Kho giống má trên cánh đồng chữ nghĩa!

Thứ Năm, 6 tháng 9, 2018

“Con nhà tông, không giống lông, cũng giống cánh”

Dương Tự Lập: 
Đã lâu lắm rồi, ở đâu đấy tôi đọc được mấy bài viết lẻ tẻ của người mang tên Lý Chánh Trung. Thấy ông dám nói những ý nghĩ là lạ, ít ai có như giọng của ông: “Tháng 9/1969 Chủ tịch Hồ Chí Minh mất, ông viết trên một tạp chí rằng ông không tiếc mà cũng không trách cụ Hồ đã lựa chọn con đường Cộng sản dù rất khâm phục cụ Hồ tuyệt đối trung thành với sự lựa chọn của mình. Ông không đi theo con đường của cụ nhưng ông có thể noi gương cụ để đi tận cùng con đường của ông. Con đường mà ông đã lựa trọn trước lương tâm...”
Tìm hiểu thì thấy lạ hơn rằng, ông từng làm việc dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa, Sài Gòn cũ mà sau đó còn được vời ra hợp tác làm việc cho chế độ Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Con người này phải có cái gì đó dị biệt chứ đời nào tươi đẹp sáng suốt như Đảng Cộng sản Việt Nam còn đi "xài" cái thứ độc hại của “chế độ thối tha ngụy quân ngụy quyền” để rớt lại.
Sau ngày 30/4/1975 hàng trăm kẻ tài danh máu mặt của chính quyền Sài gòn cũ được Cộng sản Bắc Việt triệu tập đưa đi các trại cải tạo "tư tưởng" nằm rải rác từ Nam đến Bắc. Nhiều người không có án, đi mãi thôi về luôn. Hoặc có trở về thì cũng thân tàn ma dại. Vậy Lý Chánh Trung là ai mà không bị đi "nạo" tư tưởng? Tôi vẫn cứ tự hỏi, tự thắc mắc và rồi biết ông, một chính khách, nhân sĩ yêu nước người Nam, từng là Giám đốc nha Trung học công lập của chế độ cũ. Từng là Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Từng là Đại biểu Quốc hội... Khi dạ dày tôi bị lép (thất nghiệp) thì cái tên Lý Chánh Trung cũng lép theo, teo dần, teo dần rồi mờ nhạt trong tôi.
***
Người nhân viên mặc áo của hãng Amazon bấm chuông đứng trước cửa nhà. Tôi ký nhận gói quà gửi từ Mỹ, cảm ơn. Anh chào lại rồi nhanh nhẹn nhẩy lên xe ô tô đưa hàng đi tiếp.
Xé bưu phẩm thấy có mỗi cuốn sách "Đến Già Mới Chợt Tỉnh" của Tống Văn Công. Liệng cuốn sách vào góc bàn tôi không muốn đọc. Gọi điện cảm ơn người gửi. Bần thần một hồi, đã 26 năm rồi nhanh quá. Chiều Sài Gòn lúc đó chắc không đông đúc nghẹt thở như ngày hôm nay. Chia tay chị Vũ Kim Hạnh, Tổng biên tập báo Tuổi Trẻ và Tống Văn Công, Tổng biên tập báo Lao Động trước cổng tòa báo Tuổi Trẻ tôi đi...
Càng sau này tôi càng để ý nhiều bài viết rất sắc của Tống Văn Công. Năm 2014, đùng một cái chú viết đơn tự nhận mình có lỗi, xin chào từ biệt Đảng Cộng sản Việt Nam bay qua Mỹ quốc định cư. Năm 2016, đùng một cái chú cho xuất bản: "Đến Già Mới Chợt Tỉnh". Rồi đùng một cái, tôi nhận ra chân tướng chú Tống.
***
Có chuông đổ, rút điện thoại, ai đấy? Em Bảo Anh đây mà, em đang đi nghỉ ở Croatien. Biển nơi đây sạch đẹp lắm, không khí thoáng đãng tuyệt vời. Anh đã đọc xong cuốn sách của Tống Văn Công chưa? Anh là chúa hay thành kiến lắm, ghét ai thì như muốn xúc cứt đổ mặt kẻ đó. Em biết anh ghét ông ấy, dẫu sao cũng cùng cơ quan với cha anh. Trăm trang không ưa thế nào cũng có một trang anh thích. Không đọc thì gửi trả lại em, em không tặng anh nữa, kèm theo tiếng hôn gió và giọng cười thích thú. Nghe Bảo Anh rồi tôi ngồi đọc, rồi đến một trang, rồi để mình suy ngẫm... (trích trang 353) dưới đây:
"Ông đã không ngờ, quyển sách này bị coi là vượt xa ranh giới ‘Đổi mới’, một quyển sách chống Đảng, giọt nước tràn ly. Giáo sư không được Mặt trận Tổ quốc đề cử vào danh sách Quốc hội khóa kế tiếp. Tệ hại hơn, đây đó râm ran rằng, lợi dụng tình hình Liên Xô và các nước Xã hội Chủ nghĩa Đông âu sụp đổ, một số phần tử thuộc lực lượng thứ 3 đang âm mưu diễn biến hòa bình, cụ thể là giáo sư Lý Chánh Trung tạo diễn đàn cho nhà văn phản động Dương Thu Hương chửi Đảng, rồi dùng diễn đàn Quốc hội đòi cho ra báo tư nhân.
Tại Trường cán bộ cao cấp quân đội, Bộ trưởng Bộ quốc phòng Lê Đức Anh đến nói toẹt câu chuyện trên nhằm nâng cao tinh thần cảnh giác cho các sĩ quan. Ông bộ trưởng đang hùng hồn thì bất ngờ sĩ quan trẻ đập bàn hét lớn: "Nói láo!" rồi đứng lên rời khỏi hội trường. Lập tức cảnh vệ đuổi theo đưa anh gặp đại tá phó Hiệu trưởng. Đó là đại úy Lý Tiến Dũng, quân nhân có quân hàm thấp nhất cuộc họp, vừa mới từ chiến trường chống bọn Pol Pot trở về.
Trả lời ông đại tá, Lý Tiến Dũng nói: "Nếu ban nãy ngồi đối diện với ông ấy, tôi đã cho một cái tát! Bởi vì tôi không thể ngồi nghe kẻ nào chửi cha mình". Sau đó, anh cởi áo lính, đi tập viết báo. Hơn 10 năm sau, anh trở thành một cây bút chính luận sắc bén, rồi trở thành Tổng biên tập báo Đại Đoàn Kết và nổi tiếng vì dám quyết định đăng thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp yêu cầu không phá bỏ Hội trường Ba Đình, sau khi đã có lệnh cấm của Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng (có 9 tờ báo không dám đăng lá thư này), Anh bị bãi chức Tổng biên tập bởi đi không đúng "lề phải" của ông Lê Doãn Hợp, lại còn viết bài xài xể phó trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương Hồng Vinh là người thiếu năng lực".
Thì ra nhà báo dũng cảm Lý Tiến Dũng là con trai nhân sĩ yêu nước Lý Chánh Trung của chế độ ngụy quân ngụy quyền Sài Gòn cũ. Thì ra không phải cứ vỗ ngực xưng danh ta đây để ăn nói hàm hồ như gã cai đội thời Tây, ăn nói thô thiển như kẻ bẻ ghi chắn tầu, ăn nói lỗ mãng của loại thất học vũ phu, ăn nói bặm trợn giống bọn chém thuê đâm mướn ngoài xã hội đen thường thấy, ăn nói lố bịch nhố nhăng kiểu đó, cho dù là đại tướng, chủ tịch nước hay cao hơn thế, không chỉ bị ăn tát mà còn có ngày rơi răng vỡ hàm như bỡn.
Cha con nhà nhân sĩ Lý Chánh Trung dẫu đã mất nhưng lòng quả cảm của họ vẫn sáng mãi ở trong đời.
Munich - Germany


