SỐ PHẬN LÊ CHIÊU THỐNG VÀ ĐOÀN TÒNG VONG TRÊN ĐẤT TÀU

Đào Tiến Thi

Bài đăng lần đầu lúc 11:59, ngày 27.1.2012

Bất cứ ai, chỉ cần qua ghế nhà trường cấp 2, cũng đều biết chi tiết trưa ngày mùng năm Tết Kỷ Dậu (1789), Quang Trung cưỡi voi, áo bào xạm đen khói súng, tiến vào Thăng Long, kết thúc cuộc đại phá 29 vạn quân Thanh chỉ có 5 ngày, sớm hơn 2 ngày so với dự định (lúc khao quân ở Nghệ An ngày 30 Tết, Quang Trung hẹn ngày mùng 7 Tết vào Thăng Long mở tiệc ăn mừng).

Nhưng có lẽ ít ai biết về số phận của ông vua phản bội Tổ quốc Lê Chiêu Thống và đoàn tòng vong của ông ta sau cuộc thua tan tác này. Chúng tôi xin lược qua 15 năm sống (và chết) nhục nhã (và phần nào đáng thương) trên đất Trung Quốc của họ. 

Bài viết dưới đây tổng hợp từ Hoàng Lê nhất thống chí [i] (HLNTC), Bắc hành tùng ký (BHTK), có tham khảo thêm các giáo trình lịch sử Việt nam và từ điển mở Wikipedia. Trong số này đặc biệt chú ý làBắc hành tùng ký, bởi nó là cuốn nhật ký của Lê Quýnh, nhân vật quan trọng nhất trong đoàn tùy tùng của Lê Chiêu Thống, ghi lại những ngày ông bị giam cầm trên đất Trung Quốc.

Cầu cứu nhà Thanh

Với khẩu hiệu phù Lê diệt Trịnh, sau khi lật đổ họ Trịnh, anh em Tây Sơn giao lại Bắc Hà cho vua Lê (1786), rồi rút quân về Nam. Vua Lê lúc ban đầu là Lê Hiển Tông, sau khi qua đời, Lê Duy Khiêm (Lê Duy Kỳ) được kế vị, hiệu là Chiêu Thống, năm ấy 21 tuổi. 

Nhưng Chiêu Thống không đủ uy tín và tài năng để cai quản đất nước. Bắc Hà rơi vào loạn lạc, Lê Chiêu Thống phải hết dựa vào thế lực này đến thế lực khác, từ Đinh Tích Nhưỡng đến Nguyễn Hữu Chỉnh. Khi Chỉnh bị Võ Văn Nhậm diệt, Lê Chiêu Thống bỏ chạy sang Quảng Tây, Trung Quốc, cầu cứu nhà Thanh.

Nhân cơ hội ấy, quân Thanh do Tổng đốc Lưỡng Quảng là Tôn Sỹ Nghị cầm đầu kéo sang. Ngay khi vào Thăng Long, chúng đã chẳng coi Lê Chiêu Thống ra gì. Vua ta phải hằng ngày vào chầu chực ở bản doanh của Tôn Sỹ Nghị để nghe lời sai bảo. Tuy vua Lê đã được phong Vương, nhưng giấy tờ đưa đi các nơi, đều dùng niên hiệu Càn Long. “Ngày ngày sau buổi chầu, vua lại tới chờ ở doanh của Nghị để nghe truyền việc quân, việc nước. Vua cưỡi ngựa đi trước, Lê Quýnh cưỡi ngựa đi sau, quân lính hộ vệ chỉ vài chục người. Người trong kinh có kẻ không biết là vua. Hoặc có người biết, thì họ nói riêng với nhau rằng:

"Nước Nam ta từ khi có đế, có vương tới nay, chưa thấy bao giờ có ông vua luồn cúi đê hèn như thế. Tiếng là làm vua, nhưng niên hiệu thì viết là Càn Long, việc gì cũng do viên tổng đốc, có khác gì phụ thuộc vào Trung Quốc?". Lại có hôm, vua tới yết kiến, Nghị không buồn tiếp, chỉ cho người đứng ở dưới linh các truyền bảo: "Hôm nay không có việc quân, việc nước gì. Hãy về cung yên nghỉ!" (HLNTC). Đối với quân lính và bọn người Hoa ở Việt Nam, thì y lại dung túng cho chúng mặc sức làm điều phi pháp. Vua Lê tuy biết sự tệ hại ấy, nhưng đã trót mời quân Thanh sang, chỉ sợ vì việc đó mà làm mếch lòng chúng, nên không dám nói gì.

Chạy theo tàn quân Thanh

Sau khi quân Thanh đại bại, Lê Chiêu Thống cùng gia quyến và các bề tôi trung thành lại chạy theo sang Trung Quốc, hy vọng cầu viện nhà Thanh một lần nữa.

Nhưng lúc này, tình hình đã khác. Quân Thanh, mà thực chất là quân 4 tỉnh gần Việt Nam (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam, Quý Châu), sau những trận Ngọc Hồi, Khương Thượng, Đống Đa,… đã trở nên khiếp sợ vua Quang Trung và quân Tây Sơn. Theo Hoàng Lê nhất thống chí, khi quân ta đuổi chúng đến Lạng Sơn, đã nói phao lên rằng: “Sẽ giết hết rợ Hung Nô”. Do đó, ở đất Trung Quốc, “dân chúng lại càng nhốn nháo. Từ cửa ải Nam Quan trở về bắc, trai gái già trẻ, bồng bế dắt díu nhau chạy trốn, suốt vài trăm dặm, lặng ngắt không còn bóng người” (HLNTC). Tôn Sỹ Nghị bị cách chức, vua Càn Long cử Phúc Khang An là một người thuộc đội “cờ viền vàng”, được vua rất tin dùng, làm tổng đốc Lưỡng Quảng, thay mặt triều đình lo việc kinh lý với An Nam. Ở triều đình thì việc này giao cho Hòa Khôn (tức Hòa Thân, viên quan nổi tiếng tham nhũng nhưng lại được vua Càn Long tin dùng) trực tiếp phụ trách. Cả hai tên này đều không thích gì việc đánh Việt Nam.

