, phi sự thật. Nói và viết đến mức người Trung Quốc cũng bị họ “lừa ngọt ngào”, không hề biết đâu là sự thật. Không lẽ cứ vậy mãi sao. Vài chục năm rồi mà cứ vậy thì đến bao giờ được lên tiếng ? Có thể các vị lãnh đạo nhà mình cũng thấy phi lý mà cứ nuốt nhịn nên mới cho báo chí” thử” lần này với cái cớ đã 4 chục năm tròn? 

Thứ nữa, cũng do chuyện bọn Polpot , Iêng Xa ri đã bị Toà án Quốc tế tuyên án bọn chúng đã gây tội ác vô cùng man rợ với nhân dân CPC và xúc phạm cả loài người tiến bộ. Cho nên nay thời thế đã khác, ta có thể có lý do nói mà không còn ngại ai can thiệp ?

Tướng Chuyên tủm tỉm cười rồi bảo, đó cũng là một lý do. Không sai nhưng có thể chưa đủ. Theo tớ, lịch sử sau này họ viết thế nào về giai đoạn này thì có ai kiểm soát được ? Tớ nghĩ, có lẽ bây giờ các vị lãnh đạo chả dại gì lại để hậu thế họ sẽ bảo mình, nguyền rủa mình là” những Lê Chiêu Thống mới ”cả ! Tại sao lại không cho các bạn nói ? Đó là cách nghĩ rất đáng lưu tâm và rất đúng lòng người . Không lẽ chúng ta làm được biết bao việc tốt nhưng lại để lại một” dấu ấn” trong lịch sử không ra sao? Tại sao lại có chuyện ngăn cản truyền thông và khoa học lịch sử những điều hết sức vô lý này và lại cứ duy trì như thế mấy mươi năm ? Rõ ràng là không ổn chút nào để rồi hậu thế họ sẽ lên án ...

Ừ nhỉ ! bác nhận xét có lý quá mà tụi em không nghĩ ra thật ! Bác đúng là một cử nhân văn chương thứ thiệt, đâu chỉ là người học luật , học an ninh. 

Nhân dịp này xin giới thiệu lại bài thơ mà Tướng Phạm Chuyên sáng tác cách nay đã lâu để mọi người thưởng thức .

Quốc Phong 

 

 Ảnh kèm: Thiếu tướng Phạm Chuyên tại một quán bia hơi với bạn bè văn chương .

TƯỚNG PHẠM CHUYÊN – NGUYÊN GIÁM ĐỐC CÔNG AN TP HÀ NỘI VÀ BÀI THƠ “NGƯỜI HÈN”

NGƯỜI HÈN
Đất nước ngàn năm
Hiếm kẻ bán nước
Có nhiều nhặn gì đâu,
Một Trần Ích Tắc
Một Lê Chiêu Thống
Một Hoàng Văn Hoan.
Đất nước ngàn năm
Quá lắm người hèn
Hèn vì quyền cao chức trọng
Hèn vì nhà cao cửa rộng
Hèn vì miếng cơm manh áo
Hèn vì vợ dại con thơ
Hèn vì danh hão danh hờ.

Hèn mà còn nhận ra
mình là thằng hèn
Là hèn tử tế.
Hèn ngậm miệng ăn tiền
hèn nhơ bẩn
Hèn ngậm miệng ăn tiền
hèn bất nhân
Hèn bán đất bán nước
Trời tru đất diệt
Hèn ơi! Đất nước ơi! 

PHẠM CHUYÊN

Phần nhận xét hiển thị trên trang

MỘT LÍT XĂNG PHẢI ĐÓNG THUẾ BAO NHIÊU?

Mỗi lít xăng nhập về VN bao gồm cả phí vận chuyển có giá thành là: 8.147 đ. Sau đó nhà nước áp giá thuế, phí, quỹ cho mỗi lít xăng như sau : 

- Thuế nhập khẩu : 1.944 đ.
- Thuế tiêu thụ đặc biệt : 1.555 đ.
- Thuế BVMT (Bảo vệ môi trường) : 4000 đ.
- Chi phí định mức : 1.250 đ.
- Lợi nhuận doanh nghiệp : 300 đ.
- Quỹ bình ổn giá : 300 đ.
- Thuế VAT : 1.944 đ.
Như vậy, tổng số thuế phí mà người dân phải gánh chịu trên mỗi lít xăng là : 11.293 đ chiếm 58%

Bạn có biết ta đóng thuế môi trường cho mỗi lít xăng là bao nhiêu không? 4000 đ? Không phải.Chính xác là 4.400 đ. Vì ta nộp thuế môi trường 4000 đ nhưng nhà nước bắt ta phải đóng thêm 10% thuế VAT cho 4000đ thuế môi trường đó nữa. 