Phần nhận xét hiển thị trên trang

SÒNG BẠC TRÁ HÌNH CỦA NGƯỜI TRUNG QUỐC TẠI TP HCM


Những người bị bắt quả tang sát phạt trong tiệm game. Ảnh: Công an TP HCM.


VNE

Thứ năm, 6/9/2018, 09:20 (GMT+7)

Cảnh sát ập vào trung tâm trò chơi điện tử Bee Bee ở quận Bình Tân, bắt quả tang 30 người sát phạt trên máy game.

Công an TP HCM ngày 5/9 khởi tố 9 bị can về hành vi Đánh bạc và Tổ chức đánh bạc, tiếp tục truy bắt những người trực tiếp điều hành tiệm game trá hình này. Trước đó, nhiều trinh sát ập vào tụ điểm game bắn cá của Công ty TNHH Thế giới trẻ thơ - Bee Bee trên đường An Dương Vương (quận Bình Tân), bắt quả tang hàng chục người sát phạt ăn tiền với máy.

Lực lượng chức năng đưa 30 người liên quan, trong đó có hai người Trung Quốc về trụ sở làm việc; thu giữ nhiều tang vật, bao gồm gần 100 triệu đồng dùng để đổi điểm ra tiền để khách ăn thua với máy.

Động thái này diễn ra sau thời gian dài trinh sát theo dõi hoạt động trá hình của tụ điểm game do người Trung Quốc làm chủ. Trung tâm này được thiết kế hiện đại, gắn nhiều camera theo dõi. Các trò chơi phổ biến là bắn cá, quay hồ lô, thú... Mỗi điểm số trên máy được quy đổi tương ứng với vài trăm nghìn đồng.
Mức độ sát phạt lên đến hàng chục triệu đồng mỗi lần chơi. Ảnh: Công an TP HCM.

Làm việc với cơ quan điều tra, Lê Thị Thuỳ Trang (24 tuổi) thừa nhận được người đàn ông Trung Quốc thuê quản lý trung tâm cùng người tên Hà (chưa rõ lai lịch). Họ có nhiệm vụ đổi tiền và canh chừng khách.

Còn hai người Trung Quốc khai được thuê phụ trách kỹ thuật cho trung tâm với mức lương 10 triệu đồng mỗi tháng.
Kiến Tường

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Sự thật là đâu khi 4 vụ kiện "nhạy cảm"

BM

https://baomai.blogspot.com/

Sự thật là đâu khi 4 vụ kiện "nhạy cảm" của nữ đại gia Chủ tịch tập đoàn Tân Tạo Đặng Thị Hoàng Yến, loan tải trên mạng xã hội tại thành phố Houston khiến vô số người băn khoăn dấu hỏi. Maya Dangelas ( tên của Hoàng Yến sau khi vào quốc tịch Hoa Kỳ) khởi kiện các bị đơn lên tòa án quận Harris County.

Trong bài viết này tôi không đề cập chuyện riêng tư giữa nguyên đơn và các bị đơn.

Điều mà mọi người quan tâm là vì sao trong một thời gian ngắn, bà lại nặng tay với những người đồng hương mà chắc chắn phía sau vụ kiện không vì mong đợi bồi thường tài sản của bị đơn, mà nhằm mục đích nào khác. Sự tốn kém tiền bạc cho các luật sư tên tuổi không hề tiếc, cũng đã nói lên điều bất bình thường.

https://baomai.blogspot.com/ 
  
Phải chăng nguyên do chính là muốn dạy cho người Việt tị nạn một bài học ( làm gương cho các tiểu bang khác) bằng cái tát cảnh cáo khởi đầu, chớ đụng chạm vào những người có nguồn gốc hoặc liên quan cs. 

Nếu thành công vụ kiện sẽ như bước ngoặt tiếp bước cho những người thích kiện.

Vấn đề đặt ra từ một số khuất tất không hợp lý, nếu kiểm chứng hàng loạt báo chí thông tin trong nước về nhân vật nổi tiếng này.

Mâu thuẫn qua một số tài liệu, fake new giả thật đều có. Nhưng có một điều không thể chối cãi rằng bà từng là đại biểu Quốc Hội khóa 13.

https://baomai.blogspot.com/ 
  
Trong nước những năm gần đây theo báo chí quốc nội đưa tin về sự thua lỗ, tiền vay nợ ngân hàng lên con số khủng, để rồi người em trai phải bỏ 26 tỷ giúp chị trước nguy cơ phá sản, vài dự án trong tầm ngắm có thể bị thu hồi. 

Thời hoàng kim của hai chị em nhà họ Đặng lung lay, cùng tin Hoàng Yến bí ẩn biến mất 5 năm nơi nào.