Mặt khác, sau đại thắng, Quang Trung tìm cách hòa hiếu. Ông sai Ngô Thì Nhậm thảo thư gửi Phúc Khang An, nói rõ ta không có ý đánh nhau mà thực ra lỗi thuộc về Tôn Sỹ Nghị. An bày cho ta đưa vàng bạc đút lót cho Hoà Khôn. Khôn liền tâu với vua Thanh xin bãi việc binh, phong vương cho Quang Trung. Khôn nói: "Từ xưa đến nay, chưa có đời nào làm nên công trạng ở cõi Nam. Nhà Tống rồi nhà Nguyên, nhà Minh, rốt cuộc đều bị thua trận, gương ấy hãy còn rành rành". (HLNTC)

Ngô Thì Nhậm cho Nguyễn Quang Thực, cháu gọi Nguyễn Huệ bằng cậu, giả làm Quang Trung, sang yết kiến vua Thanh, dâng thêm hai thớt voi đực. Dọc đường, người Thanh phải phục dịch chuyển vận rất khó nhọc. Trong ngoài ai cũng biết là giả dối, mà không ai dám nói.

Đến Yên Kinh, “vua” Quang Trung (giả) được đón tiếp rất chu đáo (Càn Long không biết hay biết nhưng cố tình lờ đi?), được phong vương. Và như vậy số phận Lê Chiêu Thống đã sắp được định đoạt mà y không biết.

Bị ép gọt đầu gióc tóc

Trong khi ấy, Phúc Khang An giả vờ bảo Lê Chiêu Thống:

“Ngày xuất quân không còn xa, vương nên tự mình đem tả hữu liêu thuộc làm quân dẫn đường đi trước. Nhưng bây giờ nên gọt đầu gióc tóc, thay đổi quần áo giống như người Trung Quốc, để khi về Nam quân giặc không thể phân biệt được, thì công lớn mới có thể thành. Sau khi khôi phục nước nhà, bấy giờ sẽ lại theo như tục cũ. "Việc binh không ngại dùng cách xảo trá". Vương nên nghĩ tới chỗ đó.
 

Lê Chiêu Thống tưởng thật, vâng lệnh ngay, lại còn nói:

“Chúng tôi không giữ được nước nhà, may nhờ thiên triều cứu viện, dù cả nước phải ăn mặc như người Trung Quốc, cũng xin vâng lệnh. Việc ấy còn có tiếc gì?” (HLNTC)

Thế là Khang An bèn làm một tờ biểu kín tâu với vua Thanh, nói rằng vua An Nam không còn có ý xin cứu viện nữa, vua tôi đều đã gióc tóc đổi đồ mặc, xin ở lại yên ổn trong đất Trung Quốc. Vậy xin bãi bỏ các đạo quân định đưa sang đánh dẹp phương Nam.

Lừa được Chiêu Thống rồi, Khang An còn chơi trò làm nhục ông vua lưu vong bằng cách bố trí cho Chiêu Thống chạm trán phái đoàn sứ bộ của Quang Trung, làm cho Chiêu Thống rất tức tối.

Sau đó Khang An lại tìm cách ly gián Lê Chiêu Thống với các bề tôi còn chút tinh thần dân tộc. Trong số bề tôi này, đáng chú ý nhất là Lê Quýnh.

Nguyên Quýnh đã từng theo Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh năm 1788. Lúc quân Thanh kéo vào nước ta, Quýnh được dịp thả sức say mê tửu sắc, “ân oán riêng dù bằng cái tơ, sợi tóc cũng đều đền báo không hề sót” (HLNTC).

Khi vua chạy theo tàn quân Tôn Sỹ Nghị, Quýnh được giao ở lại để chiêu mộ lực lượng trong nước.

Tháng 5-1789, Khang An cho trát đòi bọn Quýnh sang “bàn việc nước”. An cho giải Quýnh loanh quanh, mãi tháng 9 mới cho gặp, nhưng rồi “việc nước” chỉ là ép Quýnh gọt đầu gióc tóc và đổi đồ mặc như người Thanh mà thôi. Quýnh cùng hiệp trấn Nguyễn Mậu Nễ, tri phủ Nguyễn Đồng, Trịnh Hiến, chỉ huy Lê (Doãn) Trị, hàn lâm viện cung phụng Lý Bỉnh Đạo, cả bọn thà chết chứ không chịu gọt đầu gióc tóc.

Quýnh và nhiều đồng chí của mình bị đi đày. Trong số này, Nguyễn Đồng bị bệnh chết ở châu Nam Ninh, Nguyễn Mẫu Nễ chết ở Liễu Châu.

Cuối cùng, Khang An cũng nói trắng với bọn Quýnh là thiên triều đã phong vương cho Quang Trung rồi, nay chẳng những nhà Thanh không kéo quân sang giúp nhà Lê mà bọn Quýnh cũng không thể nào về nước được nữa. Tốt nhất là ở lại Trung Quốc, An sẽ xin vua Thanh bổ dụng.