Nghĩa là, ta phải đóng thuế chồng thuế, phí chồng phí như này. Chỉ cần mua một lít xăng, là ta đã mất đi gần một kg gạo vì thuế. Và còn bao nhiêu mặt hàng tiêu dùng khác nữa ta phải mua hàng ngày,thì tiền thuế đó lên đến cỡ nào? 

PS : Mỗi ngày 50 triệu lít xăng tiêu thụ, thuế thu được 500 tỷ.

FB Vy Dang.

nhận xét hiển thị trên trang

Tin xấu: Huawei sẽ cung cấp mạng 5G cho Việt Nam? by anle20

---

Truyền thông Nhật cho biết công ty Huawei của Trung Quốc đang nhắm tới việc cung cấp hạ tầng công nghệ mạng không dây thế hệ thứ năm (5G) cho Việt Nam.Truyền thông Nhật cho biết công ty Huawei của Trung Quốc đang nhắm tới việc cung cấp hạ tầng công nghệ mạng không dây thế hệ thứ năm (5G) cho Việt Nam trong khi nhà cung cấp viễn thông này đang bị Hoa Kỳ “tẩy chay” vì nghi làm gián điệp cho Bắc Kinh.

Trong một cuộc phỏng vấn của tờ Nikkei với ông Fine Fan, Giám đốc Điều hành Huawei Việt Nam, nói rằng công ty ông “tự tin sẽ tăng trưởng tại Việt Nam.”

“Thiết bị của chúng tôi không có đối thủ về chất lượng cũng như giá bán tại Việt Nam. Huawei mang lại công nghệ và giải pháp tốt hơn, ngoài ra còn có hỗ trợ về tài chính để các nhà mạng Việt Nam triển khai 5G”, ông Fan nói với Nikkei.

Tờ báo Nhật hôm 14/2 còn chưa biết rằng công ty Huawei, đã có mặt tại Việt Nam trong 20 năm qua, đang đàm phán với các đối tác ở Việt Nam để thử nghiệm mạng 5G trong năm nay.

XEM THÊM:

Mỹ cảnh báo đồng minh không lắp thiết bị của Huawei

Ông Đặng Kim Long, phụ trách truyền thông của công ty Huawei Việt Nam, xác nhận với trang Zing.vn về hầu hết các thông tin trong bài phỏng vấn của hãng tin Nikkei, nhưng bác bỏ tin Huawei sẽ “hỗ trợ về tài chính để các nhà mạng Việt Nam triển khai 5G.”

Trang Zing.vn nói hiện chưa rõ hãng viễn thông nào sẽ "thắng thầu" cung cấp hạ tầng 5G cho các nhà mạng Việt Nam, nhưng Huawei được cho là cái tên “tiềm năng” bên cạnh Ericsson, Nokia hay Samsung.

Ông Fan cho biết hiện Huawei là nhà cung cấp thiết bị mạng 2G và 3G lớn nhất tại Việt Nam, nhưng với mạng 4G thì không còn giữ được vị trí dẫn đầu. Do đó, “chúng tôi sẽ tập trung hơn để làm việc với các nhà mạng và chính phủ nhằm thúc đẩy mạng 5G,” ông Fan nói thêm.

​

Huawei tại một cuộc triển lãm ở Bắc Kinh.

Hiện nay, các nhà mạng Việt Nam đều đang chạy đua để triển khai thử nghiệm mạng 5G, và ông Fan cho biết Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng “chấp nhận mọi nhà cung cấp.”

Vào tháng trước, truyền thông trong nước cho biết công ty MobiFone đã ký kết thỏa thuận với Samsung để thử nghiệm mạng 5G, còn VNPT ký kết thỏa thuận với Nokia. Trong khi đó, Viettel cũng cho biết họ đã bắt đầu nghiên cứu về 5G từ năm 2015, nhưng không nêu tên đối tác nước ngoài.

Ngày 22/1, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã ký quyết định cấp phép triển khai thử nghiệm mạng và dịch vụ viễn thông 5G cho nhà mạng Viettel.

Trong thời gian qua, thiết bị viễn thông của Huawei đã gặp nhiều sự khó khăn khi bị Mỹ cấm cửa, và nhiều nhà mạng tại các quốc gia tại châu Âu hay Australia, New Zealand cũng đang cân nhắc không sử dụng thiết bị của công ty này.