Đâu là màn kịch phía sau có ai biên tập dàn dựng; hay là bà muốn đi Mỹ chỉ vì tương lai con cái?

Vậy thắc mắc chia sẻ bao gồm :

- Khi bạn bị đâm thì bạn thưa người đâm bạn, hay thưa người bán dao?

- Trong nước thì tài chính lao đao nhưng qua Mỹ bà lại rất giàu có bất động sản. Một nghịch lý không hề nhẹ biểu hiện sự hào phóng, nghĩa hiệp giúp đỡ nhiều hội đoàn, nhà chùa, cá nhân chức sắc... với những tấm check giá trị, có khi lên đến mấy trăm ngàn USD nhằm mục đích gì?

https://baomai.blogspot.com/   

Mua chuộc hay khóa miệng bởi họ đã mang ơn?

- Theo thông tin truyền thông, bà được kết nạp Đảng Cộng sản Việt Nam vào 1986, và tự ra Đảng 1993 . Nhưng, giấy tờ chứng nhận liên quan lại không có để chứng minh bà còn hay không là người của Đảng.

Trong phiên tòa ngày 28/8/2018 tại Houston, khi bị chất vấn: " Bạn có từng là Đảng viên cs không? Chỉ được trả lời Yes hoặc No ".

https://baomai.blogspot.com/   

Hoàng Yến trả lời: Yes ( Có).

- Theo tài liệu Quốc gia, chính phủ Mỹ cho phép cựu đảng viên cs vào quốc tịch. Điều kiện yêu cầu trong 10 năm (trước thời điểm nộp đơn xin nhập tịch) là không ủng hộ và hợp tác cs.
Vấn đề khuất tất, Hoàng Yến vị trí Đại biểu Quốc Hội 2011 khóa 13, đồng nghĩa ủng hộ chính quyền. Tại sao bà vẫn vào được quốc tịch Mỹ 2015 ?

https://baomai.blogspot.com/ 
  
Với sự chồng chéo không hợp lý, nước Mỹ vẫn còn nhiều kẻ hở cho người ta dễ vượt qua quá trình thử thách rào cản. Người có kế hoạch chạy thoát ra nước ngoài sẽ tha hồ thao túng, lũng đoạn kinh tế, đầu tư mượn tiền ngân hàng, khai phá sản. Điều này ít nhiều liên quan gánh nặng quốc gia mà người dân phải chịu ... 

Sau khi họ hạ cánh an toàn, nhập cư dễ dàng lại lợi dụng pháp luật để kiện.

Kiện mà quên mình là ai, xuất thân thế nào.

https://baomai.blogspot.com/ 
  
Quá trình nhập cư Hoa Kỳ từ góc độ lịch sử có sự thay đổi. Đâu là tự do, dân chủ thực sự nếu đồng tiền trở thành sức mạnh khống chế. Làm sao lấy lại công bằng và an toàn cho cả hai quốc gia - nơi bỏ đi và đến?

Khi thi Quốc tịch Hoa Kỳ, người phỏng vấn thường hỏi : 

Bạn đã bao giờ là thành viên của Đảng Cộng sản hoặc bất kỳ cách nào liên quan ( trực tiếp hoặc gián tiếp) với Đảng Cộng sản? 

https://baomai.blogspot.com/   
Have you ever been a member of or in any way associated ( either directly or indirectly) with the Communist Party ?

Vậy đâu là sự thật? Sự thật vẫn là sự thật theo thời gian.

https://baomai.blogspot.com/ 
  
Đâu đó một lần tôi đã đọc một câu ngạn ngữ thế này : " Một nửa ổ bánh mì vẫn còn là bánh mì, nhưng một nửa sự thật đôi khi không còn là sự thật nữa ".

Có lẽ tôi chưa đủ tầm hình dung rõ vấn đề còn uẩn khúc. Mong được các bạn chia sẻ trải nghiệm cùng góc nhìn hiểu biết.

Trang ‘Quan làm báo’ bị chiếm địa chỉ?

image

Dân biểu Hoàng Yến 'bị gièm pha'

image

Những gì đằng sau vụ Vinalines

image

Bà Yến: Tôi không phải 'Quan làm báo'

image

https://baomai.blogspot.com/


Phần nhận xét hiển thị trên trang

NGÔ NHẬT ĐĂNG (con trai nhà văn Xuân Sách):

Văn chương đê tiện


NGÔ NHẬT ĐĂNG (con trai nhà văn Xuân Sách)

Một đoạn ký Nguyễn Tuân được trích lại viết về Mắc-Kên (McCain) trên mạng xã hội. Tôi cũng từng được hỏi : “Vì cái gì mà mấy nhà văn đó đâm ra đổ đốn vậy ? Vì sợ, vì hèn, vì danh, vì chút bổng lộc…? Anh cũng là con của nhà văn thời ấy, anh giải thích được không ?”. 

Số đông hơn người miền Nam thì nói : “ Ngày xưa, trong này đi học chúng tôi say mê những Nguyễn Tuân, Huy Cận, Chế Lan Viên, Xuân Diệu vv…lắm. Yêu Hà nội cũng vì những ông này. Bọn chúng đã giết hại cả một thế hệ tài hoa của dân tộc”. Các anh này toàn những cậu Tú, cậu Cử ngày xưa, đi lính trong đợt Tổng động viên, sau 75 thì nếm mùi lao cải, ít cũng 5, 7 năm nhiều thì mười mấy, 20 năm. Cũng lạ, những người suốt đời không quên được tội ác đó đáng lẽ phải căm thù, phải khinh bỉ thì lại không cực đoan. Có lẽ vì trải qua “cái lò luyện cừ” trại cải tạo nên từng trải và hiểu lẽ đời hơn chăng (?).

Những cuộc “tẩy não” kéo dài ngày này sang ngày khác làm đầu óc con người quay cuồng, cụ Ngô Tất Tố sau mỗi buổi “kiểm thảo” là nước mắt, nước mũi ròng ròng. Cụ vắt mũi quệt lên cột lán than : “Làm người sao mà khó ?”, rồi cụ cũng phải tự tử bằng cách treo cổ. Người thì thành lẩn thẩn như Hà Minh Tuân, lang thang vật vờ giữa lòng Hà Nội, bị đưa về cái cơ quan có cái tên kỳ dị : “Vụ cá nước lợ- Bộ thủy sản”, gặp ai cũng nói : “ Cám ơn ông (bà) đã có lời hỏi thăm. Bây giờ tôi biết nhiều về người nước lợ rồi, nhưng vẫn chưa biết cá nước lợ nó như thế nào”. Người thì phát điên như họa sỹ Tư Nghiêm, chạy cả ra đồng vặt cỏ ăn khi người ta ngày này sang ngày khác bắt ông phải kể tội mẹ mình….