Nhưng Quýnh chối từ: “Lưu lại nội địa, không phải sở nguyện của chúng tôi. Vì lưu lại đây, thì bỏ việc nước không hỏi đến, ấy là bất trung. Bỏ cha mẹ không đoái đến, ấy là bất hiếu. Phụ những kẻ đồng tâm chết với nước, ấy là bất nghĩa. Lỡ lòng mong cứu khỏi đắm, chữa khỏi cháy, ấy là bất nhân. Vì nước mà đổi thành bán nước, ấy là bất trị. Liều mình mà trái lại giấu mình, ấy là bất dũng, mang đủ sáu điều đó, sao xứng được làm người? Trung Hoa tuy rộng, cũng không đất dung những đồ chó lợn ấy” (BHTK).

Quýnh bị đày đi Quảng Đông (có sách nói là Sơn Đông). Tháng 3-1790, nhân xa giá vua Thanh đi Đông tuần, Quýnh được gặp Càn Long. Càn Long bảo: “Chúng bay không vì sự thịnh suy mà tiến thoái, khá khen lòng thành giữ trung nghĩa. Trẫm không nỡ khép tội". Nhưng lại vẫn ép: “Chủ các ngươi đã xin yên ổn ở lại Trung Quốc, lũ các ngươi giốc lòng cùng theo, thì nên lập tức gọt đầu gióc tóc, đổi đồ mặc để chờ mệnh lệnh” (BHTK).

Nhà Thanh đưa Quýnh lên Yên Kinh. Tại đây chúng vẫn tiếp tục ép Quýnh gọt đầu gióc tóc. Quýnh vẫn chống lại. Quýnh thuyết phục bọn quan lại nhà Thanh rằng chữ trung mình đã không giữ được thì xin cho về phụng dưỡng mẹ già để vẹn chữ hiếu. Bọn chúng bảo: “Chúa các anh ở đây, mà các anh không theo, thế thì trung được sao?”. Và bố trí cho vua tôi gặp nhau.

Tại cuộc gặp, các quan nhà Thanh cố lấy lời khéo dỗ vua Lê bảo bọn Quýnh cắt tóc. Bọn Quýnh khóc, lạy mà nói rằng: “Bọn Quýnh sống làm tôi nhà Lê, chết làm ma nhà Lê. Ngoài ra thì không phải sở nguyện” (BHTK)..

Các quan nhà Thanh mắng: "Mệnh chúa anh, anh cũng không theo. Ấy há là đạo của kẻ làm tôi sao?" (BHTK). Quýnh trả lời: "Bổn phận kẻ làm tôi thờ vua vốn phải theo mệnh, nhưng cũng phải theo lẽ buộcđừng theo. Nếu có thể nhờ vậy mà không phục mệnh vua, thì ấy cũng là theo mệnh vua đó. Nay, cái mệnh bảo cắt tóc, ở miệng thì là mệnh, nhưng trong tâm thì không phải là mệnh. Bọn Quýnh nguyện theo cái mệnh trong tâm của chúa mình, kẻo chúa cũng bất đắc dĩ mới phải làm cái sự (các ngài) yêu cầu đó mà thôi" (BHTK).

Bọn quan nhà Thanh tiếp tục giam lỏng Quýnh. Cuối năm đó lại dụ Quýnh: “Cạo đầu thì vua tôi cha con sẽ đoàn tụ vui vẻ cùng nhau. Sao mà cứ một mực ngây ngốc, không chịu theo gần nhân tình đến thế?”. Quan bộ đường đề thẩm, chức thượng thư là Hồ Quý Đường, bảo rằng: “Các anh nếu không cạo tóc thì sẽ chết già trong ngục, chôn thây theo sở nhà tù. Cắn rốn (hối hận) sao kịp?” (BHTK).

Quýnh và ba người nữa tiếp tục bị giam. Đầu năm 1799, Quýnh lại làm tờ tâu:

“Chúa cũ là tôi con thiên triều. Quýnh là dân của chúa cũ, thì không những nghĩa và lý đáng phải tránh làm dân Nguyễn Huệ, mà tấc lòng tôi cũng không thẹn. Cúi xin trời che, đất chở, khí xuân nuôi, lòng bể chứa, bằng lòng cho bọn Quýnh về làm tên dân ở biên giới Lưỡng Quảng, được qua lại (đường ranh) buôn bán gần chỗ an trí. May chi được thăm viếng mẹ già và nuôi nấng, thì không còn điều gì oán tiếc. Nếu sức có thể đem gia quyến tới ở nội địa, thì cũng xin được tuỳ tiện mà làm..." Quan tả thị lang họ Hùng bảo: “Phải xin cắt tóc và xin cho ở cạnh doanh An Nam. Nếu không như thế, thì sẽ bị đưa an trí ở Nhiệt Hà. Các anh xin điều nào?”.

Bọn Quýnh lại trả lời như trước rằng:

“Xin thả ra để đem thân xác về. Được thế thì nguyện cắt tóc để tạ ơn trời. Nếu không được thế, thì xin giữ tóc để hợp lẽ trời” (BHTK).

Tuyệt vọng

Lại nói về Lê Chiêu Thống, trong thời gian ở Yên Kinh vẫn tiếp tục dâng biểu xin nhà Thanh cho viện binh về nước khôi phục nhà Lê. Nếu không được thì cũng cho mượn 2 châu Tuyên Quang, Hưng Hóa để xây dựng lực lượng, hoặc lẻn vào Gia Định cầu viện Nguyễn Ánh.  Bọn quan nhà Thanh thì luôn tìm cách dối quanh để khất lần. Có lúc chúng bảo cho mượn đất Khâm Châu (Quảng Đông), có lúc bảo cho về Tuyên Quang. Có lần, bực quá, một tên dắt ngựa của vua Lê là Nguyễn Văn Quyên, phải chửi: “Bọn chó Ngô vô lễ, dám làm nhục vua ta”, rồi lấy gạch ở sân ném bừa vào bọn chúng. Đám quân lính giữ vườn nổi giận, xúm lại đánh Văn Quyên gần chết, đoạn bắt giam một tháng, Văn Quyên nhân thế bị bệnh mà chết.

