Sao không nói?

Bao giờ người Việt Nam có Nô Ben văn học?

Có mấy vị đang leo lẻo trên đài “tàng hình”.Chuyên mục là “Nghĩ mở rộng và nói toạc móng heo”. Nhưng xem ra chủ đề vẫn mãi mãi là chủ đề. Người nói chả dám mở rộng biên độ toang hoác được bao nhiêu. Vẫn lanh quanh chuyện nọ xọ chuyện kia. Đổ lỗi cho nền kinh tế ốm nhách, nhà văn cũng như tất thảy mọi người tất tưởi lo cái ăn cái mặc. Cái sự “tiểu nhược” phổ tổng quát cho mọi chuyện trên trời, dưới đất..

 Rồi thì thiếu sự nghiêm túc, cố gắng, chuyên tâm trong sáng tác. Người ta dẫn ra các tấm gương, từ cụ K trong nước, ông Lép bên Nga “ngố” bản thảo hàng ngàn trang mà viết đi viết lại cả trăm lần.( Có phải cứ viết lắm là hay cả đâu? Mà các ông này nào có được giải Nô Ben bao giờ, ví mới chả von!).

Mấy ông mấy bà thày đời dẫn cả chuyện Vũ Trọng Phụng phải nằm sấp trên cái khăn bông để viết, không ngồi thẳng lên được vì chứng ho lao, thổ huyết..”Người viết bây giờ còn viết theo cảm tính, chưa đủ nội hàm, chưa có một cái phông văn hóa. Bản thảo mới chỉ mang tính khái niệm sơ lược chưa có tính nọ, tính kia.. “So với văn chương thế giới còn một trời một vực”. Cái nhà chị Đ chả giấu diếm nói huỵch toẹt luôn rằng thì “có một thằng tây sang ta học tiếng Việt. Nó bảo tầm của văn chương Việt còn ở mức thấp”.. Các vị ấy đi đến kết luận: Có nhiều nguyên nhân, nhưng có một nguyên nhân quan trọng: “Cơm áo không đùa với khách thơ”! Khốn nạn, điều này ai chẳng biết? Người ta nói câu này từ thời cụ Tản Đà còn tất tả ngược xuôi vừa viết vừa kiếm sống rồi. Có phải đến bây giờ mới ngộ ra đâu?

Nhưng phải nói thật là thời ấy nhiều cuốn sách còn đáng đọc. Những người như cụ K, Ông NB, TV là những tay chơi thực thụ, văn hóa đầy mình. Nói và viết được đến mấy thứ tiếng, họ chịu học và chịu đọc vô cùng. Không như thói lười và ngại đọc của nhau như bây giờ. Thật là buồn cười khi có ban giám khảo văn chương lại không đọc hết tác phẩm dự giải mà chỉ chấm theo cái tên? Quan trọng hơn các cụ còn biết thế giới hồi ấy có bao nhiêu trào lưu tư tưởng? Có những triết lý, những triết gia, nhà tư tưởng nào? Hê Ghen, Sartre là ai? Kan hay KapKa, Ca Muy thực ra là người như thế nào? Có đúng đấy là mấy tay phản động không?

Đã là nói thẳng nói thật, sao không nói mẹ nó ra là thiếu và yếu một nền tảng tự do tư tưởng?

Nước mình mấy ngàn năm văn hiến thì cũng có mấy ngàn năm lệ thuộc. Ngay từ trong trứng mầm mống tư tưởng, tự do tư tưởng đã bị ngoại bang triệt nọc đi rồi. Đến khi làm chủ mình vẫn còn thói quen trông cậy vào người khác. Ngay cả đến sách vở, chữ viết nguồn cội cũng chả giữ được. Phải nói thật rằng người mình chả có tư tưởng mẹ gì! Toàn là vay mượn tư tưởng triết lý của người khác mang về làm cẩm nang của mình. Hết nho giáo, đạo giáo lại đến các thứ không tưởng viển vông. Người Việt cơ bản là nghĩ theo cảm tính, theo kinh nghiểm của nền văn minh trồng trọt. Lành hiền, cả tin và có phần nhút nhát.