Rồi sau chiến dịch Nhân văn Giai phẩm, người thì đi tù, người đi chăn bò, người bỏ về quê như Hữu Loan, Nguyên Hồng, Phù Thăng vv…những người còn lại thì tính cách “bảo toàn lực lượng”. Người thì không sáng tác nữa, những người “được” nhà nước bắt buộc viết thì toàn “cho ra đời những phế phẩm”, ngụ ý : “cái thời chính trị đốn mạt thì chỉ có một nền văn học đê tiện”.


Nguyễn Tuân là một trong số những người này, ban đầu ông viết cái thứ “văn chương gài mìn” không nói gì về người cả như “Phở” như “Cây Hà Nội” vv…nhưng đâu có thoát, nhà nước thì bảo “xỏ xiên”, là “cái tư tưởng tiểu tư sản trỗi dậy”, “nói xấu miền Bắc XHCN” vv…một bên thì bảo : Trong khi các văn nghệ sỹ khác đang bị đầy đọa thì Nguyễn Tuân bán linh hồn cho quỷ dữ, nịnh nọt nhà cầm quyền để hưởng thụ vv…Khó vậy. Ngày xưa Nam Cao viết bị ghét vì quá “đụng chạm” ông chuyển sang viết về trăng, về cây, về chó vv…mà vẫn không yên, cuối cùng ông viết về mình, một thằng “Có cái mặt không chơi được”, cũng vẫn không yên. Có lần tôi nghe các nhà văn nói với nhau : “Nam Cao mà còn sống đến giờ, chắc nó sẽ là thằng “rũ tù” đầu tiên”.

Bố tôi cũng vậy, tôi đọc sách của ông thấy chán lắm, không như những gì ông và bạn bè bàn chuyện văn chương, tất nhiên không dám nói ra. Còn ông, thì ai nhắc đến là lại nói “ văn veo cái gì đâu, kể chuyện thôi mà”. Tôi biết, thế hệ ông đi kháng chiến phần lớn ôm theo “mộng văn chương”, các ông mê Hemingway lắm, mơ sẽ có nền “văn học Trung úy” kiểu Việt Nam (có một tấm ảnh bố tôi đeo quân hàm trung úy, tóc cắt kiểu Hemingway, tên tôi cũng là lấy tên một tác phẩm của nhà văn này “Mặt trời vẫn mọc”), nhưng đều vỡ mộng khi gặp câu hỏi : “Đứng trên lập trường quan điểm nào mà viết cái này?” của mấy ông tuyên huấn gốc bần cố nông.

Ông chỉ viết về kháng chiến mà lại thiếu nhi. “Đội du kích thiếu niên Đình Bảng”, viết về các thiếu nhi làng Đình Bảng chống Pháp, sau 54 người ta quên tịt, chẳng ai nhắc, khi cuốn sách được in thì mới có chuyện khôi phục tặng thưởng huân chương này nọ. Hay Phạm Ngọc Đa, sau 54 bị coi là phản bội vì bị coi là đã khai ra cán bộ lúc bị Pháp bắt, gia đình thê thảm, người chị và 2 đứa con (PNĐ mồ côi chỉ có 2 chị em) không được chia ruộng đất, con không đượcđi học…khi cuốn sách của bố tôi ra đời, chị mới được dễ thở hơn một chút, chán nhân tình thế thái, chị mang con lên một cái ga xe lửa heo hút miền thượng du, mở quán cơm bụi kiếm sống.

Một lần tình cờ tôi ghé quán đó, chuyện trò hỏi thăm mới biết chị quê Tiên Lãng, là chị ruột Phạm Ngọc Đa, khi biết tôi là con bố, chị gọi mấy đứa cháu ra, quỳ xuống lạy tôi nói : “ Xin chú về nói với ông, ông là người đã sinh ra mẹ con tôi lần thứ 2”. Tôi tự hào về bố mình cũng vì những điều này. Nhưng cũng bị người chửi thẳng vào mặt “ Bố mày cũng chỉ là loại văn nô” khi tác phẩm có động chạm đến một vị Linh mục không giữ được đạo đức tu hành (chi tiết về ông này do một Cha xứ cung cấp).

Con đường binh nghiệp của bố tôi cũng chẳng khá gì, học sỹ quan pháo binh từ năm 1950 (ai có bằng Tú tài mới được tuyển), khi được phong quân hàm Trung úy, 30 năm quân ngũ được lên 3 cấp. Đúng như lời ông tướng Song Hào : “Bần cố nông 1 năm lên 1 cấp là chậm, tiểu tư sản 10 năm lên 1 cấp là nhanh”. Đồng lứa ông “thêm sao, thêm gậy” ầm ầm, ông vẫn “quân hàm mốc”. Đến nỗi có ông bạn vàng tặng câu đối :

"Xuân đâu nữa 40, con 3 đứa, sao 3 ngôi, khôn dại dại khôn, khôn cũng nó, dại cũng nó
Sách gì cũng năm bảy, thơ một thể, văn một thể, đức tài tài đức, tài nơi mình, đức nơi mình".

Tôi thấy khó chịu, nhưng bố tôi chỉ cười, kể tôi nghe về “bạn vàng”, sau năm 54, đạp xe dạo phố, đi qua nhà ông Lành (Tố Hữu) bạn vàng hỏi :
- Sách, có bao giờ mày nghĩ sẽ được ở trong biệt thự như thế này không ?
- Đừng nằm mơ, giờ mới Trung úy quèn, bao giờ lên Tướng ? Họa có mà làm đảo chánh.
Thế là ông bạn vàng về báo cáo chi bộ. Ông này sau cũng lên Tướng. Thế đấy.