Một người con của Càn Long biết sự tình của vua tôi Lê Chiêu Thống, có ý thương xót, liền khuyên Hòa Khôn lời lẽ phải chăng. Khôn tâu lại với vua, anh này liền bị đánh đòn, sau sinh bệnh chết. Từ đấy, vua Lê không còn dám nói đến việc xin quân cứu viện nữa, nhưng trong lòng uất ức khôn nguôi.

Mùa hè năm Nhâm Tý (1792), con đầu của Lê Chiêu Thống lên đậu rồi mất. Vua lo buồn sinh bệnh, thoi thóp nằm liệt không dậy được. Năm sau, bệnh nhà vua càng nguy kịch, rồi mất (Càn Long thứ 58, 1792), thọ 28 tuổi.

Ngày 11-10, niên hiệu Gia Khánh nhà Thanh (1799), Thái hậu (mẹ Lê Chiêu Thống) cũng mất ở "Tây An Nam doanh". Vua Thanh cho chôn cạnh lăng Lê Chiêu Thống.

Ngày mồng 4-4 năm Gia Khánh thứ 5 (Canh Thân, 1800), bọn Quýnh được thả ra khỏi ngục, dời đi ở cách phía tây kinh thành mười hai dặm, tại Lam Xưởng, an trí ở doanh Hoả Khí ngoài. Đầu tóc, ăn mặc được phép tự do. Phần mộ chúa cũ, được phép thăm viếng. Quýnh liền làm một bài thơ, trình quan bộ Hình và quan coi ngục. Bài thơ có câu rằng:

Kéo tóc khôn đền mưa móc mới,

Ngoảnh đầu sợ phụ núi sông xưa.

Tuy nhiên khoảng tháng 7-1883 lại bị bắt lại.

Trở về cố quốc

Năm Giáp Tý (1804), lúc này triều Tây Sơn đã mất, Nguyễn Ánh lên ngôi vua.  Nhà Thanh cho Lê Quýnh cùng các quan tòng vong được đưa di hài Chiêu Thống về táng ở quê nhà và cho tất cả các người bề tôi trốn theo đều được về nước. Các bề tôi mở quan tài vua Lê Chiêu Thống (đã quàn 12 năm) thì thấy da thịt đã nát hết, chỉ có trái tim không nát, mà sắc máu hầu như vẫn còn đỏ tươi! (chi tiết này ghi trong HLNTC, không rõ thực hư thế nào).

Khi di hài vua Lê đưa về đến cửa ải, có bà hoàng phi của vua là Nguyễn Thị Kim nghe tin, liền từ Kinh Bắc lên cửa ải để đón linh cữu. Ngay từ hôm ấy, hoàng phi tuyệt thực, hằng ngày vật vã bên linh cữu mà khóc lóc. Ngày 23-8-1804, di hài đưa về đến Thăng Long, các quan thay hài cốt vua Lê sang một chiếc tiểu khác, thấy trái tim vẫn còn y nguyên.

Tế xong, hoàng phi đến trước hương án khóc lóc thảm thiết, rồi sau đó, uống thuốc độc tự tử. Người khắp nước ta và người Trung Quốc đều khen là bậc “tiết nghĩa”.

Các bề tôi trốn theo vua Lê, về sau, vào năm Tự Đức thứ 14 (1860), được nhà vua cho lập đền thờ ở phía tây thành Thăng Long, tại phường Thuỵ Chương, thuộc huyện Vĩnh Thuận. (Có tài liệu cho là ngõ 124, đường Thụy Khê, Hà Nội ngày nay). Chính giữa thờ Lê Quýnh (thuỵ là Trung Nghị), bên tả thờ 11 vị, bên trái thờ 11 vị, phía đông thờ 5, phía tây thờ 5. Như vậy tất cả gồm 33 người, đều được gọi là “Cố Lê tiết nghĩa thần” (các bầy tôi tiết nghĩa đời Lê) và ngôi đền cũng đề là “Cố Lê tiết nghĩa từ” (đền thờ các bậc tiết nghĩa đời Lê).

Theo chúng tôi, Lê Quýnh và một số “tiết nghĩa” nói trên chỉ đáng khen mỗi việc kiên quyết không gọt đầu gióc tóc như người Thanh, dù bị tù đày, đe dọa, mua chuộc thế nào, chứ hành động bán nước là không thể tha thứ. Mặt khác, tình cảnh của họ cũng như vua Lê những ngày sống lưu vong và bị giam cầm trên đất Trung Quốc cũng có phần đáng thương. Nhận định về Bắc hành tùng ký, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Na viết: “Tác giả đã ghi lại tâm trạng đau khổ, uất ức, tủi nhục của mình nói riêng, của vua tôi nhà Lê nói chung trong những ngày sống trên đất Trung Hoa. Tác phẩm như một tấm gương phản tỉnh những ai có ảo tưởng “phục quốc” bằng con đường dựa vào người nước ngoài”[ii].

Đ.T.T

---

[i] Hoàng Lê nhất thống chí là một tác phẩm tuy viết theo hình thức tiểu thuyết chương hồi nhưng thực chất là một ký sự lịch sử ghi chép người thật việc thật.

[ii] Nguyễn Đăng Na: Văn xuôi tự sự Việt Nam thời trung đại, Nxb Giáo dục, 2001

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Sao không viết "Cậu biết bay năm 1 tuổi" luôn đi?