Ông Fan thừa nhận với tờ Nikkei: “Những vấn đề này không dễ để giải quyết trong thời gian ngắn.”

Tại Hoa Kỳ, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc một sắc lệnh hành pháp trong năm nay để tuyên bố tình trạng khẩn cấp tầm quốc gia, cấm các công ty Hoa Kỳ sử dụng thiết bị viễn thông do hai hãng Huawei và ZTE của Trung Quốc sản xuất.

Mỹ lo ngại Trung Quốc có thể sử dụng thiết bị của Huawei cho hoạt động gián điệp - mối lo ngại mà Huawei nói là không có cơ sở.

Trong một cuộc phỏng vấn với Zing vào tháng 1/2019, ông Fine Fan khẳng định hồ sơ bảo mật của công ty này là “sạch sẽ, tại Việt Nam và trên toàn thế giới,” và tất cả các sản phẩm mà Huawei cung cấp là “hoàn toàn đáng tin cậy.”

Nhiều chuyên gia dự đoán rằng công nghệ mạng 5G sẽ cách mạng hóa toàn bộ nền kinh tế công nghiệp của thế giới. Họ nói rằng mạng 5G nắm giữ chìa khóa cho một thế giới thông minh, hiệu quả, kết nối và giàu sang hơn nhiều.

Tuy nhiên, một báo cáo của Quốc hội Hoa Kỳ gần đây đã chỉ ra cách Trung Quốc dự định sử dụng quá trình chuyển đổi sang 5G và quyền truy cập vào hàng tỷ thiết bị điện tử nối mạng để thu thập thông tin tình báo, phá hoại hay phục vụ cho mục đích kinh doanh.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Bởi bội bạc với những người cầm bút như thế cũng đồng nghĩa nhân dân để cho sự dối trá thao túng quốc gia này!

Mai Quốc Ấn

 
SỰ KIỆN VÀ NHÀ BÁO

Năm nay, cuộc chiến tranh biên giới tháng 2/1979 được nhắc nhiều trên báo chí. Nhưng 10 năm trước, đó chỉ là cuộc "xé rào" bởi khi đó nhà báo Huy Đức (báo Sài Gòn Tiếp Thị bản cũ) viết bài Biên giới tháng Hai là bài báo duy nhất của cả làng báo khi ấy. Cũng là bài báo đầu tiên trong 10 năm nay trước khi cuộc chiến tranh biên giới được "bật đèn xanh" nhắc lại vào 2019.

Nhà báo Tâm Chánh- Tổng biên tập Sài Gòn Tiếp Thị khi ấy, nói về hiện thực bức bối ở biên giới năm 2009: "10 năm trước báo SGTT của chúng tôi đã ghi nhận lại hình ảnh nhang tàn, khói lạnh trên các nấm mồ liệt sĩ còn nằm dọc tuyến biên giới phía Bắc vào chính những ngày kỉ niệm 30 năm cuộc chiến. Chiến tích bị đục bỏ. Nghĩa trang néo cửa. Quan san tê tái. Những giọt nước mắt tưởng nhớ lén chảy vào trong nỗi ấm ức."

Đứa em út của toà soạn như tôi khi ấy còn cảm nhận được những"sức ép vô hình" thì huống gì là đồng nghiệp đàn anh Huy Đức, Tâm Chánh. Dự tính đăng ba kì báo nhưng Biên giới tháng Hai trên SGTT chỉ mới đăng được một kì đã kết thúc. Facebook khi ấy không rầm rộ như bây giờ, hai năm sau (năm 2011), anh Huy Đức mới đưa Biên giới tháng Hai lên Facebook cá nhân.

Nhà báo Tâm Chánh có kể lại: "Một lần kiểm điểm tổng biên tập SGTT, ông Huỳnh Thanh Hải phó ban tuyên giáo thành ủy phê bình báo SGTT về 100 bài “có vấn đề”, nhận xét “ chuyện người ta muốn quên thì các đồng chí moi lại. Để làm gì? Có phải chuyện của các đồng chí không? Chuyện của các đồng chí là thị trường...” 

Người ta là ai? Tôi và nhiều anh chị em Sào Gòn Tiếp Thị cũng thắc mắc như nhà báo Tâm Chánh. Chúng tôi chỉ nhận được sự im lặng trịch thượng...