Cuối năm 67, bố tôi đi Nam, cuối 68 mới về, hôm nào cũng đầy người đến nhà nghe kể “chuyện chiến trường”, toàn những chuyện kinh tởm, ai cũng bàng hoàng. Bố tôi chẳng thấy in gì, ngoài hơn chục bài thơ in chung với người khác. Khi đi lĩnh tạm ứng 200 đồng, khi về nộp thơ, cô Ý Nhi lúc đó làm biên tập nói : “Thơ anh dù cố tính nhuận bút cao, ngồi chung chiếu nhất với “các cụ” mà vẫn còn thiếu. Nhưng nxb quyết định xóa nợ cho anh”. Ông nói thêm : “Tưởng được lĩnh tiền nhuận bút sẽ mời cô Ý Nhi đi ăn phở mà cũng không được”.

Nói thêm về chuyện “nhuận bút” thời đó cho bạn đọc bây giờ dễ hình dung. Cỡ Nguyễn Tuân, Chế Lan Viên, Huy Cận, Xuân Diệu đăng bài hoặc thơ trên báo nhuận bút chừng 10-15 đồng, tính theo “bản vị Nguyễn Tuân” là phở thì cũng được chừng 20-30 tô. Còn các “cụ” như Hồ Chí Minh, Phạm Văn Đồng, Trường- Chinh vv.. thì khác. Như Tố Hữu, 1 bài thơ nhuận bút 500 đồng, nếu Tết thì thêm “cành đào Nhật Tân và cặp gà trống thiến”, có người kể, khi nhận nhuận bút ông Lành nói : “Nhuận bút như ri thì nhà thơ ta sống khỏe hè”. Báo ngày đó cũng đăng tin “Bác Hồ tặng nhuận bút của mình cho bộ đội cao xạ bảo vệ Thủ đô”. Ông Trường- Chinh viết khỏe nhất, nhưng trong bài của ông phải có gạch nối như : Trường- Chinh, quan - điểm, lập- trường vv…nên được gọi là “ông gạch-nối”, bỏ sót điều này thì chết với ông, có lần ông gọi điện cho một ông giám đốc : “ Xem lại, nội bộ cơ quan đồng chí có địch”, làm ông giám đốc toát mồ hôi, phải xem lại từng chữ.

Có lần tôi hỏi bố : “Viết những thứ như thế này, các nhà văn không xấu hổ sao?” Khi được giải thích tôi cũng không thông, làm sao sau này người ta hiểu được nền văn chương què quặt ấy phản ánh cái thời đại mà nó sống, cũng què quặt, bất thành nhân dạng như vậy ? Ông bảo : “Chỉ cần trong 1 ngàn người, có 1 người hiểu là đủ, tất nhiên cũng có những bồi bút thực sự, người ta sẽ hiểu thể chế như thế nào mới sản sinh ra loại vô liêm sỷ như vậy, phóng chiếu hình ảnh của nó lên thời đại, danh hiệu nhà văn khó lắm”.

Sau này, đọc di cảo của ông, những chuyện chiến trường ngày đó, nhà văn Nguyễn Minh Châu khi chứng kiến những cái chết của người lính nói với bố tôi : “Cả tao và mày, chúng ta đều có tội, đều phải chịu trách nhiệm về những cái chết này”. Bố tôi viết thêm : “Bẻ cong ngòi bút, viết sai sự thật là phản bội người lính”.

Cũng có người ấp ủ “cú đá hậu” như Bùi Ngọc Tấn với “Chuyện kể năm 2.000”, Tô Hoài với “Ba người khác” hay bố tôi với “Chân dung nhà văn”vv… Bố tôi ấp ủ 30 năm, đến khi bác Lữ Huy Nguyên làm giám đốc nhà xuất bản Văn học thì các ông thấy thời cơ đã đến.

Bác Nguyên vào Vũng Tàu, 2 ông ra bờ biển 2 đêm “dưới ánh trăng” bàn tính chọn 100 bài, nhưng cuối cùng bác Nguyên bảo bỏ 2 bài về ông “gạch- nối” và ông “trung ủy” tức Hữu Thọ. Bác Nguyên bảo : “Tiếc lắm, nhưng đành phải bỏ, tay “trung ủy” này có đủ mọi cách để tập thơ của anh không bao giờ ra đời được”. Khi chia tay 2 người ôm nhau, bố tôi hỏi : “Lư còn băn khoăn gì không?” Bác Nguyên trả lời : “Sách yên tâm, cuối đời rồi, mình cũng phải làm điều gì đó”. Tên cúng cơm của bác Lữ Huy Nguyên là Nguyễn Huy Lư, bố tôi nói gọi tên cúng cơm để tỏ lòng kính trọng. Lúc đó tôi cũng chỉ nghĩ, làm gì mà nghiêm trọng thế, in một tập thơ thôi mà, đâu phải tiễn Kinh Kha qua sông Dịch.

Nhưng rồi khi tập sách ra đời, mọi chuyện vỡ lở, người ta thấy bộ mặt của nền văn học xã nghĩa, đủ cả bi hài, cao thượng, dũng cảm lẫn hèn nhát, luồn lọt, quỳ gối trước bạo quyền…Bác Lư “lãnh đủ”, nhưng đúng với chất của “người Hà Nội cũ” bác lặng yên, chẳng thèm thanh minh (tôi cũng từng lang thang với người em ruột bác, một họa sỹ vẽ phụ nữ rất đẹp bằng phấn màu).

Bố tôi cũng gặp đủ thứ, ông lờ hết, chỉ để ý đến những lá thư khắp nơi gửi về, những người lặn lội từ xa đến thăm chỉ vì “Chân dung”, có người bảo : “Thôi, thế là anh chết được rồi”. Khi cuối đời, lúc nằm trong bệnh viện, tôi hỏi bố : “Còn gì mà bố tiếc không, việc gì bố còn dang dở ?”. Ông bảo : “Còn cuốn sách của đời bố nữa, ‘Chân dung’ chưa là gì đâu. Đó là cuốn viết về thế hệ bố, từ năm 50 đi kháng chiến, gặp ông Hồ cho đến năm 1969, khi ông ấy chết”. Ông bảo đã viết xong “Con cứ đi đi, về rồi tính”, lúc đó tôi có việc phải đi châu Âu, khi về thì đã muộn, ông chỉ kịp nói : “Con yên tâm, bố đã gửi vào các bàn tay đáng tin cậy, rồi các chú ấy sẽ tìm con”.