Sách Triều Tiên khẳng định Kim Jong-un biết lái xe từ 3 tuổi

Một cuốn sách giáo khoa mới của Triều Tiên viết rằng nhà lãnh đạo Kim Jong-un biết lái xe từ lúc 3 tuổi và đã chiến thắng trong một cuộc đua thuyền khi mới 9 tuổi. 

• Kim Jong-un tái lập nhóm hát nữ  /  Nội thất chuyên cơ của Kim Jong-un lần đầu lộ diện

Kim Jong Un trên một tàu ngầm của Triều Tiên năm 2014. Ảnh: Yonhap

Theo UPI, môn học mới mang tên Những hoạt động Cách mạng của Kim Jong-un vừa được đưa vào chương trình giảng dạy bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông trong năm 2015.

Nội dung sách giáo khoa của môn này tập trung vào cuộc đời của nhà lãnh đạo trẻ, người lên nắm quyền thay cha vào năm 2011. 

"Lên 9 tuổi, Kim Jong-un đã đua thuyền với giám đốc điều hành của một công ty du thuyền nước ngoài đến thăm Triều Tiên lúc đó", cuốn sách viết và cho biết thêm ông đã giành chiến thắng.

Ngoài ra, Kim Jong-un còn là "một họa sĩ tài năng" và "có thể sáng tác nhạc".

Triều Tiên cũng từng đưa ra những thông tin tương tự đối với cố lãnh đạo Kim Jong-il và người sáng lập đất nước Kim Il-sung.

Tiểu sử của ông Jong-il cho hay ngay từ lần chơi golf đầu tiên, ông đã đánh bóng trúng 11 lỗ và từ đó không bao giờ chơi lại môn thể thao này.

Anh Ngọc

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Việt Nam 'dẫn đầu' và 'nhất thế giới'?

Đặng Hùng Võ

VNN - Năm 2013, Ngân hàng Thế giới chỉ ra: Việt Nam thuộc nhóm nước dẫn đầu thế giới về xây dựng pháp luật nhưng lại thuộc nhóm nước yếu kém nhất thế giới về thực thi pháp luật.

Năm 2013, Ngân hàng Thế giới đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai chương trình đánh giá chỉ số quản trị đất đai của Việt Nam. Một kết luận không mới nhưng đủ cơ sở thực tiễn để chứng minh: Việt Nam thuộc nhóm nước dẫn đầu thế giới về xây dựng pháp luật nhưng lại thuộc nhóm nước yếu kém nhất thế giới về thực thi pháp luật (Khảo sát đã công bố năm 2013 của WB và Bộ TN&MT - Xem >>> tại đây).

Mới đây nhất, chuyện sửa Luật BHXH ngay khi vừa được QH thông qua, và hàng loạt văn bản pháp luật... trên trời khác buộc phải điều chỉnh đã cho thấy, rất nhiều chính sách được xây dựng xa cách đời thực, thiếu ý kiến khách quan từ người dân.

Chúng ta rất cố gắng đưa pháp luật vào cuộc sống nhưng còn rất nhiều khó khăn vì chưa đưa được cuộc sống vào pháp luật trong quá trình xây dựng.

Ngay trong Luật Đất đai, có những điều không bao giờ được thực hiện, ví dụ như quy định “giá đất của Nhà nước phải phù hợp với giá đất trên thị trường”.

Quy định này không được thực hiện theo đúng nghĩa vì Luật giao cho cơ quan hành chính nhiệm vụ định giá đất, vừa khó khăn và vừa lạ lẫm. Người dân biết nhưng các cơ quan hành chính ở địa phương vẫn muốn nắm giữ thẩm quyền này...

Cho đến nay, Chính phủ và Quốc hội cũng đã có nhiều lần quyết định lấy ý kiến của dân đối với một số Luật quan trọng. Chi phí lấy ý kiến của dân cũng được quyết định ở mức khá cao, triển khai rộng khắp, bố trí đủ nhân lực để thực hiện. Ví dụ như vừa qua thực hiện việc lấy ý kiến của dân đối với Hiến pháp và Luật Đất đai sửa đổi, hay như Bộ luật Dân sự hiện nay.

Thứ nhất, việc lấy ý kiến của dân chưa được thực hiện đối với tất cả các văn bản quy phạm pháp luật, việc này chỉ được thực hiện đối với một số Luật khi lãnh đạo đất nước thấy cần thiết. Thứ hai, cách lấy ý kiến vẫn chủ yếu dựa vào hội thảo với chuyên gia và giao cho chính quyền cấp xã tổ chức họp dân.

Trên thực tế, không phải chuyên gia nào cũng sát với đời thực và không phải chính quyền cấp xã nào cũng biết thực nghe nguyện vọng của dân. Nghe rồi song tiếp thu ra sao, có khách quan hay vẫn chủ quan.

Cảm giác của nhiều người vẫn là văn bản pháp luật tiếp tục được phát hành từ các văn phòng có máy lạnh theo tư duy chủ quan của người quản lý, kể cả các văn bản đã được lấy ý kiến “cẩn thận” của dân.

Đây là lý do chính làm cho các văn bản quy phạm pháp luật có đời sống không dài, phải sửa đổi liên tục. Luật Đất đai trước năm 2003 cứ 2,5 năm phải sửa một lần, sau đó Luật Đất đai 2003 cũng phải sửa 2 lần mới tới được Luật Đất đai 2013, nay Luật Đất đai 2013 vừa có hiệu lực thi hành hơn nửa năm thì đã có quy định vênh với Luật Nhà ở 2014.

