Văn nghệ Thứ Bảy : lan man với cụ Thiện Đình, tức nhà biên khảo Đặng Xuân Viện (1880-1958)

Cụ Thiện Đình người làng Hành Thiện ở Nam Định.

Làng mình với làng ấy tựa như ngày xưa có phong tục hôn nhân chéo nhau thì phải. Quả là có nhiều bà cụ bà thím từ Hành Thiện sang làm dâu, và đổi lại thì cũng thấy nhiều bà cụ người làng mình sang Hành Thiện. 

Ông lang nổi danh của làng Hành Thiện ngày trước hóa ra là gốc từ làng mình sang. Và đổi lại, hiệu thuốc bắc truyền thống nhất làng mình lại là gốc từ bên Hành Thiện. Còn đến bây giờ, vẫn thấy dao cầu thuyền tán.

Bọn trẻ  thì không biết việc ấy nữa. 

Lúc sinh thời, cụ Khánh Vân (cựu nhà báo của tờ Quân đội Nhân dân) từng nói như vậy. Nhưng lúc ấy còn bé tí, chưa hiểu. Mãi sau này lớn lên, du lãng hai bên mới vỡ ra dần dần.

1. Bây giờ, nhân việc, lại giở đọc lại cụ Thiện Đình. Cả văn chữ Hán, cả văn quốc ngữ của cụ. 

2. Bất giác nhớ lại cái hồi xa xưa, mười mấy năm về trước, tham gia nhóm luân phiên đọc cụm Hành Thiện xã chí (sách cụ Thiện Đình viết bằng Hán Nôm) hay về Quần Anh - Phương Anh, buổi bên Hôngô, buổi lại bên Mita. Thường là tụ hội sau 6 h chiều, làm đến khoảng 9 h tối. Có hôm mình bị lạc trên đường về, đi nhầm sang phía ngược chiều, mà để trở lại được nhà ga Tabata là phải đi vòng cả tiếng đồng hồ, nên về đến nhà là nửa đêm.

3. Lúc trở lại Hà Nội, tính mở một nhóm đọc sách như hồi đấy. Nhưng, sau nhiều thiết kế, kết quả là không được ! Ở Hà Nội, sau 5h, không tắt điện mà về, thì bảo vệ sẽ lên thúc ! Chỉ riêng điều kiện như vậy, thì không nên tính gì xa xôi.

4. Đại khái, cái mình đang viết bây giờ, thì cụ Thiện Đình đã viết bằng quốc ngữ từ những năm 1929 - 1930.

Ghi chú nhỏ:

Cụ là con trai của nhà sử học Đặng Xuân Bảng (1828 - 1910).

Cụ là thân sinh của nhà cách mạng Đặng Xuân Khu (tức Sóng Hồng, tức Trường Chinh).

Cụ Đặng Xuân Bảng cũng có một bút hiệu là Thiện Đình. Tức hai cha con (Đặng Xuân Bảng, Đặng Xuân Viện) có khi sử dụng một cái tên hiệu ! Cha thì chỉ viết chữ Hán, còn con trai thì thạo cả Hán cả quốc ngữ.

Phần nhận xét hiển thị trên trang