Một lần, bàn chuyện các nhà văn, bác Nguyễn Hữu Đang kể : “Có lần mình nói với Nguyễn Tuân : Cậu đóng kịch thì như đời thật, ngoài đời thì như đóng kịch”. Tôi dỏng tai nghe, nhưng cô Bội Trâm (vợ chú Phùng Quán) vội nói : “ Thôi anh đừng nói về Nguyễn Tuân như vậy mà anh N. đây buồn, anh ấy yêu NT lắm”. N. là một Việt kiều từ Paris về.

Nên tôi vẫn say mê “Thiếu quê hương”, “Tóc chị Hoài”, “Cái lư đồng mắt cua” vv…vẫn gai người khi đọc câu : “Vậy, Xuyến là người bên Lương hay bên Giáo?”. Cái đê tiện trong bài ký về “Mắc- Kên” chỉ là cái đê tiện mà ông mang mình ra để phản ánh cái thời ông sống. Ai chửi, ai khen kệ, ông vẫn bình thản nhả khói qua cái tẩu “bất ly thân” của mình. Hay một người nói : “Chỉ ‘nắng chia nửa bãi chiều rồi’ tôi cũng bỏ qua cho Huy Cận nhiều điều”. Khi nghe nhạc Trịnh Công Sơn tôi cũng nghĩ vậy.

Ngô Nhật Đăng


Phần nhận xét hiển thị trên trang

Ai là người chịu trách nhiệm chính?