Bảo nước nhỏ không có tư tưởng lớn, không có nền văn hóa lớn là rất chủ quan và sai lầm. Bằng chứng là chúa Giê Su và cụ Kac Mac từng là người Do Thái, con dân của một dân tộc không lấy gì làm lớn nhưng đã làm thế giới nghiêng ngửa hàng bao nhiêu năm? Nhưng đấy là một dân tộc thông minh, ý chí tự do hơn hẳn các dân tộc khác. Một quốc gia từng bị chà đi xát lại tan nát, tứ tán tám phương, bốn hướng nhưng có tư tưởng người ta vẫn cứ phục quốc, có được quốc gia riêng cho mình!

Có tư tưởng hay không cái quyết định lại ở tâm hồn, tính cách và số phận dân tộc. Không yêu quý, đề cao, kính trọng biết lựa chọn thì làm sao có được tư tưởng, nhất lại là tư tưởng tiến bộ khoa học, trách nào chả vướng bận cơn mê hoảng, lú lẫn?

Đã từng có những vị như Trần Đức Thảo nhà triết gia của nước Việt. Nhưng thử hỏi số phận ông ấy ra sao? Mấy người biết đến? Ảnh hưởng đến tinh thần dân tộc được đến đâu? Rồi còn bao vị khác, hoàn cảnh cũng không sáng sủa may mắn gì.

 Không hẳn là người Việt không có tư tưởng. Do nhận thức, do thói quen, do hoàn cảnh đã đành. Tự mình làm tổn thương đến mình, đó là lỗi không thể bỏ qua, xuê xoa được. Đã ít, lại không được tôn vinh, thậm chí làm khó vì sự đố kị, hoài nghi.. Đó là thiệt thòi lớn cho nhiều thế hệ.

Nguyên nhân quan trọng nhất chính là ở chỗ này. Không những kính tế, chính trị chậm tiến bộ, thậm chí thụt lùi, mà văn chương chưa thể mở mày mở mặt ra ngoài thế giới.

**

Đừng nghĩ có ăn có mặc đầy đủ mà viết văn hay. Từng có khối ông bà thủa hàn vi, thất nghiệp, đói cơm rách áo tác phẩm viết ra ngời ngợi, được công chúng ghi nhận. Nhưng lúc được cất nhắc lên làm quan văn nghệ rồi, nghề viết cũng tịt luôn. Suốt ngày bận bịu hội họp tiệc tùng. Tung hứng đâm chóng mày chóng mặt còn đâu thời gian để ngẫm nghĩ đau đáu tình người tình đời phổ vào trang viết, lấy đâu ra văn hay?

Nói đến tầm văn chương ở mức trung bình đã khó. Nói Nô Ben văn học bây giờ thật viển vông!

Bao giờ chúng ta thành thực với nhau về tất cả mọi câu chuyện mới cũ, để có thể có ý kiến xác thực. Vẫn còn “cái này, cái nọ” ý tứ không dám nói thì đừng nên bàn.

Bao giờ nhà văn Việt đủ khí phách, đủ can đảm, đủ nội hàm tư tưởng, đủ tầm vóc văn hóa, lúc đó “đỉnh cao” sẽ được nhìn thấy.

Việc trước mắt của mỗi người hãy bắt đầu sửa soạn lại, thay đổi chính mình, Quyết liệt đến chừng nào để có được thành công ban đầu dù còn rất xa với Nô Ben văn học.

Đã đành tài năng là ngọn lửa thần Poromete, không phải ai muốn cũng có được. Không có tài mà làm văn chương thì đó là bi kịch.

Mình đồng ý với các vị ở điểm này.

Nhưng làm sao biết ai tài hay không tài? Tài năng đến từ đâu? Vẫn là câu hỏi từ vô thức chưa có định nghĩa rõ ràng, chưa có câu trả lời.

Văn chương không có tư tưởng, không mang tính triết lý nhân sinh, xa rời đời sống, mô phỏng giả mạo thì chỉ là cái bóng của xác chết, không có ý niệm gì.

Sao các anh các chị không nói toạc ra?