Gần 40 năm trước, một nhà báo Nhật Bản đã ngã xuống ở biên giới Việt- Trung: Ngày 7/3/1979, nhà báo Takano Isayo sinh năm 1943 ở Kobe đã chết sau tiếng súng phía Bắc sông Kỳ Cùng, Lạng Sơn. Nhạc sĩ Phó Đức Phương sau này có viết bài hát Takano- một nhân chứng quả cảm.

Cũng năm 2009, nhà báo Lê Đức Dục của Tuổi Trẻ đã viết bài thơ Những bông hoa không chờ chỉ thị (xem ảnh). Với những người viết yêu nước, không thể chấp nhận những chỉ thị im lặng để dừng bút về những chiến sĩ đã ngã xuống để bảo vệ độc lập của đất nước. Bằng cách này hay cách khác, một người viết có trách nhiệm phải đưa được thông tin đến bạn đọc một cách có trách nhiệm nhất.

Nhân dân có quyền biết ai đã ngã xuống để bảo vệ nhân dân, đất nước!

Năm 2013, nhà báo Lê Phú Khải đã viết về Ngụy Văn Thà, thiếu tá quân lực Việt Nam Cộng Hoà đã anh dũng chiến đấu và hy sinh tại Hoàng Sa năm 1974- thời điểm Trung Quốc chiếm Hoàng Sa:

Ngụy Văn Thà ,
hy sinh năm bảy bốn ,
Ở Hoàng Sa 
Cho chúng tôi thắp một nén nhang 
Khóc người đồng chí 
Mà bấy lâu nay ,
Chúng tôi cứ đinh ninh là ngụy..

Hãy tha thứ cho chúng tôi 
Một thế hệ bị lừa.. 
Năm tháng đi qua ...
Gần hết cuộc đời 
Chúng tôi mới ngộ ra 
... Không giọt máu Việt Nam nào là ngụy

Hy sinh giữ Hoàng Sa không thể nào là ngụy
Ngụy ? Chính là những kẻ bán nước ...đi đêm
Cho tôi thắp một nén nhang,
Ba mươi chín năm sau...
Khóc người đồng chí ...
Ngụy Văn Thà
Hi sinh năm bảy bốn
Ở Hoàng Sa...

Một người chiến sĩ khác chiến hào về ý thức hệ nhưng vị quốc vong thân như Ngụy Văn Thà vẫn được ghi nhận. Ai cống hiến cho quốc gia đều là anh hùng. Ai ngã xuống vì đất nước đều là anh linh.

Ngày mai là kỷ niệm tròn 40 năm chiến tranh biên giới bắt đầu. Về bản chất, đó là một cuộc chiến tranh chống xâm lược như hàng chục cuộc chiến tranh chống xâm lược mà Việt Nam phải đối diện với Trung Quốc từ thời còn bộ lạc đến nay.

Những người cầm bút cũng có một cuộc chiến khác- cuộc chiến rất chênh lệnh mà người viết luôn ở thế yếu hơn, nhưng vẫn phải "chiến". Vì viết ra những điều cần viết mà cộng đồng cần biết có lúc rất khó. Không phải chỉ khó viết vì bị chê đủ thứ, mà khó nhất sau khi viết xong thì bài viết hay nhất cũng có thể bị dẹp bản thảo. Thậm chí, báo đã in rồi cũng phải gỡ bài.

Viết những dòng này để trân trọng những người viết chính trực đã viết, lưu giữ và công bố những sự thật mà tôi nhắc ở trên. Bởi như nhà báo Tâm Chánh đã nói: "Chúng tôi chấp nhận kỉ luật tuyên truyền của đảng. Nhưng chúng tôi không đông tình lấy một thỏa thuận của hai đảng thành như pháp luật của đất nước. Thỏa thuận ấy của lãnh đạo cấp cao có thể là một biện pháp chính trị cần thiết. Nhưng chỉ đạo nó thành một hiện thực cấm kị, sợ hãi và hèn yếu như 10 năm vừa qua là trách nhiệm của ban tuyên giáo."

Lần nữa, xin trân trọng cảm ơn các ngòi bút không chờ chỉ thị. Các anh ở đâu trong sự kiện và thu thập thông tin đến cho bạn đọc dù bị mất việc, mất chức hay cao nhất là mất mạng; thì cũng sẽ có người ghi nhận và nhớ ơn.

Bởi bội bạc với những người cầm bút như thế cũng đồng nghĩa nhân dân để cho sự dối trá thao túng quốc gia này!

Phần nhận xét hiển thị trên trang