Làm gì để các văn bản quy phạm pháp luật không chỉ đi ra từ các phòng có máy lạnh mà phải tiếp nhận được sức nóng khách quan từ đời thực. Một cơ hội tuyệt vời để giải quyết tận gốc việc này đã đến: Quốc hội hiện đang xem xét để thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi trong kỳ họp sắp của tới Quốc hội. Đây là đạo luật gốc để ban hành mọi văn bản pháp luật, tầm quan trọng chỉ kém có Hiến Pháp.

Vấn đề thứ nhất được đặt ra là việc lấy ý kiến của dân đối với các văn bản quy phạm pháp luật có cần được coi như một nguyên tắc xuyên suốt trong quy trình xây dựng luật pháp hay không? Điều này dễ thấy là cần thiết. Từ năm 1945, Bác Hồ đã nói “mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân”, có nghĩa là nhân dân có quyền tham gia quyết định luật pháp, hạ tầng trụ cột của Nhà nước pháp quyền. Hiến pháp 2013 đã đưa tinh thần này vào thành quy định tại Điều 28 “Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”.

Vấn đề thứ hai là việc lấy ý kiến của nhân dân cần được thực hiện như thế nào để bảo đảm người dân có cơ hội được phát biểu thực lòng, ý kiến được thành tâm lắng nghe để tiếp thu hợp lẽ và Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm kinh phí phù hợp, tạo điều kiện hợp lý để thực hiện hiệu quả nhất.

Trước hết, nội dung quy định của pháp luật phải được chuyển tải giản dị nhất tới dân. Sau đó, người dân mong được phát biểu ý với các tổ chức xã hội gần gũi với mình để ý kiến của mình được chuyển trung thực đến các cơ quan xây dựng luật pháp.  Cuối cùng, người dân muốn nhận được ý kiến phản hồi mang tính trách nhiệm giải trình từ các cơ quan xây dựng pháp luật với lý lẽ hợp lý về việc tiếp thu hay không tiếp thu ý kiến của dân. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi cần có những quy định chi tiếp để việc lấy ý kiến của dân là thực.

Vấn đề thứ ba là trách nhiệm thẩm định dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật nên đặt vào tay cơ quan nào? Cho đến nay ở Việt Nam, mọi việc thẩm định đều do các cơ quan nhà nước thực hiện, giữ nguyên như thời kỳ bao cấp. Như vậy, cơ quan nhà nước nghiên cứu, cơ quan nhà nước dự thảo, cơ quan nhà nước thẩm định và cơ quan nhà nước ban hành đã trở thành chuỗi quy trình thiếu vắng những ý kiến mang tính khách quan để chỉ ra các quy định sinh ra từ cách suy nghĩ mang tính lối mòn quản lý (vẫn gọi là quan liêu), và cũng để kiểm soát việc quy định thẩm quyền quản lý không hợp lý (vẫn gọi là nguy cơ tham nhũng).

Đây chính là nguồn cơn để xây ra tình trạng các Bộ xây dựng luật pháp vẫn vun vén quyền cao nhất cho mình. Để giải quyết vẫn đề chủ quan quản lý trong quy trình xây dựng pháp luật, cơ chế thẩm định nằm giữa dự thảo và quyết định là điểm chốt của vấn đề. Như vậy, có thể đổi mới cơ chế thẩm định dựa trên nguyên tắc: bên cạnh nhiệm vụ thẩm định giao cho cơ quan hay hội đồng của Nhà nước, cần giao nhiệm vụ thẩm định độc lập cho một hội đồng gồm các tổ chức xã hội ngoài nhà nước là đại diện cho lợi ích của các cộng đồng cư dân. Hội đồng thẩm định độc lập sẽ chỉ ra những bất cập trong dự thảo đối với việc bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân và của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Việc lấy ý kiến thực chất của các tổ chức xã hội, của người dân và việc tổ chức thẩm định độc lập với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật sẽ làm cho Nhà nước phải chi phí nhiều hơn, thời gian mất nhiều hơn và đòi hỏi nguồn nhân lực tham gia cũng nhiều hơn. Những tốn kém này nhằm đánh đổi lấy các văn bản pháp luật phù hợp hơn với cuộc sống, tuổi thọ pháp luật dài hơn, hiệu lực thi hành cao hơn. Hơn nữa, đây là quá trình thực thi dân chủ, mang lại bền vững xã hội cao. Tổng lại thì lợi ích vẫn lớn hơn chi phí, nên đó là việc cần làm. Nhìn sang các nước công nghiệp mới, các luật đều có đời sống tới vài chục năm; ở các nước phát triển, các luật đã được hình thành vài trăm năm mà vẫn giữ nguyên hiệu lực.

Việc giải quyết tất cả mọi vấn đề nêu trên đều trông chờ vào Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi. Việc cần làm ngay là phải lấy ý kiến thật đầy đủ, chi tiết, thành tâm của các tổ chức xã hội, của mọi công dân về dự thảo Luật này để cùng nhau có được một quy trình xây dựng pháp luật đạt hiệu suất, hiệu quả và hiệu lực cao. Đây là nền tảng để tạo dựng một Nhà nước pháp quyền bền vững, của dân, do dân và vì dân.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Công bố clip chủ tịch xã đòi “đập chết” nhà báo

VIẾT CƯỜNG

(GDVN) - Sau khi giật điện thoại của phóng viên, người đàn ông xưng là chủ tịch xã còn chửi bới, dọa nạt và đòi đập phóng viên nếu dám đăng ảnh ông lên báo

Ghét "thằng" quay phim, chủ tịch xã cướp điện thoại nhà báo?Vụ côn đồ "làm loạn" Thái Bình: Công an bảo có, doanh nghiệp cãi khôngVideo: Bà ngoại nạn nhân nhảy lầu tố CA Ninh Bình "ép bà điểm chỉ"Trần tình của thanh niên nhảy lầu tầng 3 tại trụ sở Công an Ninh Bình

Sự việc trên xảy ra tại xã Vũ Bình, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình.