Hàn Vĩnh Diệp: 
Anh bạn vong niên của tôi đến thăm và đưa cho mượn tác phẩm “Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng” (Những tâm sự của nhà thơ Tố Hữu). Anh bạn nguyên là cán bộ Tuyên giáo tỉnh, mới nghỉ hưu. Anh nói: Khi tác phẩm này ra đời, ở cơ quan anh cũng phổ biến một thông tri của Ban tư tưởng – văn hóa (Ban tuyên giáo) TW do trưởng ban Nguyễn Khoa Điềm ký, vạch rõ tính chất phản động của tác phẩm và yêu cầu ban Tuyên giáo các cấp hướng dẫn đảng viên, cán bộ, nhân dân không lưu hành.
Trưởng ban có tóm tắt sơ lược nội dung tác phẩm, anh em cố tìm đọc nguyên bản để xem nó phản động bôi bác ông Tố Hữu và đảng ta như thế nào? Nhưng không tìm thấy. Trên lãnh đạo ban chắc có nhưng không chuyển cho cán bộ xem. Hồi ấy, quy định bảo quản, lưu hành văn bản, tư liệu “mật” nghiêm lắm. Từ Thường vụ, cấp ủy viên, trưởng ban, phó ban đến chuyên viên, cán bộ … rõ ràng, chặt chẽ lắm, không lơ mơ, lộn xộn như bây giờ. Ngay như, bản tin tham khảo “xanh” của Thông tấn xã Việt Nam cũng chỉ trưởng, phó phòng trong ban mới được đọc.
Tôi hỏi: Không biết nội dung thì hướng dẫn thế nào? Đáp: Thì vậy, trên bảo thế nào mình nói lại thế ấy! Tập sách này, vừa rồi đến chơi với anh bạn trước là công an văn hóa. Nói chuyện, anh ta đưa cho mượn, cứ dặn đi dặn lại phải bảo quản kỹ, không được chuyền tay … Những năm đầu 2000, chúng tôi đã được biết chuyện ông Nguyễn Khoa Điềm – Ủy viên Bộ chính trị, Trưởng ban tư tưởng – văn hóa TW phản ứng, công kích tác phẩm “Tâm sự của Tố Hữu”. Đây là một trong những cung cách quản lý, kiểm soát, trói buộc hoạt động văn hóa – nghệ thuật và văn nghệ sỹ, cung cách này cho đến nay không hề thay đổi. Vì thế, chuyện tuy cũ, nhưng nói lại chắc vẫn còn mang tính thời sự.
Theo thông lệ của Đảng ta các tác phẩm văn học nghệ thuật muốn ra mắt đông đảo bạn đọc bằng con đường “chính thống” đều phải qua khâu kiểm duyệt khắt khe, nghiệt ngã của Ban biên tập – Nhà xuất bản (đằng sau là Ban tuyên giáo – trước còn gọi là Ban tư tưởng – văn hóa và công an văn hóa). Những tác phẩm có đôi ba trang, đoạn, chương … nội dung không phù hợp hay sai trái … với tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng phải cắt bỏ hoặc bị loại không được xuất bản.
Một số tác phẩm bị xem là “có vấn đề” bằng cách nào đó ra đời, tất nhiên là có sự đồng thuận ngầm của Ban biên tập nhà xuất bản thì lập tức có lệnh thu hồi, tiêu hủy, cấm lưu hành. Các tác phẩm “ngoài luồng” bị công an truy bức, thu hồi; tác giả bị hạch sách, có người phải tù tội. Loại này, tuyên giáo – công an âm thầm làm việc, không “đao to búa lớn” ầm ĩ.
Nhưng trường hợp với tác phẩm “Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng (Nhà thơ Tố Hữu tâm sự)” thì lại ngoại lệ, ông Nguyễn Khoa Điềm với tư cách là ủy viên Bộ chính trị BCH TW Đảng, trưởng Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương đảng (Ban tuyên giáo) đã đăng đàn hùng hổ tuyên cáo, chỉ trích tác phẩm ấy là “ngụy tạo, vu khống” đ/c Tố Hữu nói riêng và Đảng nói chung. Bà Vũ Thị Thanh – vợ và là thư ký (do Ban bí thư, Ban CTTW bổ nhiệm) của ông Tố Hữu cũng lên tiếng phản bác, công kích người viết tác phẩm trên. Có dư luận cho rằng bà Thanh bị ép dọa cắt các chế độ đãi ngộ, nhà cửa đang được hưởng nếu không nói theo lệnh trên? Bởi, trước khi phát hành tác giả đã gởi bản thảo đến cho bà.
Tác phẩm “Tâm sự của Tố Hữu” – Ghi chép của nhà báo Nhật Hoa Khanh được phát hành dưới dạng chuyền tay trong bạn đọc. Phần viết về quan hệ của Tố Hữu với Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp được trích đăng nguyên văn trên các báo Tiền Phong, QĐND, Người Cao Tuổi … Nội dung chính của tác phẩm là ghi chép lời kể về suy nghĩ, tình cảm “chân thành” của Tố Hữu đối với Đại tướng TTL và các nhà văn hóa, văn nghệ sỹ, khoa học v.v… bị xử trí một cách nghiệt ngã, tàn bạo trong các vụ án văn: Nhân văn giai phẩm – Báo văn – xét lại chống đảng, và rải rác suốt từ năm 1960 đến nay.
Dư luận đặt dấu hỏi (và tất nhiên là không nhân vật có trách nhiệm nào, không một tổ chức có quyền uy nào giải đáp công khai minh bạch trước công luận câu hỏi này). Nếu tác phẩm này là ngụy tạo, vu khống ông Tố Hữu thì tại sao các cơ quan ban Tuyên giáo Trung ương, công an, Bộ Văn hóa và bà Thanh không kiện ra tòa án nhà báo Nhật Hoa Khanh và các tổng biên tập báo Tiền Phong, QĐND …? Có lẽ các vị với quyền thế “nghiêng ngả trời đất” nhưng không thể khởi kiện hoặc truy bức, kỷ luật được vì ông Nhật Hoa Khanh có băng ghi âm lời nói hoặc bút tích của Tố Hữu!
Về Tố Hữu, nhiều tư liệu đã viết về công – tội của ông. Ở đây chỉ xin nhắc lại những nét chính. Đại thể, sự nghiệp “lẫy lừng” của ông có thể phân ra hai thời kỳ.
– Trước tháng 8 năm 1945: Ông là nhà thơ – hoạt động cách mạng. Thời kỳ này ông có một số bài thơ hay, khơi gợi lòng yêu nước, cổ súy tinh thần đấu tranh cách mạng, thu hút được sự chú ý của quần chúng, nhất là tầng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước thương nòi.
– Sau cách mạng tháng 8 đến những năm 80: Ông là nhà hoạt động chính trị và làm thơ. Thời kỳ này, ông cũng có một vài bài thơ hay nhưng phần nhiều là dạng thơ “diễn ca” minh họa đường lối chính sách, hô hào, tuyên truyền cổ động … giá trị nghệ thuật bình thường. Nhưng, trong lĩnh vực hoạt động chính trị, vai trò của ông khá nổi bật. Ông tham gia lãnh đạo khởi nghĩa cướp chính quyền ở Huế, Thuận Hóa, giữ cương vị Bí thư Thành ủy, Tỉnh ủy.
Thời gian này đã xảy ra vụ án sát hại nhà văn hóa Phạm Quỳnh và ông Ngô Đình Khôi, cùng con trai Ngô Đình Huân. Nhiều nhân chứng lịch sử, lúc ấy đang giữ cương vị lãnh đạo chính quyền Huế, Thuận Hóa như các ông Tôn Quang Phiệt, Nguyễn Lân … đều xác định họ không biết việc bắt, giết những nhân vật này. Đó là do lệnh của trên tức là lệnh của Tỉnh ủy, xứ ủy, bấy giờ do Tố Hữu, bí thư Tỉnh ủy và Nguyễn Chí Thanh, bí thư xứ ủy Trung bộ.
Cụ Hồ nói với các con cụ Phạm Quỳnh đại ý là: cụ rất tiếc, khi cụ biết thì việc đã rồi. Nếu Tỉnh ủy Thuận Hóa (Huế), xứ ủy Trung Kỳ báo cáo xin chỉ thị của chủ tịch Hồ Chí Minh, chắc chắn các ông Phạm Quỳnh, Ngô Đình Khôi sẽ được hưởng sự khoan hồng của chính phủ như các ông Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu, Vi Văn Định … Vì thế, theo công luận đến nay cho rằng: Vụ án sát hại nhà văn hóa Phạm Quỳnh, Ngô Đình Khôi năm 1945 không thể không có sự chỉ đạo của Tố Hữu và Nguyễn Chí Thanh.