Thời gian gần đây, tại nhà máy gạch tuynel Vũ Bình thường xảy ra lộn xộn do tranh chấp quyền sở hữu tài sản giữa Cty Cổ phần Tư vấn Đầu tư Phát triển Nông Thôn và Cty Cổ phần Vật liệu xây dựng Đất Nước.

Trong khi chờ tòa án phân xử, ngày 12/3/2014, người của Cty Đất Nước đã kéo đến để “tiếp quản” nhà máy và cho “quân” khiêng Giám đốc Cty Nông Thôn “ném” ra ngoài sân.

Phóng viên bị công an xã đẩy ra ngoài như tội phạm

Hai bên xảy ra mâu thuẫn kéo dài, nhiều lúc trở nên căng thẳng, có thể xảy ra xung đột bất cứ lúc nào. Trong khi đó, chính quyền địa phương vẫn đang loay hoay tìm biện pháp giải quyết. Do đó, Vũ Bình (Kiến Xương) trở thành điểm nóng của báo chí và dư luận thời gian qua.

Chính bởi tình hình phức tạp tại khu vực, ngày 15/4, phóng viên của nhiều cơ quan báo chí đã tới đây để tìm hiểu về sự việc. Và câu chuyện phóng viên bị cướp điện thoại, bị chửi bới, bị dồn ép, bị công an xã xô đẩy ra ngoài như tội phạm xảy ra trong ngày hôm đó.

Mời độc giả cùng xem clip chúng tôi lần đầu công bố về vụ việc này. Người bị nạn là một phóng viên của Báo Tiền Phong.

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Trung Quốc công khai mục đích quân sự ở đảo nhân tạo trên Biển Đông

Trung Quốc hôm nay công bố kế hoạch sử dụng những đảo nhân tạo mà nước này đang xây dựng trái phép trên Biển Đông, ngang nhiên cho rằng chúng sẽ được sử dụng để "phòng vệ quân sự và cung cấp dịch vụ dân sự có lợi cho các nước xung quanh".

• Trung Quốc đẩy nhanh bồi đắp ở Đá Vành Khăn  /  Vì sao Trung Quốc tăng tốc xây chuỗi đảo nhân tạo trên Biển Đông

Bà Hoa Xuân Doanh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc. Ảnh:fmprc.gov.cn.

Hoạt động cải tạo đất và xây dựng tại quần đảo Trường Sa trên Biển Đông phần nào "là cần thiết do rủi ro từ những cơn bão gây ra với nhiều tuyến hàng hải xa đất liền", Reuters dẫn lời bà Hoa Xuân Doanh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, phát biểu tại một cuộc họp báo.

"Chúng tôi đang xây dựng nơi trú ẩn, hỗ trợ điều hướng, tìm kiếm và cứu hộ, dịch vụ dự báo khí tượng hàng hải, dịch vụ nghề cá cùng thủ tục hành chính cần thiết cho Trung Quốc, các nước láng giềng cũng như chính các tàu" đang hoạt động trên Biển Đông, bà Hoa nói.

Theo bà Hoa, các đảo và bãi đá còn "đáp ứng nhu cầu phòng thủ quân sự" của Trung Quốc.

Đây được xem là lần hiếm hoi giới chức Trung Quốc công bố chi tiết kế hoạch cho những đảo nhân tạo nước này đang xây dựng trái phép ở Biển Đông. Hoạt động cải tạo đất nhanh chóng của Bắc Kinh tại 7 bãi đá trên Biển Đông đã khiến nhiều nước láng giềng lên án gay gắt. Động thái của Trung Quốc cũng vấp phải chỉ trích từ phía Mỹ, trong đó có Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter, người đang có chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc.

Bà Hoa còn ngang nhiên nói quá trình xây dựng hoàn toàn nằm trong chủ quyền của Trung Quốc, và "không ảnh hưởng và không nhằm chống lại bất kỳ nước nào".

Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS) ở Mỹ mới đây công bố ảnh chụp hôm 16/3 cho thấy Bắc Kinh đang đẩy nhanh việc cải tạo đất ở Đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đây là hoạt động bồi đắp mới nhất của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa, bất chấp sự phản đối của nhiều nước. Trung Quốc chiếm Đá Vành Khăn vào năm 1995.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông, chồng lấn lên một số quốc gia khác trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Biển Đông có tiềm năng về năng lượng và là tuyến đường hàng hải quan trọng, với lượng hàng hóa trị giá 5.000 tỷ USD được vận chuyển qua vùng này mỗi năm.

Việt Nam nhiều lần phản đối việc Trung Quốc xây dựng, mở rộng công trình trên các bãi, đá và làm thay đổi nguyên trạng tại quần đảo Trường Sa. Bộ Ngoại giao khẳng định Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý cùng bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Hành động của Trung Quốc không chỉ xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, mà còn vi phạm Tuyên bố về ứng xử giữa các bên trên Biển Đông (DOC) đã được Trung Quốc ký kết với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm 2002.

Hình ảnh được chụp ngày 16/3 ở Đá Vành Khăn cho thấy hoạt động cải tạo đất của Trung Quốc. Ảnh: CSIS

Như Tâm

Theo Vn E

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Đất Khổ - VIETNAM: Land of Sorrows (full length film)

Phần nhận xét hiển thị trên trang

Các bác đi tìm cục phóng xạ hay phóng tinh gì đấy ở Vũng Tàu nhớ cẩn thận, mời đọc cái này của bác NT:

Chuyện cũ: Một kiếp người

Thiên hạ đang lo lắng về vụ cái ống chứa phóng xạ ở Vũng Tàu bị mất. Lo là phải bởi không thể đùa với lão thần chết phóng xạ ghê gớm ấy. Chợt nhớ chuyện xảy ra cách nay đã gần 25 năm.

Năm ấy 1989-1990 tôi còn làm thầy giáo, dạy ở Trường Dự bị đại học TP.HCM, cơ sở 91 Nguyễn Chí Thanh, P.9, Q.5. Dạy học hồi ấy khổ nghèo lắm, vừa dạy vừa tham gia giữ xe ban ngày, còn tối thì tổ chức chiếu video bán vé cho sinh viên vào xem, chủ yếu chiếu phim kiếm hiệp Hồng Kông hoặc cao bồi Mỹ. Tôi viết chữ đẹp, được giao việc viết thông báo phim mới lên cái bảng xi măng ngay lối cổng chính, cho dễ thấy, để tối tối móc túi các em sinh viên.

Khổ nỗi, cứ viết xong, nắn na nắn nót, vừa ra vòi nước rửa đám bụi phấn màu, quay lại đã thấy đứa nào nó nghịch, nó không thèm xóa nhưng sửa tùm lum, ví dụ tên phim là "Sheena cô gái rừng xanh" thì bị sửa là "cô dái rừng xanh". Cứ chọc phá thế, mà đám học trò đứng coi đông thế kia, chả biết đứa nào thủ phạm.

Cuối cùng thì cũng phát hiện ra y. Một tay bộ đội đi học, đẹp trai, người Hà Nội, rất láu lỉnh, tên Quân, học khối A (tôi dạy khối C). Tôi bảo, em đừng phá các thầy nữa, làm vậy là đập nồi cơm gạo hẩm của các thầy cô nghèo đó. Y nghe nói, sững người, cúi xuống trầm ngâm. Từ đó không nghịch nữa, đêm đêm còn giúp việc soát vé giúp các thầy cô. Có hôm y đi đâu đó về, xách lên tận lầu 4 cho tôi 5 ký gạo, xong rồi quày quả đi, chả thèm nhận lời cảm ơn.

Học dự bị chỉ có 1 năm, sau đó bọn lớp 13 này gần như được vào thẳng trường đại học, chỉ thi cuối năm cho phải đạo. Quân vào học Bách khoa, thỉnh thoảng có ghé nhà tôi chơi, có gì ăn nấy, tình cảm gắn bó dù tôi không dạy y một chữ nào.

Cuối năm 1991, một hôm Quân lên nhà tôi ở khu tập thể, bảo thầy ạ, em bàn với thầy chuyện này, thấy thầy khổ quá, thiếu thốn quá, nhưng chả biết thầy có dám không. Tôi hỏi chuyện gì vậy em, y ngập ngừng, chìa ra mảnh giấy sáp có in lại nguyên bề mặt một thỏi chì vuông, bảo đó là cục chứa phóng xạ uranium 235 gì đó. Quân nói rằng bên Liên Xô đang tan rã, bọn buôn bán đem thứ này về VN, nếu tìm được mối bán thì lời lắm. Tôi dân dạy văn, chả biết gì về thứ ghê gớm kia, nhưng cũng hiểu là nó nguy hiểm lắm, vả lại công an họ biết mình tham gia buôn bán thứ quốc cấm thì đi tù cả nút. Quân cười bảo, em cũng biết anh chả dám tham gia đâu, nhưng thôi, để em làm, nếu trót lọt, em sẽ giúp anh chút chút để anh đừng phải chường mặt ra giữ xe và chiếu phim bán vé thu tiền nữa. Hai anh em uống trà nguội xong, rồi y đi.

Nửa năm sau, Quân ghé lên nhà, tôi bàng hoàng không nhận ra cậu sinh viên Hà Nội đẹp trai, phong độ, mau mồm mau miệng, tinh nghịch nữa. Tả tơi, tàn tạ, chỉ còn da bọc xương, tóc rụng xơ xác còn loe hoe vài sợi, da xám ngắt. Tôi nấu cơm cho Quân ăn, y ăn như chưa bao giờ được ăn, thật tội. Tôi không tiện hỏi, nhưng Quân tự nói đã bỏ học rồi, vụ bán uranium hỏng rồi, và thân tàn ma dai như vầy cũng bởi vì nó. Dù là sinh viên Bách khoa, biết ít nhiều về phóng xạ, nhưng cuộc sống cố cùng, khổ quá nên liều mạng, bất chấp những quy định an toàn ngặt nghèo, mà nên nỗi này. Tuy nhiên, cái con người quân tử hảo hán trong y vẫn không mất, y bảo tôi, anh ạ, em biết phận em rồi, nhưng một kẻ bị nhiễm xạ như em không nên để lụy cho người khác, nhất là người như anh. Em đi chuyến này, chả biết có còn trở lại thăm anh chị không, nhưng em biết ơn anh đã coi em như con người, không hắt hủi xa lánh em. Rồi dứt khoát ra tự mở cửa, vợ tôi đưa tôi nhét vào túi áo rách của Quân hơn trăm đồng, Quân cảm ơn rồi đi ngay.

Từ bấy không thấy trở lại. Chỉ nghe loáng thoáng mấy đứa sinh viên cùng khóa nói rằng anh ấy bị nhiễm xạ, đã chết rồi.

Thương cho một số kiếp trong bể trầm luân khổ ải.

Nguyễn Thông,
Chiều buồn tháng 4.15

Phần nhận xét hiển thị trên trang