Từ năm 1947 trở đi, Tố Hữu được điều lên TW và giữ các cương vị trọng yếu: Phó ban, Trưởng ban tuyên huấn (tuyên giáo) TWĐ, Phó thủ tướng, những năm cuối năm 70 – đầu 80, là Phó thủ tướng thường trực. Ông là đồng tác giả và là người thực hiện hăng hái, tích cực nhất vụ án chính trị chống xét lại (thực chất là một thủ đoạn chính trị nham hiểm nhằm loại bỏ những nhân tài chân chính, thực sự trung với nước, hiếu với dân); những chủ trương “làm nghèo đất nước – làm khổ nhân dân” như: cải tạo tư sản công thương nghiệp ở miền Nam; xây dựng 400 pháo đài huyện; nhập xã, huyện, tỉnh thành; thiết kế xây dựng các mô hình công nông liên hợp XHCN, điển hình quái gở nhất là Quỳnh Lưu sắp xếp lại giang san của cái ông bí thư mà dân gọi là ông Mao Trạch Đợi; giá lương – tiền, v.v…
Đặc biệt đối với lĩnh vực văn hóa – văn học nghệ thuật ông trực tiếp phụ trách từ năm 1947 đến nhiều năm sau này, ông đã có “công rất lớn” trong việc hủy hoại nền văn hóa, văn học nghệ thuật dân tộc. Trong kháng chiến chống pháp, Tố Hữu chủ trì việc thực hiện các chủ trương “phi văn hóa” gây sự bất bình trong giới văn nghệ sỹ, nhân dân như: bài xích, cấm đoán các loại hình văn nghệ dân tộc: tuồng, chèo, cải lương, vọng cổ, dân ca; phủ định các trào lưu văn học trước cách mạng tháng 8: Tự lực Văn Đoàn, hiện thực phê phán, xuân thu nhã tập …
Tố Hữu là một “pháp sư cao tay ấn” trong việc “tẩy não” buộc các văn nghệ sỹ tự nguyện đi kháng chiến chống Pháp từ bỏ những đứa con tinh thần của mình đã sáng tạo trước năm 1945. Hòa bình lập lại 1954, Tố Hữu đã trực tiếp chỉ đạo liên tiếp các vụ án chính trị – tư tưởng trong giới văn hóa – văn học nghệ thuật được coi là “phi hiện thực XHCN” v.v…
Dưới ngọn đòn chuyên chính vô sản tàn bạo, vô nhân tính của đảng mà Tố Hữu là người giữ vai trò chủ chốt, nhiều nhà văn hóa, văn nghệ sỹ nổi tiếng đã bị triệt tiêu, như: Nguyễn Mạnh Tường, Phan Khôi, Vũ Đình Hòe, Trần Đức Thảo, Trương Tửu, Đào Duy Anh, Minh Tranh, Nguyễn Công Hoan, Nguyên Hồng, Nguyễn Đỗ Cung, Văn Cao, Nguyễn Sáng, Nguyễn Hữu Đang v.v…
Nhiều văn nghệ sỹ tài năng, cương trực, có tư duy độc lập như Trần Dần, Lê Đạt, Hoàng Cầm, Nguyễn Bính, Hữu Loan, Quang Dũng, Đặng Đình Hưng, Sỹ Ngọc, Phùng Quán v.v… bị loại khỏi văn đàn và xã hội, có người bị hủy hoại tinh thần, chết một cách thảm thương, có người bị bắt cầm tù vô cớ, bị tra tấn dã man hàng chục năm trời; không ít văn nghệ sỹ có triển vọng mới xuất hiện trên văn đàn như Nguyễn Dậu, Hoàng Cát, Bùi Ngọc Tấn, Phù Thăng v.v… đã bị đánh gục “không thương tiếc”.
Chính Tố Hữu là đao phủ của các vụ khủng bố đen có một không hai trong lịch sử văn hóa nước nhà. Công luận còn cho biết một khía cạnh khác trong nhân cách của Tố Hữu là ông thực thi hành động chuyên chính thô bạo đối với các nhà văn hóa lỗi lạc, các văn nghệ sỹ tài danh không chỉ vì quan điểm, ý thức chính trị cực tà mà còn do đố kỵ, không muốn ai hơn mình và cả sự thù hằn cá nhân nữa. Tiêu biểu là việc hành xử của Tố Hữu: đóng cửa phòng triển lãm tranh và cấm ca khúc Tiến về Hà Nội đầu thời kỳ chống Pháp và ca khúc Mùa xuân đầu tiên sau năm 1975 của Văn Cao vì khoảng năm 1947, trong một lần trò chuyện thân tình, Văn Cao đã chê thơ Tố Hữu!
Trong “Tâm sự của Tố Hữu”- Nhật Hoa Khanh ghi, Tố Hữu phủ nhận hoàn toàn tội ác của mình. Bằng một giọng điệu Huế “rất Tố Hữu”, ông hết lời ca tụng tài năng, đức độ phẩm cách các nhà văn hóa, văn nghệ sỹ bị bức hại; đặc biệt ngưỡng mộ Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp – người mà ông đã vào hùa với Nguyễn Chí Thanh và phe lũ Lê Đức Thọ – Lê Duẩn vu vạ có âm mưu “đảo chính”; lệnh cho báo chí chính thống không được nhắc đến tên tuổi – công tích của Đại tướng TTL trong các dịp kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ, Điện Biên Phủ trên không, giải phóng miền Nam – thống nhất đất nước…*
Dư luận vừa ngạc nhiên vừa thú vị trước thái độ hoảng hốt của ông Nguyễn Khoa Điềm và Ban TTVH (ban tuyên giáo) TWĐ. Lẽ thường tình, khi tác phẩm này ra đời, Ban TTVH và ông Nguyễn Khoa Điềm phải “lập tức” chỉ đạo các nhà xuất bản lớn của Đảng – Nhà nước in – phát hành rộng rãi tác phẩm ấy để “minh oan” cho Tố Hữu – người “thủ lĩnh kiệt xuất” của mặt trận tư tưởng – văn hóa của Đảng trong mấy chục năm qua. Nhưng, các vụ án chính trị trong văn học nghệ thuật, sự đày đọa các nhà văn hóa, văn nghệ sỹ là một sự thật 100% không ai không biết, không một tổ chức nào, một lãnh đạo nào của Đảng, Nhà nước có thể chối bỏ.
Tố Hữu với cương vị ủy viên Bộ chính trị, Phó thủ tướng chính phủ – đặc trách công tác tư tưởng – văn hóa – khoa giáo là người chỉ huy chính các vụ án ấy lại rất có cảm tình, tôn trọng, ngưỡng mộ các “nạn nhân” mà chỉ do thừa hành nhiệm vụ theo lệnh; vậy lệnh ấy là của ai, ai mới thực sự là người chỉ đạo, người chịu trách nhiệm trước lịch sử và dân tộc? Phủ nhận nội dung tác phẩm “Tâm sự của Tố Hữu” thì mặc nhiên công nhận tội ác của ông Tố Hữu như công luận đã từng lên án. Nhưng chấp nhận tác phẩm ấy là công khai vạch trần đường lối chính sách của tập đoàn lãnh đạo; và phải chăng, đường lối, chính sách lãnh đạo ấy vẫn được thực thi cho đến ngày nay.
Tác phẩm “Tâm sự của Tố Hữu” đã đẩy ông Nguyễn Khoa Điềm – Ban tư tưởng – văn hóa (Ban tuyên giáo) Bộ công an và TWĐ vào con đường lúng túng – luẩn quẩn!
_____
* Nhà văn Sơn Tùng cho biết: Một lần ông Tố Hữu – ủy viên BCT, Phó thủ tướng thường trực đi công tác nước ngoài về. Nhiều quan chức đảng, chính phủ ra sân bay đón. Tố Hữu vui vẻ cám ơn và bắt tay từng người. Đến lượt Phó thủ tướng Võ Nguyên Giáp chào, đưa tay ra thì Tố Hữu ngoảnh đi bắt tay, nói chuyện với người khác!
BAOTIENGDAN.COM
Ai là người chịu trách nhiệm chính? Bởi AdminTD - 03/09/2018 Tweet Share 0 +1 Pinterest 0 Email Hàn Vĩnh Diệp 3-9-2018 Anh…


Phần nhận xét hiển thị trên trang

Thứ Tư, 5 tháng 9, 2018

TƯ LIỆU VỀ BÙA NGẢI


Tags: 

Phần nhận xét hiển thị trên trang